miasta turek - Urząd Miejski w Turku
advertisement
BIŚ 62-502 Konin ul. Krzywoustego 7 tel. 063 2459778 NIP 665-178 68-90 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Stanowiący załącznik Uchwały Rady Miejskiej nr XIX/201/04 z dnia 09-09-2004 Czerwiec 2004 r PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 2 Spis treści 1 WSTĘP. ..................................................................................................................................... 5 1.1 PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA. ..................................................................................... 5 1.2 PRZEDMIOT I ZAKRES OPRACOWANIA. .................................................................................... 5 1.3 POTRZEBA I CEL OPRACOWANIA. ............................................................................................ 5 1.4 TERMINOLOGIA. ..................................................................................................................... 6 1.4.1 Terminologia z zakresu rozwoju zrównoważonego. ..................................................... 6 1.4.2 Terminologia z zakresu ochrony środowiska. .............................................................. 7 1.4.3 Terminologia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. ................................................ 9 2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. ..................................................................... 11 2.1 DANE ADMINISTRACYJNE. .................................................................................................... 11 2.2 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE. ................................................................................................. 11 2.3 WARUNKI ŚRODOWISKOWE. ................................................................................................. 12 2.4 UŻYTKOWANIE TERENU. ....................................................................................................... 13 2.5 ŚRODOWISKO KULTUROWE. .................................................................................................. 14 2.6 INFRASTRUKTURA. ............................................................................................................... 15 2.6.1 Gospodarka wodno – ściekowa. ................................................................................. 15 2.6.2 Gospodarka odpadami. .............................................................................................. 15 2.6.3 Drogi. ......................................................................................................................... 17 2.6.4 Koleje, lotniska. .......................................................................................................... 17 2.6.5 Rurociągi. ................................................................................................................... 17 2.6.6 Podmioty gospodarcze. .............................................................................................. 17 3 ZASOBY I SKŁADNIKI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. .................................. 18 3.1 CHARAKTERYSTYKA RZEŹBY TERENU. ................................................................................. 18 3.2 BUDOWA GEOLOGICZNA. ...................................................................................................... 18 3.2.1 Uwarunkowania ogólne. ............................................................................................ 18 3.3 CHARAKTERYSTYKA WÓD PODZIEMNYCH. ........................................................................... 19 3.3.1 Uwarunkowania ogólne. ............................................................................................ 19 3.3.2 Główne zbiorniki wód podziemnych. .......................................................................... 19 3.4 CHARAKTERYSTYKA WÓD POWIERZCHNIOWYCH. ................................................................ 20 3.4.1 Sieć rzeczna. ............................................................................................................... 20 3.4.2 Zbiorniki wodne.......................................................................................................... 20 3.5 CHARAKTERYSTYKA GLEB ................................................................................................... 20 3.6 CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ................................................... 21 3.6.1 Charakterystyka ogólna szaty roślinnej. .................................................................... 21 3.6.1.1 Zieleń urządzona i zadrzewienie śródpolne. .......................................................... 22 3.6.1.2 Formy ochrony przyrody. ...................................................................................... 22 3.7 ZESTAWIENIE WIELKOŚCI ZASOBÓW I WALORÓW PRZYRODNICZYCH.................................... 23 4 OCENA ZAGROŻEŃ I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. .................................................................................................................................. 24 4.1 RZEŹBA TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWA WARSTWA SKORUPY ZIEMSKIEJ. ........................ 24 4.2 WODY PODZIEMNE. .............................................................................................................. 24 4.3 WODY POWIERZCHNIOWE. .................................................................................................... 25 4.3.1 Stan czystości rzek. ..................................................................................................... 26 4.3.2 Stan czystości zbiorników wodnych. ........................................................................... 27 4.4 GLEBY. ................................................................................................................................. 27 4.4.1 Degradacja naturalnych gleb. .................................................................................... 27 4.4.2 Degradacja chemiczna gleb. ...................................................................................... 28 4.5 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE. ............................................................................................. 28 TU UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT UT UT UT TU UT TU TU UT TU UT TU TU TU UT UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT UT UT UT UT UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU TU TU UT UT UT UT UT UT UT TU UT TU UT TU TU UT TU UT TU UT UT TU UT TU TU UT UT TU UT TU TU UT TU UT TU UT TU TU UT UT UT TU UT TU TU TU UT TU UT TU TU UT UT UT UT TU UT TU TU UT UT UT TU UT TU TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU UT UT UT TU UT UT UT UT TU UT TU TU UT TU UT TU UT TU TU UT UT TU UT TU TU TU UT UT TU UT UT UT PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 3 4.5.1 Rodzaje emisji zanieczyszczeń do powietrza. ............................................................. 29 4.5.1.1 Punktowe źródła emisji. ........................................................................................ 29 4.5.1.2 Emisja niska. ......................................................................................................... 30 4.5.1.3 Emisja komunikacyjna. ......................................................................................... 31 4.5.2 Ocena jakości powietrza na terenie Miasta Turek. .................................................... 32 4.5.3 Metody ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza – wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. .............................................................................................................................. 33 4.6 ŚRODOWISKO AKUSTYCZNE. ................................................................................................. 34 4.6.1 Hałas komunikacyjny. ................................................................................................ 35 4.6.2 Hałas przemysłowy. .................................................................................................... 36 4.7 PRZYRODA OŻYWIONA. ........................................................................................................ 37 4.7.1 Szata roślinna. ............................................................................................................ 37 4.7.2 Lasy. ........................................................................................................................... 37 4.7.3 Świat zwierzęcy. ......................................................................................................... 39 4.8 WALORY KRAJOBRAZOWE. ................................................................................................... 39 4.9 SYNTEZA DANYCH O STANIE PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. ..................... 39 5 ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. ............................. 41 5.1 PRZEKSZTAŁCENIE RZEŹBY TERENU I PRZYPOWIERZCHNIOWEJ WARSTWY SKORUPY ZIEMSKIEJ. 41 5.2 MIEJSCE POBORU WÓD PODZIEMNYCH. ................................................................................. 41 5.3 MIEJSCE ZRZUTU ŚCIEKÓW. .................................................................................................. 42 5.4 PRZYCZYNY DEGRADACJI GLEB. ........................................................................................... 43 5.5 ŹRÓDŁA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA. ............................................................... 44 5.6 ŹRÓDŁA HAŁASU. ................................................................................................................. 45 5.7 ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO. ..................................................... 45 5.8 PRZYCZYNY DEGRADACJI SZATY ROŚLINNEJ I PRZEOBRAŻEŃ FAUNY. .................................. 46 5.9 NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA (NZŚ)............................................................. 47 6 POLITYKA I HARMONOGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA. .................................... 47 6.1 CELE, KIERUNKI I ZADANIA DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK. .................................................................................................................................... 48 6.1.1 Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych. ......................................................... 48 6.1.1.1 Racjonalizacja zużycia wody................................................................................. 48 6.1.1.2 Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji ................................ 49 6.1.1.3 Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. ......................................................................................................................... 49 6.1.2 Ochrona wód. ............................................................................................................. 50 6.1.2.1 Zarządzanie zasobami wodnymi............................................................................ 51 6.1.2.2 Ochrona wód podziemnych. .................................................................................. 51 6.1.2.3 Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna. ................................................... 52 6.1.3 Ochrona powietrza. .................................................................................................... 53 6.1.3.1 Ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemyśle. ............................... 54 6.1.3.2 Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa. .................................................. 54 6.1.3.3 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych. ....................................... 55 6.1.4 Ochrona przed hałasem.............................................................................................. 56 6.1.4.1 Ochrona przed hałasem komunikacyjnym. ............................................................ 56 6.1.4.2 Ochrona przed hałasem przemysłowym. ............................................................... 57 6.1.5 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym. .......................................... 58 6.1.5.1 Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego. ........................... 59 6.1.5.2 Preferowanie małokonflikotwych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego........................................................................................................................ 59 TU UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT UT UT UT UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU TU UT UT TU UT TU TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU UT TU UT UT UT UT UT UT UT UT TU UT TU UT TU TU UT UT UT UT UT UT UT UT UT TU TU UT UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT UT UT TU UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU UT TU TU UT UT UT TU TU UT UT UT UT UT TU UT TU TU TU UT UT UT UT TU UT TU UT TU TU UT TU UT UT PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 4 6.1.6 Ochrona powierzchni ziemi. ....................................................................................... 60 6.1.6.1 Gleby użytkowane rolniczo. .................................................................................. 60 6.1.6.2 Zasoby kopalin. ..................................................................................................... 60 6.1.7 Gospodarka odpadami. .............................................................................................. 61 6.1.8 Zasoby przyrodnicze. .................................................................................................. 61 6.1.8.1 Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych. ............................................... 62 6.1.8.2 Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. .................... 62 6.1.8.3 Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. ................................................................... 63 6.1.8.4 Ochrona lasów. ...................................................................................................... 63 6.1.8.5 Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. .................... 63 6.1.9 „Gorące punkty” i przeciwdziałanie poważnym awariom. ........................................ 64 6.2 STRATEGIA REALIZACJI PRZYJĘTYCH CELÓW........................................................................ 65 6.2.1 Przyjęte kryteria wyboru zadań priorytetowych. ........................................................ 65 6.2.2 Harmonogram realizacji zadań ekologicznych. ......................................................... 66 7 ZAŁOŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO – INFORMACYJNEGO. ............................. 68 7.1 POTRZEBA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ. ................................................................................... 68 7.2 CENTRUM EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (CEE).......................................................................... 69 7.2.1 Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa. ............................................ 70 7.2.2 Społeczne kampanie informatyczne. ........................................................................... 74 7.2.2.1 Media w kampanii informacyjnej. ......................................................................... 74 7.2.2.2 Akcja ulotowa........................................................................................................ 76 8 REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA. ............................................ 78 8.1 ZAŁOŻENIA SYSTEMU FINANSOWANIA INWESTYCJI. ............................................................. 78 8.1.1 Emisja obligacji komunalnych. .................................................................................. 79 8.1.2 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. .............................. 79 8.1.3 EkoFundusz. ............................................................................................................... 80 8.1.4 Wsparcie finansowe dla krajów członkowskich Unii Europejskiej............................. 81 8.1.5 Bank Ochrony Środowiska. ........................................................................................ 84 8.1.6 Programy bilateralne. ................................................................................................ 87 8.2 ZARZĄDZANIEM PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA. ..................................................... 87 8.2.1 Instrumenty prawne. ................................................................................................... 88 8.2.2 Instrumenty finansowe. ............................................................................................... 89 8.2.3 Instrumenty społeczne. ............................................................................................... 89 8.2.4 Instrumenty strukturalne. ........................................................................................... 91 8.3 MONITOROWANIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA. ..................................................... 91 8.3.1 Zasady Monitoring. .................................................................................................... 91 8.3.2 Monitorowanie założonych efektów ekologicznych. ................................................... 92 8.3.3 Efekt realizacji wyznaczonych celów ekologicznych . ................................................ 92 TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU TU UT TU UT UT UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU TU UT UT TU UT TU UT TU TU UT UT UT UT UT UT TU UT UT TU TU TU UT TU TU TU UT UT UT TU UT TU UT TU TU UT TU UT UT UT TU TU UT TU UT TU UT UT TU UT TU TU UT TU UT UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU UT TU TU TU UT UT UT UT UT UT UT TU UT UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU UT TU TU TU UT UT UT UT UT TU UT UT UT UT PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 5 1 WSTĘP. 1.1 Podstawa prawna opracowania. Obowiązujące od 1 października 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska, nakłada na gminę obowiązek opracowania gminnego programu ochrony środowiska. Obowiązek ten jest formalną przesłanką dla utworzenia niniejszego opracowania (art. 17, ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Dz. U. Nr 62, poz. 627). Formalną podstawą opracowania jest umowa zawarta w dniu 29.03.2004 r. pomiędzy Gminą MiejskaTurek, a Biurem Inżynierii Środowiska z siedzibą w Koninie, ul. Krzywoustego 7. 1.2 Przedmiot i zakres opracowania. Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miejskiej Turek położonej w województwie wielkopolskim. Niniejsze opracowanie prezentuje szeroko rozumianą problematykę ochrony środowiska na analizowanym terenie. Zagadnienia ochrony środowiska obejmują ochronę powietrza, wód, powierzchni ziemi, środowiska akustycznego oraz zasobów przyrodniczych. Omówienia dotyczące gospodarki odpadami zostały zawarte w odrębnym opracowaniu pod nazwą Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu Tureckiego. 1.3 Potrzeba i cel opracowania. Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, należy jednak pamiętać, że nie jedyną. O w pełni zrównoważonym rozwoju można dopiero mówić po osiągnięciu czterech ładów: • • • • ekologicznego, społecznego, ekonomicznego (gospodarczego), przestrzennego. Podstawowym narzędziem osiągnięcia ładu ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Ład społeczny może być osiągnięty np. poprzez akceptację mieszkańców dla proponowanych i podejmowanych działań. Ład gospodarczy osiąga się poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki i PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 6 ograniczanie bezrobocia. Ład przestrzenny wiąże się np. z odpowiednią lokalizacją terenów przemysłowych, mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych. Powyższe zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska zostały uwzględnione w niniejszym opracowaniu, ze wskazaniem kierunków i hierarchii działań zmierzających do ich wprowadzenia na terenie Gminy Miejskiej Turek . Do najistotniejszych wytyczonych dla Gminy Miejskiej Turek , celów i kierunków działań w zakresie rozwoju społeczno – gospodarczego i ochrony środowiska należą: • • • • • • • racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszenie zużycia energii, surowców i materiałów, wzrost udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych, ochrona zasobów kopalin); ochrona powietrza, ochrona przed hałasem (zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji gazów i pyłów, zminimalizowanie uciążliwego hałasu); ochrona wód (zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia wody, ochrona przed powodzią, właściwa gospodarka wodno-ściekowa); ochrona gleb (racjonalne stosowanie nawozów, ochrona przed erozją); ochrona zasobów przyrodniczych (zachowanie zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem ich różnorodności oraz rozwój zasobów leśnych, racjonalna eksploatacja lasów); prowadzenie skutecznej akcji edukacyjno-informacyjnej gwarantującej powodzenie realizacji wyżej wymienionych działań, Realizacja zdefiniowanych ekologicznych celi strategicznych w powiązaniu z programem edukacji ekologicznej społeczeństwa powinna zapewnić gminie Turek rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. 1.4 Terminologia. Program ochrony środowiska wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotyczącej całokształtu ochrony środowiska. Poniżej podane zostały znaczenia zwrotów użytych w opracowaniu. 1.4.1 Terminologia z zakresu rozwoju zrównoważonego. Ochrona środowiska - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, T T umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: • • • racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego, Równowaga przyrodnicza - jest to taki stan, w którym na określonym obszarze T T istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 7 Środowisko – rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także T T przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat. Zrównoważony rozwój - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, T T w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, podstawowych potrzeb w celu zagwarantowania poszczególnych społeczności możliwości lub zaspokajania obywateli zarówno współczesnego, jak i przyszłych pokoleń. 1.4.2 Terminologia z zakresu ochrony środowiska. Emisja – rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w T T wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: • • substancje, energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Hałas - rozumie się przez to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. T T Obszar chronionego krajobrazu jest terenem chronionym ze względu na T T T wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem lub istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne. Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności zapewnienie powiązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych. Oddziaływanie na środowisko - rozumie się przez to również oddziaływanie na T T T zdrowie ludzi. Organ ochrony środowiska – rozumie się przez to organy administracji powołane T T T do wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska, stosownie do ich właściwości określonej w tytule VII w dziale I Prawa Ochrony Środowiska. Organizacja ekologiczna – rozumie się przez to organizacje społeczne, których T T T statutowym celem jest ochrona środowiska. Pomnikami przyrody – to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich T T T skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 8 Poważna awaria – rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar T T T lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, lub środowiska, lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. Powierzchnia ziemi - rozumie się przez to naturalne ukształtowanie terenu, glebę T T oraz znajdującą się pod nią ziemię do głębokości oddziaływania człowieka, z tym, że pojęcie „gleba” oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie. Powietrze - rozumie się przez to powietrze znajdujące się w troposferze, z T T T wyłączeniem wnętrz budynków i miejsc pracy. Poziom hałasu – rozumie się przez to równoważny poziom dźwięku A wyrażony w T T T decybelach (dB). Poziom substancji w powietrzu - rozumie się przez to stężenie substancji w T T T powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni. Pozwolenie, bez podania jego rodzaju – rozumie się przez to pozwolenie na T T T wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, o którym mowa w art. 181 ust. 1 Prawa Ochrony Środowiska. Standardy emisyjne – rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji. T T T Substancja niebezpieczna – rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo T T T mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii. Użytki ekologiczne – rozumie się przez to zasługujące na ochronę „pozostałości T T T ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i ich zasobów genowych”. Należą do nich: torfowiska, bagna, nieużytkowane łąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródleśne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i wąwozy, trzcinowiska itp. Wielkość emisji - rozumie się przez to rodzaj i ilość wprowadzanych substancji T T T lub energii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 9 Zakład – rozumie się przez to jedną lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego T T prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami. Zanieczyszczenie – rozumie się przez to emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia T T ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. 1.4.3 Terminologia z zakresu gospodarki wodno-ściekowej. Ścieki – rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi: T T • • • • • • T wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze, ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu, wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni, wody odciekowe ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne, wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wprowadzanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wprowadzanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilością zawartymi w pobranej wodzie, wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów gospodarki rybackiej, jeżeli występują w nich nowe substancje lub zwiększone zostaną ilości substancji w stosunku do zawartych w pobranej wodzie. Ścieki bytowe – rozumie się przez to ścieki z budynków przeznaczonych na pobyt T T T ludzi, z osiedli mieszkaniowych oraz z terenów usługowych, powstające w szczególności w wyniku ludzkiego metabolizmu oraz funkcjonowania gospodarstw domowych. Ścieki komunalne – rozumie się przez to ścieki bytowe lub mieszaninę ścieków T T T bytowych ze ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi. Ścieki przemysłowe – rozumie się przez to ścieki odprowadzane z terenów, na T T T których prowadzi się działalność handlową lub przemysłową albo składową, niebędące ściekami bytowymi lub wodami opadowymi. T Instalacje – przez to rozumie się: T • • • T T T stacjonarne urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, obiekty budowlane niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 10 Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne – przedsiębiorcą w rozumieniu T T T przepisów o działalności gospodarczej, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność. Urządzenia wodne - rozumie się przez to urządzenia służące kształtowaniu T T zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności: • • • • • • • • • budowle: piętrzące, upustowe, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a także kanały i rowy, obiekty zbiorników i stopni wodnych, stawy, obiekty służące do ujmowania wód powierzchniowych oraz podziemnych, obiekty energetyki wodnej, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód, stałe urządzenia służące do połowu ryb lub do pozyskiwania innych organizmów wodnych, mury oporowe, bulwary, nabrzeża, pomosty, przystanie, kąpieliska, stałe urządzenia służące do dokonywania przewozów międzybrzegowych. Zanieczyszczenie – rozumie się przez to emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia T T ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Eutrofizacja T T – rozumie się przez to wzbogacanie wody biogenami, w T szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku, którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. Sieć – przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i T T T urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub, którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. T Urządzenia kanalizacyjne – sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych T T służących do wprowadzania T ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki oraz przepompownie ścieków. Urządzenia wodociągowe – ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie T T T publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody. T Przyłącze kanalizacyjne – odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację T T T kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku - od granicy nieruchomości. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 11 Urządzenie pomiarowe – przyrząd pomiarowy mierzący ilość odprowadzanych T T T ścieków, znajdujący się na przyłączu kanalizacyjnym. Przyłącze wodociągowe – odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z T T T wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym. 2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY. 2.1 Dane administracyjne. Miasto Turek położone jest w południowo wschodniej części byłego województwa konińskiego i jest drugim po Koninie, co do znaczenia, ośrodkiem przemysłowym i usługowym Konińskiego Zagłębia Węglowego. Leży w centrum Wysoczyzny Tureckiej, ok. 40 km na południowy wschód od Konina. Zajmuje powierzchnię 1616 ha. Na koniec 2001 r. zamieszkiwało w nim 30.689 osób. Przez miasto przebiegają drogi; krajowe Konin Turek – Łódź oraz Turek – Sieradz i droga wojewódzka Kalisz – Koło. Miasto ma względnie dobre połączenia z Koninem, słabsze z Łodzią, Kaliszem i Kołem, bardzo słabe z Warszawą. Po oddaniu do eksploatacji odcinka autostrady A2 Konin – Stryków komunikacja Turku z resztą kraju powinna się poprawić. W mieście Turku zlokalizowana jest administracja publiczna i sądownictwo o znaczeniu rejonowym, a także oddziały kilku banków, placówki ochrony zdrowia i szkolnictwo. 2.2 Położenie geograficzne. Miasto Turek położone jest w południowo wschodniej części byłego województwa konińskiego. Według regionalizacji J. Kondrackiego opisywany teren należy do podprowincji Niziny Środkowo – polskie, makroregionu Nizina Południowo-wielkopolska i mezoregionu Wysoczyzna Turecka. Wysoczyzna Turecka o powierzchni 1363 km2, wyniesiona jest na 110 – 185 m P P n.p.m. Od północy i południa rejon miasta otaczają wały morenowe o kulminacjach 140 – 185 m n.p.m. zwane Wzgórzami Tureckimi, a od zachodu Równina Rychwalska. W kierunku wschodnim rozpościerają się natomiast obniżenia najpierw dolina Kiełbaski o rzędnych 110 m n.p.m. a dalej dolina Warty z dnem na rzędnych 95 – 105 m n.p.m. W tym też kierunku teren miasta odwadnia niewielki ciek – dopływ Kiełbaski uchodzącej na północ do Warty. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 12 2.3 Warunki środowiskowe. Warunki środowiskowe gminy w dużym stopniu uzależnione są od położenia geograficznego, z niego wynika odrębność danego regionu. W zależności od położenia kształtują się warunki przyrodnicze oraz klimatyczne danego obszaru. Miasto Turek leży w strefie charakteryzującej się cechami przejściowymi pomiędzy klimatem oceanicznym a kontynentalnym. Elementy meteorologiczne kształtują w tym rejonie głównie masy powietrza polarnomorskiego i polarno – kontynentalnego, a w minimalnym stopniu powietrze arktyczne i zwrotnikowe. Rejon Miasta Turku zaliczono wg regionalizacji klimatycznej do dzielnicy klimatycznej VIII zwanej środkową. Jest to obszar o najmniejszym w kraju opadzie atmosferycznym /poniżej 550 mm/rok/. Średnia temperatura roku wynosi + 7,80C, średnia temperatura stycznia –2,50C a lipca + 18,2 0C. Dni pogodnych występuje około 50 a pochmurnych 120 – 150. Dni mroźnych około 30 – 50, dni z przymrozkami 100 – 110. Pokrywa śnieżna zalega 38 – 60 dni. Rzadko występują burze gradowe. Lato trwa 90 – 100 dni, a zima 80 – 90 dni. Okres wegetacyjny wynosi 170 – 180 dni. Roczne potencjalne parowanie wynosi 774 mm, z czego 75% przypada na półrocze letnie. W charakterystyce warunków klimatu lokalnego wykorzystano dane z wieloletnich obserwacji metrologicznych w stacji Koło, które uzupełniono danymi IMGW w Poznaniu z posterunków pomiarowych w Kole, Koninie, Kazimierzu Biskupim, Sompolnie. Wiatry będące czynnikiem wymiany i transportu mas powietrza pozostają w ścisłym związku z charakterem cyrkulacji atmosferycznej. W omawianym rejonie przeważały wiatry o prędkościach 0 – 5 m/s, wiejące o prędkościach większych od 10 m/s (0,6 % w roku). Cisza stanowi 22% i występuje najczęściej w miesiącach lipiec, sierpień, wrzesień, październik. Globalnie najwięcej jest wiatrów zachodnich, a najmniej północnych. Istotne znaczenie dla przyrody i gospodarki ma cyrkulacja powietrza. Obszar lokalizacji gminy ma układ wiatrów charakterystyczny dla panującego na całym Niżu Polskim. Przeważają wiatry z sektora zachodniego, przy czym zimą większa frekwencja dotyczy kierunku południowo-zachodniego, latem wiatry północne i południowe są najrzadsze. Wiosenna przebudowa cyrkulacji sprzyja pojawianiu się wiatrów wschodnich, a zwłaszcza północno-wschodnich. Jesienią zwiększa się frekwencja wiatrów południowowschodnich. W analizowanym obszarze panują dobre warunkach do rozprzestrzeniania się lokalnych zanieczyszczeń w atmosferze. Na odsłoniętych terenach obserwuje się zwiększenie prędkości wiatru oraz sprzyjającą dynamikę ruchów pionowych powietrza. