argument, ze opieka paliatywna powinna być

SENIORZY I MEDYCYNA
OPIEKA PALIATYWNA
Jerzy Jarosz
Hospicjum Onkologiczne w Warszawie
Zmiany populacyjne – wyzwanie dla systemów ochrony zdrowia
Davies E, Higginson IJ (Red). The Solid Facts. Palliative Care WHO Europe 2004
Starzenie się społeczeństw
Zmiany w przebiegu chorób
Zmiany struktury społecznej
Implikacje
Politycy muszą zacząć planowanie jak odpowiedzieć na potrzeby starzejącego się społeczeństwa.
System ochrony zdrowia musi poświęcić więcej uwagi opiece nad ludźmi w różnym wieku którzy żyją
i umierają na różne poważne choroby przewlekłe.
W skali światowej, opieka paliatywna jest naglącą humanitarną potrzebą dla ludzi
chorych na nowotwory i inne przewlekłe, prowadzące do śmierci choroby
2
„Opieka paliatywna zaczyna się od zrozumienia, że każdy chory ma swoją
własną historię, swoje miejsce w społeczeństwie, swoją kulturę i jest godny
szacunku jako niepowtarzalna, jednostka”
„Szacunek przejawia się również udostępnianiem chorym możliwie
najlepszej opieki i zdobyczy nauk medycznych tak by wszyscy mieli szanse
dobrze wypełniać swoje życie.”
Dame Cicely Saunders w:
The Solid Facts. Palliative Care. Ed. Davies E, Higginson IJ. WHO 2004
3
Czym jest opieka paliatywna
Opieka paliatywna jest dążeniem do poprawy jakości życia
zarówno chorych na nieuleczalne, prowadzące do śmierci choroby, jak i ich rodzin.
Obejmuje zapobieganie i zwalczanie cierpień, wczesne stawianie rozpoznań, staranne badanie i
leczenie bólu oraz rozwiązywanie innych problemów - fizycznych, psychosocjalnych i duchowych
 afirmuje życie, szanując śmierć jako proces naturalny
 nie przyśpiesza ani też nie opóźnia zgonu
 dąży do uwolnienia chorego od bólu i innych dokuczliwych
objawów choroby
WHO 2002
 integruje psychologiczne i duchowe aspekty opieki …
 …
WHO 2002
4
Najczęściej występujące objawy w końcowych fazach chorób przewlekłych
Nowotwory
AIDS
Przewl. niewydolność
krążenia
POCHP
Przewl. niew.
nerek
35-96 %
63-80 %
41-77 %
34-77 %
47-50 %
n=10379
n=942
n=882
n=372
n=370
3-77 %
10-82 %
9-36 %
37-71 %
5-60 %
n=4378
n=616
n=80
n=150
n=956
LĘK
13-79 %
8-34 %
49 %
51-75 %
39-70
SPLATANIE
6-39 %
30-65 %
18-32 %
18-33 %
?
ZNUŻENIE
32-90%
54-85 %
69-82 %
68-80%
73-87 %
n=2888
n=1435
n=948
n=285
n=116
10-70 %
11-62 %
60-88 %
90-95 %
11-62 %
n=10029
n=504
n=948
n=372
n=334
BEZSENNOŚĆ
9-69 %
74 %
36-48 %
55-65 %
31-71 %
NUDNOŚĆI/WYMIOTY
6-68 %
43-49 %
17-48 %
?
30-43 %
ZAPARCIA
23-65 %
34-35 %
38-42 %
27-44 %
29–70 %
BIEGUNKI
3-29 %
30-90 %
12 %
?
21 %
UTRATA ŁAKNIENIA
30-92 %
51 %
21-41 %
35-67 %
25-64 %
BÓL
DEPRESJA
DUSZNOŚĆ
Solano JP i wsp. J. Pain&Symptom Manage. 2006
5
Czym jest opieka paliatywna
1.
2.
3.
4.
5.
Zorientowana na PACJENTA i rodzinę
Jakość życia
Sprawowana jednocześnie z leczeniem CHOROBY lub niezależnie
Wielokierunkowa (fizyczne, psychosocjalne, duchowe potrzeby)
Intensywna (wielospecjalistyczny zespół)
6
Opieka paliatywna w Polsce – aspekt ilościowy
Hospicjum stacjonarne:
75% pacjentów powyżej 65 lat
Hospicjum domowe:
średnia wieku pacjentów 77, 4 lat
7
2.5
Zużycie leków opioidowych w stosunku do potrzeb
2
1.5
1
0.5
0
8
Czym jest opieka paliatywna
50 – 75% leczonych w okresie z powodu przewlekłych chorób deklaruje,
ze w końcówce życia chcieliby być leczeni w domu.
