Wybrane elementy edukacji konsumenckiej oraz Systemu Znakowania Produktów Wartością Odżywczą GDA Konsument ma prawo do: • • • • swobody wyboru asortymentów; bezpieczeństwa; rzetelnej informacji; bycia wysłuchanym. Ważne adresy: www.konsument.net4.pl www.federacja-konsumentow.org.pl Podstawowe informacje na etykiecie: • nazwa środka spożywczego; • data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia; • zawartość netto lub liczba sztuk opakowanego środka spożywczego. Jeśli pozwala na to wielkość opakowania produktu: • informacje dot. składników występujących w środku spożywczym; • sposób przygotowania lub stosowania; • dane identyfikujące producenta, paczkującego lub wprowadzającego produkt do obrotu; • miejsce albo źródło pochodzenia; • warunki przechowywania; • oznaczenie partii produkcyjnej; • klasę jakości handlowej, jeśli została ustalona. Ponadto na opakowaniu produktu mogą się również znaleźć następujące informacje: a) Zawartość składników produktu spożywczego: • • • • alergeny; składniki odżywcze wzbogacające żywność (witaminy, składniki mineralne); probiotyki; substancje dodatkowe ( m. in. konserwanty, przeciwutleniacze, emulgatory, stabilizatory, barwniki). b) Data: • termin przydatności do spożycia „należy spożyć do…” termin, po upływie którego produkt traci przydatność do spożycia środki spożywcze nietrwałe mikrobiologicznie • data minimalnej trwałości „najlepiej spożyć przed…” lub „najlepiej spożyć przed końcem…” termin, do którego prawidłowo przechowywany produkt żywnościowy zachowuje swoje właściwości c) Zasady przechowywania produktów: • producent ma obowiązek podać na etykiecie sposób przechowywania produktu: w przypadku wszystkich produktów spożywczych oznaczonych terminem przydatności do spożycia; tam, gdzie jakość produktu w istotny sposób zależy od sposobu jego przechowywania. d) Informacja o wartości odżywczej produktów: • wartość odżywcza produktu to informacja o szczególnych wartościach środka spożywczego ze względu na energię i składniki odżywcze; • podawana jest w przeliczeniu na 100g/100ml produktu, często również w przeliczeniu na porcję; • poza określonymi przypadkami umieszczanie na opakowaniu produktów żywnościowych informacji o wartości odżywczej jest dobrowolne; • jeśli producent zdecyduje się umieścić tego typu informację na opakowaniu, to powinna odnosić się do wartości odżywczej jednej z dwóch grup składników odżywczych: grupa 1: wartość energetyczna, zawartość białka, węglowodanów, tłuszczu. Wartość odżywcza w 100 ml w porcji (250 ml) Wartość energetyczna 56 kcal 240 kJ 140 kcal 600 kJ Białko 4,5 g 11,3 g Węglowodany 8,8 g 22,0 g Tłuszcz 0,4 g 1,0 g grupa 2: wartość energetyczna, zawartość białka, węglowodanów, cukrów, tłuszczu, kw. tłuszczowych nasyconych, błonnika pokarmowego i sodu. Wartość odżywcza w 100ml w porcji (250 ml) Wartość energetyczna 56 kcal 240 kJ 140 kcal 600 kJ Białko 4,5 g 11,3 g Węglowodany - w tym cukry 8,8 g 1,2 g 22,0 g 3,0 g Tłuszcz - w tym kwasy tłuszczowe nasycone 0,4 g 0,05 g 1,0 g 0,1 g Błonnik 1,9 g 4,8 g Sód 0,05 g 0,1 g Podsumowanie: Regulacje prawne dotyczące znakowania środków spożywczych: przepisy unijne; przepisy krajowe. e) Znakowanie wartością odżywczą GDA (Wskazane Dzienne Spożycie) Co to jest GDA? Na opakowaniach środków spożywczych można znaleźć wiele użytecznych informacji żywieniowych, które mogą być wykorzystane przy układaniu zbilansowanej diety. Oznakowanie systemem GDA stanowi uzupełnienie tych informacji. Wskazane Dzienne Spożycie GDA (Guideline Daily Amounts) Określa wartości poziomu spożycia poszczególnych składników odżywczych w codziennej diecie, wyznaczone przez naukowców dla przeciętnej dorosłej i zdrowej osoby o prawidłowej wadze i normalnym poziomie aktywności fizycznej. Mężczyźni mają nieco inne zapotrzebowanie na składniki odżywcze niż kobiety, jednak dla uproszczenia system znakowania GDA opiera się na wartościach wyliczonych na podstawie Wskazanego Dziennego Spożycia (GDA) dla kobiet. Wskazane Dzienne Spożycie GDA (Guideline Daily Amounts) Składnik odżywczy Wskazane Dzienne Spożycie (GDA) – wartości określone dla