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 13 Występują również miejsca wykazujące cechy zaciszności, a nawet skłonności do tworzenia się inwersji radiacyjnych. Miejsca inwersyjne, które wiążą się z zagłębieniami terenu o małej wymianie powietrza, są charakterystyczne dla terenu dolin rzecznych. Dni przymrozkowe Dni Mroźnych Dni bardzo mroźnych Ostatnie przymrozki Opad Pokrywa śnieżna Okres wegetacyjny 100-110 30-35 średnio 3 20.04 do 1.05 500 do 600 mm poniżej 40 dni 210-220 dni Temperatury powietrza Średnia temperatura Roku Okresu letniego o o + 7,9 C (281,0 K) +14,0 C (287,1 K) P P P P Sezonu grzewczego Najniższa temperatura Sezonu grzewczego + 1,8 oC(274,9 K) -18,0 oC (255,1 K) P P P P Średnie temperatury miesięczne. T [o C ] I II III IV V VI 49-97 -2,5 -1,9 +1,4 +7,8 +12,3 +16,7 94 Koło +2,5 -2,3 +4,3 +9,1 +12,6 +16,1 P P VII VIII IX X XI XII rok +18,0 +17,3 +13,5 +8,6 +3,6 -0,5 +7,0 +22,1 +18,7 +14,4 +6,9 -1,3 -2,2 +8,8 Opady atmosferyczne- śr. Miesięczne, półroczne i roczne w (mm) z lat 1951 – 1997. Okres Stacja I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rok XI-IX V-X Kazimierz Biskupi 25 20 23 30 44 53 79 59 41 41 35 36 486 169 317 Konin 31 28 29 39 50 58 85 67 46 43 42 42 560 211 349 Sompolno 25 25 25 33 49 57 84 61 40 36 36 35 506 179 327 Koło 28 31 26 36 49 60 87 62 40 42 37 38 536 196 340 Rozkład wiatrów Numer sektora 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 % 5,97 5,96 10,36 7,71 7,27 7,98 7,23 10,32 16,59 8,54 6,95 5,03 Śr.prędkość m/s 2,89 3,55 3,80 3,75 2,84 2,80 2,89 3,55 3,80 3,75 2,84 2,80 Częstość 2.4 Użytkowanie terenu. Miasto Turek jest gminą typowo miejską. Dominuje tu przemysł paliwowo – energetyczny reprezentowany przez dwa zakłady; Kopalnia Węgla Brunatnego “Adamów” S.A. i ZE PAK Elektrownia “Adamów”. Ważną rolę odgrywa również przetwórstwo rolno – spożywcze reprezentowane przez m.in. Mleczarnię „Turek” Sp. z o. o. Dobrze rozwinięty jest transport samochodowy osobowy, jak i ciężarowy. Miasto dysponuje też dużym PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 14 potencjałem w zakresie budownictwa. We wszystkich działach gospodarki miejskiej funkcjonuje 1750 podmiotów gospodarczych. Miasto Turek jest gminą o stosunkowo małej lesistości. Lasy zajmują około 0,8% jej powierzchni. Uproszczoną strukturę użytkowania gruntów na terenie Gminy Miejskiej Turek , na podstawie danych otrzymanych ze urzędu Gminy Miejskiej Turek przedstawiono w tabeli. Rodzaj gruntów Powierzchnia ewidencyjna [ha] Udział w ogólnej powierzchni [%] Powierzchnia ogólna 1616 100 Użytki rolne 974 60,3 Użytki leśne 13 0,8 Pozostałe 629 38,9 2.5 Środowisko kulturowe. Spośród istniejących w Polsce prawnych form ochrony przyrody w granicach administracyjnych Turku zlokalizowane są jedynie dwa pomniki przyrody utworzone rozporządzeniami Wojewody Konińskiego. Są to: • • głaz narzutowy: granit czerwony, średnioziarnisty (wymiary: obwód 8,4m; wysokość: 3m.) przy ul. Mickiewicza. lipa drobnolistna: pierśnica 350 cm, wysokość 18m.; ul. Szkolna 3. Od północy i zachodu wzdłuż granicy miasta przebiega granica Złotogórskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu utworzonego uchwałą nr 53 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koninie z dnia 29 stycznia 1986 r. w sprawie ustalenia obszarów krajobrazu chronionego na terenie województwa konińskiego i zasad korzystania z tych terenów (Dz. Urz. Woj. Kon. Nr 1, poz. 2 z 1986 r.). Obszar ten obejmuje około 310 km2 Pagórków P P Złotogórskich z najwyższym wzniesieniem na terenie dawnego woj. konińskiego - Złotą Górą (187 m n.p.m.). Ze Złotej Góry do Turku przebiega niebieski szlak turystyczny (28 km) łączący Pagórki Złotogórskie z Górami Szadowskimi, zwanymi przez tutejszych mieszkańców również Karpatami. Właśnie w rejonie owych Karpat Nadleśnictwo Turek zlokalizowało sieć rowerowych i pieszych ścieżek dydaktycznych pozwalających zwiedzającym na zapoznanie się m.in. z najbardziej typowymi komponentami przyrodniczo-krajobrazowymi tego terenu. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 15 2.6 Infrastruktura. 2.6.1 Gospodarka wodno – ściekowa. Miasto jest zwodociągowane i skanalizowane. Posiada dwie stacje wodociągowe: Turek –Muchlin (bez uzdatniania) i Turek – Obrębizna (z częściowym uzdatnianiem), które ze sobą współpracują. Na terenie miasta istnieje 103,9km sieci wodociągowych i 3236 szt. przyłączy. Długość sieci kanalizacyjnej sanitarnej wynosi 62,3 km i pokrywa obszar zabudowy miasta w około 90%. Miasto posiada oczyszczalnię ścieków o przepustowości Qśrd = 15.750 m3/d (zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym z dn. 27.12.2000r Nr RLŚ6223/45/00). Kolektorami ściekowymi doprowadzane są oprócz ścieków socjalno – bytowych również silnie stężone ścieki przemysłowe z OSM oraz mniejsze ilości ścieków przemysłowych z pozostałych zakładów. Ponad to Elektrownia Adamów posiada własną oczyszczalnię ścieków, położoną po południowej stronie terenu elektrowni, poza granicami miasta. Oczyszczalnia przyjmuje ścieki pochodzenia socjalno bytowego oraz ścieki deszczowe i technologiczne z terenu elektrowni. Miasto Turek posiada sieć kanalizacji deszczowej obejmującą około 90% powierzchni miasta. Wody deszczowe z terenów utwardzonych odprowadzane są kolektorami do cieków wodnych będących dopływami rz. Kiełbaski. Bezpośredni wpływ na ilość wód deszczowych mają warunki atmosferyczne w tym decydujący - wielkość opadów atmosferycznych. Zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym nr RLŚ6223/13/02 z dnia 06.08.2002r wody opadowe z terenu Osiedle Zdrojki Lewe wprowadzane są do Kanału Obrzębińskiego w km 4+350 (odbiornikiem wyższego stopnia jest rzeka Kiełbaska). Oczyszczone ścieki deszczowe z podczyszczalni ścieków nr 1 odprowadzane są do Kanału Obrzębińskiego w km 2+750. Zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym Nr RLŚ 6223/17/03 z dnia 10.07.2003r wody opadowe ze zlewni V odprowadzane są do Kanału Folusz w km 1+920, przepustowość tej zlewni wynosi 5778m2, Qmaxsek.= 1662dm3/s. Sieć kanalizacji deszczowej nie posiada obecnie wystarczającego systemu oczyszczania ścieków deszczowych. 2.6.2 Gospodarka odpadami. Na terenie gminy obowiązuje uchwała Rady Miejskiej w Turku XXVII/210/97 z dnia 26.03.1997 r określająca szczegółowe zasady utrzymania porządku i czystości na jej terenie. Zawiera ona wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości, rodzaje urządzeń przeznaczonych do gromadzenia odpadów komunalnych i zasady ich rozmieszczania oraz częstotliwości, zasady i sposoby usuwania odpadów komunalnych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 16 Miasto przystąpiło do Komunalnego Związku Gmin „Czyste Miasto, Czysta Gmina”. 70 % jego ludności zamieszkuje w budynkach wielorodzinnych. Na terenie miasta działa zorganizowany system wywozu odpadów. Gromadzone są one w pojemnikach 110 l oraz kontenerach KP-6 lub KP-7. Pojemników 110 l na terenie miasta pod koniec października 2003 r było w użytkowaniu 2659, pojemników typu KP -6 lub KP-7 jest ok. 100 szt. Odpady odbierane są z zabudowy wielorodzinnej 2 razy a z budynków pozostałych 1 raz w tygodniu. Według danych Urzędu Miasta średnia roczna ilość usuwanych odpadów z terenu Turku wynosi ok. 55 tys. m3 rocznie. P P W roku 2001 rozpoczęto selektywną zbiórkę następujących odpadów: makulatura, szkło, PET. Terytorialnie zbiórka obejmowała wstępnie budownictwo jednorodzinne Osiedla Muchlin (system workowy) i budownictwo wielorodzinne na Osiedlu Wyzwolenia (zestawy pojemnikowe). Obecnie zbiórka obejmuje teren całego miasta, gdzie rozstawiono 23 zestawy po 4 pojemniki (makulatura, szkło kolorowe, szkło białe, tworzywa sztuczne PET):. Wywóz odpadów odbywa się według harmonogramu (w odniesieniu do pojemników 110 l) oraz według umów – w odniesieniu do kontenerów. Wywozem odpadów zajmuje się przede wszystkim Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Spółka z o.o. w Turku. Firma ta wywiozła w roku 1999 około 41 tys. m3 od mieszkańców i 27 tys. m3 z obiektów infrastruktury społeczno-gospodarczej. Pozwolenie Burmistrza na wywóz odpadów posiadają także następujące firmy: • • • • Prywatny Zakład Oczyszczania Miasta Henryk Włodarzewski, Turek; Zakład Usług Komunalnych „EKO-GAB” s.c. G. Kropidłowski, L.D. Piąstka, Przykona; PGKiM Sp. z o. o. Konin; Firma ALBA Śląsk Sp. z o . o. Bytom. Łącznie firmy, które miały pozwolenia w 1999 r. wywiozły około 3,5 tys. m3, w tym pierwsza z nich 1,8 tys. m3. W stosunku do 1999 r. sytuacja w zakresie zbiórki odpadów nie uległa większej zmianie. Oczyszczaniem terenów otwartych zajmuje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, na zlecenie Urzędu Miasta Turek. Zasięg terytorialny zbiórki odpadów przez PGKiM w Turku to miasto i gmina Turek. PGKiM dysponuje specjalistycznym taborem: • • • • dwoma pojazdami bezpylnymi typu ciężkiego, jednym pojazdem bezpylnym typu średniego, dwoma pojazdami „bajadera” typu średniego, trzema pojazdami kontenerowymi („hakowce”). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 17 Odpady wywożone są na wysypisko w Dzierżąznej (gmina Turek). Koszty wywozu odpadów z kontenera KP-7 wynoszą brutto 22,77 zł za 1 m3, z pojemników 110l – 35,99 zł za 1 m3. Koszty składowania 15,45 zł za 1 m3. Zgodnie z zarządzeniem pokontrolnym Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska wysypisko ma uregulowaną stronę formalną, dysponuje dokumentacją techniczną i posiada projekt eksploatacji. Możliwości dalszego składowania są jednak ograniczone, bowiem szacuje się, że będzie ono funkcjonować jeszcze przez okres 2 – 3 lat. 2.6.3 Drogi. Miasto Turek leży w ciągu drogi krajowej nr 469 relacji Poznań - Łódź przez Konin, Tuliszków, Poddębice. W samym mieście przebiega ona przez teren objęty planem ulicami Łąkowa- Niepodległości, Uniejowska. Przejazd w kierunku Łodzi jest znacznie utrudniony, dlatego w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przez Radę miejską w maju 1994r przewidziano budowę obwodnicy południowej miasta na ciągu drogi Konin- Łódź. Do tej drogi zostały włączone kierunki od południa Kalisz i Dobra oraz poprzez ulicę Przemysłową kierunek Koło, stanowiący powiązanie z projektowaną autostradą A-2. Do czasu realizacji obwodnicy południowej projektowana ulica stanowiąca przedłużenie ulicy Łąkowej do ulicy Uniejowskiej wg ustaleń planu miejscowego na ciągu drogi 469. Ponadto na obszarze miasta znajduje się ciąg drogi krajowej nr 472 relacji Turek - Dobra- Sieradz przebiegający ulicą Dobrską. Pozostałe ulice spełniają funkcję obsługi miejskiej i osiedlowej. 2.6.4 Koleje, lotniska. Linia koleiki wąskotorowej Zbiersk - Turek Na terenie gminy brak lotnisk. 2.6.5 Rurociągi. Przez południowo wschodnia część miasta przebiega rurociąg wysokiego ciśnienia gazu GZ-50. Ponadto od Elektrowni „Adamów” biegnie trasa ciepłociągu zasilającego system grzewczy miasta. 2.6.6 Podmioty gospodarcze. Na terenie gminy zgodnie z danymi uzyskanymi z Urzędu Gminy Miejskiej Turek działalność gospodarczą prowadzi około 1100 podmiotów. Najważniejsze podmioty gospodarcze na terenie gminy zestawiono w załączniku. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 18 3 ZASOBY I SKŁADNIKI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. 3.1 Charakterystyka rzeźby terenu. Turek według regionalizacji J. Kondrackiego należy do podprowincji Niziny Środkowo – polskie, makroregionu Nizina Południowo-wielkopolska i mezoregionu Wysoczyzna Turecka. Wysoczyzna Turecka o powierzchni 1363 km2 , wyniesiona jest na 110 – 185 m P P n.p.m. Od północy i południa rejon miasta otaczają wały morenowe o kulminacjach 140 – 185 m npm zwane Wzgórzami Tureckimi, a od zachodu Równina Rychwalska. W kierunku wschodnim rozpościerają się natomiast obniżenia najpierw dolina Kiełbaski o rzędnych 110 m n.p.m. a dalej dolina Warty z dnem na rzędnych 95 – 105 m n.p.m. W tym też kierunku teren miasta odwadnia niewielki ciek – dopływ Kiełbaski uchodzącej na północ do Warty. 3.2 Budowa geologiczna. 3.2.1 Uwarunkowania ogólne. Budowę geologiczną okolic miasta Turek ukształtowały utwory: • • • czwartorzędu trzeciorzędu kredy. Utwory czwartorzędu najczęściej zalegają bezpośrednio na podłożu mezozoicznym, na osadach kredy górnej, czyli na marglach. Głębokość zalegania wynosi 12 – 18 m ppt, tj. rzędna 105 – 110 m npm. Utwory trzeciorzędowe występują wyspowo w zagłębieniach powierzchni mezozoicznej jako osady facji burowęglowej miocenu. Są to piaski, mułki i węgle brunatne. Na wschód od Turka w obrębie obniżeń dolinnych zalegały mioceńskie złoża węgla brunatnego w znacznej mierze już wyeksploatowane („Adamów”, „Bogdałów” oraz aktualnie eksploatowane złoże „Koźmin”). Utwory czwartorzędu związane są z działalnością akumulacyjną lądolodów oraz erozyjną i akumulacyjną wód lodowcowych w okresach glacjalnych i rzecznych w okresach inerglacjalnych. Miąższość czwartorzędu w rejonie ujęcia miejskiego należy do najniższych w rejonie Turka i oscyluje w granicach 12 – 18 m przy zgeneralizowanym profilu litologicznym: • • 0 – 4,0 piaski drobnoziarniste ( holocen ) 4,0 – 18,0 glina piaszczysta przewarstwiona piaskiem lub żwirem ( plejstocen ) PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 19 3.3 Charakterystyka wód podziemnych. 3.3.1 Uwarunkowania ogólne. W oparciu o materiały archiwalne i przeprowadzone wiertniczymi w okolicach rozpoznanie otworami miasta Turek wyróżnić można kredowe piętro wodonośne związane z występowaniem wód szczelinowych w spękanych marglach tworzących strefę aktywną o miąższości 60 – 70 m ze szczelinami tektonicznymi. Masyw skał szczelinowych tworzy regionalny zbiornik wód podziemnych województwa konińskiego stanowiący główne źródło zaopatrzenia w wodę ludności, rolnictwa i przemysłu wschodniej Wielkopolski. Pierwotny poziom statystyczny wód szczelinowych zalegał tuż pod lub nad powierzchnią terenu na rzędnej 120 m npm na ujęciu miejskim oraz 125 – 135 m npm w strefie wyniesień morenowych na zachód i południe od Turka oraz 100 – 105 m npm na linii drenażu wzdłuż rzeki Kiełbaski i Warty. Zasobność kredowego piętra wodonośnego jest dość znaczna przy współczynniku filtracji k = 3,2 – 4,6 x 10-5 m/s i wydajności jednostkowej q=5,6-12,6 m3/hm. P PB B P P 3.3.2 Główne zbiorniki wód podziemnych. Miasto Turek położone jest na terenie GZWP numer 151 (Turek – Konin – Koło) o powierzchni 1760 km2, w obrębie obszaru najwyższej ochrony ONO. Warstwę wodonośną P P stanowią kredowe margle i wapienie szczelinowo – porowe. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne dla tego zbiornika wynoszą 240, 0 tys. m3/d, moduł zasilania kształtuje się w P P granicach 1,58 l/s km2. Poziom wody na ujęciu przy ul. Konińskiej P P kształtuje się na rzędnych 95 – 100 m npm, natomiast na ujęciu Turek - Obrębizna kształtuje się na rzędnych 90,7 – 99,43 m npm. Charakterystyka Zbiornika Wód Podziemnych GZWP numer Nazwa zbiornika 151 Zbiornik (K) Turek – Konin Koło Obszar [km2] Typ zbiornika Średnia głębokość Szacunkowe zasoby 3 dyspozycyjne [tys. m /d] 1760 Szcz.-por. 90 240,0 P P W latach 2001 – 2002 ma terenie województwa wielkopolskiego Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie prowadził badania jakości wód w sieci monitoringu krajowego na 60 stanowiskach. Jeden z punktów pomiarowych zlokalizowano w mieście Turek w obrębie osiedla Muchllin. Ocena jakości wód podziemnych w punkcie badawczym – Turek Muchlin (3a) wg. Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2002 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 20 3.4 Charakterystyka wód powierzchniowych. 3.4.1 Sieć rzeczna. Według podziału hydrograficznego Polski omawiany obszar należy do lewobrzeżnej zlewni rzeki Warty – dopływ rzeki Kiełbaska. Kiełbaska bierze początek koło Pażdzierowic u podnóża Wzgórz Malanowskich na wysokości około 138 m npm. Od dopływu spod Posoki płynie w dolinie Warty wzdłuż krawędzi wysoczyznowej. Uchodzi do Warty poniżej Kościelca. Długość rzeki do kanału Warta – Kiełbaska wynosi 43,2 km. Woda rzeki Kiełbaska po przeprowadzonych badaniach została zakwalifikowana do wód pozaklasowych. Sieć cieków powierzchniowych w granicach administracyjnych Turku obejmuje dwa główne cieki to jest Folusz i Zdrojka będące dopływami rzeki Kiełbaski oraz kilka mniejszych cieków i rowy melioracyjne. 3.4.2 Zbiorniki wodne. Brak jest większych zbiorników wód powierzchniowych. W południowo-wschodniej części miasta przy ul. Dobrskiej zlokalizowano większy sztuczny zbiornik wodny Akwen ten został utworzony na istniejącym cieku wodnym będącym dopływem rz. Kiełbaski. 3.5 Charakterystyka gleb Miasto Turek jest gminą typowo miejską o charakterze przemysłowo – usługowym. Użytki rolne stanowią 60,3 % powierzchni gminy, przy czym są to przeważnie gleby V klasy bonitacyjnej. Gleby dobrej jakości zajmują ok. 25% powierzchni miasta. L.p. 1. Rodzaj gruntów Powierzchnia ewidencyjna [ha] Udział w ogólnej powierzchni [%] Powierzchnia ogólna 1616 100 Użytki rolne 974 60,3 Użytki leśne 13 0,8 Pozostałe 629 38,9 Nazwa gminy Turek Miasto Klasy bonitacyjne Pow. gruntów ornych % II 100 - III a III b IV a IV b V VI VI z 18,3 - udział w ogólnej powierzchni gruntów w % 14,0 10,7 13,7 3,6 39,7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 21 3.6 Charakterystyka elementów przyrody ożywionej. 3.6.1 Charakterystyka ogólna szaty roślinnej. Miasto Turek usytuowane jest na Wysoczyźnie Tureckiej, należącej do Niziny Południowo-wielkopolskiej. Mezoregion ten charakteryzuje się stosunkowo znacznym urozmaiceniem krajobrazu, którego najbardziej charakterystycznym elementem są wzgórza morenowe położone na zachód i północ od miasta. Dość dobrze rozbudowana jest również sieć hydrograficzna na którą składają się niewielkie cieki, z których kilka, w tym największy - Kiełbaska, otaczają kilkoma ramionami miasto. Warunki geomorfologiczne i wodne sprawiły, iż potencjalna roślinność naturalna miasta zalicza się do stosunkowo żyznych, typowych dla niżu środkowopolskiego, grądów i dąbrów przechodzących w obniżeniach terenu w olsy i rzadziej łęgi. Jednakże zdecydowana większość obszaru zajęta jest pod uprawy rolne oraz infrastrukturę miejskoprzemysłową. W wyniku wielokierunkowego antropogenicznego oddziaływania w środowisku przyrodniczym miasta i jego okolic dominują krajobrazy silnie zniekształcone. O potencjalnych możliwościach siedlisk świadczy stan i struktura terenów zielonych Turku, na które składają się m.in.: parki, zieleńce, cmentarze, lasy i ogródki działkowe. W miejscach, gdzie jest to możliwe (parki) obserwuje się spontaniczne próby regeneracji roślinności zielnej typowej dla lasów dębowo-grabowych. Podobne zjawisko, choć w znacznie bardziej ograniczonym zakresie występuje w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i zbiorników wodnych, w szczególności od strony południowej. Formą wspierania naturalnych procesów regeneracyjnych jest zwiększanie powierzchni obszarów czynnych ekologicznie. Można to osiągnąć poprzez promocję zieleni wysokiej (restytucja istniejących parków i zieleńców, tymczasowe zadrzewienia w strefach zwartej zabudowy, lasy komunalne itp.) w samym mieście oraz dolesień w bezpośrednim jego otoczeniu. Lasy otaczające miasto to przede wszystkim drzewostany gospodarcze, głównie sosnowe. W celu wzmocnienia odporności samych drzewostanów oraz pełnionych przez nie funkcji ochronnych i rekreacyjnych należy dążyć do zwiększenia powierzchni lasów poprzez zalesianie słabych gruntów rolniczych oraz wzbogacenia składu gatunkowego i wiekowego lasów już istniejących. W sposób szczególny nadają się do tego wzniesienia morenowe położone na zachód od miasta oraz obszary poprzemysłowe położone w okolicach elektrowni „Adamów” (zieleń izolacyjna). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 22 Przestrzenne powiązanie obszarów zieleni miejskiej z otaczającymi Turek kompleksami leśnymi istniejącymi i mającymi powstać w przyszłości, wykonane w oparciu o istniejące naturalne ciągi ekologiczne (dolina Kiełbaski i jej dopływów), korzystnie wpłynie na warunki klimatyczne oraz bioróżnorodność środowiska miejskiego. 3.6.1.1 Zieleń urządzona i zadrzewienie śródpolne. Ze względu na niewielką lesistość, ważną rolę w systemie ekologicznym gminy spełnia roślinność nieleśna, czyli zieleń śródpolna, zieleń parkowa oraz zieleń cmentarna. Zadrzewienia śródpolne, szczególnie o charakterze pasowym spełniają na obszarach użytkowanych rolniczo funkcję zabezpieczającą przed procesami erozyjnymi. Na terenie Gminy Miejskiej Turek najistotniejsze kompleksy zadrzewień śródpolnych zlokalizowane są wzdłuż większości dróg. W zadrzewieniach przeważają takie gatunki drzew jak grusza, topole, wierzby, kasztanowce, jesiony oraz olsze czarne. Zieleń cmentarna stanowi uzupełnienie roślinności na terenie gminy. W jej skład wchodzi zieleń występująca zarówno na cmentarzach czynnych jak i nieczynnych. W tabeli zamieszczono wykaz parków znajdujących się na terenie gminy zgodnie z ewidencją Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu Delegatura w Koninie. 3.6.1.2 Formy ochrony przyrody. Na podstawie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 114 z 1991 r., poz. 492), za tereny chronione należy uznać parki narodowe, rezerwaty i parki krajobrazowe wraz z ich otulinami oraz obszary chronionego krajobrazu. Formę przestrzenną mogą mieć również niektóre pomniki przyrody, użytki ekologiczne, a zwłaszcza zespoły przyrodniczokrajobrazowe. Od północy i zachodu wzdłuż granicy miasta przebiega granica Złotogórskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu utworzonego uchwałą nr 53 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koninie z dnia 29 stycznia 1986 r. w sprawie ustalenia obszarów krajobrazu chronionego na terenie województwa konińskiego i zasad korzystania z tych terenów (Dz. Urz. Woj. Kon. Nr 1, poz. 2 z 1986 r.). Obszar ten obejmuje około 310 km2 Pagórków P P Złotogórskich z najwyższym wzniesieniem na terenie dawnego woj. konińskiego - Złotą Górą (187 m n.p.m.). Ze Złotej Góry do Turku przebiega niebieski szlak turystyczny (28 km) łączący Pagórki Złotogórskie z Górami Szadowskimi, zwanymi przez tutejszych mieszkańców również Karpatami. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 23 Pomniki przyrody Pomnikami przyrody (Dz. U. Nr 114 z 1991 r., poz. 492 z późn. zm., art. 28) są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno – pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych towarów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, głazy narzutowe, jaskinie. Na tereni Gminy Miejskiej Turek istnieją 2 pomniki przyrody. Są to: • • głaz narzutowy: granit czerwony, średnioziarnisty (wymiary: obwód 8,4m; wysokość: 3m.) przy ul. Mickiewicza. lipa drobnolistna: pierśnica 350 cm, wysokość 18m.; ul. Szkolna 3. 3.7 Zestawienie wielkości zasobów i walorów przyrodniczych. Rozpatrując istnienie zasobów i walorów przyrodniczych na terenie gminy należy robić to w kilku płaszczyznach. Występowanie tych samych zasobów uznać można jednocześnie jako czynnik prorozwojowy jak i ograniczający rozwój. W tabeli poniżej przedstawiono zestawienie ważniejszych czynników przyrodniczych oddziałujących na rozwój gminy. Prorozwojowe i ograniczające rozwój zasoby i walory przyrodnicze istniejące na terenie gminy Element przyrodniczy Położenie – w aktywnym gospodarczo i przemysłowo rejonie kraju Czynniki prorozwojowe - Ukształtowanie terenu – zróżnicowana powierzchnia Gleby – średnia i niska jakość bonitacyjna - Wody podziemne – korzystne warunki wodne - Turecka strefa inwestycyjna – tania energia Rozwój ruchu tranzytowego (Autostrada A – 2) Różnorodność ukształtowania powierzchni zwiększa walory krajobrazowe obszaru Gminy Miejskiej Turek zastępowanie areału rolnego nasadzeniami leśnymi lub naturalnymi użytkami (łąki) wykorzystanie do nasadzeń biopaliw (wierzby energ.) Czynniki pogarszające możliwości rozwojowe - - - położenie gminy na obszarze głównego zbiornika wód podziemnych wymagającego wysokiej ochrony (GZWP – 151) - Znaczące oddziaływanie Elektrowni Adamów wzrost natężenia ruchu – wzrost zanieczyszczenia powietrza Różnorodność ukształtowania powierzchni związana w dużej mierze z działalnością antropogeniczną człowieka utrudnia w dużym stopniu wykonywanie prac budowlanych uprawa gatunków roślin o niewielkich wymaganiach glebowych (zboża) niższe plony kompleksy gleb chronionych ograniczających rozwój zabudowy niedobory wody wpływające na wielkości plonów brak możliwości rozwoju niektórych dziedzin gospodarki niski procent skanalizowania regionu nieszczelne zbiorniki bezodpływowe niewłaściwe zagospodarowanie obszarów zasobowych wód podziemnych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK urozmaicenie krajobrazu występowanie sztucznych zbiorników wód powierzchniowych Wody powierzchniowe – cieki Folusz i Zdrójka – dopływy rzeki Kiełbaska - zła jakość wód spowodowana zrzutem ścieków i wód opadowych występowanie tylko niektórych najpospolitszych gatunków flory i fauny wodnej (nie wymagających wód wysokiej czystości) okresowe wylewy rzeki Kiełbaska strumień zanieczyszczeń dopływających z El. Adamów zanieczyszczenia komunikacyjne powietrza (droga krajowa 469) zanieczyszczenia powietrza w wyniku niskiej emisji Zwiększanie natężenia ruchu nadmierne natężenie hałasu w pobliżu zakładów przemysłowych nadmierne natężenie hałasu wzdłuż głównych ciągów komunikacyjnych niska procent obszarów zielonych zagospodarowywanie terenów wokół cieków niewielka ilość wód powierzchniowych - małe walory kulturowe miasta brak większych walorów turystycznych - Powietrze - sukcesywna likwidacja niskich źródeł emisji poprzez podłaczenie do sieci cieplej strumień modernizację kotłowni - Klimat akustyczny - Kontynuacja budowy obwodnicy wokół miasta zmniejszenie natężenia ruchu. - doliny rzeczne stanowiące lokalne ciągi wysokiej aktywności przyrodniczej położenie lesistość pobliżu obszarów chronionych rozwój turystyki popularyzacja regionu - Walory przyrodnicze - Walory kulturowe i turystyczne - 24 - - 4 OCENA ZAGROŻEŃ I TENDENCJI PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. 4.1 Rzeźba terenu i przypowierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej. Miasto Turek usytuowane jest na Wysoczyźnie Tureckiej, należącej do Niziny Południowo-wielkopolskiej. Mezoregion ten charakteryzuje się stosunkowo znacznym urozmaiceniem krajobrazu, którego najbardziej charakterystycznym elementem są wzgórza morenowe położone na zachód i północ od miasta. 4.2 Wody podziemne. Turek położony jest na terenie GZWP numer 151 (Turek – Konin – Koło) o powierzchni 1760 km2, w obrębie obszaru najwyższej ochrony ONO. Warstwę wodonośną P P stanowią kredowe margle i wapienie szczelinowo – porowe. Na jakość wód podziemnych na analizowanym terenie wpływ mają istniejące tu warunki hydrogeologicze oraz formy prowadzonej działalności. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 25 Badania wód podziemnych, na terenie gminy prowadzone są przez WIOŚ Poznań w ramach określania jakości wód podziemnych w punktach badawczych sieci krajowej oraz w sieci regionalnej na terenie województwa wielkopolskiego, na podstawie oceny zakresu rozszerzonego. W 2002 roku kontrolowano jakość wód w 1 punkcie pomiarowym sieci regionalnej. Wyniki pomiarów przedstawia tabela. Ocena jakości wód podziemnych w punkcie badawczym – Turek Muchlin Stratygrafia Użytkowanie terenu Górna kreda Obszary zabudowane 40,0 Wody 151 Wgłębne GZPW Turek – Muchlin (3a) stropu Nazwa otworu 495 Głębokość Numer otworu (3a) wg. Raportu o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2002 Ocena jakości w roku 2001 2002 Ia Ib Wskaźniki o stężeniach odpowiadających wodzie niskiej jakości III/NOK w roku 2002 Stront Na podstawie wyników pochodzących z punktów badawczych monitoringu regionalnego, wody podziemne regionu charakteryzują się najwyższą i wysoką jakością. W punkcie badawczym w sieci monitoringu państwowego na obszarze GZWP 151 (Turek - Muchlin 3a), wody w roku 2002 były wysokiej jakości - klasa Ib, czyli nieznacznie zanieczyszczone, odpowiadające wodom do celów pitnych i gospodarczych, możliwe jest okresowe ich uzdatnianie. 4.3 Wody powierzchniowe. Do czynników wpływających na jakość wód powierzchniowych należą uwarunkowania naturalne, takie jak warunki klimatyczne i hydrologiczne, czy zdolność samooczyszczania oraz zanieczyszczenia antropogeniczne. Znaczną część zanieczyszczeń trafiających do wód powierzchniowych stanowią zanieczyszczenia obszarowe. Źródłem tych zanieczyszczeń są przede wszystkim: • • • rolnictwo, co wynika głównie z faktu stosowania nawozów sztucznych i naturalnych, a także środków ochrony roślin (obecnie w ilościach malejących), hodowla zwierząt poprzez niewłaściwe składowanie obornika i gnojowicy oraz ich niewłaściwe, zbyt duże lub zbyt częste stosowanie na polach, niedostateczna infrastruktura odprowadzająca ścieki bytowo – gospodarcze, zwłaszcza w miejscowościach korzystających z wodociągów oraz na obszarach rekreacji, zarówno zbiorowej jak i indywidualnej, usytuowanych w sąsiedztwie jezior. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 26 Do zanieczyszczeń punktowych, stwarzających bardzo poważne zagrożenie dla czystości wód powierzchniowych należą przede wszystkim: • • bezpośrednie zrzuty surowych ścieków bytowo – gospodarczych do cieków wodnych (na nieskanalizowanych obszarach); zrzuty niedostatecznie oczyszczonych ścieków (nieodpowiadających warunkom pozwolenia wodnoprawnego); 4.3.1 Stan czystości rzek. Stan czystości rzek występujących na terenie Gminy Miejskiej Turek kontroluje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Sieć wodna Gminy Miejskiej Turek należy do zlewni rzeki Warty. Sama rzeka Warta nie przepływa przez obszar gminy. Przepływają przez niego dwa cieki wodne – Folusz i Zdrojka będące dopływami rzeki Kiełbaska będącej z kolei lewobrzeżnym dopływem Warty. Strumień Folusz i Zdrojka według „Raportu o stanie środowiska w województwie Wielkopolskim z roku 2002” kontrolowane były jedynie w odcinkach przyujściowych. Wskazane dopływy Kiełbaski prowadziły wody pozaklasowe. Dopuszczalne normy zostały przekroczone przez wskaźniki z grupy substancji organicznych (okresowe, niskie natlenienie wód), związki biogenne oraz stan sanitarny. Zasolenie wód Strumienia Folusz i Zdrojki odpowiadało II klasie czystości. Zawiesina ogólna kwalifikowała wody Strumienia Folusz do klasy II, natomiast wody Zdrojki do klasy III. Sarobowość zaliczyła wody Strugi Folusz i Zdrojki do klasy III czystości. Zestawienie wyników badań z uzyskanymi w poprzednim cyklu badawczym (1999 rok) nie wykazało zmian jakości omawianych cieków w zakresie wypadkowej klasy czystości. Jakość wód Zdrojki w poszczególnych wskaźnikach zanieczyszczeń utrzymuje się na zbliżonym poziomie. W strumieniu Folusz stwierdzono niższe natlenienie wód. Podczas gdy w 1999 roku stężenie tlenu rozpuszczonego kwalifikowało ciek do II klasy, w 2002 roku osiągnęło wartość pozaklasową. Stan czystości dopływów rzeki Kiełbaski w roku hydrologicznym 2002 Lokalizacja stanowiska pomiarowego km biegu Kiełbaski (miejsce poboru prób) Km ujścia do Kiełbaski Dopływ (km biegu rzeki – miejsce poboru prób) 30,0 km Strumień Folusz (1,3 km – Turek) 28,5 km Zdrojka (1,6 km – Szadów Pański) Klasa czystości Wskaźniki decydujące o wypadkowej klasie czystości Poza klasą Tlen rozpuszczony, azot azotynowy, fosforany, fosfor ogólny, miano Coli Poza klasą Przewodność elektrolityczna właściwa, tlen rozpuszczony, sód, azot amonowy, azot azotynowy, azot ogólny, fosforany, fosfor ogólny, miano Coli PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 27 Strumienie te niosą zanieczyszczenia z m. Turku i zlokalizowanego tam przemysłu z wodami deszczowymi. Można przypuszczać, że znaczny ładunek zanieczyszczeń wprowadzany jest do kanalizacji deszczowej wraz ze ściekami sanitarnymi. Przyczyną znacznego zanieczyszczenia wód w strumieniach Zdrojka i Folusz oraz pozostałych ciekach jest również brak właściwych urządzeń do oczyszczania wód deszczowych z terenu miasta. 4.3.2 Stan czystości zbiorników wodnych. Wody w zbiornikach wodnych są bardziej podatne na zanieczyszczenia głównie ze względu na położenie w zagłębieniach terenu. Podlegają one wpływom otaczającego obszaru związanym ze spływem wód powierzchniowym zawierających związki biogenne, a substancje zanieczyszczające mogą być trwale kumulowane w osadach dennych jezior. Jeziora Na terenie gminy Miast Turek brak jest większych naturalnych, powierzchniowych zbiorników wodnych. Jedynie w południowo-wschodniej części miasta przy ul. Dobrskiej zlokalizowano sztuczny zbiornik wodny Akwen ten został utworzony na istniejącym cieku wodnym (Kanał Folusz) będącym dopływem rz. Kiełbaski. Zbiorniki retencyjne Na terenie gminy brak jest większych zbiorników retencyjnych. Jedyny, większy zbiornik znajduje się przy ul. Dobrskiej. Zagrożenie powodziowe W okresie wzmożonej ilości opadów atmosferycznych i roztopów wiosennych, wody głównych rzek przepływających przez gminę stwarzają zagrożenie powodziowe. Wysoki poziom stanu wód (Strumień Folusz i Zdrojka) przyczyniać się może do ich wylewów na przyległe tereny. 4.4 Gleby. 