Pomimo tych preferencji, w praktyce, umieranie w szpitalu jest
powszechne w wielu krajach
Davies E, Higginson IJ. WHO Europe 2004
Miej sce zgonu zmarłych z pow odu now otw orów w latach 1990, 1996, 1999, 2002, 2003 i 2005
- rozkład procentow y
60
54,5
49,9
50
44,1
1990
1996
1999
2002
2003
2005
40,2
Procent
40
30
20
8,7
10
0,8
1,2
0,5
0
Szpital
Inny zakład zdr.
Dom
Inne miejsce
9
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu
opieki paliatywnej i hospicyjnej
§ 3. 1. Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej to wszechstronna, całościowa opieka i leczenie objawowe
świadczeniobiorców chorujących na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu przyczynowemu, postępujące,
ograniczające życie choroby. Opieka ta jest ukierunkowana na poprawę jakości życia, ma na celu zapobieganie
bólowi i innym objawom somatycznym oraz ich uśmierzanie, łagodzenie cierpień psychicznych, duchowych
i socjalnych.
§ 4. Świadczenia gwarantowane są realizowane w warunkach:
1) stacjonarnych – w hospicjum stacjonarnym lub w oddziale medycyny paliatywnej;
2) domowych – w hospicjum domowym dla dorosłych lub dla dzieci do ukończenia 18. roku życia;
3) ambulatoryjnych – w poradni medycyny paliatywnej.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu
opieki paliatywnej i hospicyjnej
WYKAZ NIEULECZALNYCH, POSTĘPUJĄCYCH, OGRANICZAJĄCYCH ŻYCIE CHORÓB NOWOTWOROWYCH
I NIENOWOTWOROWYCH, W KTÓRYCH SĄ UDZIELANE ŚWIADCZENIA GWARANTOWANE Z ZAKRESU OPIEKI
PALIATYWNEJ I HOSPICYJNEJ
I. Osoby dorosłe
Lp.
Kod ICD-10
Jednostki chorobowe kwalifikujące do leczenia
1
B20-B24
Choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)
2
C00-D48
Nowotwory
3
G09
Następstwa zapalnych chorób ośrodkowego układu nerwowego
4
G10-G13
Układowe zaniki pierwotne zajmujące ośrodkowy układ nerwowy
5
I42-I43
Kardiomiopatia
6
J96
Niewydolność oddechowa niesklasyfikowana gdzie indziej
7
L89
Owrzodzenie odleżynowe
PAP/Rynek Zdrowia | 04-04-2013 20:27
Rośnie zapotrzebowanie na opiekę długoterminową, paliatywną, hospicyjną
"Polska jest już krajem bardzo starym w ujęciu demograficznym (14% pow. 65 roku życia)
•osoby po 65. roku życia stanowiły 26,3 proc. pacjentów hospitalizowanych ogółem, tj. ponad 1 mln 350 tys. osób.
•Osoby z tej grupy wiekowej w 2009 r. były hospitalizowane ponad 2 mln 300 tys. razy, co stanowiło 28,3 proc. wszystkich świadczeń
tego rodzaju.
•Na sfinansowanie wszystkich hospitalizacji w 2009 r. NFZ przeznaczył 24 mld zł, w tym na hospitalizacje osób powyżej 65. roku życia - 8
mld zł, co stanowi 33,6 proc. wydatków ogółem.
•Starzenie się społeczeństwa pociąga za sobą wzrost zapotrzebowania na specyficzne świadczenia zdrowotne, jak np. opieka
długoterminowa
• W 2006 r. pacjentów długoterminowych było w Polsce ponad 137 tys., w 2010 r. - ponad 168 tys., a według szacunków podanych przez
resort zdrowia, w 2014 r. będzie ich ok. 200 tys.
•Do roku 2030 liczba pacjentów długoterminowych miałaby natomiast sięgnąć pół miliona osób.
Ministerialne dane pokazują także, że w ostatnich latach wzrasta liczba pacjentów objętych opieką paliatywną i hospicyjną. Liczba ta
zwiększyła się z ponad 86 tys. pacjentów w 2010 r. do ponad 90 tys. w 2011 r. Tylko w I kwartale 2012 r. ze świadczeń tych korzystało
ponad 35 tys. 700 osób.