kobiet* Wskazane Dzienne Spożycie (GDA) – wartości określone dla mężczyzn Wartość energetyczna 2000 kcal 2500 kcal Białko 50 g 60 g Węglowodany 270 g 340 g Tłuszcz nie więcej niż 70 g nie więcej niż 80 g Kwasy tł. nasycone nie więcej niż 20 g nie więcej niż 30 g Błonnik 25 g 25 g Sód (sól) nie więcej niż 2,4 g (6 g) nie więcej niż 2,4 g (6 g) Cukry nie więcej niż 90 g nie więcej niż 110 g - w tym cukry dodane nie więcej niż 50 g nie więcej niż 62,5 g * wartości uzgodnione z Instytutem Żywności i Żywienia System znakowania wartością odżywczą GDA - definicja System znakowania wartością odżywczą GDA polega na oznakowaniu produktu informacją o procentowej zawartości wybranych składników odżywczych i energii w porcji produktu, w odniesieniu do wartości Wskazanego Dziennego Spożycia (Guideline Daily Amounts). Dla osoby dorosłej Wskazane Dzienne Spożycie (GDA) dla wartości energetycznej wynosi 2000 kcal, czyli 100% naszego dziennego zapotrzebowania. Etykieta oznakowana systemem GDA informuje nas nie tylko o liczbie kilokalorii, a również o tym, jaki % energii naszego dziennego zapotrzebowania dostarcza jedna porcja produktu. Przykład: Jeśli na etykiecie produktu oznakowanego systemem GDA, widnieje informacja, że dostarcza on w jednej porcji 140 kcal energii, co stanowi 7% Wskazanego Dziennego Spożycia (GDA) dla przeciętnej zdrowej osoby, to należy traktować tę informację jako wskazówkę, że pozostałe produkty żywnościowe nie powinny dostarczyć więcej niż 1860 kcal czyli 93% wskazanego dziennego spożycia. nazwa składnika ilość składnika w porcji produktu % wskazanego dziennego spożycia Należy pamiętać, że: System znakowania GDA oparty jest na wartościach referencyjnych wskazanego dziennego spożycia, obliczonych dla przeciętnej, zdrowej i dorosłej osoby, dlatego wartości GDA powinny być traktowane wyłącznie jako wskazówki. Indywidualne zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze może być wyższe lub niższe, zależnie od płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej i innych czynników. W przypadku wątpliwości odnośnie tego, jakie jest indywidualne Wskazane Dzienne Spożycie poszczególnych składników odżywczych, należy zasięgnąć porady dietetyka lub swojego lekarza rodzinnego. Przykłady znakowania wg systemu GDA dla grupy 1 (przód opakowania) Przykłady znakowania wg systemu GDA dla grupy 2 (przód opakowania) Przykłady znakowania wg systemu GDA dla grupy 2 (tył opakowania) porcji % GDA* Wartość odżywcza w 100 g w 18 g w 18 g Wartość energetyczna 1610 kJ/ 290 kJ/ 384 kcal 69 kcal Porcja 250 ml dostarcza: 4 Białko 3,7 g 0,7 g 1 Węglowodany 75,9 g 13,7 g 5 - w tym cukry 60 g 10,8 g 12 Tłuszcz 9,5 g 1,7 g 3 - w tym nasycony 9,2 g 1,7 g 9 Błonnik 4,2 g 0,8 g 3 Sód 0,11 g 0,02 g 1 * GDA – Wskazane Dzienne Spożycie dla osoby dorosłej. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze może być wyższe lub niższe, w zależności od płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej oraz innych czynników. kcal Cukry Tłuszcz Kwasy tłuszczowe nasycone 140 kcal 7% 3,0 g 3% 1,0 g 1% 0,1 g 1% % Wskazanego Dziennego Spożycia dla osoby dorosłej* * indywidualne zapotrzebowanie na poszczególne składniki odżywcze może być niższe lub wyższe, w zależności od płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej oraz innych czynników. Sód 0,1 g 4% Podsumowanie System znakowania GDA: pozwala na szybkie i łatwe zapoznanie się z zawartością wybranych składników odżywczych, takich jak cukier, tłuszcze (w tym tłuszcze nasycone), sód (należy pamiętać, że wartości GDA dla w/w składników odżywczych należy traktować jako wskazówkę nie więcej niż, a nie wartości docelowe); pozwala na szybkie i łatwe zapoznanie się z wartością energetyczną porcji produktu; ułatwia codzienne kontrolowanie ilości spożywanych składników i energii; pomaga w utrzymaniu prawidłowej masy ciała i stanu zdrowia; wspiera konsumentów w dokonywaniu świadomych wyborów żywieniowych. Zaprezentowane informacje oraz więcej nowych informacji na temat Dobrowolnego Systemu Znakowania Wartością Odżywczą GDA można uzyskać pod następującymi adresami: www.pfpz.pl www.gdainfo.pl