4.4.1 Degradacja naturalnych gleb. Na obszarze miasta występują ogólnie gleby słabe, podatne na degradację. Czynnikiem wpływającym na degradację gleb jest intensywne użytkowanie rolnicze. Na terenie gminy w strukturze użytkowania dominują przede wszystkim użytki rolne, zajmują one prawie 61 % całkowitej powierzchni gminy. Jakość gleb jest więc bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój rolnictwa, warunkującym wysokość i jakość PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 28 uzyskiwanych plonów. W celu przeciwdziałania degradacji konieczne jest uwzględnienie stopniowej zmiany struktury użytkowania gleb. Na terenie Miasta Turek (na glebach bardzo słabych), powinna ona postępować w kierunku ograniczania pól uprawnych na rzecz lasów i terenów zieleni, które najlepiej chronią glebę. Istotne znaczenie ma również dobór roślin uprawnych (od niego zależy osłona, jaką zapewniają glebie rośliny), a także częstotliwość orek i innych zabiegów uprawnych. Wieloletnie rośliny (np. trawy, lucerna) zabezpieczają nawet przed silnym spływem. Mniej skutecznie chronią glebę rośliny ozime, jak żyto, rzepak; jeszcze mniej zboża jare. 4.4.2 Degradacja chemiczna gleb. Gleby na terenie Gminy Miejskiej Turek są nadmiernie zakwaszone. Na zakwaszenie gleb wpływ mają przede wszystkim związki siarki i azotu z atmosfery związane z silnym uprzemysłowieniem regionu. Na terenie Gminy Miejskiej Turek znajduje się od 81-100 % gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych. W związku z występującym zakwaszeniem, gleby wymagają wapnowania. Odczyn gleby reguluje pobieranie składników pokarmowych z gleby. Odczyn kwaśny hamuje pobieranie przyswajalnych składników gleby a równocześnie zwiększa dostępność metali ciężkich i pierwiastków śladowych. Na tle danych krajowych dotyczących zakwaszenia - gleby bardzo kwaśne 28 % i kwaśne 31 %, Turek prezentuje się bardzo niekorzystnie. W odniesieniu do danych dotyczących województwa zestawienie to wypada również niekorzystnie dla Gminy Miejskiej Turek , bowiem w Wielkopolsce gleby bardzo kwaśne stanowią 16 %, a kwaśne 30 %. Jeden z kierunków działań mogącym przyczynić się do poprawy wydajności i jakości produkcji rolnej w gminie jest ich wapnowanie. 4.5 Powietrze atmosferyczne. O stanie powietrza decyduje wielkość i przestrzenny rozkład emisji zanieczyszczeń ze wszystkich źródeł, z uwzględnieniem przepływów transgenicznych i przemian fizykochemicznych zachodzących w atmosferze. Do zagrożeń, jakie powoduje zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego należą między innymi: zmiany klimatyczne – wzrost stężeń CO2, CH4, N2O oraz freonów i halonów w T T górnej warstwie atmosfery, poprzez wzmocnienie efektu cieplarnianego prowadzi do częstszych powodzi, susz, huraganów oraz zmiany w tradycyjnych uprawach rolniczych; eutrofizacja – nadmiar ilości azotu, pochodzącego z NO2 i NH3 docierającego z B B powietrza do zbiorników wodnych prowadzi do zmian w ekosystemach. B B PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 29 Powyższe zjawiska są następstwem wzrostu ilości substancji zanieczyszczających atmosferę. 4.5.1 Rodzaje emisji zanieczyszczeń do powietrza. Zanieczyszczenia przemysłowe, powstają w wyniku: • • spalania paliw: pył, dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO2), procesów technologicznych: fluor (F), kwas siarkowy (H2SO4), tlenek cynku (ZnO), chlorowodór (HCl), fenol, krezol, kwas octowy (CH3COOH). Emisja niska, przyczynia się do wzrostu stężeń w atmosferze: dwutlenku siarki (SO2), tlenku węgla, (CO), tlenków azotu i niemetanowych lotnych związków organicznych. Emisja komunikacyjna, powoduje wzrost zanieczyszczeń gazowych oraz pyłowych, będących efektem: • • spalania paliw - zanieczyszczenia gazowe: tlenek węgla (CO), dwutlenek węgla (CO2), tlenki azotu i węglowodory, ścierania opon, hamulców, nawierzchni drogowych - zanieczyszczenia pyłowe: zawierające ołów, kadm, nikiel i miedź. Na jakość powietrza na terenie miasta ma wpływ wiele czynników do których zaliczyć należy: • • • • • • strumień zanieczyszczeń powietrza dopływający z poza obszaru miejskiego Turku ładunek zanieczyszczeń wprowadzany do powietrza ze zorganizowanych, punktowych źródeł emisji znajdujących się w obszarze miasta łącznie z Elektrownią „Adamów”, punktowe źródła emisji tworzące tzw. „niską emisję” to jest paleniska domowe, niezorganizowana emisja z powierzchniowych i technologicznych źródeł emisji, emisja wtórna zanieczyszczeń pyłowych spowodowana warunkami atmosferycznymi i ruchem pojazdów, ruch pojazdów na drogach krajowych, wojewódzkich i miejskich powodujący emisję zanieczyszczeń „komunikacyjnych. 4.5.1.1 Punktowe źródła emisji. Na terenie miasta znajduje się szereg znaczących, punktowych źródeł emisji zanieczyszczeń energetycznych pochodzących ze spalania paliw stałych, głównie węgla kamiennego i brunatnego. Do największych z nich należy zaliczyć: Elektrownię „Adamów”, kotłownię Mleczarnii „Turek” sp. zo.o., czy zmodernizowane kotłownie: osiedlowa Spółdzielni Mieszkaniowej „Tęcza” (od IVkw.1999- olejowo-gazowa, po realizacji sieci gazowej w tym rejonie przejście na GZ-50) i Samodzielnego Publicznego Zespołu Opieki Zdrowotnej przy ul. Łąkowej (gazowa –przełom III i IV kw.1999, II medium – olej opałowy). kotłownię PGKiM przy ul. Działkowej (modernizacja na olej opałowy) Obecnie na terenie miasta zinwentaryzowano 34 jednostki organizacyjne posiadających znaczące źródła emisji pochodzących ze spalania paliw ciekłych, stałych lub gazowych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 30 4.5.1.2 Emisja niska. Niska emisja z terenu miasta może być oszacowana na podstawie ilości budynków mieszkalnych posiadających indywidualne kotłownie i liczby ludności zamieszkującej dany obszar. Przy założeniu, że w jednym domu jednorodzinnym spalanych jest około 10 ton węgla kamiennego rocznie, obliczona wielkość emisji podstawowych zanieczyszczeń energetycznych wynika ze spalenia 15 tyś ton paliwa (około 1100 palenisk domowych). WĘGIEL KAMIENNY Nazwa Ilość domów Il paliwa na dom Br [Mg] SO2 CO NO2 Pył Jed. Miasto Turek 472 10 4720 45312 212400 4720 94400 kg 4380 10,3452 48,4932 1,0776 21,5525 kg/h 16 45 1 20 kg/Mg Br [mln m3] SO2 CO NO2 Pył Jed. 2,8080 1,1794 631,8000 2527,2000 29,4840 kg 8760 0,0031 0,0144 0,2885 0,0006 kg/h 1,4 225 900 10,5 kg/mln m3 Czas emisji Wskaźniki emisji w kg/Mg paliwa Gaz ziemny – gz-50 Ilość Il gazu na domków domek Nazwa Miasto Turek 468 0,006 Czas emisji Wskaźniki emisji w kg/mln m3 gazu Olej opałowy Nazwa Ilość domków Il paliwa na domek Br [Mg] SO2 CO NO2 Pył Jed. Miasto Turek 100 10 1000 5700 600 5000 1800 kg 8760 0,6507 0,0685 0,5708 0,2055 kg/h 19 0,6 5 1,8 kg/Mg Czas emisji Wskaźniki emisji w kg/Mg paliwa Przyjęto 10 ton węgla kamiennego i oleju oraz 6.000 m.3 gazu na 1 dom na rok. W budynkach mieszkalnych, w których zainstalowane są kotły opalane paliwem stałym istniej możliwość spalania odpadów domowych, co jest dość powszechne. Powoduje to emisję substancji toksycznych stwarzających znaczne zagrożenie dla zdrowia, a występujących głównie przy spalaniu tworzyw sztucznych w nieprzystosowanych do tego celu urządzeniach. Największe zagrożenie powodują emitowane dioksyny, furany, benzoapiren będącymi substancjami rakotwórczymi. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 31 Problem ten nie występuje przy kotłach opalanych gazem i olejem, gdyż konstrukcja tych kotłów uniemożliwia spalenie odpadów stałych. 4.5.1.3 Emisja komunikacyjna. Istotne dla jakości powietrza w mieście będzie miała emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych związana z ruchem drogowym. Pojazdy samochodowe w ruchu emitują gazy spalinowe, wytwarzają pyły powstające na skutek ścierania opon, hamulców nawierzchni drogowej. W wyniku spalania paliwa zostają się do atmosfery zanieczyszczenia gazowe, głównie: dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, aldehydy, tlenki siarki. Powstające pyły zawierają związki ołowiu, kadmu, niklu, miedzi, a także wyższe węglowodory aromatyczne. Ilość emitowanych zanieczyszczeń zależy od wielu czynników między innymi od: • • • • • natężenia i płynności ruchu, konstrukcji silnika i jego stanu technicznego, zastosowania dopalaczy i filtrów, rodzaju paliwa, parametrów technicznych i stanu drogi Średnia ilość emitowanego tlenku węgla wynosi od 3g/km dla samochodów osobowych do 30g/km dla autobusów i samochodów ciężarowych., tlenków azotu od 0,5 g/km dla samochodów osobowych do 2,5g/km dla ciężarowych i autobusów, węglowodorów odpowiednio od 0,4g/km do 3g/km. Zasadniczą różnicą między emisją przemysłową a komunikacyjną jest położenie punktu emisji. Źródła emisji komunikacyjnej (pojazdy) posiadają punk emisji przy powierzchni ziemi, przez co rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń jest bardzo utrudnione. Zanieczyszczenia te działają na środowisko w najbliższym otoczeniu drogi. Rozprzestrzenianie się spalin zależy nie tylko od warunków meteorologicznych jak prędkość, kierunek wiatru, opad atmosferyczny, zachmurzenie, ale głównie od otoczenia drogi to jest umiejscowienia budynków i zieleni miejskiej w stosunku do kierunku przebiegu dróg. Na terenie województwa nie były prowadzone badania wpływu zanieczyszczeń komunikacyjnych na stan środowiska oraz brak jest analiz teoretycznych. Określenie stopnia zanieczyszczenia powietrza przez zanieczyszczenia komunikacyjne na drodze pomiarowej jest trudne i wymagałoby przeprowadzenia odpowiednich badań przeprowadzenie w analizy rocznym cyklu teoretycznej pomiarowym. stopnia Możliwe jest zanieczyszczenia uwzględniającej zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne. i celowe powietrza, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Z braku odpowiednich danych o stopniu 32 zanieczyszczenia powietrza spowodowane ruchem drogowym, do oceny wykorzystano dane literaturowe i badania prowadzone w innych aglomeracjach miejskich. Na podstawie analizy tych danych można sformułować następujące wnioski: • • • • Zanieczyszczenie powietrza w obrębie ulic o dużym natężeniu ruchu ma charakter lokalny, ale ze względu na swoją wielkość ma silny wpływ na środowisko i jest bardzo uciążliwe dla mieszkańców przyległych do dróg budynków mieszkalnych. Dominujące zanieczyszczenia w rejonie dróg to tlenek węgla, tlenek azotu, związki ołowiu, których stężenia są nawet kilkadziesiąt razy wyższe od dopuszczalnych norm. Rozkład stężeń cechuje się dużą zmiennością uzależnioną od odległości od dróg i natężenia ruch związanego z porą doby. Przyczyną nadmiernego zanieczyszczenia powietrza substancjami toksycznymi pochodzącymi z pojazdów jest głównie niedostosowany do potrzeb układ drogowy miasta, który powoduje nadmierne natężenie ruch w obszarach zwartej zabudowy mieszkalnej. 4.5.2 Ocena jakości powietrza na terenie Miasta Turek. W roku 2002 WIOŚ Poznań wykonał pierwszą roczną ocenę jakości powietrza w strefach. Ocena ta wykonana została w oparciu o nowe przepisy, wprowadzone w życie w 2001 r. (ustawa – Prawo ochrony środowiska) i w 2002 r. (odpowiednie rozporządzenia Ministra Środowiska do ustawy POŚ). Zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska strefy stanowiły aglomeracje o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy oraz obszary powiatów niewchodzące w skład aglomeracji. Gminę Miasta Turek zaliczono do strefy powiatu Tureckiego. Oceny dokonano z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów, ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Ocena pod kątem ochrony zdrowia obejmowała następujące zanieczyszczenia: • • • • • • • dwutlenek azotu NO2, dwutlenek siarki SO2, benzen C6H6, ołów Pb, pył PM10, ozon O3, tlenek węgla CO. B B B B B B B B B B W ocenie pod kątem ochrony roślin uwzględniono: • • • dwutlenek siarki SO2, tlenki azotu NOx, ozon O3. B B B B Kryteria ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin stanowią dwie niezależne grupy kryteriów oceny. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 33 Celem corocznej oceny jakości powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze stref, w zakresie umożliwiającym: • • • • dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte kryteria – dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów. Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie (opracowanie programów ochrony powietrza). uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze aglomeracji lub innej strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz określenie poziomów stężeń występujących na tych obszarach. Informacje te są konieczne do określenia obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub – w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczające – podjęcia dodatkowych badań we wskazanych rejonach. wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach. Określenie przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń, w rozumieniu wskazania źródeł emisji odpowiedzialnych za zanieczyszczenie powietrza w danym rejonie, często wymaga przeprowadzenia złożonych analiz, z wykorzystaniem obliczeń za pomocą modeli matematycznych. Analizy takie stanowią element programu ochrony powietrza. wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny. W trakcie oceny rocznej prowadzone są analizy jakości powietrza, których wyniki mogą wskazać na potrzebę reorganizacji systemu monitoringu w województwie. Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub na rzecz utrzymania tej jakości. Wojewoda będzie, co roku dokonywał oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji strefy. Dla strefy, w której poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub przekracza poziom dopuszczalny w przypadku gdy margines tolerancji nie został określony, wymagane jest opracowanie programu ochrony powietrza. Wynikiem przeprowadzonej oceny rocznej jest zaliczenie powiatu Tureckiego (obejmujący obszar Gminy Miejskiej Turek ) do klasy A dla kryterium określonego dla celu ochrona zdrowia jak i również do klasy A według kryteriów dla ochrony roślin. Klasa A przypisywana jest strefie, na obszarze, której poziomy stężeń substancji nie przekraczają wartości dopuszczalnej. 4.5.3 Metody ograniczania emisji zanieczyszczeń do powietrza – wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Utrzymanie dobrej jakości powietrza a nawet poprawę jego jakości można uzyskać przez ograniczenie szkodliwych dla środowiska technologii, zmniejszenie oddziaływania obszarów niskiej emisji na środowisko naturalne, stworzenie warunków rozwoju dla gazyfikacji gminy (budowy sieci gazowej wysokiego ciśnienia i stacji redukcyjnych, doprowadzenie sieci do miejscowości o zwartej zabudowie), likwidację lub modernizację PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 34 kotłowni tradycyjnych (zmiana nośnika energii z węgla np. na gaz), poprawę nawierzchni dróg, budowę obwodnic, a przede wszystkim poprzez zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Mówiąc o źródłach odnawialnych należy mieć na uwadze w przypadku Gminy Miejskiej Turek przede wszystkim energię geotermalną i promieniowania słonecznego. Polska dysponuje stosunkowo dużym potencjałem zasobów odnawialnych, jest on jednak zróżnicowany w poszczególnych rejonach naszego kraju. Rozpatrując rozwój energii odnawialnej na obszarze Gminy Miejskiej Turek , właściwe będzie kierowanie się ogólnymi uwarunkowaniami określonymi dla powiatu Tureckiego i Wielkopolski. Region Wielkopolski został zaliczony do III klasy zasobów energii słonecznej w Polsce. Pozwala to jednak na stosowanie z powodzeniem urządzeń do pozyskiwania, przetwarzania w ciepło użytkowe i magazynowania energii słonecznej. Energia słoneczna może być przetwarzana w kolektorach wodnych i powietrznych w ciepło, służące do ogrzewania pomieszczeń, wody, suszenia produktów rolnych i drewna. Energia geotermalna polega na wykorzystaniu ciepła gruntu, wód jeziornych czy ścieków. Jest ona obecnie jedną z najmniej rozpowszechnionych form pozyskiwania energii. O jej zastosowaniu decydują uwarunkowania lokalne. 4.6 Środowisko akustyczne. Podstawowym wskaźnikiem klimatu akustycznego jest sumaryczny poziom hałasu danego obszaru. W decydującym stopniu zależy on od jego urbanizacji oraz rodzaju emitowanego hałasu, tj.: • • • hałasu komunikacyjnego od dróg i szyn, który rozprzestrzenia się na odległe obszary ze względu na rozległość źródeł; hałasu lotniczego; hałasu przemysłowego obejmującego swym zasięgiem najbliższe otoczenie. Nadmierny hałas jest uciążliwością postrzeganą częściej niż degradacja innych elementów środowiska. Jego oddziaływanie nie powoduje nieodwracalnych zmian w środowisku, lecz jego ograniczanie napotyka wiele trudności i pociąga za sobą znaczące koszty (szczególnie hałasów komunikacyjnych). Wskaźnikiem oceny hałasu jest równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB). Poziom ten stanowi uśrednioną wartość w odniesieniu do pory doby (dzień od 6.00 do 22.00 lub noc od 22.00 do 6.00). Wartości dopuszczalne poziomu równoważnego hałasu określa rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 66, poz. 436). Rozporządzenie to określa rodzaje PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 35 terenów, dla których ustala się dopuszczalne poziomy dźwięku w środowisku, w zależności od przeznaczenia terenu. Różnicuje również wartości dopuszczalne poziomu dźwięku w odniesieniu do hałasów przemysłowych, komunikacyjnych (drogowe, kolejowe i tramwajowe), lotniczych oraz od linii elektroenergetycznych. Od stycznia 2002 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie wartości progowych poziomów hałasu. Wskaźnikiem oceny hałasu jest tzw. poziom progowy. Przekroczenie tego wskaźnika powoduje zaliczenie obszaru, na którym to przekroczenie występuje do kategorii terenu zagrożonego hałasem. 4.6.1 Hałas komunikacyjny. Głównymi czynnikami mającymi wpływ na poziom hałasu komunikacyjnego są natężenie ruchu i udział transportu ciężkiego w strumieniu wszystkich pojazdów, stan techniczny pojazdów, rodzaj nawierzchni dróg, organizacja ruchu drogowego. Na obszarze gminy największe i główne zagrożenie hałasem komunikacyjnym Źródłem hałasu komunikacyjnego w Turku jest sieć dróg przelotowych i ulic, z których najważniejszą jest trasa Konin – Łódź. Ocenę klimatu akustycznego dokonano w oparciu o opracowanie „Analiza porównawcza wyników hałasu drogowego w Turku 1994r”Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska WIÓŚ w Koninie Badaniami objęto główne ciągi komunikacyjne w obszarze miasta. Na badanych trasach wartości mieściły się w granicach 63-74 dB. Na większości stanowisk zanotowano przekroczenie maksymalnego poziomu hałasu powyżej 80 dB. Stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów na wszystkich trasach o 13 do 25 dB. Wyniki pomiarów dla punktów pomiarowych zlokalizowanych na terenie miasta przedstawiono w tabeli. Nr Lokalizacja punktu Poziom dźwięku [dB] LAeq B Lmax B B Natężenie ruchu [poj/h] B Równo- Maksy Minimal ważny malny ny 600-2200 600-2200 P P P P P P P % udział Łącznie pojazdy lekkie pojazdy ciężkie transp. ciężki. P 1 ul. Konińska 70,7 88,3 42,5 20,7 13,3 420 348 72 16 2 ul. Kaliska 68,4 86,1 40,5 18,4 11,1 222 189 33 15 3 Obwodnica Pn I 72,9 86,9 44,0 22,9 11,9 360 276 84 23 4 Obwodnica II 73,3 90,4 44,9 23,3 15,4 264 189 75 28 5 Obwodnica III 70,6 85,8 38,1 20,6 10,8 219 174 45 21 6 ul. Kaliska II 64,2 78,6 40,3 14,2 3,6 426 390 36 8 7 ul. Ogrodowa 69,4 86,8 40,9 19,4 11,8 321 297 24 7 8 ul. Uniejowska I 69,8 84,0 48,4 19,8 9,0 543 492 51 9 9 ul. Uniejowska II 73,5 89,7 46,0 23,5 14,7 384 330 54 14 10 Dobrska Szosa 72,3 87,0 36,8 22,3 12,0 480 417 63 13 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 36 11 ul. Łąkowa 71,3 84,7 40,3 21,3 9,7 363 300 63 17 12 Pl. Sienkiewicza. 63,9 79,1 43,5 13,9 4,1 342 306 36 11 13 ul. Ar. Krajowej 65,0 78,6 41,2 15,0 3,6 222 210 12 5 14 Szosa Kolska I 69,0 83,7 50,2 19,0 8,7 387 360 27 7 15 Szosa Kolska II 69,0 83,5 47,6 19,0 8,5 261 249 12 5 16 ul. Legionów 70,8 85,8 48,8 20,8 10,8 432 354 78 18 17 Pl. Wojska Pol. I 65,5 79,4 49,0 15,5 4,4 300 276 24 8 18 Pl.Wojska Pol.II 63,6 77,4 49,7 13,6 2,4 306 306 0 0 19 Pl.Wojska Pol.III 66,1 78,5 52,1 16,6 3,5 282 267 15 5 20 ul.3-go Maja I 69,6 82,6 51,1 19,6 7,6 456 396 60 13 21 ul.3-go Maja II 69,4 81,9 47,5 19,4 6,9 303 276 27 9 22 ul.Milewskiego 66,1 81,5 44,3 16,1 6,5 123 99 24 20 23 ul.Kączkowskiego 66,9 82,0 46,4 16,9 7,0 237 177 60 25 24 Al.Piłsudskiego 69,0 85,2 48,9 19,0 10,2 393 360 33 8 25 ul.Żeromskiego 66,2 78,1 49,5 16,2 3,1 330 270 60 18 26 ul.Dworcowa 65,1 80,9 39,2 10,1 5,9 198 156 42 21 Średnia wartość 68,5 83,3 45,1 330 287 43 13 Badania hałasu drogowego prowadzone były w 1994 roku, a od tego czasu nastąpił znaczący przyrost ilości pojazdów. Równocześnie podniósł się poziom techniczny pojazdów i tym samym zmniejszył emitowany z pojazdu hałas. Nie nastąpiła w tym czasie istotna zmiana układu komunikacyjnego. Biorąc te fakty po uwagę można stwierdzić, że od 1994 roku nastąpił wzrost poziomu hałasu komunikacyjnego. 4.6.2 Hałas przemysłowy. Teren miasta pozbawiony jest przemysłowych źródeł emisji hałasu mogących znacząco wpływać decydująco na warunki akustyczne. Istniejące zakłady produkcyjne i usługowe mogą powodować lokalne uciążliwości i w niektórych przypadkach powodują przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Są to przede wszystkim obiekty, w których źródłami emisji są układy wentylacyjne i chłodnicze. W skali miasta nie stanowią jednak znaczącego problemu, a ograniczenie ich uciążliwości jest możliwe poprzez zastosowanie stosunkowo prostych rozwiązań technicznych. Największym źródłem hałasu położonym w granicach miasta jest Elektrownia „Adamów”, która zasięgiem oddziaływania hałasu obejmuje wschodnią część miasta. Obszar przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu w ciągu dnia, wyznaczony izofoną 50dB w, mieści się e niewielkiej odległości od terenu elektrowni i nie obejmuje zabudowy mieszkalnej. W jej zasięgu znajdują się ogródki działkowe. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 37 Natomiast izofona 40dB dla pory nocnej obejmuje swym zasięgiem znaczny obszar dochodzący do osiedla Uniejowskiego. W obszarze tym znajdują się pojedyncze budynki mieszkalne. Oznacza to, że w obszarze tym nie należy lokalizować nowych terenów zabudowy mieszkalnej, ale może on być przeznaczony pod działalność gospodarczą. Ponieważ rozkład wartości hałasu obliczony został teoretycznie w 1994 roku, konieczne jest wykonanie terenowych pomiarów hałasu w otoczeniu elektrowni, Które będą podstawą do ustalenia rzeczywistego zasięgu ponadnormatywnego oddziaływania elektrowni. 4.7 Przyroda ożywiona. 4.7.1 Szata roślinna. Szata roślinna występująca na terenie gminy spełnia następujące funkcje: • • • • • sanitarno-higieniczną polegającą przede wszystkim na wzbogacaniu powietrza w tlen i zmniejszaniu w atmosferze ilości dwutlenku węgla; ochronną – polegającą na ochronie gleb przed nadmierną erozją wietrzną, jak również stanowiącą ostoję i schronienie dla świata zwierzęcego; retencyjną – polegającą na retencjonowaniu zasobów wodnych (opadów atmosferycznych i wód podziemnych); dekoracyjną wynikającą w dużej mierze z naturalnych cech roślinności (kształt, barwa), uzyskiwane dzięki temu efekty plastyczno - dekoracyjne korzystnie oddziałują na psychikę człowieka; produkcyjną – polegającą na pozyskiwaniu naturalnych surowców – drewno, grzyby. Uprawy rolne, tereny zielone na terenie gminy są poddawane nadzwyczajnym zagrożeniom i degradacji. Najczęstszymi ich formami są: • • • • • zanieczyszczenia powiązane z ruchem komunikacyjnym; zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emiterów przemysłowych; zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych; niezrekultywowane wyrobiska poeksploatacyjne kruszywa naturalnego; zanieczyszczenia punktowe z dzikich wysypisk śmieci. 4.7.2 Lasy. Do podstawowych zagrożeń oddziałujących na lasy na terenie miasta należą: zanieczyszczenia powietrza; zagrożenia pożarowe; • presja turystyczna. • • Jako potencjalne zagrożenia należy również wymienić: • • • szkody powodowane przez owady; szkody powodowane przez patogeniczne grzyby; szkody powodowane przez zwierzęta łowne; PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 38 W zależności od stopnia nasilenia szkodliwego oddziaływania gazów i pyłów ustalono strefy uszkodzenia – obszary lasu charakteryzujące się jednakowym (zbliżonym) stopniem uszkodzenia określanym na podstawie rejestracji zmian w drzewostanach, a w szczególności zmian w aparacie asymilacyjnym, przyroście wysokości i żywotności drzew wskaźnikowych. Wszystkie drzewostany leśne występujące na terenie Gminy Miejskiej Turek zakwalifikowane zostały do I strefy uszkodzeń (słabych), będących efektem emisji pyłów i gazów. Przyczyną takiego stanu są przede wszystkim transgeniczne zanieczyszczenia pochodzące częściowo z terenów przemysłowych Turku i dalszych ośrodków. Zanieczyszczenia te wpływają między innymi na zmniejszenie odporności biologicznej drzewostanów, podatność na choroby łańcuchowe, zwiększenie występowania szkodników. Środkiem zaradczym, który przyczyni się do poprawy stanu sanitarnego lasów jest przebudowa drzewostanów w kierunku bardziej odpornych gatunków. Lasy na terenie gminy są również w znacznym stopniu narażone na występowanie pożarów. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pożarowego obszarów leśnych na terenie gminy prowadzone powinny być następujące działania: • • • • • • utrzymywanie pasów przeciwpożarowych wzdłuż głównych dróg i torów kolejowych; porządkowanie terenów leśnych wzdłuż szlaków komunikacyjnych; utrzymywanie punktów czerpania wody do celów gaśniczych; oznakowanie zagrożonych drzewostanów tablicami ostrzegawczymi i informacyjnymi; patrolowanie lasów przez Straż Leśną; wprowadzanie okresowych zakazów wstępu na tereny leśne. Zagrożenia natury biotycznej powodują owady, ssaki oraz patogeniczne grzyby. Szkody powodowane przez ssaki, między innymi zwierzynę płową – jelenie, sarny oraz drobne gryzonie, nie są wysokie i możliwe do ograniczenia przy zastosowaniu sprawdzonych metod, między innymi takich jak: smarowanie preparatami odstraszającymi czy pakułowaniem, a w koniecznych przypadkach grodzeniem upraw. Ponadto główną zasadą w zakresie ochrony jest utrzymanie właściwego stanu zwierzyny – gospodarczo znośnego dla drzewostanów. Zagrożenie ze strony grzybów stanowi głównie huba korzeniowa występująca na drzewostanach zlokalizowanych na gruntach porolnych. Do głównych zagrożeń abiotycznych na terenie gminy należą huraganowe wiatry. Możliwe jest jednak zmniejszenie zniszczeń, które mogą powodować. Środkiem zaradczym jest prowadzenie odpowiedniej gospodarki leśnej, polegającej między innymi na prowadzeniu cięć rębnych zgodnie z ustalonymi kierunkami, a cięć przedrębnych we właściwych terminach i odpowiedniej intensywności stosownie do kierunków panujących PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 39 wiatrów. Obecnie użytki leśne na terenie gminy zajmują powierzchnię 13 ha co stanowi około 0,8% jej powierzchni. 4.7.3 Świat zwierzęcy. Zasoby świata zwierzęcego na terenie Gminy Miejskiej Turek można uznać za ubogie. Miasto Turek jest gminą typowo miejską. Jedynie w rejonie cieków wodnych Folusz i Zdrojka będących dopływami rzeki Kiełbaski można spotkać nielicznie reprezentowane grupy ptaków, żerujących i gniazdujących głównie w dolinie cieków oraz gatunki gadów takich jak padalce, zaskrońce, jaszczurki i zwinki, a także płazy (żab, ropuch, rzekotek i kumaków). Dla występujących na omawianym obszarze zwierząt poważnym zagrożeniem są: • • zanieczyszczenia wód powierzchniowych – brak skanalizowania i niewystarczająca ilość oczyszczalni ścieków oraz dzikie wysypiska; zmienność i niedobory stanu wód. Wymienione zagrożenia wpływają również na mało zróżnicowaną i ograniczoną ilość występowania na obszarze gminy, nawet pospolitych gatunków ryb. 4.8 Walory krajobrazowe. Charakterystyczną cechą dla terenów siedlisk ludzkich jest występowanie zmian walorów estetyczno – widokowych krajobrazu, związanych głównie z dużymi obiektami kubaturowymi np. zakładami przemysłowymi, silosami, kominami. W przypadku Gminy Miejskiej Turek krajobraz jest charakterystyczny jak dla większych skupisk miejskich, z wyróżniającymi się na tle miasta kominami Elektrowni „Adamów”. Na walory estetyczno - krajobrazowe oddziaływają również maszty telefonii komórkowej. 4.9 Synteza danych o stanie przeobrażeń środowiska przyrodniczego. Na podstawie zebranych informacji i ich analizie sporządzono listę problemów ekologicznych, jakie występują na terenie gminy tabela poniżej. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 40 Przyczyny i sposoby rozwiązania problemów środowiskowych Problem ekologiczny (forma degradacji środowiska) Główne przyczyny występowania problemu Ogólne metody w zakresie przeciwdziałania określonemu problemowi 1 2 3 Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego - - Hałas - emisja zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie Gminy Miejskiej Turek (El. Adamów,) stosowanie indywidualnego ogrzewania (węglowego) brak rozdzielczej sieci gazowej nasilony ruch komunikacyjny (drogi: krajowa nr 469 relacji Poznań - Łódź) - współpraca na rzecz kierunków zmniejszenia zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych na terenie Miasta Turek - likwidacja indywidualnych punktów paleniskowych, przechodzenie na paliwa ekologiczne gaz, paliwa odnawialne tworzenie i rozszerzanie stref ochronnych zieleni, duży ruch komunikacyjny zakłady przemysłowe - - Promieniowanie elektromagnetyczne Zanieczyszczenie wód powierzchniowych - - - Zanieczyszczenie wód podziemnych - Skażenie gleby - obecność źródeł promieniowania (wieże telefonii komórkowej, nadajniki, sieci i stacje energetyczne) Brak pełnej kanalizacji sanitarnej na terenie całej gminy niewystarczająca ilość oczyszczalni lokalnych, zanieczyszczenia pochodzące z poza terenów gminy, brak wystarczająco rozbudowanej kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, brak rozbudowanej kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych, zanieczyszczenia pochodzące z poza miasta, zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego - - - - - tworzenie ekranów i stref izolacyjnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych o największym nasileniu ruchu, przebudowa złych rozwiązań węzłów komunikacyjnych modernizacja zakładów przemysłowych. lokalizacja nowych obiektów z zachowaniem stref ochronnych; budowa lokalnych oczyszczalni ścieków, pełne skanalizowanie gminy, współpraca na rzecz kierunków zmniejszenia zanieczyszczeń spoza terenu gminy inwentaryzacja zbiorników bezodpływowych – szamb, kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych oraz wywiązywanie się z obowiązku ich opróżniania, pełne skanalizowanie gminy, zlikwidowanie dzikich wylewisk, kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych - szamb, przeciwdziałanie zmianie stosunków wodnych. ograniczenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - wypalanie traw, awarie przemysłowe - Degradacja szaty roślinnej - zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego wypalanie traw degradacja gleb - Ubożenie świata zwierzęcego - zanieczyszczenie powietrza, gleby i wody Obniżenie walorów estetyczno widokowych - obiekty pochodzenia antropogenicznego estetyka zabudowy mieszkalnej - - - - 41 potrzeba wapnowania ochrona wód podziemnych, właściwe stosowanie nawozów sztucznych, kontrola szczelności zbiorników bezodpływowych, właściwe gospodarowanie odpadami. ograniczenie emisji zanieczyszczeń atmosferycznych właściwa pielęgnacja szaty roślinnej stosowanie gatunków odpornych na zanieczyszczenia, zalesianie gruntów porolnych, wzbogacanie gleb środkami glebotwórczymi (kompost); ograniczanie źródeł zanieczyszczeń powietrza, gleby i wody dokarmianie i szczepienia ochronne sytuowanie elementów naruszających walory estetyczne i krajobrazowe gminy uporządkowanie zabudowy 5 ŹRÓDŁA PRZEOBRAŻEŃ ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO. 5.1 Przekształcenie rzeźby terenu i przypowierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej. Na terenie Gminy Miejskiej Turek do działalności przeobrażających teren, należą przede wszystkim intensywne roboty budowlane związane z budową i modernizacją szlaków komunikacyjnych oraz budową nowych budynków (usługowych, przemysłowych i mieszkalnych). 5.2 Miejsce poboru wód podziemnych. Turek posiada dwie stacje wodociągowe: Turek –Muchlin (bez uzdatniania) i Turek – Obrębizna (z częściowym uzdatnianiem), które ze sobą współpracują. Wykaz udokumentowanych zasobów wód podziemnych na terenie gminy przedstawia tabela poniżej. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 42 Wykaz ujęć na terenie Gminy Miejskiej Turek Lokalizacja Wydajność średnia dobowa 3 [m /d] Charakterystyka 2 3 5000 Stacja wodociągowa bez uzdatniania. Obecnie realizowana jest modernizacja stacji polegająca na budowie urządzeń uzdatniających. Stacja będzie pracować automatycznie a monitoring wszystkich procesów technologicznych oraz sterowanie realizowane będzie za pomocą tablicy akpia. 4000 Woda częściowo w ilości 60 m3/h poddawana jest uzdatnianiu polegającym na jedno-stopniowej filtracji z uprzednim napowietrzaniem wody. Filtracja odbywa się na dwóch filtrach ciśnieniowych Ф1600mm. W latach 2010-2012 planowana jest modernizacja stacji polegająca min. 3 na zwiększeniu wydajności do 300 m /h, P 1 Turek - Muchlin P P Turek Obrębizna P P P 5.3 Miejsce zrzutu ścieków. Średnia Ilość odprowadzanych ścieków: w okresach bezopadowych [m3/d] P Turek Kanał PGKiM Sp. Obrzębińs z o.o. w ki Turku (strumień Zdrojka) Średnia Ilość odprowadzanych ścieków: w okresach opadów [m3/d] P Typ Odbiornik Użytkownik Miejscowość Wykaz istniejących na terenie gminy oczyszczalni przedstawia tabela. Obsługiwane miejscowości Mechbiol Słodków, Słodków Kolonia, Szadów Pański, Obrębizna Cisew, Grabieniec, Obrzębin, Wrząca, Albertów, Żuki, P P 6489 6791 Ponadto Elektrownia „Adamów” posiada własną oczyszczalnię ścieków, położoną po południowej stronie terenu elektrowni, poza granicami miasta. Oczyszczalnia przyjmuje ścieki pochodzenia socjalno bytowego oraz ścieki deszczowe i technologiczne z terenu elektrowni. Podobnie jak w przypadku kanalizacji sanitarnej, siecią kolektorów kanalizacji deszczowej pokryte jest ok. 90% obszaru zabudowanego miasta. Rozbudowa kanalizacji deszczowej prowadzona jest w oparciu o program z 1992 roku. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 43 Wody opadowe z terenów utwardzonych odprowadzane są kolektorami do cieków wodnych będących dopływami rz. Kiełbaski. Bezpośredni wpływ na ilość wód deszczowych mają warunki atmosferyczne w tym decydujący - wielkość opadów atmosferycznych. Zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym nr RLŚ6223/13/02 z dnia 06.08.2002r wody opadowe z terenu Osiedle Zdrojki Lewe wprowadzane są do Kanału Obrzębińskiego w km 4+350 (odbiornikiem wyższego stopnia jest rzeka Kiełbaska). Oczyszczone ścieki deszczowe z podczyszczalni ścieków nr 1 odprowadzane są do Kanału Obrzębińskiego w km 2+750. Zgodnie z pozwoleniem wodno-prawnym Nr RLŚ 6223/17/03 z dnia 10.07.2003r wody opadowe ze zlewni V odprowadzane są do Kanału Folusz w km 1+920 , przepustowość tej zlewni wynosi 5778m2, Qmaxsek.= 1662dm3/s. P P B B P P Sieć kanalizacji deszczowej nie posiada obecnie wystarczającego systemu oczyszczania ścieków deszczowych. 5.4 Przyczyny degradacji gleb. Degradacją gleb, są zmiany w środowisku glebowym, będące efektem naturalnej, najczęściej jednak gospodarczej działalności człowieka. Zmiany te prowadzą do obniżenia żyzności i urodzajności gleby, a dalej do ogólnych zmian środowiskowych. Do najważniejszych zagrożeń prowadzących do degradacji gleby należą: • • • • • • • monokultury, które prowadzą do zubożenia gleby, pożary roślinności wzmagające erozję gleby, co prowadzi do pustynnienia danego obszaru, osuszanie podmokłych terenów i regulacja rzek obniżająca poziom wód gruntowych, zbyt intensywne nawożenie, ścieki i różnego rodzaju odpady niewłaściwie składowane, stosowanie nadmiernych ilości chemicznych środków owadobójczych, chwastobójczych i grzybobójczych, zajmowanie obszarów rolniczych pod budownictwo przemysłowe i mieszkalne. Na terenie gminy obserwowane są zmiany degradacyjne gleb, objawiające się między innymi zakwaszeniem gleb. Wpływa to na zmniejszenie i pogorszenie jakości uzyskiwanych plonów. Bowiem kwaśny odczyn pH gleb, wpływa na pogorszenie przyswajalności mikroelementów (Cu, Mn, Zn, oraz Fe). W celu zminimalizowania szkód i przeciwdziałaniu degradacji należy prowadzić procesy wapnowania gleb, które zmieniają właściwości fizykochemiczne i biologiczne gleb. Zagrożeniem dla gleb jest również ich zanieczyszczenie metalami ciężkimi oraz siarką. Stwierdzono również zanieczyszczenie gleb związkami siarki siarczanowej w każdym z czterech stopni. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 44 Znaczne zanieczyszczenie gleb S – SO4 informuje o pozostawaniu gleb w zasięgu oddziaływania podwyższonej lub wysokiej emisji związków siarki ze źródeł lokalnych bądź z dalekiego transportu SO2 w atmosferze. Głównymi źródłami zanieczyszczenia siarką są emisje przemysłowe oraz spalanie paliw płynnych, w glebach użytkowanych rolniczo siarkę wprowadza się również wraz z nawozami oraz pestycydami. Przyczynami degradacji chemicznej gleb na terenie gminy są przede wszystkim zanieczyszczenia związane ze spalaniem paliw (osiadanie zanieczyszczeń pyłowych i chemicznych, zanieczyszczenia komunikacyjne, kwaśne deszcze). 5.5 Źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza. Na terenie gminy zlokalizowano kilka większych zakładów przemysłowych stanowiących znaczne źródło zanieczyszczeń pyłowych i gazowych: • • • • • Elektrownia Adamów – 5 bloków energetycznych o mocy 120 MW każdy. Mleczarnia „Turek” sp. z o.o. . Źródłem emisji jest kotłownia węglowa, gdzie zainstalowane są 4 kotły OR – 5 o mocy 5MW każdy. Zespół Opieki Zdrowotnej w Turku – emisja substancji z kotłowni zakładowej. PGKiM Turek – zakład eksploatuje kotłownię olejowo – gazową gdzie zamontowane są dwa kotły o mocy 1,57 MW każdy. Spółdzielnia mieszkaniowa Tęcza w Turku – eksploatuje kotłownię olejowo – gazową, gdzie zamontowane są kotły o mocy 1750 kW każdy. Na stan środowiska atmosferycznego wpływa również komunikacja (składniki spalin: tlenki węgla, tlenki azotu). Na terenie gminy największym liniowym emitorem zanieczyszczeń do atmosfery jest droga krajowa nr 469 relacji Poznań – Łódź. Panujące na tych drogach natężenie ruchu powoduje emisję dużej ilości spalin samochodowych. Źródłem emisji węglowodorów do atmosfery są także stacje benzynowe zlokalizowane na terenie gminy, nie ma jednak szczegółowych danych określających ich oddziaływanie na środowisko. Emisja punktowa w postaci związków amoniaku, metanu, siarkowodoru oraz zanieczyszczeń bakteriologicznych ma również miejsce ze składowisk odpadów na terenie gminy. Dotyczy to obecnie zarówno zamkniętych składowisk, ale jeszcze nie poddanych procesowi rekultywacji, jak i działających składowisk w miejscowościach Dzierżązna i Cisew. Niestety wielkość emisji nie jest znana ze względu na brak badań prowadzonych w danym zakresie. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 45 5.6 Źródła hałasu. Hałas jest powszechnym zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego, spośród wielu jego źródeł do najbardziej uciążliwych zalicza się hałas komunikacyjny i przemysłowy. Na terenie Gminy Miejskiej Turek szczególnie uciążliwy jest hałas przemysłowy i komunikacyjny. Największym źródłem hałasu położonym w granicach miasta jest Elektrownia „Adamów”, która zasięgiem oddziaływania hałasu obejmuje wschodnią część miasta. Obszar przekroczeń dopuszczalnego poziomu hałasu w ciągu dnia, wyznaczony izofoną 50dB w, mieści się e niewielkiej odległości od terenu elektrowni i nie obejmuje zabudowy mieszkalnej. W jej zasięgu znajdują się ogródki działkowe. Natomiast izofona 40dB dla pory nocnej obejmuje swym zasięgiem znaczny obszar dochodzący do osiedla Uniejowskiego. W obszarze tym znajdują się pojedyncze budynki mieszkalne. Oznacza to, że w obszarze tym nie należy lokalizować nowych terenów zabudowy mieszkalnej, ale może on być przeznaczony pod działalność gospodarczą. Ponad to do zakładów przemysłowych będących źródłem hałasu na terenie gminy należy zaliczyć wszystkie przedsiębiorstwa posiadające decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu. Największym źródłem hałasu komunikacyjnego jest trasa Konin – Łódź. Drogi przelotowe i ulice też mają wpływ na emisję hałasu, ale ze względu na mniejszą przepustowość i natężenie ruchu pojazdów stanowią mniejsze zagrożenie. 5.7 Źródła promieniowania elektromagnetycznego. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są stacje radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej, medyczne urządzenia diagnostyczne i terapeutyczne, urządzenia przemysłowe i gospodarstwa domowego oraz systemy przesyłowe energii elektrycznej. Z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają urządzenia radiokomunikacji rozsiewczej; stacje nadawcze radiowe i telewizyjne oraz telefonii komórkowej. Emitują one do środowiska fale elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości w postaci radiofal o częstotliwości od 0,1 – 300 MHz i mikrofal od 300 do 300 000 MHz. Na terenie Gminy Miejskiej Turek znajdują się przede wszystkim pojedyncze sztuczne oraz liniowe źródła pól elektromagnetycznych wraz ze związanymi z nimi stacjami elektroenergetycznymi. Zgodnie z uzyskanymi danymi z Urzędu Gminy na obszarze miasta Turek zlokalizowany jest 1 obiekt telefonii komórkowej PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 46 Na terenie gminy oprócz stacji telefonii komórkowej, zlokalizowane są następujące źródła promieniowania elektromagnetycznego: • • • • • elektroenergetyczne linie napowietrzne NN, WN stacje elektroenergetyczne stacje transformatorowe cywilne stacje radiowe CB o mocy około 10 W urządzenia nadawcze, diagnostyczne i inne, będące w posiadaniu policji, straży pożarnej, pogotowia, wojska, placówek naukowo - badawczych i zakładów przemysłowych. Uciążliwość elektroenergetyczna wymienionych obiektów oraz istniejących linii elektroenergetycznych wraz ze stacjami nie została dokładnie zbadana. Uniemożliwia to szczegółowe określenie zanieczyszczeń promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizujacym na obszarze gminy. Zagadnienia ochrony ludzi i środowiska przed niejonizującym promieniowaniem elektromagnetycznym są regulowane przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, prawa ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego i przepisami sanitarnymi. 5.8 Przyczyny degradacji szaty roślinnej i przeobrażeń fauny. Tereny zielone, jak również uprawy rolne na terenie gminy są poddawane nadzwyczajnym zagrożeniom i degradacji. Najczęstszymi ich formami są: • • • zanieczyszczenia pyłowe ze źródeł niskiej emisji i emiterów przemysłowych zanieczyszczenia powiązane z ruchem komunikacyjnym; zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych; Dla świata zwierzęcego występującego na terenie gminy największym zagrożeniem ich egzystencji i dalszego rozwoju są: • • • • pożary lasów; wypalanie traw; rozwój przemysłu – powodującego pogorszenie się ogólnego stanu środowiska; rosnącą liczba inwestycji w miejscach atrakcyjnych krajobrazowo, Dla zwierząt wodnych dodatkowymi zagrożeniami są: • zanieczyszczenia wód powierzchniowych (ściekami bytowymi i gnojowicą) – brak skanalizowania części osad, mało wydajne oczyszczalnie ścieków oraz dzikie wysypiska. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 47 5.9 Nadzwyczajne zagrożenia środowiska (NZŚ). Zdarzające się losowo awarie techniczne i technologiczne w jednostkach stosujących, produkujących lub magazynujących materiały niebezpieczne oraz w transporcie takich substancji, powodować mogą negatywne skutki w środowisku. Skutki te określa się jako „nadzwyczajne zagrożenia środowiska" (NZŚ). Obejmują one następujące rodzaje zdarzeń: • • • • zanieczyszczenie poszczególnych elementów środowiska w wyniku awarii i katastrof w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji; pożary na rozległych obszarach lub długo trwające a także towarzyszące awariom z udziałem materiałów niebezpiecznych, powodujące zniszczenie lub zanieczyszczenie środowiska; zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku katastrof budowli hydrotechnicznych; zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska w wyniku klęsk żywiołowych: huraganów, powodzi, suszy, trzęsienia ziemi. Jednym z najważniejszych zadań w zakresie prewencji NZŚ jest ewidencja źródeł, T które mogą spowodować tego typu zagrożenia. T Ponadto przez obszar gminy transportowane są materiały niebezpieczne przewożone z wykorzystaniem transportu drogowego, stwarzając potencjalną możliwość wystąpienia NZŚ.. Transportem drogowym przewozi się głównie substancje ropopochodne i gaz płynny oraz niewielkie ilości amoniaku i chloru. 6 POLITYKA I HARMONOGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA. We wcześniejszych rozdziałach przeprowadzono analizę stanu środowiska oraz uwarunkowań społeczno – gospodarczych na terenie Miasta Turek. Szczegółowo omówiono poszczególne elementy środowiska, towarzyszące im zagrożenia. Konsekwencją dokonanej analizy i zidentyfikowanych zagrożeń jest podjęcie działań zmierzających do naprawy niekorzystnego stanu środowiska. W celu realizacji przyjętego założenia konieczne jest ustalenie głównych zasad polityki ekologicznej w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Wymaga to wyznaczenia: • • • celów ekologicznych – cel po osiągnięciu którego, ma nastąpić poprawa danego elementu środowiska stanowiący ostateczny efekt podejmowanych kierunków działań (a w ramach kierunków działań, zadań ekologicznych); kierunków działań – kierunki służące do osiągnięcia wyznaczonych celów ekologicznych; zadań ekologicznych – konkretne przedsięwzięcia prowadzące do realizacji wyznaczonych kierunków działań w ramach danego celu ekologicznego. Zadania te mają charakter długookresowy i winny być realizowane aż do osiągnięcia założonego celu. Z uwagi na długi okres „dochodzenia” do wyznaczonego celu, z zaproponowanych zadań należy określić zadania priorytetowe (priorytety ekologiczne) do realizacji. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 48 Cele, zadania, limity i okresy ich uzyskania wynikają przede wszystkim z opracowanych i zatwierdzonych dokumentów, takich jak: • • • Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010; Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2002 – 2010; Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Miejskiej Turek oparty więc został o postanowienia wyżej wymienionych dokumentów oraz o postanowienia wynikające z dokumentów planistycznych, koncepcji i innych opracowań lokalnych, z uwzględnieniem wymogów wynikających z obowiązujących przepisów. 6.1 Cele, kierunki i zadania do realizacji w ramach Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Turek. Poniżej przedstawiono cele, kierunki i zadania ekologiczne w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska. Ich realizacja złoży się na wypełnianie zadań określonych w Polityce Ekologicznej Państwa oraz Programie Ochrony Środowiska Woj. Wielkopolskiego, co powinno prowadzić do zrównoważonego rozwoju gminy. 6.1.1 Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych. Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi jest jednym z podstawowych T warunków zrównoważonego rozwoju. Uwzględniając to założenie określony został cel ekologiczny: Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost T udziału zasobów odnawialnych W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • • Racjonalizacja użytkowania wody; Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji; Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Osiągnięcie określonego celu za pomocą wyznaczonych kierunków działań powinno być realizowana przez konkretne zadania ekologiczne. 6.1.1.1 Racjonalizacja zużycia wody. Racjonalizacją użytkowania wody powinny być objęte wszystkie działy gospodarki korzystające z jej zasobów. Konieczne jest, zatem w najbliższej przyszłości ograniczenie zużycia wody przede wszystkim w przemyśle i rolnictwie oraz ograniczenie strat PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 49 związanych z jej rozprowadzaniem. Krajowy limit został ustalony w zakresie zmniejszenia wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do roku 1990 - 2010. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działań to: • • • • • Wprowadzenie normatywów zużycia wody w wodochłonnych dziedzinach produkcji w oparciu o zasadę stosowania najlepszych dostępnych technik – BAT, (przedsiębiorstwa na terenie gminy); Ustalenie normatywnych wskaźników zużycia wody w gospodarce komunalnej stymulujących jej oszczędzanie; Ograniczenie wykorzystywania wód podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym i niektórymi specjalnymi działami produkcji rolnej); Wprowadzenie systemu kontroli wodochłonności produkcji w formie obowiązku rejestracji zużycia wody na cele przemysłowe i rolnicze w przeliczeniu na jednostkę produkcji; Realizacja przez zakłady planów racjonalnego gospodarowania wodą (np. wprowadzających zamknięte obiegi wody). 6.1.1.2 Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji Działanie to jest jednym z najważniejszych w polityce ekologicznej państwa gdyż prowadzi do zmniejszenia ilości zanieczyszczeń, uciążliwości i zagrożeń „u źródła”. Krajowy limit zakłada zmniejszenie wykorzystania surowców ze źródeł pierwotnych o 40% w stosunku do roku 1990 – 2010 r. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • Wprowadzenie gminnych wskaźników materiałochłonności i odpadowości produkcji. Rozwiązanie to powinno zmobilizować przedsiębiorstwa istniejące na terenie gminy do stosowania technologii odpowiadających wyznaczonym lokalnym normom i bardziej przyjaznych środowisku (zmniejszenie strumienia wytwarzanych odpadów, zwiększenie ponownego wykorzystania surowców odpadowych, rozdzielenie strumienia odpadów); Wprowadzenie ograniczeń dotyczących możliwości składowania odpadów z przemysłu ze wskazaniem właściwej metody ponownego wykorzystania bądź unieszkodliwiania; Wprowadzenie nowych małoodpadowych technologii; Wprowadzenie bodźców ekonomicznych dla przedsięwzięć proekologicznych (ulgi podatkowe, możliwość współfinansowania, itp.). 6.1.1.3 Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. W polityce energetycznej państwa przewiduje się zmniejszenie w roku 2010 zużycia energii na jednostkę produktu krajowego o 25 % w stosunku do 2000 roku. Zakłada się ponadto w roku 2010 osiągnięcie poziomu 7,5 % udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej (obecnie udział energii ze źródeł odnawialnych w całkowitym zużyciu energii pierwotnej w Polsce wynosi 2,5 %). Poziom ten ma być osiągnięty poprzez odpowiednie wykorzystanie zasobów biomasy, energii wody i wiatru, słońca, wód geotermalnych oraz biogazu z odpadów. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 50 Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • • Opracowanie i wdrożenie przez gminę (zgodnie z Prawem Energetycznym) planów zaopatrzenia w energię. Dokument ten powinien określać rozwiązania w tym przedmiocie na obszarze gminy z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska; Wprowadzenie energooszczędnych technologii i urządzeń w przemyśle i energetyce oraz podniesienie ich sprawności; Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej, w systemach przesyłowych, przede wszystkim poprzez uszczelnienie rurociągów oraz ich właściwą eksploatację; Poprawa parametrów energetycznych budynków - termorenowacja (dobór otworów drzwiowych i okiennych o niskim współczynniku przenikalności cieplnej, właściwa izolacja termiczna ścian - ocieplenie budynków, lokalizacja nowych obiektów zgodnie z naturalną (cieplejszą) kierunkową orientacją stron świata); Stosowanie indywidualnych liczników ciepła; Rozbudowa sieci gazowej na terenie gminy; Zwiększenie udziału energii otrzymywanej z surowców odnawialnych w całkowitym zużyciu energii. Podsumowanie Zmniejszenie zużycia wody, materiałów i energii oraz wykorzystywanie surowców wtórnych jest bardzo racjonalnym podejściem w dziedzinie poprawy ekonomiki produkcji. Zmniejszy się przez to presja na środowisko, zmniejszeniu ulegną opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, zmniejszą się także koszty energii i surowców stosowanych w produkcji. Realizacja powyżej scharakteryzowanego celu ekologicznego zależy przede wszystkim od działań podejmowanych przez przemysł i energetykę zawodową, a także przez sferę komunalną. Gmina mając jednak na uwadze konieczność osiągnięcia założonych limitów powinien uczestniczyć w doskonaleniu organizacji rynku energii, promowaniu energooszczędnych maszyn i urządzeń, stymulowaniu rozszerzenia zakresu inwestycji termoizolacyjnych. Do 2004 roku, wskaźniki zużycia wody, materiałochłonności i energochłonności, zostaną wprowadzone do systemu statystyki publicznej i zostanie określony zakres i sposób wykorzystania tych wskaźników w regionalnych i lokalnych programach ochrony środowiska. Stąd stosowne limity dotyczące wodochłonności, materiałochłonności i energochłonności powinny zostać wprowadzone do Programu Ochrony Środowiska Gminy Miejskiej Turek podczas pierwszej weryfikacji niniejszego dokumentu. 6.1.2 Ochrona wód. Gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych oraz korzystanie z wód reguluje ustawa Prawo Wodne. Zakłada ona gospodarowanie wodami uwzględniające zasadę PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 51 wspólnych interesów i powinna być realizowana przez współpracę administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności. Uwzględniając założenia ochrony zasobów wodnych określono cel ekologiczny: Zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości użytkowej, racjonalizacja zużycia wody oraz ochrona przed powodzią. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • • Zarządzanie zasobami wodnymi; Ochrona wód; Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna. Osiąganie założonego celu w ramach wyznaczonych kierunków działań powinno być realizowane przez konkretne zadania ekologiczne. 6.1.2.1 Zarządzanie zasobami wodnymi. Zarządzanie zasobami wodnymi jest jednym z podstawowych zagadnień mających wpływ na rozwój regionu i jakość życia na jego obszarze Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • Opracowanie koncepcji gospodarki wodno – ściekowej dla gminy, stanowiącej podstawę do dalszych przedsięwzięć w tym zakresie; Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi, obejmującego wody podziemne i powierzchniowe, na terenie gminy. 6.1.2.2 Ochrona wód podziemnych. Jednym z celów polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie mieszkańcom wody pitnej dobrej jakości. Ważne z tego względu jest utrzymywanie jakości wód podziemnych i powierzchniowych, co najmniej na poziomie wymaganym przepisami. W ramach ochrony wód wyznaczony limit krajowy mówi o zapewnieniu 75 % redukcji związków biogennych ze ścieków komunalnych odprowadzanych do cieków stanowiących element zlewiska Bałtyku – do roku 2015. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • Sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej; Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej (przewody magistralne i lokalne); Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody w celu zapewnienia właściwej jakości wody; Ustanowienie stref ochrony wokół ujęć; Wprowadzenie ograniczeń w zagospodarowywaniu terenów ochronnych wód podziemnych oraz ujęć wody; PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • • • • • • • • • 52 Przeprowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propagującej optymalizację zużycia wody przez indywidualnych użytkowników (np. gromadzenie wody deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do podlewania zieleni); Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych (przez branże inne niż np. przemysł spożywczy), oraz przez wprowadzenie zamkniętego obiegu wody w przemyśle; Sukcesywna modernizacja istniejącej sieci kanalizacyjnej ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i deszczowej) i pilna realizacja nowych sieci na terenie gminy; Optymalizacja wykorzystania (dociążenie) oraz modernizacja istniejących oczyszczalni ścieków w kierunku spełnienia wymagań obowiązującego prawa oraz dyrektyw UE; Budowa oczyszczalni przyzagrodowych na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieopłacalna z przyczyn ekonomicznych, bądź bardzo trudna do realizacji ze względów technicznych (ukształtowanie terenu), wsparcie finansowe dla mieszkańców realizujących oczyszczalnie przyzagrodowe; Zewidencjonowanie oczyszczalni przydomowych oraz zbiorników bezodpływowych i zintensyfikowanie ich kontroli technicznej oraz częstotliwości opróżniania; Wnikliwa kontrola punktów zrzutu ścieków przemysłowych; Opracowanie i sukcesywne wdrażanie programów ochrony wód powierzchniowych w układzie zlewniowym rzek; Stopniowe ograniczanie negatywnego wpływu na środowisko zanieczyszczeń obszarowych (pozostałości chemicznych środków ochrony roślin oraz nawozów) i punktowych (składowiska obornika) pochodzących z działalności rolniczej – budowa stanowisk składowania obornika i zbiorników na gnojówkę do roku 2010; Prowadzenie przyjaznej środowisku gospodarki na stawach rybnych; Preferowanie użytkowania łąkowego oraz kształtowanie pasów roślinności wzdłuż cieków wodnych. 6.1.2.3 Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna. W ochronie przeciwpowodziowej bardzo ważne jest wprowadzenie kompleksowego systemu ochrony przed powodzią oraz systemu zbiorników retencji wodnej. Działania powinny zmierzać do zapobiegania przez prawidłowe utrzymanie ochrony przeciwpowodziowej. W ramach wyznaczonego kierunku działania należy realizować następujące zadania ekologiczne: • • • • Opracowanie gminnego planu operacyjnego ochrony przed powodzią; Przeprowadzenie działań formalno-prawnych w zakresie planów zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych w dolinie cieków wodnych Folusz i Zdrojka Systematyczna kontrola oraz konserwacja wałów i urządzeń wodnych; Inwentaryzacja, odbudowa oraz prawidłowa eksploatacja systemów melioracji. Uwarunkowania prawne Główną regulacją prawną odnoszącą się do zagadnień gospodarki wodnej jest ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 (Dz. U. z 2001 r, Nr. 115 poz. 1229). Podstawowymi aktami wspomagającymi są Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.) oraz ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 53 odprowadzeniu ścieków (Dz. U. z 2001 Nr. 72 poz. 747). Dodatkowe regulacje w zakresie ochrony wód znajdują się w przepisach wykonawczych do wymienionych ustaw, najważniejsze z nich to: • • • • • • • rozporządzenie Ministra Infrastruktury, w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody (Dz. U. 2002 Nr.8 poz. 79); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie warunków, jakie należy spełniać przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2002. Nr. 212 poz. 1799); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia oraz częstotliwości pobierania próbek wody, metodyk referencyjnych analiz i sposobu oceny, czy wody odpowiadają wymaganym warunkom (Dz. U. 2002 Nr.204 poz. 1727); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. 2002 Nr. 241 poz. 2093, Dz. U. 2003 Nr. 4 poz. 44); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie warunków wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi (Dz. U. 2001 Nr. 146 poz. 1640); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. 2002 Nr. 183 poz. 1530); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wymagań, dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. 2002 Nr. 203 poz. 1718). 6.1.3 Ochrona powietrza. Zgodnie z przepisami polskiego prawa ochrona powietrza polega na zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń, ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzonych do powietrza substancji zanieczyszczających w celu zmniejszenia stężeń do dopuszczalnego poziomu lub utrzymania ich na poziomie dopuszczalnych wielkości. Uwzględniając Zapewnienie założenia wysokiej jakości ochrony powietrza powietrza, określono redukcja emisji cel ekologiczny: pyłów i gazów cieplarnianych niszczących warstwę ozonową. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • • Ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemyśle; Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa; Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych. Osiągnięcie określonego celu ekologicznego w ramach wyznaczonych kierunków działań powinno być realizowana przez konkretne zadania ekologiczne. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 54 6.1.3.1 Ograniczenie emisji do powietrza w energetyce i przemyśle. W emisji zanieczyszczeń do powietrza dominującą rolę odgrywają sektory wytwarzania i zaopatrzenia w energię oraz przemysł. Skupienie się na ograniczeniu emisji z wymienionych sektorów przyniesie pewne efekty ekologiczne na terenie gminy. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • • Modernizacja układów technologicznych oraz montaż urządzeń ograniczających emisję (w takich przypadkach istnieje możliwość wspólnego ubiegania się Urzędów wraz z zakładami o środki finansowe np. z eko – konwersji naszego zadłużenia); Objęcie pozwoleniami emisyjnymi (w ramach gospodarczego korzystania ze środowiska) dużych zakładów przemysłowych; Wprowadzenie systemu monitoringu i kontroli emisji zanieczyszczeń na terenie przedsiębiorstw (w razie przekroczeń dopuszczalnych stężeń należy spowodować, za pomocą wszystkich dostępnych środków administracyjnych, zaniechania emisji); Zachęcanie zakładów do samokontroli poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (ISO 14 000) w obrębie przedsiębiorstwa; Wyznaczenie, w oparciu o studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, stref na terenie gminy pozwalających na lokalizację zakładów przemysłowych, których produkcja będzie związana z nadmierną emisją zanieczyszczeń (strefy powinny być tak wyznaczone aby zapewniały jak najmniejsze oddziaływanie na środowisko oraz mieszkańców); Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wokół dużych emitorów zanieczyszczeń (strefy te powinny być tworzone z gatunków roślinności o dużej odporności na zanieczyszczenia oraz właściwie pielęgnowane, a ubytki uzupełniane); Spalanie węgla lepszej jakości lub zamiana nośnika na bardziej ekologiczny. 6.1.3.2 Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa. Tzw. niska emisja zanieczyszczeń powietrza pochodząca z ogrzewnictwa komunalnego stanowi w miastach ok. 50 % ogólnej emisji zanieczyszczeń, zaś na terenach wiejskich ok. 80 %. Źródłem powstawania zanieczyszczeń jest przede wszystkim wykorzystywane w przestarzałych urządzeniach grzewczych paliwo w postaci niskiej jakości węgla, a także różnego typu materiały odpadowe. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • Eliminowanie węgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych, rozpowszechnienie stosowania drewna, wierzby energetycznej, a przede wszystkim gazu; Promowanie nowych nośników energii ekologicznej pochodzących ze źródeł odnawialnych – energia słoneczna, biogaz; Centralizacja uciepłowienia prowadząca do likwidacji małych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych (zwłaszcza na terenie miast); Rozbudowa sieci gazowej na obszarze gminy i zwiększenie liczby odbiorców; Wsparcie finansowe dla mieszkańców zmieniających ogrzewanie węglowe na bardziej ekologiczne; Edukacja ekologiczna społeczeństwa na temat wykorzystania proekologicznych nośników energii i szkodliwości spalania materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 55 6.1.3.3 Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych. Ruch drogowy jest istotnym zagrożeniem dla środowiska i zdrowia człowieka. Zwiększające się natężenie ruchu, stan dróg oraz stan techniczny pojazdów stanowią źródło zagrożeń, w tym przyczyniają się do wzrostu emisji zanieczyszczeń do powietrza. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru miast (budowa obejść drogowych obwodnic), przebudowa dróg o małej przepustowości; Bieżąca modernizacja dróg i ciągów komunikacyjnych; Egzekwowanie reżimów emisji spalin przez pojazdy oraz eliminacja pojazdów o podwyższonej emisji i nie posiadających katalizatorów; Wspieranie rozwoju ruchu rowerowego poprzez likwidację barier technicznych oraz tworzenie ścieżek rowerowych; Stosowanie stref (pasów) zieleni izolacyjnej wzdłuż ciągów komunikacyjnych (strefy te powinny być komponowane z gatunków o dużej odporności na zanieczyszczenia oraz właściwie pielęgnowane, a ubytki uzupełniane). Uwarunkowania prawne Członkostwo w Unii Europejskiej zobowiązuje Polskę do dostosowania aktualnie obowiązujących przepisów do unijnych. Kompleksową regulację w dziedzinie ochrony powietrza stanowi w UE tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza w otoczeniu – 96/62/EC oraz dyrektywy pochodne. Instrumenty prawne wykorzystywane do ograniczenia emisji zanieczyszczeń w Polsce, uwzględniające wymagania dyrektyw UE, to przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska oraz wydane do niego przepisy wykonawcze do najważniejszych należą: • • • • • • rozporządzenie Rady Ministrów, w sprawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska (Dz. U. 2001 Nr. 130 poz. 1453); rozporządzenie Ministra Środowiska, zakres i sposób przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 204, poz. 1727); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2002 Nr. 87, poz. 796); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie sposobów, metod i zakresu dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu, górnych i dolnych progów oszacowania dla substancji o ustalonych poziomach dopuszczalnych oraz metodyk referencyjnych modelowania jakości powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 87, poz. 798); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony powietrza (Dz. U. 2002 Nr. 115, poz. 1003); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2003 Nr. 1, poz. 12). Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska art. 87, ocenę jakości powietrza dokonuje się w strefach, które stanowią miasta i aglomeracje o liczbie ludności większej niż 250 tys. oraz obszary powiatów nie wchodzących w skład aglomeracji. Na podstawie art. 89 wojewoda, co roku dokonuje oceny poziomu substancji w powietrzu w danej strefie, a PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK następnie dokonuje klasyfikacji stref. Obszar Gminy Miejskiej Turek 56 należy do strefy powiatu Tureckiego. Na podstawie art. 91 POŚ, wojewoda, po zasięgnięciu opinii starostów, określa w drodze rozporządzenia programy ochrony powietrza w strefach. W województwie wielkopolskim wydzielono 35 stref (Poznań, Kalisz, Konin, Leszno oraz 31 powiatów ziemskich) dla których dokonano po raz pierwszy oceny powietrza. 6.1.4 Ochrona przed hałasem. Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska (Dział V, art. 112), „ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, między innymi poprzez utrzymanie hałasu poniżej poziomu dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie oraz przez zmniejszenie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, w przypadku, gdy jest on dotrzymany”. Polityka Ekologiczna Państwa zakłada ograniczenie do roku 2010 hałasu na obszarach miejskich wokół terenów przemysłowych oraz głównych dróg i szlaków kolejowych do poziomu równoważnego nieprzekraczającego w porze nocnej 55 dB. Uwzględniając założenia ochrony przed hałasem określono cel ekologiczny: Zminimalizowanie uciążliwego hałasu w środowisku T W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym; Ochrona przed hałasem przemysłowym. Osiągnięcie określonego celu ekologicznego w ramach wyznaczonych kierunków działań powinno być realizowane za pomocą konkretnych zadań ekologicznych. 