Kraków: Szpital Uniwersytecki likwiduje oddział medycyny paliatywnej?
USŁUGI MEDYCZNE
Autor: Gazeta Wyborcza/Rynek Zdrowia 15 listopada 2014 17:54
12
… czy opieka paliatywna, łagodzenie bólu i innych dokuczliwych objawów
mogą być traktowane jako nadzwyczajny luksus ?”
Higginson IJ, Foley KM.
Palliative Care: No Longer a Luxury But a Necessity? J Pain Symptom Manage 2009
Opieka paliatywna – ta dziedzina nie może być dłużej traktowana jako luksus.
To jest konieczność?
14
PAP/Rynek Zdrowia 25 maja 2015 16:47
Opieka paliatywna na Dolnym Śląsku wymaga poprawy, a przede wszystkim
większego finansowania - poinformował we Wrocławiu szef Najwyższej Izby Kontroli
Krzysztof Kwiatkowski, który zgłosi wniosek o kompleksową kontrolę tej usługi
medycznej w całym kraju.
Gazeta Wyborcza/Rynek Zdrowia 05 maja 2015 21:44
W Żarach wybudowano piąte w województwie lubuskim stacjonarne hospicjum. Wkrótce placówka zapełni się, ale
tylko w połowie. Pieniędzy z kontraktu wystarczy na objęcie opieką 7 pacjentów.
Ministerstwo rozważy zniesienie limitowania opieki paliatywnej
Autor: PAP/Rynek Zdrowia 09 lutego 2015 12:31
Ministerstwo zdrowia rozważy ewentualne rozszerzenie pakietu onkologicznego o opiekę paliatywną i
hospicyjną w 2016 r. - stwierdza Krzysztof Bąk.
PAP/Rynek Zdrowia 18 kwietnia 2015 08:07
Zwiększenie nakładów na opiekę paliatywną i hospicyjną oraz liczby kontaktowanych świadczeń
?
?
Pacjent nieuleczalnie chory, a system opieki zdrowotnej w Polsce
Bariery w rozwijaniu opieki paliatywnej
Jeśli śmierć jest postrzegana jako porażka medycyny, a nie jako sprawa naturalna,
oferowanie opieki końca życia (end-of-life care) staje się zagadnieniem problematycznym.
Marin-Moreno JM, Megan H, Gorgoyo L et. al.
Palliative Care in the European Union. European Parliament. May 2008
17
Struktura funkcjonalna Hospicjum Onkologicznego św. Krzysztofa w Warszawie
Hospicjum domowe (200 chorych)
Hospicjum stacjonarne (37 łóżek)
Poradnia Przeciwbólowa i opieki paliatywnej
Rehabilitacja domowa
Poradnictwo psychologiczne
Ośrodek badań klinicznych
Ośrodek szkoleniowy
• Fundraising
• Ośrodek PR
• Administracja
Obecnie prowadzone badania kliniczne – projekty badawcze
1. Wdrożenie systemu telemedycyny do opieki domowej – *e-Hospicjum domowe”*
2. Nowe leki i nowe techniki w leczeniu bólów nowotworowych
- kanabinoidy jako leczenie uzupełniające w leczeniu bólów nowotworowych**
- nowe leki opioidowe**
- trening uważności (mind fulness) w radzeniu sobie z bólem przewlekłym*
- analiza przyczyn niedostatecznego leczenia bólów nowotworowych w Polsce
(„opioidofobia”)*
3. Suplementacja żywieniowa w leczeniu objawowym
- zastosowanie karnozyny (beta-alanino-L-histydyna) w leczeniu odleżyn***
*Granty naukowe w ramach klastra leczenia bólu PAN
**Badania sponsorowane
***Badania własne Hospicjum
Sakae K, Agata T, Kamide R, Yanagisawa H.
Effects of L-Carnosine and Its Zinc Complex (Polaprezinc) on Pressure Ulcer Healing.
Nutr Clin Pract October 2013 28: 609-616
Opieka paliatywna – ta dziedzina nie może być dłużej traktowana jako luksus.
To jest konieczność?
NAPEWNO, FAKT, ZE OPIEKA PALIATYWNA MA SWOJE KORZENIE W DZIAŁANOŚĆI
CHARYTATYWNEJ (NON-PROFIT) POWODUJE, ŻE TRAKTOWANA JEST JAKO COŚ CO NIE
JEST WYMAGANE OD PAŃSTWA.
Higginson IJ, Foley KM.
Palliative Care: No Longer a Luxury But a Necessity? J Pain Symptom Manage 2009
21