6.1.4.1 Ochrona przed hałasem komunikacyjnym. Przez teren Gminy Miejskiej Turek przebiega ważny szlak komunikacyjny (droga krajowa relacji Poznań – Łódź), która mają wpływ na pogorszenie klimatu akustycznego na obszarze gminy. Z tego względu zadania wyznaczone w zakresie ochrony środowiska przed hałasem są również powiązane z zadaniami wynikającymi z polityki transportowej państwa. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • Dokonanie rozpoznania klimatu akustycznego (sporządzenie map akustycznych) ze wskazaniem terenów szczególnie narażonych na emisję hałasu; Eliminowanie ruchu tranzytowego z obszarów o gęstej zabudowie przede wszystkim przez budowę obwodnic; Wspieranie inwestycji ograniczających ujemny wpływ hałasu, mianowicie: budowy ekranów akustycznych i tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej, a także izolacji budynków (np. wymiana okien); PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • 57 Prowadzenie monitoringu poziomu hałasu wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych przechodzących przez teren gminy; Integrowanie opracowań planistycznych z problemami zagrożenia hałasem. 6.1.4.2 Ochrona przed hałasem przemysłowym. Poziom emisji hałasu ze źródeł przemysłowych jest porównywalny z emisją ze środków transportu, jednak na jego oddziaływanie jest narażona mniejsza liczba mieszkańców. Częstą przyczyną złego klimatu akustycznego wokół zakładów przemysłowych jest ich niewłaściwa lokalizacja w stosunku do obiektów sąsiadujących. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • Opracowanie map akustycznych obrazujących rzeczywisty poziom hałasu wokół największych zakładów przemysłowych; Systematyczna kontrola przedsiębiorstw, zwłaszcza tych zlokalizowanych w pobliżu jednostek osadniczych lub na ich terenie; Egzekwowanie w przedsiębiorstwach zmian technologicznych w przypadku przekroczeń emisji hałasu (stosowania obudów dźwiękochłonnych, ekranów oraz tłumików akustycznych); Wyznaczenie stref ochronnych wokół przedsiębiorstw, w obrębie których nie należy lokalizować budynków mieszkalnych; Tworzenia pasów zwartej zieleni ochronnej wokół przedsiębiorstw. Uwarunkowania prawne Zagadnienia prawne z zakresu ochrony przed hałasem, reguluje przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska wraz z wydanymi do niego przepisami wykonawczymi. Do najważniejszych należą: • • • rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie wartości progowych poziomów hałasu (Dz. U. 2002 Nr. 8 poz. 81); rozporządzenie Rady Ministrów, w sprawie wysokości jednostkowych stawek kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu (Dz. U. 2001 Nr. 120.1285); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony środowiska przed hałasem (Dz. U. 2002 Nr. 179. 1498). Zgodnie z art. 117 Prawa Ochrony Środowiska dokonuje się oceny stanu akustycznego środowiska. Obowiązkowo dla aglomeracji o liczbie mieszkańców większej niż 100 tys., oraz dla terenów poza aglomeracjami określonych art. 179 ust. 1. POŚ. Dodatkowo tereny, dla których dokonywana będzie ocena stanu akustycznego środowiska, mogą zostać również określone w powiatowym programie ochrony środowiska.Na potrzeby oceny stanu akustycznego środowiska tworzone są mapy akustyczne. Na podstawie art. 118 ust. 1 POŚ, starosta sporządza, co 5 lat mapy akustyczne, dla aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców oraz dla terenów określonych w powiatowym programie ochrony środowiska. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 58 Na podstawie art. 119 ust. 1 dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy się programy działań, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego. Dla aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców oraz dla terenów określonych w powiatowym programie ochrony środowiska, programy działań (programy ochrony środowiska przed hałasem) uchwala rada powiatu, a dla terenów, o których mowa w art. 179 ust.1, programy określa w drodze rozporządzenia wojewoda. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 19 grudnia 2002 r o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr. 7 poz. 78), starostowie w terminie do dnia 30 czerwca 2012 r, powinni sporządzić mapy akustyczne dla terenów określonych, w art. 118 ust. 1 POŚ, rady powiatów w terminie do dnia 30 czerwca 2013 r, powinny uchwalić programy działań określone w art. 119 ust. 1 POŚ. Wojewodowie do dnia 30 czerwca 2007 r powinni określić programy działań dla terenów, o których mowa w art. 179 ust.1 POŚ. 6.1.5 Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Poziom promieniowania niejonizującego jest jednym z czynników wpływających na jakość życia człowieka. Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa Ochrony Środowiska. Zgodnie z tą zasadą ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane. Uwzględniając założenia ochrony przed promieniowaniem określono cel ekologiczny: Ochrona mieszkańców przed promieniowaniem elektromagnetycznym W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego; Preferowanie małokonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Osiągnięcie wyznaczonego celu ekologicznego w ramach określonych kierunków działań powinno być realizowane za pomocą konkretnych zadań ekologicznych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 59 6.1.5.1 Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego. W celu określenia wielkości problemu zanieczyszczenia środowiska elektromagnetycznym promieniowaniem niejonizującym oraz jego wzrostu, konieczna jest realizacja następujących zadań: • • • • Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy; Egzekwowanie obowiązku uzyskania pozwoleń na emisję pól elektromagnetycznych do środowiska przed rozpoczęciem eksploatacji instalacji, Egzekwowanie przez organy administracji pomiarów pól elektromagnetycznych po uruchomieniu urządzeń, do których inwestorzy zobowiązani są na mocy przepisów Prawa Ochrony Środowiska; Kontrola wprowadzania do środowiska nowych urządzeń emitujących promieniowanie. 6.1.5.2 Preferowanie małokonflikotwych lokalizacji źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Dla ograniczenia potencjalnego wpływu promieniowania na mieszkańców gminy należy w ramach ochrony podjąć następujące działania: • • • Przestrzeganie granic stref ochronnych zgodnie z ocenami oddziaływania na środowisko dla urządzeń nadawczych; Współpraca z zakładami energetycznymi w dziedzinie ochrony mieszkańców przed skutkami promieniowania pola elektromagnetycznego; Uwzględnienie w studiach uwarunkowań i planach zagospodarowania przestrzennego zagadnień pola elektromagnetycznego (pozostawienie w sąsiedztwie linii wysokich napięć wolnych przestrzeni). Uwarunkowania prawne Za najistotniejsze przepisy prawne w dziedzinie ochrony przed promieniowaniem należy uznać zapisy ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z póź. zm.), Dział VI – Ochrona przed polami elektromagnetycznymi. Według zapisów art. 124 POŚ, wojewoda prowadzi rejestr zawierający informację o terenach, na których stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Rejestr ten jest corocznie aktualizowany. Przepis wykonawczy do POŚ stanowi Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883). Ponadto, promieniowaniem zagadnienia ochrony elektromagnetycznym ludzi są i środowiska uregulowane przed niejonizujacym również przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, zagospodarowania przestrzennego oraz przepisami sanitarnymi. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 60 6.1.6 Ochrona powierzchni ziemi. Ochrona powierzchni ziemi zgodnie z zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, polega na zapewnieniu jej jak najlepszej jakości. Uwzględniając założenia ochrony powierzchni ziemi określono cel ekologiczny: Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • Gleby użytkowane rolniczo; Zasoby kopalin. Osiągnięcie wyznaczonego celu w ramach określonych kierunków działań powinno być realizowane za pomocą konkretnych zadań ekologicznych. 6.1.6.1 Gleby użytkowane rolniczo. Biorąc pod uwagę, klasyfikację bonitacyjną gleb na terenie miasta, ich odczyn pH należy dążyć do racjonalnego wykorzystania tych gleb oraz zapewnienia im właściwej ochrony. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • • • • • Zaktualizowanie i poszerzenie map glebowo–rolniczych, co będzie stanowiło podstawę w zakresie określenia potrzeb wapnowania i nawożenia gleb, walki z erozją i sposobu zagospodarowania terenu; Zapobieganie zanieczyszczeniu gleb środkami ochrony roślin oraz na skutek działalności przemysłu; Prowadzenie właściwej struktury zagospodarowania przestrzennego (zminimalizowanie powierzchni gruntów rolnych o wyższych klasach bonitacyjnych wyłączonych z produkcji rolnej i przeznaczonych na inne cele oraz zagospodarowywanie gruntów o niskiej przydatności rolniczej); Dostosowanie do naturalnego biologicznego potencjału gleb kierunków i intensywności produkcji; Podnoszenie jakości i struktury gleb poprzez wykorzystanie kompostu; Ochrona i wprowadzenie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych i przydrożnych spełniających rolę przeciwerozyjną; Kształtowanie struktury upraw przeciwdziałającej erozji i pogarszaniu się jakości gleb oraz przeciwdziałanie zakwaszaniu; Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej (Kodeks Dobrych Praktyk Rolniczych); Rekultywacja terenów zdegradowanych; Ograniczenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza i wody, rekultywacja składowisk odpadów komunalnych. 6.1.6.2 Zasoby kopalin. W zakresie zagadnień zasobów kopalin, ważna jest ochrona obszarów perspektywicznych i ochrona złóż udokumentowanych. Najistotniejsze znaczenie dla Gminy Miejskiej Turek mają złoża pospolitych surowców naturalnych. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • 61 Prowadzenie dalszych poszukiwań i szczegółowe dokumentowanie istniejących zasobów surowcowych; Ochrona złóż perspektywicznych po przez uwzględnianie obszarów ich występowania w studiach uwarunkowań oraz planach zagospodarowania przestrzennego; Rekultywacja terenów poeksploatacyjnych. Uwarunkowania prawne Zagadnienia prawne z zakresy ochrony powierzchni ziemi, regulują przede wszystkim Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z póź. zm.), Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 1994 r Nr 27, poz. 96 z póź. zm. – ustawa z dnia 27 lipca o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze Dz. U. 2001 Nr. 110, poz. 1190), ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1994 r Nr. 89, poz. 415 z póź. zm.) oraz ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 16, poz. 78 z póź, zm.). Do najważniejszych przepisów wykonawczych należą: • • rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie określenia standardów jakości gleby (Dz. U. 2002 Nr. 165 poz. 1359); rozporządzenie Rady Ministrów, w sprawie określenia organów właściwych w zakresie administracji geologicznej i nadzoru górniczego (Dz. U. 1998 Nr. 162 poz. 1144). 6.1.7 Gospodarka odpadami. Zagadnienia związane z gospodarką odpadami zostały szczegółowo omówione w Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu Tureckiego. 6.1.8 Zasoby przyrodnicze. Ochrona zasobów przyrody ma prowadzić do zachowania istniejącego jej stanu (różnorodności gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju. Uwzględniając konieczność ochrony zasobów przyrody określono cel ekologiczny: Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności , w tym wzrost lesistości gminy. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • • • • • Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych; Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym; Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt; Ochrona lasów; Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. Osiągnięcie określonego celu w ramach wyznaczonych kierunków działań powinno być realizowana za pomocą konkretnych zadań ekologicznych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 62 6.1.8.1 Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych. Rozwój gospodarczy gminy pociąga za sobą niebezpieczeństwo degradacji obszarów i obiektów cennych przyrodniczo, z tego względu ważne jest połączenie systemu rozwoju obszarów cennych przyrodniczo z rozwojem społeczno gospodarczym. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • Opracowanie planów ochrony obszarów chronionych na terenie gminy (Parków Krajobrazowych, Obszarów Chronionego Krajobrazu); Wspieranie gminy w ustanawianiu użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo krajobrazowych na terenach rolniczych, gdzie występują pozostałości ekosystemów i cennych fragmentów krajobrazu; Bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych; Przygotowanie planu zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych parków pomników przyrody; Powiązanie przestrzenne prawnych form i działań ochrony przyrody z sąsiadującymi gminami; Tworzenie nowych obszarów chronionych zgodnie z koncepcją sieci ekologicznej NATURA 2000 i ECONET. 6.1.8.2 Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. Ze względu na zagęszczenie sieci infrastruktury w krajobrazie oraz potencjalny rozwój gospodarczy na terenie gminy, należy zadbać o uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego oraz studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania, wniosków wynikających z istniejącej lub planowanej lokalizacji terenów chronionych wraz z ich otulinami (rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu). Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • Uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego selektywnego dostępu do terenów wyjątkowo cennych przyrodniczo; Przestrzeganie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroniących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem; Lokalizacja obiektów rekreacyjnych i turystycznych podporządkowana wymogom ochrony środowiska przyrodniczego; Przeciwdziałanie rozwojowi budownictwa mieszkalnego i rekreacyjnego na terenach chronionych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 63 6.1.8.3 Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. Celem ochrony gatunkowej jest zabezpieczenie dziko występujących gatunków zwierząt szczególnie rzadkich i zagrożonych wyginięciem oraz zachowanie różnorodności gatunkowej. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • Opracowania planów ochrony siedlisk gatunków, które są zagrożone; Przeprowadzenie inwentaryzacji przyrodniczej, celem wskazania cennych przyrodniczo siedlisk, które należy wyłączyć np. z zalesiania; Określenie potrzeb w zakresie reintrodukcji roślin i zwierząt; Przeciwdziałanie wypalaniu traw. 6.1.8.4 Ochrona lasów. Istniejące na terenie gminy nieduże obszary leśne wymuszają podjęcie zdecydowanych działań ochronnych istniejących zasobów w celu zachowania ich funkcji (przyrodniczej, społecznej i gospodarczej). Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • • • • • Prowadzenie stałego monitoringu środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (choroby, szkodniki); Wdrażanie gminnego i powiatowego planu zwiększenia lesistości; Prowadzenie zalesiania równolegle z działaniami prowadzącymi do zróżnicowania struktury gatunkowej lasów i poprawy struktury wiekowej drzewostanów; Zalesianie leżących odłogiem oraz słabych bonitacyjnie użytków rolnych; Stworzenie systemu zachęcającego rolników do zalesiania nie przydatnych rolniczo gruntów będących ich własnością; Szkolenie prywatnych właścicieli lasów na temat prawidłowych zasad gospodarki leśnej; Rozwój roli ochronnej i buforowej lasów. 6.1.8.5 Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. Miasto Turek nie ma dogodnych warunków dla rozwoju turystyki i agroturystyki, co w znacznym stopniu zmniejsza potencjalne zagrożenie dla terenów przyrodniczych. W dużych siedliskach miejskich potencjalne zagrożenia mogące pogorszyć stan środowiska związane są właśnie z nieświadomością ekologiczną mieszkańców. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • • • Promowanie zachowań związanych z codziennym bytowaniem mieszkańców zgodnych z zasadami ochrony krajobrazu i przyrody; Rygorystyczne przestrzeganie wymagań ochrony przyrody w ramach funkcjonowania obiektów turystycznych i rekreacyjnych, budownictwa mieszkaniowego i rekreacyjnego oraz prowadzenia działalności rolniczej; Tworzenie i rozwój przyrodniczych ścieżek dydaktycznych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 64 Uwarunkowania prawne Podstawowe regulacje prawne z zakresu zasobów przyrodniczych zawarte są w takich aktach prawnych jak: ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r, Nr. 92, poz. 880 z póź. zm.), ustawa o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679 z póź. zm.) , Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z póź. zm.), Prawo łowieckie (Dz.U. z 1995 r. Nr 147, poz. 713 z póź. zm. – ustawa z dnia 26 lipca 2001 r o zmianie ustawy prawo łowieckie Dz. U. 2001 Nr. 125 poz. 1366), ustawa o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r, Nr. 73, poz. 764) oraz ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995 nr. 16, poz. 78 z późn. zmianami). Najważniejsze przepisy wykonawcze do wymienionych ustaw to: • • • • • • • rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie rodzajów i zakresu opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. 2002 Nr. 155 poz. 1298); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie (Dz. U. 2001 Nr. 92 poz. 1029); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie zasad współdziałania Lasów Państwowych ze starostami w zakresie sporządzania planów zalesiania i uproszczonych planów urządzenia lasu, szkoleń, nadzoru nad wykonywaniem prac zalesieniowych oraz dostarczania sadzonek (Dz. U. 2002 Nr. 12 poz. 121); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie jednorazowego odszkodowania za przedwczesny wyrąb drzewostanu (Dz. U. 2002 Nr. 99 poz. 905); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie rocznych planów łowieckich i wieloletnich łowieckich planów hodowlanych (Dz. U. 2002 Nr. 194 poz. 1640); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie szczegółowych zasad przekazywania w zarząd obwodów łowieckich wyłączonych z wydzierżawiania (Dz. U. 2002 Nr. 219 poz. 1842); rozporządzenie Ministra Środowiska, w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych oraz określenia okresów polowań na te zwierzęta (Dz. U. 2001 Nr. 43 poz. 488). 6.1.9 „Gorące punkty” i przeciwdziałanie poważnym awariom. Jednym z celów polityki ochrony środowiska jest minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego lub biologicznego, w tzw. „gorących punktach”. Cel ten łączy działania z zakresu ochrony różnych elementów środowiska. Z tego względu kierunki działań służące do jego osiągnięcia skupiają się na przyczynach i ewentualnych skutkach ich powstawania. Na terenie Miasta Turek znajduje się kilka podmiotów gospodarczych, mogące znacząco oddziaływać na pojedyncze elementy środowiska. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 65 W związku z powyższym dla istniejących podmiotów gospodarczych przyjmuje się następujące zadania ekologiczne: • • • • Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz hałasu; Zmniejszenie emisji substancji odorowych do powietrza związanych z działalnością przetwórczą oraz funkcjonowaniem obiektów komunalnych; Ograniczenie odprowadzania zanieczyszczeń ze źródeł punktowych do rzek ; Zwiększenie bezpieczeństwa przewozów substancji niebezpiecznych przez kontrolę przewozów i stanu technicznego pojazdów oraz czasu pracy kierowców. 6.2 Strategia realizacji przyjętych celów. Wyznaczone cele ekologiczne, a w ich ramach kierunki działań, jakie należy podjąć w zakresie ochrony środowiska na terenie Gminy Miejskiej Turek , stanowią podstawę dla realizacji konkretnych zadań ekologicznych na przestrzeni kilkunastu lat. Zadania zostały wyznaczone na podstawie analizy stanu środowiska przyrodniczego na terenie gminy, przewidywanych kierunków rozwoju oraz informacji w zakresie planowanych inwestycji (dziedzina ochrony środowiska), które przekazane zostały przez Urząd Gminy. Z uwagi na szeroki zakres przedsięwzięć koniecznych do osiągnięcia wyznaczonych celów, spośród wszystkich zadań ekologicznych wybrano pewną grupę zadań, którą należy realizować w pierwszej kolejności. Ich zestawienie stanowi krótkookresowy harmonogram - plan operacyjny Programu Ochrony Środowiska na lata 2004-2007. Część pozostałych zadań ekologicznych będzie realizowana w okresie długoterminowym w ramach długookresowego harmonogramu – planu operacyjnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2008-2011. W harmonogramach realizacyjnych zestawiono cele i zadania ekologiczne dla gminy w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska. 6.2.1 Przyjęte kryteria wyboru zadań priorytetowych. W celu realizacji Polityki ekologicznej dla Gminy Miejskiej Turek konieczne było ustalenie harmonogramu prowadzenia zadań ekologicznych z rozbiciem na zadania krótko i długookresowe oraz mechanizmy finansowo - ekonomiczne. Do najważniejszych kryteriów w skali gminy branych pod uwagę podczas sporządzania planu operacyjnego na lata 2004 – 2007 z perspektywa do roku 2011 należy wymienić: • • cele i kierunki wynikające z Polityki Ekologicznej Państwa; zadania i kierunki zawarte w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2002 – 2010; PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • • • • • • • • • 66 kryteria przyjęte w Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego; kryteria przyjęte w Strategii rozwoju Gminy Miejskiej Turek ; cele i zadania przyjęte w strategiach rozwoju gminy; dysproporcje pomiędzy stanem wymaganym a aktualnym; wymogi wynikające z obowiązujących ustaw; okresy przejściowe wynegocjowane przez Polskę dot. ustawodawstwa Unijnego; możliwość uzyskania wsparcia finansowego z różnych źródeł; ponadlokalny wymiar przedsięwzięcia; obecne zaawansowanie inwestycji; potrzeby powiatu ważne przy osiągnięciu zrównoważonego rozwoju; wielokrotna korzyść z tytułu realizacji przedsięwzięcia. 6.2.2 Harmonogram realizacji zadań ekologicznych. W harmonogramach realizacyjnych przygotowanych dla Gminy Miejskiej Turek , poszczególnym celom strategicznym, w ramach wyznaczonych kierunków działań, przyporządkowano konkretne zadania z określeniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizować lub współrealizować. Z uwagi na specyfikę niektórych zadań np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne będą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko i długoterminowego. W ramach wyznaczonych harmonogramów realizacyjnych, zadania podzielono na zadania własne gminy i zadania koordynowane. Opracowanie pn. „Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” wydane przez Ministerstwo Środowiska w 2002 roku, definiuje wyżej wymienione zadania następująco: • • zadania własne gminy – przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji gminy; zadania koordynowane - pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego, wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie gminy, ale podległych bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim, bądź centralnym. Zadania ekologiczne nie ujęte w żadnym z harmonogramów, a zamieszczone w części opisowej dotyczącej polityki ekologicznej, stanowią dla gminy dodatkową bazę możliwości realizacyjnych w ramach opracowanego Programu Ochrony Środowiska. Ich ewentualne wprowadzenie do harmonogramu może nastąpić na etapie przewidzianej Prawem Ochrony Środowiska (art. 14 ust. 2), po czteroletniej weryfikacji polityki ekologicznej państwa. Bowiem w takim samym cyklu założono przyjmowanie kolejnych etapów realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Turek. Harmonogram realizacyjny (plan operacyjny) Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Miejskiej Turek na lata 2004 – 2007 przedstawiono w załączniku nr 4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 67 Cel 1. Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych • • • • Racjonalizacja zużycia wody Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji Zmniejszenie energochłonności gospodarki Wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych Cel 2. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, (redukcja emisji pyłów i gazów niszczących warstwę ozonową) • • • Ograniczenie emisji do powietrza w rolnictwie i przemyśle Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych Cel 3. Zminimalizowanie uciążliwego hałasu w środowisku • • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym Ochrona przed hałasem przemysłowym Cel 4. Ochrona mieszkańców przed promieniowaniem elektro-magnetycznym • Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetycznego Cel 5. Zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości użytkowej, racjonalizacja zużycia wody oraz ochrona przed powodzią • • Zarządzanie zasobami wodnymi i ochrona wód Mała retencja Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją • • Gleby użytkowane rolniczo Zasoby kopalin Cel 7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności w tym wzrost lesistości gminy • • • • • • Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych Powierzchnie biologicznie czynne Zalesienia Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 68 7 ZAŁOŻENIA SYSTEMU EDUKACYJNO – INFORMACYJNEGO. Edukacja ekologiczna znalazła stosowną rangę zarówno w Konstytucji RP (art. 5 i 74) jak i sektorowych uregulowaniach prawnych, przede wszystkim w ustawach: Prawo ochrony środowiska, o ochronie przyrody i w ustawie o systemie oświaty. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej wynika również z podpisanych przez Polskę dokumentów międzynarodowych przede wszystkim Agendy 21. Zapisy dotyczące zasady uspołeczniania polityki ekologicznej przez stworzenie warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju znalazły się w II Polityce Ekologicznej Państwa, przyjętej przez Sejm RP w 2001 r. W wyniku realizacji ustaleń Agendy 21 przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, powstał w 2000 r dokument pn. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Zostały w nim określone cele, z których do podstawowych należą miedzy innymi, upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia oraz wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej. Cele zawarte w Strategii Edukacji Ekologicznej i przełożone na konkretne zadania, ujęte zostały w Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej (2000/2001). Na podstawie postanowień tego dokumentu powinna być realizowana edukacja ekologiczna na obszarach jednostek samorządowych. 7.1 Potrzeba edukacji ekologicznej. Edukacja środowiskowa (edukacja ekologiczna) jest koncepcją kształcenia i T wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego zgodnie z hasłem „myśleć globalnie, działać lokalnie". Ważnym elementem jest T łączenie wiedzy przyrodniczej z humanistyczną oraz działaniami praktycznymi. Obejmuje ona przedstawianie we wszystkich działaniach tematyki z zakresu ochrony i kształtowania środowiska. Musi docierać do wszystkich grup społecznych i wiekowych. W związku z tym ważne jest znalezienie odpowiednich środków przekazu tak, aby w najprostszy i najskuteczniejszy sposób przekazywać informację ekologiczną. Uwzględniając konieczne zróżnicowanie form i treści przekazu, można przyjąć podział mieszkańców na cztery główne grupy, do których trafiać będą odpowiednio przygotowane formy edukacyjne: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • • 69 pracowników samorządowych powiatu i gmin (zarząd i pracownicy urzędów); dziennikarze i nauczyciele, dzieci i młodzież; dorośli mieszkańcy. Należy równocześnie wyznaczyć cele i efekty, jakie ma przynieść prowadzona akcja edukacyjno-informacyjna. Są nimi przede wszystkim: • • • • • • Ograniczenie zanieczyszczania wód – poprawa jakości wód; Dające się zmierzyć, ograniczenie masy odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe, a tym samym wydłużenie okresu wykorzystania składowiska odpadów. Ograniczenie zanieczyszczeń powietrza; Poprawa stanu zieleni (parki, lasy); Powstanie trwałych grup mieszkańców, współpracujących z samorządem lokalnym, podejmujących nowe wyzwania w zakresie edukacji ekologicznej.; Zwiększenie sprzyjającego nastawienia społeczności lokalnej do ochrony środowiska. 7.2 Centrum edukacji ekologicznej (CEE). Realizując na terenie gminy edukację ekologiczną, należy pamiętać, że bez aktywnego udziału społeczeństwa i współpracy z władzami lokalnymi nie będzie możliwe rozwiązanie problemów ekologicznych, czyli wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju. Głównym, bowiem celem edukacji ekologicznej jest zmiana zachowań na proekologiczne wszystkich grup społecznych. Dlatego dla prawidłowego funkcjonowania kampanii edukacji społeczeństwa związanej z wdrażaniem zrównoważonego rozwoju na terenie gminy niezbędna jest sprawna koordynacja wszystkich działań edukacyjnych. Z tego względu należy rozważyć możliwość utworzenia Centrum Edukacji Ekologicznej na terenie powiatu Tureckiego, które byłoby odpowiedzialne za prowadzenie edukacji ekologicznej między innymi na terenie Gminy Miejskiej Turek . Głównym celem działalności Centrum byłoby koordynowanie i wspieranie już podjętych działań edukacyjnych przez poszczególne gminy powiatu, a także inicjowanie nowych przedsięwzięć w tej dziedzinie. Największe rezultaty przynoszą, bowiem niekonwencjonalne, jednocześnie efektywne działania edukacyjno – informacyjne, adresowane do różnych środowisk. Należy również pamiętać, że podstawowe znaczenie dla szerokiego, społecznego udziału w urzeczywistnianiu celów ekologicznych ma nie tylko odpowiednia edukacja ekologiczna, ale też zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku. W pierwszy etapie funkcjonowania CEE, wystarczające jest zatrudnienie jednej osoby, która mogłaby np., co dwa tygodnie urzędować po jednym dniu tygodnia w poszczególnych gminach powiatu. Z chwilą skoordynowania wszystkich działań oraz opracowania dalszych wspólnych przedsięwzięć może nastąpić konieczność poszerzenia składu osobowego Centrum. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 70 Przejęłoby ono równocześnie zadania związane z pozyskiwaniem środków na zaplanowane działania. Działania edukacyjne prowadzone przez Centrum Edukacji Ekologicznej powinny objąć trzy zasadnicze segmenty: • • • edukację ekologiczną obejmującą decydentów (pracownicy samorządowi, starostowie, burmistrzowie, wójtowie, sołtysi, radni), oraz osoby mające przekazywać informacje pozostałym grupom społecznym (nauczyciele, dziennikarze, pracownicy służb komunalnych); edukację ekologiczną dzieci i młodzieży opartą na ścisłej współpracy z placówkami oświaty; edukację ekologiczną dorosłych członków społeczności lokalnych, realizowanej między innymi przez politykę medialną oraz prowadzenie okresowych akcji ekologicznych obejmujące wszystkich mieszkańców np. sprzątanie świata, wystawy, konkursy, festyny. 7.2.1 Sposoby prowadzenia akcji edukacyjnej społeczeństwa. Decydenci Do pierwszej grupy decydentów należy zaliczyć przede wszystkim starostów, burmistrzów, wójtów, sołtysów oraz radnych. Do nich w dużej mierze należy podejmowanie działań z zakresu planowania, programowania i rozwoju. Przekładają się one później na działania inwestycyjne i organizacyjne, związanych z ochroną środowiska na obszarze danej jednostki organizacyjnej. W związku z tym umocowaniem organizacyjnym osoby te powinny zostać przeszkolone w pierwszej kolejności. Właściwy poziom ich świadomości ekologicznej oraz zrozumienie zasad rządzących się zrównoważonym rozwojem, pozwoli na łatwiejsze wprowadzanie niezbędnych działań. Elementami edukacji ekologicznej wśród tej grupy powinny być organizowane dla nich spotkania ze specjalistami, udział w konferencjach i szkoleniach, konsultacje z praktykami, którzy realizują podobne zadania z zakresu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska na własnym terenie. Należy podkreślić, że akcja edukacyjna prowadzona wśród decydentów nie może mieć charakteru jednostkowego. Powinna być prowadzona w sposób cykliczny (uwzględniająca pozostałe obowiązki wynikające z pełnionych przez te osoby funkcji) zapewniająca ciągłe doskonalenie się i dokształcanie tej grupy osób. Drugą grupą osób („decydenci pośredni”), które powinny zostać objęte akcją edukacyjną w pierwszej kolejności są osoby, które z racji wykonywanego zawodu mają częsty kontaktu z szerszą grupa mieszkańców. Do grupy tych osób należy zaliczyć między innymi nauczycieli, dziennikarzy, księży a także pracowników służb komunalnych. Prowadzenie wśród tej grupy osób edukacji powinno koncentrować się na zorganizowaniu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 71 im głównie cyklu spotkań i szkoleń, a także zapewnienia dostępu do jak najszerszych zasobów materiałów literatury fachowej (czasopisma, periodyki, książki, wydawnictwa multimedialne). Uzupełnieniem mogłyby być także wyjazdy terenowe pozwalające przekonać się naocznie o wybranych zagadnieniach z tematyki ochrony środowiska. Bardzo istotne jest, aby w zaplanowanym cyklu spotkań znalazło się, co najmniej jedno dotyczące form przekazywania informacji. Dotyczy to głównie osób mających bezpośredni kontakt z większą liczbą osób. Nabyta wiedza powinna im ułatwić przekazywanie informacji formy prowadzenie spotkań czy wykładów, przekonywania do własnego stanowiska. Istotne jest, aby osoby szczególnie z tej grupy, jako grupy dużego zaufania społecznego, w sposób rzetelny przedstawiały wszystkie aspekty planowanych do wprowadzenia inwestycji czy zmian w zakresie zagadnień ochrony środowiska. Muszą być przygotowani do spotkania z ludzi o różnym poziomie świadomości ekologicznej i umieć odpowiednio dostosować formę przekazywanych informacji. Edukacja dzieci i młodzieży Prowadzenie edukacji ekologicznej wśród dzieci i młodzieży to najważniejszy segment działań edukacyjnych. Dzięki wyrobieniu w nich nawyków właściwego postępowania w zakresie szeroko rozumianej ochrony środowiska, można się spodziewać, że wprowadzane inwestycje i zmiany, będą znajdowały przychylniejsze przyzwolenie społeczeństwa. Jak wynika z doświadczeń dzieci i młodzież mogą stać się swoistym przekaźnikiem treści ekologicznych w swoich rodzinach. Mogą one „upominać” i nakłaniać rodziców do właściwego postępowania z odpadami powstającymi w gospodarstwie domowym, prowadzenia właściwej gospodarki wodno-ściekowej, itp. W pewnym stopniu poprzez swą świadomość ekologiczną dzieci i młodzież będą kształtować także model konsumpcyjny w rodzinie. Dzięki temu podczas zakupów będą wybierane np. opakowania wielokrotnego użytku. Edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży w dużej mierze powinna opierać się na placówkach oświatowych wszystkich szczebli. Z uwagi na brak odrębnego przedmiotu obejmującego tylko zagadnienia edukacji ekologicznej treści te powinny być włączane w realizowane w ramach programów nauczania dla poszczególnych grup wiekowych. Dotyczy to większości nauczanych przedmiotów. Powinny to być krótkie „wtrącenia” w ramach danego przedmiotu np. fizyki, chemii, geografii, matematyki. Dodatkowo wskazane poświęcenie np. jednej godziny wychowawczej w miesiącu tylko (lub w większości) na zagadnienia związane z edukacja ekologiczną. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 72 Poza przekazywaniem treści ekologicznych w czasie lekcji konieczne jest właśnie w stosunku do dzieci i młodzieży zastosowanie także innych form przekazu. Powinny to być różnego rodzaju konkursy np. rywalizacje miedzy klasami czy szkołami, wycieczki np. na składowisko czy Zakładu Odzysku i Unieszkodliwiania Odpadów, oczyszczalni ścieków, stacji uzdatniania wody, a jednocześnie na miejsca dzikich wysypisk śmieci i wylewisk ścieków. Aby prowadzone działania edukacyjne wśród dzieci i młodzieży przyniosły oczekiwane efekty niezbędna jest ścisła współpraca z władzami samorządowymi. Przekazywane informacje powinny w dużej mierze odnosić się do najbliższego otoczenia (miejsca zamieszkania), czyli gminy, powiatu. Przykłady właściwe oraz wymagające zmiany powinny pochodzić z „własnego podwórka”. Wymiernym efektem prowadzonej edukacji będzie ostatecznie poprawa stanu środowiska na terenie własnej gminy czy powiatu. Nie ulega wątpliwości, że nauczyciele i uczniowie, otrzymując wsparcie gminy lub powiatu w tym zakresie, mogą i podejmują w praktyce szereg działań na rzecz środowiska lokalnego, które znacznie przekraczają obowiązki programowe szkoły. Dotyczy to zarówno wsparcia programowego jak i finansowego, przygotowywanych przez poszczególnych nauczycieli czy całe placówki szkolne działań. Komórką, która powinna się zająć koordynacją wszelkich kontaktów i działań pomiędzy samorządami a placówkami oświaty powinno być CEE. Stosunkowo nieskomplikowanymi dla samorządów przykładami wspierania ekologicznych działań szkoły są między innymi współfinansowanie, wspólna organizacja i pomoc merytoryczna w takich przedsięwzięciach jak: • • • • • • • • • • organizacja Dnia Ziemi czy Światowego Dnia Ochrony Środowiska, prowadzenie programów autorskich czy innowacji pedagogicznych w szkołach, programy edukacyjne np. związane z gospodarowaniem odpadami w gminie lub innym realizowanym przez gminę przedsięwzięciem na rzecz środowiska, konkursy związane z tematyką lokalnej gospodarki odpadowej, udział pracowników samorządowych w zajęciach terenowych klas bądź kół przyrodniczych, w charakterze specjalistów, w zakresie określonym tematem zajęć terenowych, udostępnianie i popularyzacja informacji, w tym także materiałów drukowanych, na temat zagrożeń i prośrodowiskowych działań powiatu czy gminy, celem wspólnej edukacji mieszkańców tego terenu, prenumerata czasopism przyrodniczych i ekologicznych, wzbogacanie bibliotek szkolnych w materiały dydaktyczne przydatne w realizacji zagadnień związanych z gospodarka odpadową, ekologią i ochroną środowiska, wspieranie programów i ekologicznych przedsięwzięć szkół w niezbędne pomoce naukowe wykorzystywane podczas realizacji tych działań, współorganizacja z CEE i Wojewódzkim Ośrodkiem Metodycznym form doskonalenia nauczycieli (np. warsztatowych) w zakresie edukacji ekologicznej/ środowiskowej. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 73 Przy prowadzeniu edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży (i nie tylko) zasadne jest także podjęcie współpracy z ekologicznymi organizacjami pozarządowymi tzw. NGO (NonGovernmental Organization). Współpraca taka przyczyni się do wzbogacenia zakresu merytorycznego prowadzonych działań z drugiej zaś strony pozwoli na obniżenie jej kosztów. Wielokrotnie z racji swych działań statutowych organizacje te świadczą swą pomoc w formie nieodpłatnej. Do największych organizacji ekologicznych działających na terenie całego kraju można zaliczyć między innymi: Ligę Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny, Federacja Zielonych, Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra. Edukacja dorosłych Edukacja osób dorosłych wymaga znalezienia właściwego sposobu kształtowania świadomości ekologicznej. Specjalnie organizowane spotkania, wykłady, czy kluby dyskusyjne nie zawsze przynoszą, zamierzone rezultaty. Krąg odbiorców tego typu form edukacyjnych bywa bardzo zawężony (pojawiają się tylko zainteresowani). Z badań wynika, że na kształtowanie świadomości ekologicznej duży wpływ wywierają media. Przekazują one wiedzę na temat funkcjonowania, znaczenia i zagrożeń przyrody, ale również informują na bieżąco o problemach i działaniach na rzecz ochrony środowiska. Dlatego też współpraca z mediami (prasa lokalna, rozgłośnie radiowe, telewizja) nie tylko poszerza znacznie krąg edukowanych, ale także przekazuje treści ekologiczne wraz z informacjami o konkretnych działaniach. Dobrze przeprowadzona edukacja w prasie lokalnej ma na celu ukształtowanie świadomości mieszkańców przejawiającej się w ich konkretnych działaniach związanych z troską o otaczające ich najbliższe środowisko. Ważny jest również wybór odpowiednich treści, położenie szczególnego nacisku na uświadomienie, że pojedyncze zachowania każdego z nas mają wielkie znaczenie w zachowaniu czystości i estetyki całego powiatu, miasta czy wioski. Treści te należy przekazywać kilkakrotnie stosując odmienne, interesujące formy przekazu. Edukacja ekologiczna w mediach, przede wszystkim w prasie, jest stosunkowo prosta do przeprowadzenia. Wymaga odpowiedniego przygotowania dziennikarzy. Edukacja ekologiczna dorosłych powinna być połączona również z rozrywką społeczności lokalnych. W ramach, której mogą być propagowane również treści ekologiczne. Imprezy typu festyny, wystawy, konkursy, wycieczki, koncerty itp. zazwyczaj przeznaczone są dla całych rodzin. Tym samym jest sposobność do włączania dzieci w prezentacje ekologiczne i przekazywanie wiedzy rodzicom zaangażowanym w występy dzieci. Taki sposób edukowania dorosłych (rodziców) jest bardzo skuteczną formą przekazywania treści ekologicznych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 74 Na omawianym terenie proponowane formy przekazu treści ekologicznych mogą mieć charakter cykliczny np. przechodzący z gminy do gminy. Można do ich organizacji wykorzystać Gminne Ośrodki Kultury czy remizy strażackie (wystawy) a także boiska czy sceny widowiskowe (festyny). Nie należy również zapomnieć o sezonowych „akcjach ekologicznych” np. Sprzątanie Świata, Dni Ziemi. Stawiają sobie one za cel ochronę przyrody, ostrzegają przed zagrożeniami, uświadamiają szkodliwość niektórych zachowań człowieka. 7.2.2 Społeczne kampanie informatyczne. Centrum Edukacji Ekologicznej w swych działaniach powinno położyć duży nacisk na realizację szerokich kampanii edukacyjnych, których celem byłoby propagowanie idei zrównoważonego rozwoju. Realizacja takich zadań prowadzona powinna być z wykorzystaniem wszystkich lokalnie dostępnych form. 7.2.2.1 Media w kampanii informacyjnej. Niezbędnym elementem pomyślnego promowania zagadnień ekologicznych jest wsparcie prowadzonych działań w środkach masowego przekazu. Media poprzez spore możliwości oddziaływania, spełniają ważną rolę w kształtowaniu świadomości proekologicznej. Ważne jest nawiązanie bliskiej współpracy mediów z CEE. Prowadzona właściwa polityka medialna ma na celu dotarcie z treściami ekologicznymi głównie do osób dorosłych. W celu osiągnięcia pożądanych efektów prowadzona polityka medialna powinna być oparta w głównej mierze o media lokalne (prasa, radio) a także z racji znacznego wzrostu jego znaczenia również o internet. Prasa lokalna Współpracując z prasą władze samorządowe za pośrednictwem CEE dysponują specyficznymi formami edukowania społeczeństwa m. in. poprzez: • • Ogłoszenie. Poprzez tę formę w prosty, hasłowy sposób można promować np. o wprowadzanym systemie segregacji odpadów. Ogłoszenie może zawierać informacje edukujące co do sposobów korzystania z pojemników na odpady. Wkładka informacyjna do gazety. Powinna zostać skonstruowana w formie ulotki/broszury tematycznej np. w zakresie gospodarki odpadami. Wkładka ma za zadanie informować – jak unikać wytwarzania odpadów, jak je segregować, co robić, aby na składowisko trafiało jak najmniej śmieci. Ulotka ta stanowiłaby więc ABC kultury odpadowej, z którą powinni się zapoznać mieszkańcy gmin, powiatu. Pomoże ona również społeczeństwu szerzej spojrzeć na różne aspekty produkcji odpadów i uzmysłowić jak mogą temu przeciwdziałać. Ta sama broszura powinna być również rozdana mieszkańcom powiatu tuż przed bezpośrednim rozpoczęciem segregacji odpadów (np. około miesiąca wcześniej). PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 75 Wskazane jest także, aby na łamach lokalnej prasy utworzyć rubrykę (stronę) poświęconą szeroko rozumianej ochronie środowiska. Publikowane byłyby tam artykuły poświęcone poszczególnym zagadnieniom ochrony środowiska. Autorami mogą być zaproszeni specjaliści przedstawiciele pozarządowych organizacji ekologicznych przedstawiciele władz samorządowych itp. Lokalne rozgłośnie radiowe Sposobami wykorzystania lokalnej rozgłośni radiowej o zasięgu regionalnym w celu propagowania wybranych zagadnień ochrony środowiska, może być: • • • Wyprodukowanie przez agencję reklamową radiowego sportu informacyjnego np. dotyczącego szkodliwości wypalania traw i ściernisk. Ważne by informacja ta była zrozumiała dla słuchaczy w różnym wieku (można emitować kilka różnych informacji (chodzi o stopień ich złożoności) kierowanych do różnych odbiorców, należy jednak pamiętać o rosnących wtedy znacznie kosztach). Informacja ta powinna być emitowana najlepiej w najbardziej atrakcyjnych godzinach i podkreślać hasło kampanii edukacyjnej. Zaproponowanie dziennikarzom przeprowadzenia w studio dyskusji z udziałem specjalistów i przedstawicieli władz gminnych i powiatowych. Goście odpowiadają na zadawane przez telefon pytania słuchaczy. Takie dyskusje przyciągają zazwyczaj uwagę społeczności. Dzięki takiemu sposobowi informowania władze poznają stosunek mieszkańców do decyzji samorządowców, którzy z kolei mają możliwość wyjaśnić społeczności wszelkie pojawiające się wątpliwości i niejasności. Taka dyskusja proponowana jest również w omówionym dalej programie „ Powiatowa Debata”. Ankieta radiowa. Jest to metoda zdobywania informacji na temat wiedzy mieszkańców o problematyce np. recyklingowej. Może ona poprzedzać „Powiatową Debatę”. Charakteryzuje się jednak stosunkowo wysokim stopniem anonimowości respondentów, a co za tym idzie maleje kontrola nad informacjami. Internet Ważną inicjatywą służącą komunikacji społecznej i informowaniu mieszkańców o podejmowanych przez władze samorządowe działań jest wykorzystanie możliwości jakie daje Internet. Tą drogą istnieje duża szansa dotarcia do młodzieży, wśród której Internet jest coraz bardziej popularnym środkiem komunikacji. • • Strona www. Stworzenie strony internetowej (przez CEE), na której znalazłyby się wszystkie bieżące informacje dotyczące zakresu ochrony środowiska. W przypadku tworzenia strony internetowej należy pamiętać o ograniczonym zasięgu oddziaływania tego medium. Treści edukacyjne można umieścić na stronach gminy. Należy ją uzupełnić o informacje dotyczące recyklingu i ochrony środowiska. Na stronie internetowej można również zamieszczać w porozumieniu z lokalnymi gazetami artykuły dotyczące np. gospodarki, wcześniej publikowane na ich łamach (w tradycyjnej, papierowej wersji) Poczta elektroniczna. Możemy wysyłać listy elektroniczne zawierające informacje np. na temat selektywnej zbiórki odpadów do tych mieszkańców gminy, którzy korzystają z internetu. Dodatkowo poczta elektroniczna daje możliwość zgłaszania przez internautów postulatów związanych z ochroną środowiska do samorządu, np. do Centrum Edukacji Ekologicznej. Odpowiedzi na te pytania mogą być publikowane na stronie www lub w lokalnej prasie. Współpraca z mediami ma na celu uzyskanie aktywnego poparcia mieszkańców dla realizowanych przez samorząd działań. Chodzi o taką profesjonalną działalność z PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 76 zakresu public relations, której celem jest nie tylko przeforsowanie trudnych decyzji, lecz przede wszystkim promowanie postaw prospołecznych. Promocja za pośrednictwem mediów zachowań proekologicznych oraz ogólnie ochrony środowiska, odgrywa bardzo ważną rolę i jest jednym z podstawowych źródeł informacji. Dzięki pomocy mediów w trakcie realizacji programu możliwe będzie również przeprowadzenie rozmaitych akcji i kampanii edukacyjnych. Okresowe kampanie informacyjne Do najpopularniejszych i stosunkowo łatwych do przeprowadzenia (współorganizacji) działań z zakresu kampanii informacyjnych przez CEE należy zaliczyć akcję ulotkową, festyny, radiową otwartą debatę powiatową. 7.2.2.2 Akcja ulotkowa. Akcja ulotkowa to najpopularniejsza forma przekazu treści ekologicznych. Jest ona zawsze wsparciem przy wprowadzaniu konkretnych działań związanych z ochroną środowiska. Z założenia ulotki (broszury informacyjne) trafiają bezpośrednio do adresatów czyli mieszkańców. Bezpośrednie dostarczanie wybranej grupie daje większą gwarancję osiągnięcia zamierzonego celu. Istotną sprawą jest, aby kolportaż ulotek był przeprowadzony przed podjęciem konkretnych działań „technicznych”. Mieszkańcy będą mieli właściwe przygotowanie merytoryczne w chwili wprowadzanych zmian. Kolportowane ulotki powinny zawierać tylko najważniejsze elementy wprowadzanych działań – pełen zakres informacji powinien być przekazany za pośrednictwem innych form przekazu. Ulotki winny wyjaśniać i uzasadniać wprowadzane przedsięwzięcia a także przedstawiać korzyści z nich płynące Przekazywane treści powinny być zredagowane w sposób jasny i skrótowy (najlepiej hasłowo) a forma ulotki powinna być przejrzysta i czytelna. Festyny Festyn ma być w założeniu imprezą rodzinną, na której spotykają się wszyscy mieszkańcy danej miejscowości. Oprócz typowej rozrywki w czasie trwania festynu mogą być przekazywane mieszkańcom także informacje ekologiczne. Mogą to być różnego rodzaju konkursy: sprawnościowe, wiedzy z danej dziedziny itp. Wskazane, aby proponowane formy edukacji poprzez zabawę angażowały w nią dzieci i rodziców. W trakcie trwania festynu można propagować treści z szeroko rozumianej ochrony środowiska: PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • • • • • 77 Prezentacja gospodarstw agroturystycznych z terenu gminy, powiatu, Warsztat ceramiki, Wystawa zdrowej żywności połączona z degustacją, Prezentacja miejscowego nadleśnictwa, Prezentacja parków krajobrazowych z terenu gmin powiatu, Wystawa sadzonek drzew, krzewów, kwiatów, Prezentacja literatury ekologicznej i prac plastycznych związanych z ekologią, wykonanych przez młodzież. Zagadnieniem, które powinno również znaleźć się w kręgu zainteresowań tematycznych kampanii edukacyjnej prowadzonej przez CEE, jest promocja roweru jako środka transportu. Rower jako środek transportu powinien być promowany poprzez dwie funkcje komunikacyjne, które spełnia mianowicie: środka transportu, rekreacyjno-turystyczną. Na promocję roweru jako środka transportu może składać się organizacja letnich festynów (np. zlot właścicieli starych rowerów) i rajdów rowerowych, połączonych z promocją agroturystyki. Wskazany jest udział rowerzystów w obchodach Dnia Ziemi i Dnia Bez Samochodu. Kampania edukacyjna powinna zachęcać mieszkańców gminy i powiatu do pozostawienia samochodów w garażu i używania ich tylko do dalszych podróży. Wskazane jest aby w rajdach i wycieczkach (przynajmniej w większych imprezach - o charakterze festynów), ze względów promocyjnych udział brali także przedstawiciele władz samorządowych. Gminna Debata Skuteczną formą przekazu spośród różnego rodzaju społecznych okresowych akcji informacyjnych w dziedzinie ochrony środowiska jest przeprowadzenie za pośrednictwem lokalnej rozgłośni radiowej tzw. Gminnej Debaty. Gminna Debata powinna być sformułowana na zasadzie dialogu władz samorządowych z mieszkańcami. Celem programu jest sprowokowanie dyskusji na tematy związane z ochroną środowiska na danym terenie. W przypadku podjęcia tej formy przekazu należy zaangażować w nią wszystkie lokalne media. Przed datą samej debaty powinna być rozpoczęta wcześniej kampania informacyjna. W prasie lokalnej, w Internecie lub na billboardach umieszczonych na terenie powiatu pojawiają się wtedy hasła – tematy publicznej dyskusji. Jednocześnie powinny zostać podane adresy i telefony redakcji współdziałających w przygotowaniu debaty, pod które mieszkańcy mogą zgłaszać swoje uwagi dotyczących poruszanych tematów. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 78 Mogą nimi być m. in.: • • • „czystość” – czy nasza gmina jest czysta? „ekologia” – jakie są odczucia mieszkańców co do stanu środowiska w powiecie? „rozwój-inwestycje” – jakie oczekiwania mają mieszkańcy wobec kierunków rozwoju swojej gminy czy powiatu? Równolegle z częścią informacyjną w lokalnej prasie winny ukazać się artykuły omawiające poruszane problemy. W trakcie samej debaty na żywo omawiane byłyby przy udziale zaproszonych gości zgłoszone przez mieszkańców uwagi do przedmiotowego problemu. Efektem przeprowadzonej debaty poza nagłośnieniem danego tematu powinny być także jakieś wymierne efekty np. likwidacja dzikich wylewisk ścieków. W związku z tym wskazane jest po pewnym czasie (np. po pół roku) wrócenie do omawianego w czasie debaty problemu i przedstawienie mieszkańcom efektów podjętych działań. 8 REALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA. 8.1 Założenia systemu finansowania inwestycji. Realizacja zadań wytyczonych w Programie Ochrony Środowiska wiąże się z wysokimi nakładami inwestycyjnymi. Większość instytucji, które udzielają dotacji lub korzystnie oprocentowanych kredytów na inwestycje w dziedzinie ochrony środowiska (gospodarki odpadami) wymaga, żeby inwestycja osiągnęła odpowiednio duży efekt ekologiczny i objęła swym zasięgiem możliwie największą liczbę mieszkańców aglomeracji gminy. W zależności od przyjętego w danym przypadku rozwiązania wariantu organizacyjnego gmina może samodzielnie lub wspólnie z innymi gminami finansować realizację konkretnych zadań. Środki na finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska pochodzić mogą z następujących źródeł: • • • • • • własne środki gminy, dofinansowanie gminnego, powiatowego, wojewódzkiego i narodowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, emisja obligacji komunalnych, fundusze pomocowe i związane z eko-konwersją (Ekofundusz), kredyty bankowe na preferencyjnych warunkach (np. Bank Ochrony Środowiska), pozyskanie inwestora strategicznego, może nim być także inwestor zagraniczny. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 79 Należy zaznaczyć, że wszystkie instytucje udzielające pomocy finansowej w dziedzinie ochrony środowiska wymagają od inwestora nie tylko wypełnienia odpowiedniego formularza, ale również przedstawienia szeregu opracowań i dokumentacji planujące czy opisujące dane przedsięwzięcie. Są to między innymi.: • • • • • Plan zagospodarowania przestrzennego i strategie rozwoju powiatu lub gminy, Program ochrony środowiska, Plan gospodarki odpadami, Koncepcje gospodarki wodno-ściekowej, Plan zalesiania itp. Projekt budowlany i wykonawczy wraz ze źródłową dokumentacją ekonomiczną, finansową i przetargową, Studium wykonalności (lub biznes plan w przypadku przedsięwzięć komercyjnych), Wymagane przez prawo zezwolenia na realizację projektu. 8.1.1 Emisja obligacji komunalnych. Emisja obligacji jest nowo wprowadzanym sposobem gromadzenia środków finansowych. Daje ona emitentowi środki na rozwój, a kupującemu obligacje korzystne ulokowanie środków pieniężnych na określony czas. Istnieje możliwość emisji obligacji na inwestycje służące ochronie środowiska. W przypadku podmiotów szczególnie uciążliwych dla otoczenia obligacje mogą być odpowiednio uatrakcyjnione zobowiązaniem do radykalnego ograniczenia tej uciążliwości. Podmiotowe obligację mogą być nabywane z budżetu samorządów, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz kupowane przez inne podmioty, odczuwające ekologiczną uciążliwość emitenta. Obligacja jest wyrazem zobowiązań przedmiotu emitującego i jednocześnie praw nabywców obligacji do otrzymywania ich spłaty wraz z odsetkami i innych świadczeń o charakterze rzeczowym. Jest, zatem zbliżona do transakcji kredytowej w banku. Przez emisję obligacji realizuje się przepływ kapitału. Kredyt uzyskany w drodze emisji obligacji nie jest łatwy ani tani, gdyż zysk zamierzonego przedsięwzięcia musi być na tyle wysoki, aby pokrył związane z obligacją zobowiązania. Można przewidywać, że zainteresowanie obligacjami – dotąd znikome – będzie wzrastać w miarę wykształcenia się myślenia kategoriami majątkowymi (kapitałowymi). 8.1.2 Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Polskie miasta i gminy najczęściej korzystają z pomocy finansowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Jednym z priorytetów tego funduszu jest ochrona powierzchni ziemi. Fundusz przewiduje dofinansowanie (poprzez pożyczki) wdrażania projektów związanych z realizacją programów ochrony poszczególnych elementów środowiska w tym także gospodarki odpadami. Wniosek do NFOŚiGW składa się wg wzoru stosowanego w Funduszu. Maksymalnym udziałem pomocy funduszu w finansowaniu przedsięwzięcia jest pożyczka w wysokości 50% całości PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 80 nakładów inwestycyjnych. Oprocentowanie tej pożyczki wynosi dla samorządów terytorialnych 0,3% stopy redyskontowej. W NFOŚiGW istnieje możliwość umarzania pożyczek jeśli: • • • zadanie zostało zrealizowane terminowo, osiągnięto założony efekt rzeczowy i ekologiczny, spłacono terminowo co najmniej 50% udzielonej pożyczki wraz z oprocentowaniem. Fundusz preferuje wnioski podmiotów, które zadeklarują przeznaczenie umorzonych kwot na inwestycje proekologiczne. Okres spłaty pożyczki wynosi maksymalnie 5 lat. 8.1.3 EkoFundusz. Środki EkoFunduszu pochodzą z bezzwrotnej pomocy zagranicznej i z tzw. ekokonwersji (zamianę kwot polskiego długu zagranicznego na środki inwestycyjne w dziedzinie ochrony środowiska). Zadaniem EkoFunduszu jest dofinansowywanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają przynieść efekt w skali nie tylko regionu czy kraju, ale także wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych uznanych za priorytetowe w skali europejskiej a nawet światowej. W Statucie EkoFunduszu pięć sektorów ochrony środowiska uznanych zostało za dziedziny priorytetowe. Są nimi: • • • • • ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu); ochrona różnorodności biologicznej; gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie preferencyjnych pożyczek lub/i bezzwrotnych dotacji. Pomoc finansową uzyskać mogą jedynie projekty dotyczące inwestycji bezpośrednio związanych z ochroną środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie ochrony przyrody również projekty nieinwestycyjne. Maksymalna kwota, jaką może otrzymać jednostka samorządowa wynosi 30% nakładów na projekt. W przypadku jednostek gospodarczych kwota ta wynosi 20%. Specyfika EkoFunduszu polega również na tym, iż inwestor może liczyć na zwolnienie dokonanych za granicą zakupów od ceł i opłat granicznych. W wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach dofinansowanie inwestycji przez fundusz może osiągnąć wielkość 50 % nakładów własnych inwestora. Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane są w EkoFunduszu z punktu widzenia ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego. Aby otrzymać pożyczkę lub/i dotację wszystkie te oceny muszą być pozytywne, a Inwestor musi wykazać się wiarygodnością finansową i posiadaniem zabezpieczeń, a także PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 81 zapewnieniem pełnego finansowania projektu w części nie objętej dofinansowaniem EkoFunduszu. EkoFundusz nie dofinansowuje badań naukowych, akcji pomiarowych i edukacyjnych, konferencji i sympozjów, tworzenia i prowadzenia systemów monitoringu środowiska, wszelkiego rodzaju studiów i opracowań oraz tworzenia dokumentacji projektowej. Ze środków EkoFunduszu nie mogą także korzystać te przedsięwzięcia, które kwalifikują się do udzielenia znaczącej pomocy ze strony przedakcesyjnych programów pomocy Unii Europejskiej ISPA. Wszystkie projekty rozpatrywane przez EkoFundusz można podzielić na projekty techniczne (inwestycyjne) oraz projekty przyrodnicze. Wśród projektów technicznych wyróżnić można projekty komercyjne, czyli takie, które generują znaczne zyski po ich zakończeniu oraz niekomercyjne, których głównym celem jest poprawa stanu środowiska oraz względy społeczne, a przyszłe opłaty użytkowników jedynie pokrywają koszty, bez generowania zysków, bądź generują zyski w niewielkiej wysokości. W obydwu grupach projektów można wyróżnić projekty typowe oraz projekty innowacyjne. Przez przedsięwzięcia innowacyjne EkoFundusz rozumie takie, które wprowadzają na polski rynek nowe, lepsze niż dotąd rozwiązania techniczne służące ochronie środowiska, oferowane zarówno przez firmy polskie, jak i firmy z krajów – donatorów. Zadaniem EkoFunduszu jest upowszechnianie takich sprawdzonych, a nie stosowanych dotąd w kraju lub w danym regionie rozwiązań. Pewnym ograniczeniem stawianym przez EkoFundusz jest konieczność wprowadzania technologii pochodzącej z jednego z krajów donatorów, które przeznaczyły część polskiego długu na ochronę środowiska (USA, Francja, Szwajcaria, Szwecja, Norwegia, Włochy). 8.1.4 Wsparcie finansowe dla krajów członkowskich Unii Europejskiej. Fundusz Spójności Fundusz Spójności, inaczej nazywany Funduszem Kohezji lub Europejskim Funduszem Kohezji, jest to czasowe wsparcie finansowe dla krajów Unii Europejskiej, których Produkt Krajowy Brutto nie przekracza 90% średniej dla wszystkich krajów członkowskich (Grecja, Portugalia, Hiszpania i Irlandia). Fundusz ten nie należy do grupy Funduszy Strukturalnych, ze względu na określony czas, w którym działa. Ze względu na charakter i cel Fundusz Spójności jest instrumentem polityki strukturalnej. Realizację Funduszu Spójności zaplanowano na lata 1993-99. Na szczycie UE w Berlinie postanowiono przedłużyć jego działanie do 2006 r. Z chwilą wejścia Polski do UE będzie on dostępny także dla naszego kraju. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 82 Fundusz Kohezji (Spójności) redystrybuowany jest przez Komisję Europejską na podstawie składanych wniosków w odpowiednich terminach. Tak, więc to nie instytucje krajowe, ale stosowne organy Unii Europejskiej rozpatrują konkretne projekty, akceptując je, a następnie finansując. Pomoc, którą te kraje otrzymują w ramach Funduszu obejmuje finansowanie projektów dotyczących inwestycji w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej (w tym wspieranie rozwoju sieci korytarzy transeuropejskich). Budżet Funduszu Spójności na lata 2000 - 2006 wynosi 18 mld Euro (w latach 1994 - 1999 wynosił 15,5 mld Euro). Fundusz może przyczyniać się do finansowania: • Projektów, lub etapów projektu, które są technicznie lub finansowo niezależne, lub grupy projektów powiązanych ze sobą widoczną strategią tworzącą spójną całość. Fundusz może zapewnić pomoc dla: • • projektów dotyczących środowiska, przyczyniających się do osiągnięcia celów art. 130 R Traktatu, łącznie z projektami wynikającymi z przyjętych zgodnie z art. 130 S działań, a w szczególności projekty zgodne z priorytetami nałożonymi na wspólnotową politykę w zakresie ochrony środowiska przez Piąty Program Polityki i Działania odnoszący się do Środowiska i Stałego Rozwoju, projektów pozostających we wspólnym interesie, dotyczących infrastruktury transportu, finansowanych przez państwa członkowskie, które są objęte wytycznymi wymienionymi w art. 129 C Traktatu; jednakże inne projekty dotyczące infrastruktury transportu, przyczyniające się do osiągnięcia celów zawartych w art. 129 B Traktatu, mogą być finansowane aż do przyjęcia odpowiedniej orientacji przez Radę. Fundusz może również udzielać pomocy: • • • • • na wstępne badania odnoszące się do kwalifikujących się projektów, łącznie z tymi, które są konieczne dla ich wprowadzenia, na środki wsparcia technicznego, a w szczególności: na środki poziome takie jak badania porównawcze mające na celu ocenę wpływu pomocy wspólnotowej; na środki i badania, które przyczyniają się do oceny, monitorowania lub oszacowania projektów, oraz wzmocnieniu i zagwarantowaniu koordynowania projektów i ich spójności, a w szczególności spójności z politykami wspólnotowymi; na działania i badania pomagające w sporządzeniu koniecznych dostosowań we wprowadzanych projektach. Fundusze strukturalne Fundusze strukturalne są najważniejszym instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Są to specjalne instytucje, których zadaniem jest wspieranie i modernizacja gospodarek krajów UE. Fundusze te są kierowane do tych regionów i sektorów, które bez pomocy finansowej nie są w stanie dorównać do średniego poziomu ekonomicznego w UE. Inwestycje związane z ochroną środowiska finansowane są w ramach funduszy strukturalnych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 83 Cele funduszy strukturalnych są następujące. • • • Cel 1 - w ramach tego celu przyznawana jest pomoc regionom najsłabiej rozwiniętym, czyli takim w których dochód na jednego mieszkańca jest niższy niż 75% średniego dochodu w Unii Europejskiej. Z pomocy w ramach celu 1 mogą także skorzystać regiony o zaludnieniu poniżej 8 mieszkańców na km2. Środki przeznaczone na ten cel wynoszą prawie 70% ogólnej kwoty przeznaczonej na fundusze strukturalne. Po wejściu naszego kraju do Unii Europejskiej celem tym zostanie objęte całe terytorium Polski. Cel 2 - obejmuje pomoc regionom, na których występują problemy strukturalne związane dominacją nieefektywnych branży gospodarki. Środki przeznaczone na ten cel wynoszą 11% ogólnej kwoty przeznaczonej na fundusze strukturalne. Cel 3 - obejmuje pomoc w zakresie restrukturyzacji rynku pracy poprzez zwiększanie możliwości zatrudnienia oraz poodnoszenie kwalifikacji pracowników. Oprócz wyżej wymienionych celów środki na ochronę środowiska mogą być także wydatkowane w ramach inicjatyw wspólnotowych, czyli programów przeznaczonych dla określonych środowisk i grup społecznych. Są to: • • • INTERREG, wspomagająca transgraniczną, międzyreginalną I międzynarodową współpracę, LEADER, promująca rozwój regionów wiejskich poprzez wspieranie inicjatyw lokalnych, URBAN, wspomagająca społeczny I ekonomiczny rozwój miast powyżej 100 000 mieszkańców. W roku 2003 rozpoczęty został proces wypełniania i zbierania Kart Projektów do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (o charakterze wstępnym, informacyjnym). Za zbieranie Kart Projektów w woj. wielkopolskim odpowiedzialny jest Wielkopolski Urząd Marszałkowski. Wypełnienie karty i wprowadzenie danych o planowanym projekcie nie będzie jednak równoznaczne ze złożeniem wniosku o finansowanie z funduszy strukturalnych. Jest jednak niezbędne ze względu na proces monitorowania stanu przygotowania do wykorzystania środków. SAVE II/ALTENTER SAVE II jest to program wspólnotowy mający na celu promowanie i rozwój racjonalnego wykorzystania energii. Poza tym ma na celu wykorzystanie technologii dotąd mało rozpowszechnionych oraz stworzenie takich warunków, w których inwestycje w efektywność energii byłyby ułatwione i uznane za atut na rynku. Rozwój i badania oraz prezentacje nowych technologii wykorzystania energii nie są finansowane w ramach SAVE II - zajmuje się tym V Program Ramowy UE. Unia Europejska za pomocą SAVE II wspiera: • • • • studia wspomagające wdrażanie rozwiązań w efektywnym wykorzystaniu energii działania pilotażowe umożliwiające przegląd rynku energetycznego i uzyskanie odpowiedniego know-how, co ma służyć poprawie efektywności inwestycji upowszechnienie informacji, rozwój edukacji, szkoleń i wymiany doświadczeń, co ma służyć poprawie współpracy międzynarodowej w dziedzinie wykorzystania energii działania monitorujące i wspierające PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • 84 Agencje Programu SAVE W poszczególnych projektach SAVE II muszą brać udział co najmniej dwa kraje UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), zaś kraje Europy środkowej i wschodniej muszą znaleźć jeszcze dwóch partnerów z UE lub EOG. Drugim programem promującym promocję odnawialnych źródeł energii w krajach UE jest program ALTENER. Program ten jest ukierunkowany na tworzenie warunków dla wdrażania wspólnotowego planu działań w dziedzinie odnawialnych źródeł energii oraz zachęcanie do inwestycji wspierających wytwarzanie i umożliwiających korzystanie z z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Programy SAVE II i ALTENER są zarządzane w Polsce przez Krajową Agencję Poszanowania Energii S.A. 8.1.5 Bank Ochrony Środowiska. Bank Ochrony Środowiska udziela kredytów ze środków własnych oraz środków NFOŚiGW i WFOŚiGW z przeznaczeniem na inwestycje służące likwidacji degradacji i ochronę środowiska. Na bazie wieloletniego doświadczenia Bank realizuje zadania związane z jego proekologiczną misją, współpracuje z organizacjami zajmującymi się finansowaniem ochrony środowiska tj. Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacją Polska Wieś 2000 im. M. Rataja, Europejskim Funduszem Rozwoju Wsi Polskiej oraz innymi funduszami pomocowymi. Bank udziela na cele proekologiczne następujących instrumentów: Kredyty na inwestycje służące ochronie środowiska udzielane we współpracy z WFOŚiGW – kredyty udzielane są ze środków WFOŚiGW (w tym w formie linii kredytowych) lub ze środków Banku z dopłatami WFOŚiGW do oprocentowania z przeznaczeniem na inwestycje służące ochronie środowiska przynoszące wymierny efekt ekologiczny. Przedmiotem kredytowania są inwestycje z zakresu ochrony środowiska polegające na realizacji/modernizacji obiektów służących: ochronie wód i gospodarce wodnej (np. oczyszczalnie ścieków wraz z systemem kanalizacji, modernizacje technologii służące oszczędności wody), ochronie atmosfery (np. budowa i modernizacja instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń do atmosfery, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii), ochronie powierzchni ziemi (np. redukcja odpadów u źródeł wytwarzania, składowiska odpadów, zakłady utylizacji odpadów) • Kredyty na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska kredyt dla Sprzedawców lub/i Wykonawców na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, materiałów do ociepleń budynków, pomp ciepła, okien termoizolacyjnych, itd. Przedmiotem kredytowania jest zakup, zakup i montaż lub montaż urządzeń i wyrobów służących ochronie środowiska, np.: przydomowych oczyszczalni ścieków, kolektorów słonecznych, pomp ciepła, grzejników konwekcyjnych, kotłów gazowych, olejowych lub zasilanych energią elektryczną, zaworów termostatycznych, materiałów do ocieplania • - PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - 85 budynków, okien termoizolacyjnych, rolet zewnętrznych i okiennic, drzwi zewnętrznych charakteryzujących się niskim współczynnikiem przenikania ciepła. Kredytowane urządzenia i wyroby winny posiadać wymagane prawem dokumenty potwierdzające jakość (aprobaty, certyfikaty, deklaracje producenta, itp.) - zgodne z Ustawą o badaniach i certyfikacji oraz rozporządzeniami wykonawczymi do tej Ustawy. Montaż wyrobów może być kredytowany w przypadku gdy: Sprzedawca, z którym Bank podpisał porozumienie jest jednocześnie Wykonawcą, Wykonawca jest jednostką autoryzowaną przez Sprzedawcę, z którym Bank podpisał porozumienie, Bank podpisał z Wykonawcą porozumienie dotyczące montażu urządzeń wyrobów zakupionych wyłącznie na zasadach obowiązujących dla niniejszego produktu. Kwota kredytu – do 100% kosztów inwestycji - czyli ceny zakupu i montażu urządzenia lub wyrobu. Okres kredytowania: do 5 lat. Oprocentowanie: według zmiennej stopy procentowej lub indywidualnie dla każdego wyrobu i urządzenia. Kredyty na energooszczędne przedsięwzięcia z zakresu modernizacji oświetlenia – kredyt na energooszczędne przedsięwzięcia z zakresu modernizacji oświetlenia ulic, placów itp. polegające na zmianie dotychczasowych urządzeń na energooszczędne, udzielany jest ze środków Banku Ochrony Środowiska S.A. Przedmiotem kredytowania jest pełny lub częściowy zakres prac związanych z modernizacją oświetlenia (zakup i instalacja żarówek, opraw, urządzeń sterujących, słupów i wysięgników). Kwota kredytu do 100% wartości przedsięwzięcia. Okres kredytowania do 5 lat, zależny od uzyskiwanych oszczędności energii (nie więcej niż suma okresu realizacji inwestycji, ewentualnej karencji w spłacie kapitału oraz okresu spłaty całego kredytu). • Kredyty na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych – kredyt na realizację przedsięwzięć termomodernizacyjnych w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych, m.in. na ulepszenia, w wyniku których następuje: zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię zużywaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej lub zmniejszenie strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej, wykonanie przyłączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, całkowita lub częściowa zamiana źródeł energii z konwencjonalnych na niekonwencjonalne (w tym odnawialne). • - - Przeznaczenie kredytu dla jednostek samorządu terytorialnego realizujących przedsięwzięcia termomodernizacyjne w budynku stanowiącym ich własność i wykorzystywanym do wykonywania zadań publicznych. Przedmiotem kredytowania są: ulepszenia, w wyniku których następuje zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię zużywaną na potrzeby ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody: w budynkach, w których modernizuje się jedynie system grzewczy – co najmniej o 10%, w budynkach, w których w latach 1985-2001 przeprowadzono modernizację systemu grzewczego – co najmniej o 15%, w pozostałych budynkach – co najmniej o 25%, • ulepszenia, w wyniku których następuje zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i w lokalnej sieci ciepłowniczej – co najmniej o 25%, • wykonanie przyłączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w celu zmniejszenia kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynków – co najmniej o 20% w stosunku rocznym. • - PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 86 Kwota kredytu: do 80% kosztów inwestycji. Okres kredytowania do 10 lat. Oprocentowanie wg zmiennej stopy procentowej Kredyty na przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu agroturystyki ze środków Fundacji "Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - Counterpart Fund" - kredyt na inwestycje związane z uruchomieniem nowych lub rozwojem istniejących przedsięwzięć gospodarczych w zakresie agroturystyki na wsi lub w miastach do 10 tys. mieszkańców obejmujące tworzenie i rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej, rekreacyjnosportowej i kulturowej. Przeznaczony dla Rolników i członków ich rodzin oraz innych osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą, spółek handlowych, organizacji pozarządowych (fundacji i stowarzyszeń) posiadających osobowość prawną, zarządów gmin (o kredyt nie mogą ubiegać się jednostki państwowe ani spółdzielcze). Przedmiot kredytowania: zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja budynków mieszkalnych, towarzyszących i gospodarskich (stodoły, stajnie, itp.) na agroturystyczną bazę noclegową dla turystów (pokoje gościnne, domki rekreacyjne, pensjonaty, kwatery grupowe, itp.), w tym budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w budynkach przewidzianych do użytkowania jako agroturystyczna baza noclegowa, zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja, adaptacja obiektów/punktów przeznaczonych do świadczenia usług gastronomicznych dla turystów, w tym założenie/instalacja urządzeń kuchennych, budowa/modernizacja instalacji kanalizacyjnej, wodnej, systemu grzewczego, instalacji gazowej i elektrycznej w pomieszczeniach kuchennych, jadalniach oraz w zapleczu magazynowym artykułów spożywczych, zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów stanowiących lokalną atrakcję turystyczną, związanych z bezpośrednim świadczeniem usług rekreacyjno-sportowych i kulturowych dla turystów obejmujące zakładanie pól biwakowych i kempingów, budowę i modernizację lokalnych obiektów i urządzeń sportowo-rekreacyjnych (wypożyczalnie sprzętu turystycznego, kąpieliska, plaże, przystanie kajakowe i żeglarskie, ścieżki rowerowe, ścieżki zdrowia, stałe parki rekreacyjno-rozrywkowe i szlaki turystyczne, wyciągi narciarskie), zakup koni oraz budowa i modernizacja stajni i padoków służących usługom jeździeckim, sportowym i leczniczym, zakup, budowa, rozbudowa, modernizacja i adaptacja obiektów/punktów lokalnej kultury ludowej (warsztaty tkackie, kowalsko-artystyczne, garncarskie, wikliniarskie, galerie oraz punkty sprzedaży wyrobów lokalnego rękodzieła i rzemiosła artystycznego), zakup niezbędnego, pierwszego wyposażenia inwestycyjnego budowanych obiektów agroturystycznych obejmującego zarówno środki trwałe, jak i inne rzeczowe składniki majątku obrotowego wielokrotnego użytku (np. naczyń, sztućców, pościeli) ściśle i jednoznacznie związanego z wyposażeniem i funkcjonowaniem wymienionych wyżej obiektów. • - - - - Kwota kredytu: • • • do 150 tys. zł, nie więcej niż 70% wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego, do 100 tys. zł, nie więcej niż 75% wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego, do 50 tys. zł, nie więcej niż 80% wartości kosztorysowej zadania inwestycyjnego. Okres kredytowania do 5 lat (wliczając okres karencji w spłacie kredytu nie przekraczający 1 roku). Oprocentowanie według zmiennej stopy procentowej • • • dla kredytów do 50 tys. zł - 0,5 stopy redyskonta weksli NBP, dla kredytów do 100 tys. zł - 0,6 stopy redyskonta weksli NBP, dla kredytów do 150 tys. zł - 0,7 stopy redyskonta weksli NBP. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 87 8.1.6 Programy bilateralne. Fundusz Globalnego Środowiska Fundusz Globalnego Środowiska (GEF) powstał w 1991 roku jako mechanizm finansowy zarządzany przez 3 agendy ONZ: Bank światowy, UNEP oraz UNDP. Celem Funduszu jest osiągnięcie poprawy stanu środowiska naturalnego poprzez programy i projekty przyczyniające się do rozwiązywania problemów o charakterze globalnym w tak kluczowych dziedzinach jak: ochrona bioróżnorodności, ochrona wód międzynarodowych, zapobieganie zmianom klimatycznym, powstrzymywanie kurczenia się warstwy ozonowej oraz, o ile ma to związek z wymienionymi wcześniej dziedzinami - degradacja ziemi. Zasoby Funduszu, pochodzące z najbogatszych krajów świata (ale i też od niektórych późniejszych beneficjentów) przeznaczone są dla krajów, które samodzielnie nie są w stanie podołać tym globalnym wyzwaniom. Do krajów będącymi beneficjentami Funduszu należą także kraje przechodzące od początku lat dziewięćdziesiątych transformacje polityczno-gospodarcza, w tym także Polska. Program Małych Dotacji GEF/SGP wprowadzony został przez UNDP w 1992 roku. Program ten skierowany jest do organizacji społecznych i pozarządowych (nie tylko ekologicznych), formalnie zarejestrowanych i posiadających własne konto bankowe. SGP przyznaje dotacje do 50 tys. USD program może finansować najwyżej do 50% wielkości zadań projektu na lokalne działania i inwestycje przyczyniające się do poprawy stanu środowiska naturalnego w przynajmniej jednej z trzech podstawowych dziedzin: • • • • ochrona bioróżnorodności zapobieganie zmianom klimatycznym ochrona wód międzynarodowych oraz zapobieganie degradacji ziemi (o ile ma to związek z pozostałymi trzema kryteriami) Program Małych Dotacji w Polsce rozpoczął działalność w 1994 roku w polskim biurze UNDP w Warszawie. Rolę dyrektora projektu pełni Krajowy Koordynator. Decyzje o przyznaniu dotacji podejmuje w drodze konkursu Krajowy Komitet Sterujący liczący 8 osób ze środowisk pozarządowych, rządowych, akademickich oraz UNDP. Od początku swej działalności w Polsce SGP udzielił dotacji ponad 130 projektom na łączną kwotę 3 mln USD. 8.2 Zarządzaniem Programem Ochrony Środowiska. Warunkiem realizacji Programu Ochrony Środowiska jest ustalenie systemu zarządzania tym programem. Zarządzanie Programem odbywa się z uwzględnieniem PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 88 zasad zrównoważonego rozwoju, w oparciu o instrumenty zarządzania zgodne z kompetencjami i obowiązków podmiotów zarządzających. W odniesieniu do gminnego Programu Ochrony Środowiska jednostką, na której będą spoczywały główne zadania zarządzania tym programem będzie Urząd Gminy, jednak całościowe zarządzanie środowiskiem w powiecie będzie odbywać się na kilku szczeblach. Oprócz szczebla gminnego są jeszcze szczeble wojewódzki i powiatowy obejmujące działania podejmowane w skali województwa i powiatu, a także szczeble jednostek organizacyjnych, obejmujących działania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystające ze środowiska. Każdą z tych jednostek nałożone są różne (czasami zbieżne) obowiązki. Na trochę innych zasadach odbywa się zarządzanie w stosunku do podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska. Kierują się one głównie rachunkiem (efektami) ekonomicznym i zasadami konkurencji rynkowej, choć od jakiegoś czasu uwzględniają one także głos opinii społecznej. Na tym szczeblu zarządzane środowiskiem odbywa się przez: • • • • • • dotrzymywanie wymagań stawianych przez przepisy prawa, porządkowanie technologii i reżimów obsługi urządzeń modernizacje stosowanych technologii, eliminowanie technologii uciążliwych dla środowiska, instalowanie urządzeń ochrony środowiska, stałą kontrole zanieczyszczeń. Instytucje działające w ramach administracji a odpowiedzialnych za wykonanie i egzekwowanie prawa mają głównie na celu zapobieganie zanieczyszczeniom poprzez • • • • racjonalne planowanie przestrzenne, kontrolowanie gospodarczego korzystania ze środowiska, porządkowanie działalności związanej z gospodarczym korzystaniem ze środowiska, instalowanie urządzeń ochrony środowiska. Instrumenty służące do zarządzania programem ochrony środowiska wynikają z obowiązujących aktów prawnych (np. Prawo ochrony środowiska, o zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach itp.) i można je podzielić na instrumenty prawne, finansowe, społeczne oraz strukturalne. 8.2.1 Instrumenty prawne. Do instrumentów prawnych zaliczamy: • • pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia zintegrowane, decyzje zatwierdzające plany gospodarki odpadami, PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK • • • 89 koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksploatacje surowców mineralnych, oceny oddziaływania na środowisko planowanych czy istniejących inwestycji, decyzje zatwierdzające plany zagospodarowania przestrzennego. Szczególnym instrumentem prawnym jest od niedawna monitoring, czyli pomiar stanu środowiska. Prowadzony on jest zarówno jako badania jakości środowiska jak też w odniesieniu do ilości zasobów środowiska. Obecnie, wprowadzenie badań monitoringowych jako obowiązujących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czynią je instrumentem o znaczeniu prawym. 8.2.2 Instrumenty finansowe. Do instrumentów finansowych zaliczamy: • • • • opłaty za korzystanie ze środowiska – za emisje zanieczyszczeń do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i podziemnej, za odprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, za składowanie odpadów, za powierzchnie, z której odprowadzane są ścieki, administracyjne kary pieniężne, odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna, kredyty i dotacje z funduszy ochrony środowiska. 8.2.3 Instrumenty społeczne. Wśród instrumentów społecznych jako najważniejszy należy wymienić współdziałanie. Uzgodnienia i usprawnienia instytucjonalne są ważnym elementem skutecznego zarządzania opartego o zasady zrównoważonego rozwoju. Można je podzielić na: narzędzia dla usprawnienia współpracy i budowania partnerstwa tzw. „uczenie się poprzez działanie”. Można w nich wyróżnić dwie kategorie dotyczące: działań samorządów (dokształcanie profesjonalne i system szkoleń, interdyscyplinarny model pracy, współpraca i partnerstwo w systemach sieciowych), powiązań między władzami samorządowymi a społeczeństwem (udział społeczeństwa w zarządzaniu poprzez system konsultacji i debat publicznych, wprowadzenie mechanizmów, tzw. budowania świadomości – kampanie edukacyjne) • narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrożenia polityk środowiskowych środowiskowe porozumienia, karty, deklaracje, statuty, strategie i plany działań, systemy zarządzania środowiskiem, ocena wpływu na środowisko, ocena strategii środowiskowych. • narzędzia włączające mechanizmy rynkowe w realizacje zrównoważonego rozwoju: opłaty, podatki, grzywny (na rzecz środowiska), regulacje cenowe, regulacje użytkowania, oceny inwestycji, środowiskowe zalecenia dla budżetowania, kryteria środowiskowe w procedurach przetargowych. • narzędzia dla pomiaru, oceny i monitorowania skutków zrównoważonego rozwoju wskaźniki równowagi środowiskowej, ustalenie wyraźnych celów operacyjnych, • - - PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - 90 monitorowanie skuteczności procesów zarządzania. Kolejnym bardzo istotnym elementem instrumentów społecznych jest edukacja ekologiczna. Pod tym pojęciem należy rozumieć różnorodne działania, które zmierzają do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. Podstawą jest tu rzetelne i ciągłe przekazywanie wiedzy na temat ochrony środowiska oraz komunikowanie się władz samorządów lokalnych ze społeczeństwem na drodze podejmowanych działań inwestycyjnych. Ważna dla ochrony środowiska jest również współpraca pomiędzy powiatowymi i wojewódzkimi służbami ochrony środowiska, instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi oraz podmiotami gospodarczymi. Powinny to być relacje partnerskie, które będą prowadziły do wspólnej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. I tak pozarządowe organizacje ekologiczne mogą zajmować się zarówno działaniami planistycznymi (np. przygotowywać plany ochrony rezerwatów i parków narodowych, opracowywać operaty ochrony przyrody dla nadleśnictw), prowadzić konstruktywne (i jak najbardziej fachowe) programy ochrony różnych gatunków czy typów siedlisk, realizować prośrodowiskowe inwestycje (np. związane z alternatywnymi źródłami energii) itp. Tradycyjną rolą organizacji jest też prowadzenie kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska i monitoringu. Niezbędne jest, aby prowadzona komunikacja społeczna objęła swym zasięgiem wszystkie grupy społeczeństwa. Bardzo ważną sprawą jest właściwe, rzetelne i odpowiednio wcześniejsze informowanie tych mieszkańców, których planowane inwestycje będą dotyczyły w sposób bezpośredni (np. mieszkańców przez tereny, których posesji będzie przebiegać wodociąg). Nie może mieć sytuacja, że o planowanych zamierzeniach dowiadują się oni z „innych” źródeł np. prasy. W takim przypadku wielokrotnie zajmą oni postawę negatywną (czasami nawet wrogą) w stosunku do planowanej inwestycji. Jak uczy doświadczenie wydłuża to lub nawet czasami uniemożliwia realizacje planowanych celów. Należy jednak pamiętać, że głównym celem prowadzonej edukacji ekologicznej będzie zmiana postaw (nawyków) społeczeństwa w odniesieniu do poszczególnych dziedzin życia tak, aby były one zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Z uwagi na specyfikę tego zagadnienia trzeba mieć świadomość, że będzie to proces wieloletni, co nie oznacza, że nie należy go prowadzić. Działania edukacyjne powinny być realizowane w różnych dziedzinach, różnych formach oraz na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 91 W szczególności szkolenia ekologiczne powinny być organizowane dla: • • • • • pracowników administracji; samorządów mieszkańców; nauczycieli szkół wszystkich szczebli; dziennikarzy; dyrekcji i kadry zakładów produkcyjnych. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane, bowiem dobra i właściwa informacja potęguje proces edukacji. 8.2.4 Instrumenty strukturalne. Do instrumentów strukturalnych należą wszelkie programy strategiczne np. strategie rozwoju wraz z programami sektorowymi a także program ochrony środowiska i to one wytyczają główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Nadrzędnymi dokumentami powinny być strategie rozwoju gminy i powiatu jako dokumenty wytyczające główne tendencje i kierunki działań w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Dokumenty te są bazą dla opracowania programów sektorowych np. dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, przemysłu, ochrony zdrowia, turystyki, ochrony środowiska itp. W programach tych powinny być uwzględnione z jednej strony kierunki rozwoju poszczególnych dziedzin gospodarki i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej wytyczono pewne ramy tego rozwoju, warunkowane troską o stan środowiska. Oznacza to, że ochrona środowiska na terenie powiatu wymaga podejmowania pewnych działań w określonych dziedzinach gospodarki jak i codziennego życia jego mieszkańców. 8.3 Monitorowanie Programu Ochrony Środowiska. 8.3.1 Zasady Monitoringu. W procesie wdrażania Programu ważna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zadań w nim wyznaczonych z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. Z tego względu ważne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie którego będzie możliwe dokonanie oceny procesu wdrażania, jak i również będą mogły być dokonane ewentualne modyfikacje Programu. Monitoring powinien być sprawowany w następujących zakresach: • • • monitoring środowiska; monitoring programu; monitoring odczuć społecznych. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Monitoring T środowiska 92 – system kontroli środowiska, jest narzędziem T T wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Dostarcza informacji o efektach wszystkich działań na rzecz ochrony środowiska i może być traktowany jako podstawa do oceny całej polityki ochrony środowiska. Jest jednym z najważniejszych kryteriów, na podstawie, których tworzona jest nowa polityka. Mierniki efektów ekologicznych są w znacznym stopniu dostępne jako wielkości mierzone w ramach istniejących systemów kontroli i monitoringu. Pomiary poziomów emisji i imisji, zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, są wykonywane w ramach działalności np. WIOŚ, RZGW, IMGW, a przyrost obszarów aktywnych przyrodniczo (lasów, łąk, terenów parkowych, użytków ekologicznych) znany jest instytucją takim jak np. Urzędy Gmin, RDLP, Dyrekcje Parków Krajobrazowych. T Monitoring programu – najważniejszym wskaźnikiem jest monitorowanie T T T realizacji poszczególnych zadań, które powinno się odbywać np., co roku, na podstawie zestawienia planu działań przewidzianych do realizacji z postępem ich wdrożenia. W przypadku nie osiągnięcia zaplanowanych zamierzeń należy dokonać analizy sytuacji i poznać jej przyczyny. Powodem mogą być np. brak czasu, pieniędzy, zasobów ludzkich lub też zmiana kolejności przewidzianych w programie zadań priorytetowych. T Monitoring odczuć społecznych – jest on sprawowany na podstawie badań T T T opinii społecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także ocenie odbioru przez społeczeństwo efektów Programu, między innymi przez ilość i jakość interwencji zgłaszanych do powiatowych władz środowiskowych. T 8.3.2 Monitorowanie założonych efektów ekologicznych. W ocenie postępu wdrażania Programu Ochrony Środowiska oraz jego faktycznego wpływu na środowisko pomocna jest analiza i monitorowanie założonych efektów ekologicznych, jakie powinna przynieść realizacja wyznaczonych celów. 8.3.3 Efekt realizacji wyznaczonych celów ekologicznych . W efekcie realizacji wyznaczonych dla Gminy Miejskiej Turek celów ekologicznych powinno uzyskać się efekty ekologiczne określone w załączniku nr 2 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 93 ZAŁĄCZNIK NR 1 HARMONOGRAM REALIZACYJNY (PLAN OPERACYJNY) PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MIEJSKIEJ TUREK NA LATA 2004 – 2007 Kierunek działania 1 Zadanie priorytetowe Jednostka realizacyjna Lata realizacji Szacunkow e koszty wdrożenia [PL] Źródła finansowania 2 3 4 5 6 Cel 1. Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych Racjonalizacja zużycia wody 1. Zmniejszenie materiałochłonn ości i odpadowości produkcji 2. Zmniejszenie energochłonnoś ci gospodarki 3. 4. Wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. (wg Planu zaopatrzenia w energię) 5. Realizacja przez podmioty i gospodarstwa rolne planów racjonalnego gospodarowania wodą. (np. wykorzystanie wód opadowych) Wprowadzenie bodźców ekonomicznych dla przedsięwzięć proekologicznych (ulgi podatkowe, możliwość współfinansowania); Zmniejszenie strat energii, zwłaszcza cieplnej w systemach grzewczych oraz prowadzenie odzysku ciepła; Tab.04 Poprawa parametrów energetycznych budynków (wymiana okien i ocieplenie budynków) – przede wszystkim budynki użyteczności publicznej; wg Tabeli 04 Podjęcie działań promocyjnych, (doradztwo, szkolenia) związanego z wdrażaniem, pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych OZE, głównie energii słonecznej, geotermalnej i biogazu,. Podmioty gospodarcze. Zadnie ciągłe Gmina Zadnie ciągłe Podmioty gospodarcze Środki własne jednostek Brak danych realizujących, kosztowych kredyty, fundusze strukturalne UE Zależny od możliwości budżetowy ch Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Zadnie ciągłe Gmina. Zarządcy i właściciele budynków Zadnie ciągłe Gmina Zadnie ciągłe Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE 20.598.800 Środki własne gminy i jednostek realizujących, kredyty, inne fundusze m.in. strukturalne UE 40.000 (koszt całkowity) Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE Cel 2. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, (redukcja emisji pyłów i gazów niszczących warstwę ozonową) PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Ograniczenie emisji w rolnictwie i przemyśle. 1. 2. Ograniczenie emisji w sektorze mieszkalnictwa 3. 4. 5. 6. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych 7. Modernizacja systemów grzewczych z zastosowaniem Obiekty emitujące OZE (odnawialne zanieczyszczenia źródła energii) oraz do powietrza paliw ciekłych i gazowych,. Podjęcie działań promocyjnych, (doradztwo, szkolenia) związanego z wdrażaniem technologii o mniejszej emisji. Stopniowa zamiana węgla na alternatywne nośniki ciepła (gaz, brykiet, pelety, biomasa, biogaz) – modernizacja kotłowni w obiektach użyteczności publicznej. Gmina. Firmy doradcze Gminy, Właściciele obiektów Rozbudowa sieci gazowej i cieplnej na obszarze miasta i zwiększanie liczby odbiorców. Tab.04 Gmina PGNiG S.A. O WZG Poznań Usprawnienie systemu komunikacyjnego (poprawa nawierzchni i warunków bezpieczeństwa ruchu, modernizacja i rozbudowa dróg), Tab.01 Zadnie ciągłe Środki własne jednostek Brak danych realizujących, kosztowych inne fundusze m.in. strukturalne UE 10.000 (koszt całkowity) Zadnie ciągłe Środki własne gminy, ODR i inne fundusze m.in. strukturalne UE Środki własne jednostek Brak danych realizujących, kosztowych inne fundusze m.in. strukturalne UE Właściciele obiektów Wsparcie finansowe dla mieszkańców zmieniających ogrzewanie węglowe na bardziej ekologiczne; Prowadzenie systematycznych akcji edukacji ekologicznej na temat oszczędności energii cieplnej i elektrycznej oraz stosowania proekologicznych nośników energii, szkodliwości spalania materiałów odpadowych w kotłowniach domowych; 94 Zadnie ciągłe Zależny od możliwości budżetowy ch Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Zadnie ciągłe 20.599.00 Środki własne jednostek realizujących 5.000 (ogółem) Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE 7.401.000 Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gminy, Szkoły, Pozarządowe organizacje ekologiczne Zadnie ciągłe Gmina Zadnie ciągłe Cel 3. Zminimalizowanie uciążliwego hałasu w środowisku PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Ochrona przed hałasem komunikacyjnym Ochrona przed hałasem przemysłowym 1. 2. 95 Wspieranie inwestycji ograniczających ujemny wpływ hałasu, przez tworzenie pasów zwartej zieleni ochronnej, a także izolacji budynków (np. wymiana okien); Tab.01 Gmina. Właściciele i zarządcy obiektów, Zadnie ciągłe 7.401.000 Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych (zwłaszcza zlokalizowanych w pobliżu zabudowy mieszkalnej); WIOŚ Zadnie ciągłe - W ramach działania WIOŚ Cel 4. Ochrona mieszkańców przed promieniowaniem elektromagnetycznym Inwentaryzacja źródeł promieniowania elektromagnetyc znego 1. Zaprowadzenie rejestru urządzeń będących źródłem promieniowania elektromagnetycznego Gmina Zadnie ciągłe - W ramach działania UG Cel 5. Zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości użytkowej, racjonalizacja zużycia wody oraz ochrona przed powodzią Zarządzanie zasobami wodnymi i ochrona wód Środki własne jednostek realizujących, 1. Wdrożenie systemu zarządzania zasobami wodnymi; RZGW w Poznaniu 2. Opracowanie kompleksowego planu gospodarki wodno – ściekowej na terenie gminy Gmina Środki własne jednostek realizujących, Gmina Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE 3. 4. 5. 6. Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody, hydroforni w celu zapewnienia właściwej jakości wody wg Tab.02 Uzupełnienie rozbudowy sieci wodociągowej, oraz wymiana wyeksploatowanych odcinków sieci. Tab.02. Zintensyfikowanie rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej na terenie gminy. Tab.03 Optymalizacja wykorzystania, modernizacja oraz budowa lub rozbudowa oczyszczalni ścieków. Tab.03 Zadnie ciągłe Brak danych kosztowych 27,610.000 Gmina Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gmina Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gminy, Podmioty gospodarcze 64.843.000 Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 7. Mała retencja 8. Indywidualne systemy oczyszczania ścieków. Tab.03 Inwentaryzacja, odbudowa i regulacja oraz prawidłowa eksploatacja systemów melioracji podstawowej. 96 Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gminy, podmioty gospodarcze, osoby indywidualne RZGW, WZMiUW w Poznaniu Zadnie ciągłe Brak danych kosztowych Środki własne jednostek realizujących, Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją Gleby użytkowane rolniczo 1. Kształtowanie struktury upraw przeciwdziałającej erozji i pogarszaniu się jakości gleb; ODR, Gmina, Właściciele gruntów Zadanie ciągle Brak danych kosztowych Środki własne jednostek realizujących, 2. Podjęcie działań zmniejszających poziom zakwaszenia gleb; ODR, Właściciele gruntów Zadanie ciągle Brak danych kosztowych Środki własne jednostek realizujących, 3. Założenie i prowadzenie rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleb lub ziemi; Powiat, Gmina Zadanie ciągle Brak danych kosztowych - Inwentaryzacja gruntów nadających pod uprawy energetyczne. Gmina 4. 5. Zasoby kopalin 6. Ochrona przed odpadami. Tab.06 Uwzględnienie w studiach uwarunkowań oraz planach zagospodarowania przestrzennego obszarów złóż i objęcie ich ochroną. Gmina Gmina Zadnie ciągłe P * P - W ramach działania UG 4.407.000 Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE Brak danych kosztowych W ramach działania UG Cel 7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności w tym wzrost lesistości gminy Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych Powierzchnie biologicznie czynne 1. Prowadzenie prac pielęgnacyjnych parków i pomników przyrody (wykonanie ich oznaczeń i zabezpieczeń) 2. Tworzenie użytków ekologicznych 3. Prowadzenie zadrzewień śródpolnych, parkowych, przydrożnych. Tereny zieleni. Gmina, Województwo właściciele obiektów Zadnie ciągłe 60.000 (na rok) Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gmina do 2007 - W ramach działania UG 50.000 Środki własne jednostek realizujących, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gmina, podmioty gospodarcze, osoby fizyczne do 2007 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Zalesienia Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym 4. 5. 6. Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt 7. 8. Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody 9. Realizacja planów zalesień Przestrzeganie procedur lokalizacyjnych chroniących tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem; Monitoring środowiska Tab.05 Opracowanie planów ochrony siedlisk gatunków zagrożonych; Budowa schroniska dla psów Zaprojektowanie nowych ścieżek dydaktycznych wraz z opisem przyrody; 97 Gmina, właściciele gruntów, ALP do 2007 Gminy, Powiat, Zadnie ciągłe = Gmina Gmina Zadnie ciągłe 350000 Środki własne gminy, inne fundusze m.in. strukturalne UE Gminy, Nadleśnictwa, Pozarządowe organizacje ekologiczne Gmina Zadnie ciągłe Zadanie ciągłe Nadleśnictwo, Gmina, Pozarządowe organizacje ekologiczne, szkoły 10. Włączenie w akcję edukacji ekologicznej proekologicznych organizacji pozarządowych; Gmina 11. Współudział w powołaniu i funkcjonowaniu Powiatowego Centrum Edukacji Ekologicznej (PCEE) 12. Promowanie zachowań proekologicznych we wszystkich dziedzinach życia zgodnie z zasadami ochrony przyrody: - zebrania wiejskie, - szkolenia, - akcja ulotkowa; - organizacja corocznej akcji sprzątanie świata; ok. 2500 zł/ hektar Brak Danych Brak danych kosztowych 5.000 W ramach działania UG Środki własne jednostek realizujących, dotacje Środki własne jednostek realizujących, fundusze Środki własne jednostek realizujących, dotacje Zadnie ciągłe Brak danych kosztowych Gmina Zadnie ciągłe Brak danych Środki UG Gmina Szkoły Zadnie ciągłe 20.000 (na rok) Środki własne jednostek realizujących, dotacje P * P PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 98 ZAŁĄCZNIK NR 2 EFEKTY EKOLOGICZNE REALIZACJI WYZNACZONYCH DLA GMINY MIEJSKIEJ TUREK CELÓW Zakładany efekt Proponowane działania 1 Bezpośrednie Pośrednie 2 3 Ochrona powietrza - - - Wyposażanie emitentów w filtry wyłapujące zanieczyszczenia do powietrza atmosferycznego – największe podmioty gospodarcze emitujące zanieczyszczenia - Ograniczenie emisji zanieczyszczenia powietrza - Kontrola emitowanych zanieczyszczeń przez podmioty gospodarcze Zmiana systemu grzewczego i energetycznego na terenie gminy - Przestrzeganie limitów emisyjnych - Ograniczenie emisji niskiej do powietrza Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza związkami siarki i pyłami - - - Poprawa (usprawnienie) systemów przesyłania energii cieplnej oraz poprawa parametrów cieplnoenergetycznych budynków - - - Reorganizacja transportu zbiorowego - - Rozbudowa układu komunikacyjnego - - Zmniejszenie zapotrzebowania na nośniki energii Ograniczenie zużycia surowców energetycznych Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza Ograniczenie emisji spalin - Zmniejszenie natężenia ruchu drogowego w miastach Ograniczenie emisji spalin - - - Czystsze powietrze, Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy Mniejsze zagrożenie dla zdrowia ludzi Lepsze warunki rozwoju flory i fauny Zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza Wzrost zapotrzebowania na „ekologiczne” surowce energetyczne (gaz, drewno wierzba energetyczna, słoma) Możliwość zagospodarowania niewykorzystanego dotychczas areału lub fragmentów pól uprawnych o słabszej klasie bonitacyjnej do produkcji surowców energetycznych Tworzenie nowych miejsc pracy Zmniejszenie efektu cieplarnianego Ograniczenie ilości odpadów ze spalania Zapotrzebowanie na ekologiczne środki napędowe (gaz, biopaliwa) Zwiększenie zatrudnienia Ograniczenie poziomu hałasu PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - - Tworzenie stref ochronnych wokół największych emitorów zanieczyszczeń oraz najbardziej uczęszczanych ciągów komunikacyjnych Nowe nasadzenia – zalesianie 99 - Ograniczanie rozprzestrzeniania się emitowanych zanieczyszczeń - Zwiększenie zadrzewień - Zwiększenie potencjału „produkcji tlenu” - Zwiększenie produkcyjnego charakteru lasu – możliwości pozyskiwania drewna Nowe miejsca rekreacji i wypoczynku - Ochrona wód - Opracowanie bilansu wodno – gospodarczego gminy - Zwodociągowanie i skanalizowanie terenu gminy - - - - Budowa nowych ujęć wody - Stworzenie założeń ochrony zasobów wodnych na terenie gminy Zmniejszenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych Dostarczanie ludności wody pitnej o dobrych parametrach jakościowych Lepsze warunki rozwoju fauny i flory zwłaszcza wodnej Zwiększenie dyspozycyjnych zasobów wodnych - Zmniejszenie zużycia wody - Zmniejszenie zagrożenie zdrowia ludzi Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy - - - Podłączenie maksymalnej ilości mieszkańców do istniejących lub nowo projektowanych) oczyszczalni ścieków zbiorczych i przydomowych Ograniczenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych Wyznaczenie norm zużycia wody przy poszczególnych rodzajach działalności produkcyjnej - Zachowanie zasobów wodnych gminy Ograniczenie ilości ścieków - - Promowanie dziedzin produkcji o małej wodochłonności - - - Zwiększenie kontroli poboru wody i zrzutu ścieków - - Budowa lokalnych zbiorników retencyjnych - Ograniczenie zużycia wody Zmniejszenie ilości odprowadzanych ścieków Naliczanie właściwych stawek za użytkowanie wód Zmniejszenie zagrożenia przeciw powodziowego Zwiększenie łatwo dostępnych zasobów wodnych - - - - - - Dostarczanie mieszkańcom wody o dobrej jakości Wzrost możliwości osadniczych Zmniejszenie zagrożeń dla zdrowia mieszkańców Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy Lepsze warunki do rozwoju fauny i flory Możliwości rozwojowe gminy – osadnictwo, działalność gospodarcza Zmniejszenie nakładów na inwestycje związane z zaopatrzeniem w wodę i oczyszczaniem ścieków Wzrost zatrudnienia - Poprawa jakości wód powierzchniowych - Wzrost zatrudnienia Wzrost atrakcyjności turystycznej Nowe miejsca wypoczynki i rekreacji - PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - - Kontrola oraz konserwacja wałów i urządzeń przeciw powodziowych Odbudowa oraz prawidłowa eksploatacja systemów melioracji 100 - Zmniejszenie zagrożenia powodziowego - - Poprawa stosunków wodnych na terenie gminy - Zmniejszenie strat materialnych w przypadku wystąpienia powodzi Zmniejszenie zagrożenia powodziowego Poprawa warunków upraw Wzrost zatrudnienia Ochrona powierzchni ziemi - Prowadzenie racjonalnej gospodarki uprawowej - Zachowanie walorów użytkowych terenów upranych - - - - Prowadzenie edukacji dotyczącej racjonalnej gospodarki rolnej, wprowadzania nowych metod, nowych upraw Wykorzystanie potencjału rolnego gminy Wykorzystanie kompostu do nawożenia gleb Wzrost wydajności uprawianych gleb Podniesienie jakości (żyzności) gleb - - - - Utrzymanie plonów na dotychczasowym poziome lub ich zwiększenie Zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczeń wód podziemnych w skutek przenawożenia Wzrost zatrudnienia Wzrost przedsiębiorczości związanej z gospodarką rolną Nowe możliwości przychodów dla mieszkańców Podniesienie wydajności upraw Ograniczenie degradacji gleb Ochrona przed hałasem - Tworzenie naturalnych i sztucznych stref ochronnych wokół największych emitorów hałasu oraz najbardziej uciążliwych ciągów komunikacyjnych - Wprowadzanie nowych „cichych” technologii - Obniżenie poziomu hałasu - - Eliminacja źródeł hałasu - Zwiększenie komfortu egzystencji mieszkańców Polepszenie warunków rozwoju fauny Wzrost liczby zadrzewień – zwiększenie produkcji tlenu poprawa estetyki Zwiększenie komfortu egzystencji mieszkańców Wzrost liczby zadrzewień – zwiększenie produkcji tlenu Odpady - Zmiana profilu produkcji - zmniejszenie materiało i odpadochłonnosci - Zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów Zmniejszenie zapotrzebowania na nośniki energii - - - Zmniejszenie zapotrzebowania na instalacje do przerobu wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów Zmniejszenie zapotrzebowania miejsca pod instalacje do unieszkodliwiania odpadów (składowiska) Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK - Likwidacja dzikich wysypisk śmieci - Poprawa estetyki gminy 101 - - Wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów - - Zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowiska Pozyskiwanie czystych surowców do przerobu Zmniejszenie liczby dzikich wysypisk śmieci - - Przerób odpadów - - - Prowadzenie akcji edukacyjnej - Wydłużenia czasu eksploatacji istniejących i projektowanych składowisk Produkcja wyrobów z odpadów np. elementy małej architektury, kompostu - Unikanie powstawania odpadów Właściwe postępowanie z odpadami - Zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzi Zmniejszenie zagrożenia dla rozwoju fauny i flory Zmniejszenie potencjalnych zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych Zmniejszenie zagrożenia dla zdrowia ludzi Ochrona terenu – zmniejszenie zapotrzebowania na teren pod składowiska Poprawa estetyki gminy Zwiększenie zatrudnienia Zmniejszenie materiałochłonności i energochłonności produkcji Wykorzystanie kompostu do pielęgnacji terenów zielonych Pozyskanie źródła częściowego finansowania systemu gospodarki odpadami Ochrona środowiska Wzrost świadomości ekologicznej Ochrona środowiska przyrodniczego i dóbr kultury - Prowadzenie renowacji istniejących zabytków - Zachowanie zabytków dla przyszłych pokoleń - - - - Wprowadzenie właściwego oznakowania i opisu dóbr kultury Wprowadzenie właściwego oznakowania i opisu obszarów chronionych oraz pomników przyrody Bieżąca konserwacja pomników i parków Zwiększenie atrakcyjności gminy Wzrost świadomości narodowej Promocja gminy - Zwiększenie atrakcyjności gminy - - Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy - Promocja gminy Wzrost świadomości ekologicznej - Zachowanie ich wartości przyrodniczych dla przyszłych pokoleń - Utrzymanie atrakcyjności turystycznej gminy PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 102 ZAŁĄCZNIK NR 3 ŹRÓDŁA EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ZLOKALIZOWANE W OBSZARZE MIASTA TUREK ORAZ WIELKOŚCI EMISJI Numer emitora Nazwa źródła ciepła, adres Moc [kW] Czas Pracy [h/rok] Rodzaj paliwa Zużycie Paliwa [Mg/rok] lub 3 Wysokość Emitora [m] Średnica Emitora [m] [m /rok] 1 2 3 1. 1.1. Cech Rzemiosł Różnych ul. Kaliska 47 - kocioł KW-GR 220 150 2. 2.1. ,,OR-DOM’’ Sp. J. ul. Kaliska 96 - kocioł wodny 200 3. 3.1. 3.2. PROFI Sp. z o.o. ul. Kaliska 61 -kocioł gazowy BUDERUS G524- kocioł olejowy 4. 4.1. Urząd Miejski ul. Kaliska 59 - kocioł Paromat Simplex Viessmann 405 5. 5.1. Urząd PocztowoTelekomunikacyjny ul. Kaliska - kocioł olejowy 130 6.1. 6.2 BR-Holland ul. Kolska Szosa 60 - kocioł CO LVB - kocioł CO G42VRw m 6. 7. 8. 9. 10. ‘’DRAWER’’ Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo7.1. Usługoweul. 7.2. Kolska Szosa 7 - kocioł Heylo- kocioł Viessmann 8.1. Handlowa Spółdzielnia Pracy ul. Kolska Szosa 68 - kocioł na paliwo stałe 9.1. 9.2. Zakład Mięsny ,,Mas Pol’’ ul. Kolska Szosa 66 - kocioł węglowy parowy UKS -130- kocioł olejowy warzelny 10.1. 10.2. Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska ul. Milewskiego 10 - kocioł UK-0,25 4 4320 5 6 7 8 Węgiel kamienny 14 11 0,75 Odpady drewna 150 11 0,5 15 0,45 20 0,23 8 0,2 53,68 20 0,35 Węgiel kamienny 45,2 13 0,5 1210 0,20,6 12 0,5 Gaz ziemny wysokometanowy Olej opałowy lekki 300 500 1400 Gaz ziemny wysokometanowy 154142 70,28 53000 Olej opałowy lekki 23 Gaz propanbutan 23 70 Gaz propanbutan 55 200 135 2200 Węgiel kamienny 4,5 50 1350 Olej opałowy lekki 7,09 250 135 Węgiel kamienny 73 55 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 103 - piec piekarniczy 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 11.1. 11.2. Mleczarnia Turek Sp.z o.o. ul. Milewskiego 11 - dwa kotły OR-053 - kocioł OR-0,53( plus jeden rezerwowy) 12.1. 12.2. Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Turku ul. Milewskiego 9 - dwa kotły Rumia - jeden kocioł Rumia 13.1. Lasy Państwowe Nadleśnictwo Turek ul. Chopina 70 - kocioł olejowy 14.1. 14.2. Powiatowy Inspektorat Weterynarii w Turku ul. Folwarczna 12 - kocioł Viessmann Litowa - kocioł LUC 15.2. Powiatowy Urząd Pracy ul. Komunalna 6 - kocioł olejowy 16.1. 16.2. Przedsiębiorstwo UsługowoProdukcyjne ,,SOD’’ Sp. J. ul. Komunalna 1A - kocioł stalowy UKS-95- kocioł Vigas Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej ul. Młodych 17.1. - dwa kotły TURBOMAT -RN-HV Viessmann Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej ul. 18.1 Poduchowne 1 .18.2. - dwa kotły olejowe - kocioł gazowy ,,SINTUR’’ Sp. z o.o. Zakład 19.1 Pracy Chronionej ul. Kolska 19.19.2. kocioł KZ5- kocioł na paliwo stałe Państwowy Dom Dziecka ul. Konińska 2 - kocioł CO stalowy wodny, KWGR-350 20. 20.1. 21. ‘’STOLTUR’’ S.c. Przedsiębiorstwo Produkcyjno21.1. Handlowo-Usługowe Obwodnica Północna 6 21.2. - kocioł gazowy - kocioł na drewno 22. Zakład Wylęgu Drobiu ul. Folwarczna 14 22.1. - kocioł 105 GRSc -70 GRSc Chaffdeaux et Maury 12500 87602160 Miał węglowy 9670 55 2,45 Węgiel kamienny 585 25 0,6 Olej opałowy lekki 16,55 12 0,3 6250 1060 4500 290 39 12,19 Gaz ziemny 20 10,03 Olej lekki Ekoterm 15,77 11 0,2 400 nie używ. Odpad drewniany 23 10 0,8 5729 Gaz ziemny wysokometanowy Olej opałowy lekki 19 0,45 16 0,4 12 0,4 11 0,35 15 0,5 12 0,3 100 95 40 31 40 1600 8760 1630 Olej Gaz 694929 16 832030 52,11 395 Węgiel kamienny Koks 350 Miał węglowy 110 23 Gaz propanbutan 5330 420 Drewno 30,99 122 GZ-50 270 16,4 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Urząd Gminy ul. Ogrodowa 4 - kocioł wodny, Paromat Viessmann 104 105 Olej opałowy lekki 1380 Gaz ziemny 23. 23.1. 24. UNION KNOPF Polska Sp. z o.o. ul. Kączkowskiego 8- trzy kotły 24.1. gazowe Vies/smann Paromat Simplex (w tym jeden rezerwowy) 25. 25.1. Elektrownia ,,Adamów’’ ul. Przemysłowa 4 - pięć kotłów OP-650b 600000 4610 Węgiel brunatny 26.1. Spółdzielnia Mieszkaniowa ,,Tęcza’’ ul. Spółdzielców 2a - trzy kotły gazowe Viessmann Paromat Simplex 1750 5765 27. 27.1. Przedsiębiorstwo- HandlowoUsługowe ‘’Dom Chleba’’ ul. Ogrodowa 23 - kocioł REK-35 140 2592 28. 28.1. Wojskowa Komenda Uzupełnień ul. Szkolna 4 - kocioł wodny Paromat 80 26. 11,5 0,35 16 0,3 107880 150 10 GZ-50 925149 20 0,5 Olej opałowy lekki 36 16 0,45 20 0,3 20 0,3 Gaz ziemny 29. ‘’Paradiso’’ Restauracjaul. Łąkowa 20 30. Piekarnia Lucjan Wojtczak ul. Uniejowska 33A 31. Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Turku ,,Społem’’ ul. Pl. Wojska Polskiego 17 Brak danych 32. Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Turku ,,Społem’’ ul. Sportowa Brak danych 33. Powszechna Spółdzielnia Spożywców w Turku ,,Społem’’ ul. Dąbrowskiego Brak danych 34. 34.1. Urząd Skarbowy ul. Konińska 1 - kocioł olejowy 8980 Brak danych Brak danych 120 Olej opałowy lekki Numer emitora Emisja maksymalna [g/s] Emisja średnia [g/s] SO2 NO2 CO Pył ogółem 1.1. 0,1306 0,0102 0,4590 0,1408 0,0563 0,0522 0,0041 2.1. 0,0120 4,2049 0,3819 0,1093 0,0437 0,0048 1,6819 0,1528 0,0437 0,0175 3.1. - 0,0127 0,0036 - - - 0,0051 0,0014 - - 3.2. 0,0975 0,0855 0,0102 0,0006 0,00025 0,0390 0,0342 0,0041 0,00025 0,0001 4.1. - 0,0156 0,0044 - - - 0,0078 0,0022 - - 5.1. 0,0168 0,0221 0,0026 0,00016 0,000064 0,00672 0,0088 0,00106 0,000063 0,000025 6.1. - 0,00095 0,000133 - - - 0,000379 0,000053 - - 8.1. 0,0945 0,0099 0,4432 0,0355 0,0142 0,0378 0,0039 0,1773 0,0142 0,0057 9.1. 0,0614 0,0064 0,2880 0,0230 0,0092 0,0246 0,0026 0,1152 0,0092 0,0037 9.2. 0,0174 0,0229 0,0027 0,00016 0,000066 0,0069 0,0092 0,0011 0,00007 0,000026 10.1. 0,1181 0,0123 0,5535 0,0443 0,0177 0,0472 0,0049 0,2214 0,0177 0,0071 10.2. 0,0638 0,0066 0,2992 0,0239 0,0096 0,0255 0,0027 0,1197 0,0096 0,0038 11.1. 2,9274 0,984 0,246 5,6088 2,2435 1,1709 0,3936 0,0984 2,2435 0,8974 11.2. 0,6787 0,2424 0,1515 0,1514 0,4606 0,2715 0,0970 0,0606 0,4605 0,1842 12.1. 0,4248 0,2124 0,1327 0,3186 0,1274 0,1699 0,0845 0,0531 0,1274 0,0509 12.2. 0,116 0,0217 0,6525 0,0696 0,0278 0,0464 0,0087 0,261 0,0278 0,0111 - 0,001612 0,000453 - - - 0,00064 0,00018 - - 14.2. - 0,000837 0,000232 - - - 0,00033 0,000093 - - 15.1. 0,0113 0,0148 0,00179 0,000107 0,000043 0,0045 0,0059 0,00071 0,000043 0,000017 16.1. 0,0057 1,9991 0,1815 0,0520 0,0208 0,0023 0,7996 0,0726 0,0208 0,0083 17.1. - - 0,1947 0,0273 - - 0,779 0,0109 - - 18.1. - - 0,1010 0,0142 - - 0,0404 0,0056 - - 18.2. 0,2067 0,272 0,0326 0,0019 0,00078 0,0827 0,1088 0,0130 0,0009 0,000313 19.1. 0,1170 0,0133 0,5985 0,0386 0,0154 0,0468 0,0053 0,2394 0,0154 0,0062 19.2. 0,3216 0,0301 0,5025 0,1447 0,0579 0,1286 0,0121 0,201 0,0579 0,0231 20.1. 0,3046 0,0238 1,071 0,2713 0,1085 0,1218 0,0095 0,4281 0,1085 0,0434 21.1. - - 0,000952 0,0001344 - - 0,000381 0,0000538 - - 21.2. 0,0253 8,8282 0,8018 0,2295 0,0918 0,0101 3,5312 0,3207 0,0918 0,0367 B B B B Pył zawieszony SO2 NO2 CO Pył ogółem Pył zawieszony 0,1836 0,0563 0,0225 B B B B 7.1. 13.1. 14.1. 22.1. - - 0,00504 0,001418 - - 0,002017 0,000567 - - 23.1. 0,0136 0,0178 0,00214 0,000128 0,0000514 0,0054 0,00714 0,000857 0,0000514 0,00002 24.1. - - 0,0571 0,0160 - - 0,0228 0,0064 - - 25.1. 382,8744 290,6068 72,6517 819,5111 327,8045 153,1498 116,2427 29,0600 327,8044 131,1217 26.1. - - 0,1085 0,01525 - - 0,0434 0,0061 - - 27.1. 0,0181 0,0238 0,0028 0,0011 0,00045 0,0072 0,0095 0,0011 0,000457 0,000183 28.1. - - 0,0033 0,00093 - - 0,00132 0,000371 - - 0,0155 0,0204 0,0025 0,000147 0,0000587 0,0062 0,00816 0,00098 0,000059 0,0000235 29.1. 30.1. 31.1. 32.1. 33.1. 34.1. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK Wskaźnik Nr emitora SO 2 [kg/Mg%] 1.1. Wskaźnik 106 NO 2 [kg/10 m ] Wskaźnik CO[kg/Mg] Wskaźnik pyłu[kg/Mg%] 16 1 45 1,5 2.1. 0,6 209,2 19 13,6 3.1. - 1280 360 - 3.2. 19 5 0,6 1,8 4.1. - 1280 360 - 5.1. 19 5 0,6 1,8 6.1. - 1,7 0,24 - 8.1. 16 1 45 1,5 9.1. 16 1 45 1,5 9.2. 19 5 0,6 1,8 10.1. 16 1 45 1,5 10.2. 16 1 45 1,5 11.1. 17 4 1 3 11.2. 16 4 2,5 2,5 12.1. 16 4 2,5 2,5 12.2. 16 1,5 45 2 14.1. - 1280 360 - 14.2. - 1280 360 - 15.1. 19 5 0,6 1,8 16.1. 0,6 209,2 19 13,6 17.1. - 1920 270 - 18.1. - 1920 270 - 18.2. 19 5 0,6 1,8 19.1. 16 1 45 1,5 19.2. 16 1 45 1,5 20.1. 16 1 45 1,5 3 3 7.1. 21.1. - 1,7 0,24 - 21.2. 0,6 209,2 19 13,6 22.1. - 1280 360 - 23.1. 19 5 0,6 1,8 24.1. - 1280 360 - 25.1. 17 4 1 3 26.1. - 1920 270 - 27.1. 19 5 0,6 1,8 28.1. - 1280 360 - 34.1. 19 5 0,6 1,8 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 107 ZAŁĄCZNIK NR 4 HARMONOGRAM REALIZACYJNY (PLAN OPERACYJNY) PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY MIASTA TUREK NA LATA 2004 – 2007 Zestawienie wniosków złożonych do Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Lp. TYTUŁ Nr Nakłady (mln zł) Typ 1 Komunikacja 01 30,000 E 2 Zaopatrzenie w wodę 02 27,610 K 3 Gospodarka ściekowa 03 64,843 S 4 Termomodernizacja 04 20,599 W 5 Edukacja 05 0,350 T 6 Utrzymanie porządku i czystości 06 4,407 U Łącznie nakłady 147,809 Tabela 01 - Usprawnienie systemu komunikacyjnego Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 10.03.2004 r. Wybudowanie parkingu przy Obwodnicy Północnej koło cmentarza b.d. 2 22.03.2004 r. Modernizacja drogi dojazdowej (ul. Komunalna) b.d. 3 Wykonanie chodnika przy ul. Słonecznej od ul. Wschodniej do ul. Kmicica, b.d. 4 Wykonanie ścieżki rowerowej wzdłuż ul. Uniejowskiej oraz uporządkowanie pasa zieleni b.d. 5 Połączenie ul. Słonecznej z ul. Uniejowską, b.d. 6 Połączenie ul. Wschodniej z Kardynała Wyszyńskiego , b.d. 7 Połączenie ul. Królowej Jadwigi z Uniejowską b.d. 30.03.2004 r. 8 07.04.2004 r. Wykonanie drogi 67 KLM 105 do ul. Wyszyńskiego b.d. 9 07.04.2004 r. Wykonanie parkingu wzdłuż ul. Broniewskiego b.d. 10 07.04.2004 r. Wykonanie progów zwalniających między blokami nr 3 i nr 5 przy ul. POW b.d. 11 07.04.2004 r. Wygrodzenie parkingu b.d. 12 07.04.2004 r. Wykonanie miejsc parkingowych b.d. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 108 13 07.04.2004 r. Uzupełnienie braków w chodnikach asfaltowych b.d. 14 07.04.2004 r. Wymiana chodników b.d. 15 07.04.2004 r. Wykonanie zatoczki autobusowej b.d. 07.04.2004 r. Budowa drogi oznaczonej w planie szczegółowym “Wyzwolenia Północ” symbolem 67KLM b.d. 07.04.2004 r. Budowa Obwodnicy Południowej – wykup gruntów o pow.ca 15 ha 2,25 07.04.2004 r. Droga zbiorcza oznaczona symbolem 12Z – wykup gruntów o pow. ca 4 ha wraz z budynkami 0,9 07.04.2004 r. Budowa ulicy osiedlowej – Osiedle Wyzwolenia, symbol 67 KLm– wykup gruntów pow. ca 45 arów 0,0675 07.04.2004 r. Poszerzenie ulic Zapałczanej i Zdrojowej – wykup gruntów pow. ca 25 arów 0,0375 0,025 16 17 18 19 20 21 08.04.2004 r. Zagospodarowanie terenu wokół budynku ośrodka (budowa parkingu samochodowego, zagospodarowanie terenu zielenią, budowa osłony na kontenery na śmieci, wymiana ogrodzenia wokół terenu ośrodka) 22 09.04.2004 r. Droga dojazdowa b.d. 23 09.04.2004 r. Modernizacja wyjazdu z Osiedla Młodych w ul. Kaliską b.d. 24 09.04.2004 r. Budowa drogi z nawierzchnią asfaltową (ulica Spokojna) b.d. 25 09.04.2004 r. Budowa drogi z nawierzchnią asfaltową (ulica Muchlińska) b.d. 26 09.04.2004 r. Plac rekreacyjno – sportowy (oś Muchlin II-III) b.d. 27 09.04.2004 r. Wykonanie nawierzchni utwardzonych b.d. 28 09.04.2004 r. Wyłożenie placu kostką brukową (ul. 3-go Maja 2) 0,06 29 09.04.2004 r. Remont kapitalny (ul. Kaliska 26) 0,45 30 09.04.2004 r. Remont kapitalny (ul. Kaliska 29) 0,38 31 14.04.2004 r. Udział miasta w budowie Obwodnicy Południowej b.d. 32 14.04.2004 r. Ciągi komunikacyjne i wszelkie media w rozbudowujących się częściach osiedla przy ul. Polnej oraz ul. Korytkowskiej b.d. 33 14.04.2004 r. Parkingi (rejon ul. P.O.W. Uniejowska, Armii Krajowej i Wyszyńskiego) b.d. 34 26.05.2004 r. Oświetlenie uliczne ul. Perłowej i Rubinowej 0,12734586 35 26.05.2004 r. Oświetlenie uliczne Obwodnicy Północnej na odcinku od ronda do ul. Chopina 0,16143861 36 26.05.2004 r. Oświetlenie skrzyżowania Obwodnicy Północnej z ul. Górniczą 0,09802978 37 26.05.2004 r. Oświetlenie uliczne Muchlin III -II etap 0,080 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 109 38 26.05.2004 r. Skrzyżowanie ul. Dobrskiej Szosy z ul. Leśną - roboty budowlane 0,9 39 26.05.2004 r. Ulica Kurpińskiego - roboty budowlane 1,0 40 26.05.2004 r. Ulica Ogińskiego - roboty budowlane 1,0 41 26.05.2004 r. Ulica Paderewskiego (odcinek do ul. Nowowiejskiego) - roboty budowlane 0,5 42 26.05.2004 r. Ulica Paderewskiego (odcinek od ul. Nowowiejskiego do ul. Żeleńskiego) - roboty budowlane 1,0 43 26.05.2004 r. Ulica Paderewskiego (odcinek od ul. Żeleńskiego do ul. Kurpińskiego ) - roboty budowlane 0,6 44 26.05.2004 r. Ulica Moniuszki (odcinek od ul. Żeleńskiego do ul. Kurpińskiego ) - roboty budowlane 0,8 45 26.05.2004 r. Ulica Różyckiego (odcinek od ul. Kurpińskiego) - roboty budowlane 0,4 46 26.05.2004 r. Ulica Szymanowskiego (odcinek od ul.Kurpińskiego do ul. Żeleńskiego) - roboty budowlane 0,35 47 26.05.2004 r. Ulica Wieniawskiego (odcinek od ul.Kurpińskiego) - roboty budowlane 0,5 48 26.05.2004 r. Ulica Serockiego z ulicą Paderewskiego (odcinek od ul.Kurpińskiego do ul. Szymanowskiego) - roboty budowlane 0,65 49 26.05.2004 r. Ulica Szymanowskiego - roboty budowlane 1,4 50 26.05.2004 r. Ulica Zdrojowa- roboty budowlane 0,35 51 26.05.2004 r. Ulica Muchlińska i Spokojna- dokumentacja + roboty budowlane 0,8 52 26.05.2004 r. Ulice na Os. Muchlin III część wschodnia- dokumentacja +roboty budowlane 0,9 53 26.05.2004 r. Ulice na Os. Muchlin III część zachodnia- dokumentacja 1,5 54 26.05.2004 r. Droga zbiorcza od ulicy Uniejowskiej do Obwodnicy Północnej 5,0 55 26.05.2004 r. Chodnik przy ul. Dobrska Szosa na odcinku od ul. Folwarcznej do ul. Słonecznej 0,5 56 26.05.2004 r. Budowa ulic na osiedlu w rejonie ul. Folwarcznej 1,5 57 26.05.2004 r. Ulica Graniczna - roboty budowlane 0,2 58 26.05.2004 r. Chodniki i ścieżka rowerowa na ul. Uniejowskiej - dokumentacja + roboty budowlane 0,4 59 26.05.2004 r. Rozbudowa parkingów w otoczeniu budynku Urzędu Miejskiego w Turku, zadaszenie nad wejściem głównym - dokumentacja + roboty budowlane 0,4 60 26.05.2004 r. Zadaszenie oraz utwardzenie nawierzchni na zieleniaku przy ul. Legionów Polskich - część między zespołem kiosków a sądem 0,4 61 26.05.2004 r. Modernizacja ul. Sportowej wraz z przebudową zieleni 0,55 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 110 62 26.05.2004 r. Modernizacja oficyny 3 Maja 7- oficyna od strony ul. Wąskiej 0,3 63 26.05.2004 r. Modernizacja parku miejskiego 0,25 64 08.2004r. Budowa skrzyżowania o ruchu okrężnym Armii - Krajowej b.d 65 08.2004r Budowa skrzyżowania o rychu okrężnym Wyszyńskiego Uniejowska b.d 66 08.2004r. Budowa skrzyżowania o ruchu okrężnym Łąkowa - Dobrska b.d 67 08.2004r. Budowa ścieżek rowerowych na terenie miata Turku b.d RAZEM 27,220 Tabela 02 - Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody, hydroforni Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 09.04.2004 r.. Sieć wodociągowa, kanalizacja sanitarna i deszczowa. 10,0 2 09.04.2004 r. Stacja uzdatniania wody (ujęcie wody Obrębizna) 1,8 3 09.04.2004 r. Siec wodociągowa, kanalizacja sanitarna i deszczowa (Chopina, Zdrojki Lewe) 4,5 4 09.04.2004 r. Sieć wodociągowa – Ø150 – długość – 5500mb Kanalizacja sanitarna – Ø 200 – długość – 4000mb. Kanalizacja deszczowa – Ø500 – długość – 3200mb.(Osiedle Leśna) 6,0 5 09.04.2004 r. Legalizacja wodomierzy w lokalach komunalnych 0,285 6 09.04.2004 r. Wyposażenie lokali komunalnych w wodomierze 0,48 7 26.05.2004 r. Sieć wodociągowa dla Tureckiej Strefy Inwestycyjnej 0,8 8 26.05.2004 r. Podczyszczalnia wód deszczowych dla zlewni nr 4, podczyszczalnia wód deszczowych dla zlewni nr 8 -Turecka Strefa Inwestycyjna 2,5 9 26.05.2004 r. Wyposażenie lokali komunalnych w wodomierze 0,480 10 26.05.2004 r. Legalizacja wodomierzy w lokalach komunalnych 0,285 RAZEM 27,130 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 111 Tabela 03 - Rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, oczyszczanie ścieków Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 07.04.2004 r. Podczyszczanie wód deszczowych – wykup gruntów o pow. ca 45 arów 0,0675 2 09.04.2004 r. Kanalizacja sanitarna (ul. Łąkowa) b.d. 09.04.2004 r. Przebudowa nawierzchni i kanalizacji deszczowej (ul. Kościuszki) 0,16 4 09.04.2004 r. Krata mechaniczna (Oczyszczalnia Ścieków Turek) 0,35 5 09.04.2004 r. Osadniki wtórne ( Oczyszczalnia Ścieków Turek) 0,32 6 09.04.2004 r. Stacja odwodnienia i higienizacji osadów (Oczyszczalnia Ścieków Turek) 1,2 7 09.04.2004 r. Kanalizacja sanitarna Ø200 – długość – 900mb 0,9 8 09.04.2004 r. Modernizacja kanalizacji sanitarnej – kolektor północny Ø 400 – długość – 2900mb. 3,8 9 09.04.2004 r. Modernizacja kanalizacji sanitarnej – kolektor południowy Ø 400 – długość – 3200mb. 4,0 10 09.04.2004 r. Modernizacja kanalizacji sanitarnej – kolektor południowy Ø 400 – długość – 3700mb. 5,0 11 14.04.2004 r. Budowa kolektora kanalizacyjnego stwarzającego możliwość odprowadzenia ścieków z gminy Turek do miejskiej oczyszczalni ścieków b.d. 12 21.05.2004 r. Kolektor ściekowy wody deszczowej b.d. 13 26.05.2004 r. 09.05.2004r. Kanalizacja deszczowa dla os. Muchlin III z podczyszczalnią wód deszczowych 2,5 14 26.05.2004 r. Kolektor sanitarny dla Tureckiej Strefy Inwestycyjnej 5,0 15 26.05.2004 r. Ulice Perłowa i Rubinowa z kanalizacją deszczową 0,7 16 26.05.2004 r. Ulica Torowa- kanalizacja deszczowa, oświetlenie, budowa nawierzchni- dokumentacja+ roboty budowlane 0,25 17 26.05.2004 r. Kanalizacja sanitarna, odcinek od ul. Zdrojki Prawe do Oczyszczalni Ścieków- dokumentacja +roboty budowlane 0,385 18 26.05.2004 r. Kanalizacja sanitarna, deszczowa i sieć wodociągowa w rejonie ul. Leśna 2,5. 19 26.05.2004 r. Kolektor kanalizacji sanitarnej dla południowej części miasta 10,0 20 26.05.2004 r. Kanalizacja sanitarna, kanalizacja deszczowa, sieć wodociągowa Osiedle Polna 0,35 21 26.05.2004 r. Kanalizacja sanitarna i sieć wodociągowa ul. Łąkowa 0,7 22 26.05.2004 r. Podczyszczalnia wód deszczowych dla zlewni nr 1 z kanałem dopływowym. 3,0 23 08.2004r. Budowa kolektora ściekowego wody deszczowej na Osiedlu „Awaryjnym” oraz w rejonie ul. Górniczej b.d 3 RAZEM 37,132 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 112 Tab 04 - Poprawa parametrów energetycznych budynków i instalacji wewnętrznych Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 09.03.2004 r. Założenie ogrzewania c.o. na ulicach: Kączkowskiego, Matejki, Orzeszkowej, Sportowa i Spółdzielców b.d. 2 09.04.2004 r. 2 Wymiana więźby i pokrycia dachowego (210m ) na domu przedpogrzebowym 0,025 3 09.04.2004 r. Rozebranie budynku starego i budowa nowego (ul. Kolska 8) 1,5 4 09.04.2004 r. Przełożenie pokrycia dachu (ul. Kączkowskiego18) 0,055 5 09.04.2004 r. Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (ul. Kączkowskiego 9) 0,3144036 6 09.04.2004 r. Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (ul. Sportowa 10) 0,2156952 7 09.04.2004 r. Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (ul. Orzeszkowej 6) 0,214460 8 09.04.2004 r. Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania (ul. Sportowa 8) 0,251292 P P Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Żwirki Wigury 7) 9 09.04.2004 r. 10 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Legionów Polskich 5) 0,048 11 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Legionów Polskich 12) 0,01 12 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Osiedle Młodych 2) 0,007 0,007 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W. 1) 0,019 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W. 2) 0,019 15 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W. 4) 0,021 16 09.04.2004 r. 13 14 Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W.6 0,0085 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 113 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W. 10) 0,019 18 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. P.O.W. 12) 0,0085 19 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Kolska Szosa 8) 0,013 20 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Wyszyńskiego 3) 0,048 21 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Uniejowska 1b) 0,0031 22 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Uniejowska 1c) 0,0031 23 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Milewskiego 2) 0,0143 24 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Mickiewicza 16) 0,0073 25 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Dworcowa 3) 0,015 26 09.04.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych na nowe z głowicami termostatycznymi oraz montaż odpowietrzników pionowych (ul. Dworcowa 5) 0,00975 27 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Żwirki Wigury 7) 0,12 28 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Żwirki Wigury 5) 0,1 29 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Żwirki Wigury 3) 0,1 30 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Żwirki Wigury 1) 1,0 31 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Stawickiego 9) 0,1 32 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Stawickiego5) 0,1 33 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Stawickiego 3) 0,1 34 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (ul. Stawickiego 1) 0,1 35 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (Broniewskiego 3) 0,1 36 09.04.2004 r. Ocieplenie ścian budynku (Broniewskiego 1) 0,1 37 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. Dworcowa 3) 0,09 17 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 114 38 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. Dworcowa 5) 0,06 39 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. J. Matejki 5) 0,04 40 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. J. Matejki 4) 0,03 41 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. J. Matejki 6) 0,03 42 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. J. Matejki 2) 0,03 43 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytu budynku (ul. Kolska Szosa 8) 0,027 44 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytu budynku (ul. Kolska Szosa 10) 0,027 45 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. Smorawińskiego 6 ) 0,048 46 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul.Kączkowskiego 1) 0,045 47 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul.Kączkowskiego 9) 0,03 48 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. P.O.W 4) 0,048 49 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul.Dobrska 23) 0,068 50 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. Wyszyńskiego 14) 0,048 51 09.04.2004 r. Ocieplenie szczytów budynku (ul. Armii Krajowej 7) 0,03 52 09.04.2004 r. Sieć cieplna (ul. Kolska Szosa 9, teren PPHU ANDREWEX) 0,23 53 09.04.2004 r. Sieć cieplna (ul. Dąbrowskiego) 0,11 54 09.04.2004 r. Sieć cieplna (Od Stacji Podmieszania nr 4 przy ul. P.O.W. do sklepu przy ul. Armii Krajowej) 0,05 55 09.04.2004 r. Węzeł cieplny (os. Wyzwolenia 3) 0,15 56 09.04.2004 r. Węzeł cieplny (os. Wyzwolenia 10) 0,18 57 09.04.2004 r. Sieć cieplna (ul. Dąbrowskiego 8) 0,02 58 09.04.2004 r. Węzeł grupowy (ul. Browarna) 0,3 59 09.04.2004 r. Sieć cieplna (Od Stacji Podmieszania nr 3 do bloku 650-lecia 14) 0,375 60 09.04.2004 r. Sieć cieplna (Od komory przy SM Tęcza do komory przy Technikum ME rejon ulic Piłsudskiego – Milewskiego) 0,36 61 09.04.2004 r. Budynek – roboty budowlane (Budynek Rozdzielni Ciepła nr 1 – ul. Polna) 0,25 62 09.04.2004 r. Przyłącza cieplne (ul. Sportowa, Orzeszkowa i Kączkowskiego) 0,1 63 09.04.2004 r. Przyłącza 0,2 64 09.04.2004 r. Sieć ciepłownicza (Zasilanie - teren Elektrowni Adamów Powrót od Rozdzielni Ciepła nr 1 przy ul. Polnej w kierunku Elektrowni Adamów 0,75 65 09.04.2004 r. Sieć ciepłownicza ( od Rozdzielni Ciepła nr 4 do wyjścia z ziemi – teren Gimnazjum nr 1) 0,19 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 115 66 09.04.2004 r. Sieć ciepłownicza (ul. P.O.W.) 0,15 67 09.04.2004 r. Sieć cieplna ( Od Stacji Podmieszania Nr 3 do studzienki przy ul. Smorawińskiego) 0,096 68 13.04.2004 r. Wymiana instalacji centralnego ogrzewania (Przedszkole Samorządowe nr 5,7) 0,07 69 13.04.2004 r. Modernizacja węzła cieplnego (Przedszkole Samorządowe nr 8) 0,12 70 13.04.2004 r. Wymiana instalacji centralnego ogrzewania (Gimnazjum nr 2) 0,08 71 13.04.2004 r. Wymiana pokrycia dachu i konserwacja (Szkoła podstawowa nr 1) 0,048 72 13.04.2004 r. Remont sali gimnastycznej (Gimnazjum nr 1) 0,226 73 13.04.2004 r. Remont posadzek (Szkoła Podstawowa nr 1, 4, 5, Gimnazjum nr 1 i 2) 0,89 74 13.04.2004 r. Termomodernizacja budynków ( Szkoła Podstawowa nr 4, 5 Gimnazjum nr 1, 2) 3,1 75 13.04.2004 r. Wymiana stolarki okiennej (Przedszkole Samorządowe nr 5, 6, 7, 8) 0,22 76 13.04.2004 r. Termomodernizacja budynków (Przedszkole Samorządowe nr 3, 4, 5, 6, 7, 8) 0,95 77 13.04.2004 r. Sufit przeponowy 0,22 78 20.04.2004 r. Wymiana stropu między piętrem a poddaszem 0,05 79 20.05.2004r. Przełożenie ciągu cieplnego nad drogą dojazdową (południowa strona os.Wyzwolenia) b.d. 80 26.05.2004 r. Zmiana sposobu ogrzewania kotłowni szkolnej przy Gimnazjum nr 2 w Turku z węglowej na gazową 0,4 81 26.05.2004 r. Wykonanie instalacji centralnego ogrzewania 0,95985 82 26.05.2004 r. Rozbiórka budynku starego i budowa w to miejsce nowego budynku 1,5 83 26.05.2004 r. Ocieplenie ścian budynków, ocieplenie szczytów budynków 1,671 84 26.05.2004 r. Wymiana zaworów grzejnikowych 0,28055 85 26.05.2004 r. Przełożenie pokrycia dachu – inwestycja pilna 0,055 86 13.04.2004 r. Wymiana stolarki okiennej (Szkoła Podstawowa nr 4, 5Gimnazjum nr 1 i 2) 0,82 RAZEM 20,5988008 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 116 Tabela 05- Monitoring środowiska Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 26.05.2004 r. Rozbudowa monitoringu na terenie miasta Turku 0,35 RAZEM 0,35 Tabela 06- Utrzymanie porządku i czystości Lp. Data wpływu Nazwa zadania inwestycyjnego Uwagi, szacunkowe koszty mln. zł. 1 09.04.2004 r. Zamiatarka uliczna samojezdna (duża) 0,634 2 09.04.2004 r. Śmieciarka samochodowa (mała) 0,122. 3 09.04.2004 r. Piaskarko – solarka 0,0732 4 09.04.2004 r. Polewarko – zmywarka 0,1159 5 09.04.2004 r. Śmieciarka ze zgniotem do wywozu odpadów komunalnych 0,6346 6 09.04.2004 r. Stacja przeładunkowa – sortownia dla odpadów komunalnych 0,08 7 09.04.2004 r. Zamknięcie i rekultywacja składowiska odpadów (Dzierżązna) 2,5 8 14.04.2004 r. Stworzenie terenów zieleni we wschodniej części miasta b.d. 9 26.05.2004 r. Szalet miejski (Plac Sienkiewicza) 0,247 10 08.2004r. Budowa schroniska dla psów b.d RAZEM 4,40699671 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA TUREK 117 ZAŁĄCZNIK NR 5 MAPY INWENTARYZACYJNE ZASOBÓW ŚRODOWISKA I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ MIASTA TUREK
