Treść komunikatu - Wojewódzka Stacja Sanitarno
advertisement
POWIATOWA STACJA SANITARNO – EPIDEMIOLOGICZNA W ŁĘCZYCY 99 – 100 Łęczyca, ul. A. Mickiewicza 18, tel. (24) 721 – 21-88 / fax. ( 24 ) 721 – 88- 09 [email protected] W dniach od 21 do 27 sierpnia 2011 roku obchodzimy Światowy Tydzień Wody. Jest to akcja organizowana od 1991r przez Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Wodny. Woda jest niezbędna do utrzymania życia i musi być dostępna w zadawalającej ilości dla wszystkich konsumentów. Zawsze należy podejmować wszelkie dostępne środki i starania w celu uzyskania możliwie najlepszej jakość wody. Ochrona źródeł wody oraz zabezpieczenie systemu zaopatrzenia w wodę przed zanieczyszczeniem stanowi podstawową linię ochrony jakości wody. Pogorszenie jakości wody pitnej może nastąpić w skutek zanieczyszczenia mikrobiologicznego lub może być spowodowane toksycznymi związkami chemicznymi. Zanieczyszczenia chemiczne zwykle nie powodują ostrych skutków zdrowotnych i sytuują je niżej w kategoriach ważności w stosunku do zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Ogólnie można stwierdzić, że największe ryzyko związane ze skażeniem mikrobiologicznym niesie ze sobą spożycie wody zanieczyszczonej odchodami ludzkimi i zwierzęcymi dlatego zasoby wodne powinny być (najbardziej jak to tylko możliwe) chronione przed fekalnymi, gdyż te zanieczyszczenia mogą zwierać wiele chorobotwórczych bakterii, wirusów, pierwotniaków oraz pasożytów jelitowych. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa, że woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, nie ma agresywnych właściwości korozyjnych oraz spełnia określone wymagania mikrobiologiczne i chemiczne. Rozporządzenie to podaje NDS-y tj. najwyższe dopuszczalne stężenia określonych parametrów, które muszą być spełnione, aby z całą pewnością móc orzec o przydatności wody do spożycia. Wszystkie wodociągi w powiecie łęczyckim czerpią wodę z ujęć podziemnych, z warstw wodonośnych trzecio i czwartorzędowych oraz jurajskich, których wody zaliczane są zwykle do średnio twardych i twardych, zawierających naturalne podwyższone ilości żelaza i manganu. Stąd konieczność usunięcia związków żelaza i manganu, które wywołują towarzyszącą im podwyższoną mętność, zmianę smaku lub zapachu wody. Stanowią również uciążliwą przyczynę zarastania sieci wodociągowej i trudności w utrzymaniem należytego stanu sanitarno-technicznego sieci dystrybucyjnej. Zatem zastosowane w naszych wodociągach procesy uzdatniania wody polegają na napowietrzaniu ujmowanej wody w celu utlenienia związków żelaza i manganu. Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Inspekcji Sanitarnej na zasadach określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Na podstawie obowiązujących aktów prawnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęczycy podejmuje następujące działania w celu zapewnienia właściwej jakości wody do spożycia przez ludzi i zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego wody: prowadzi monitoring jakości wody, ustala harmonogram poboru próbek wody do badań laboratoryjnych, dokonuje okresowej oceny jakości wody w strefach zasilania, stwierdzając przydatność wody do spożycia, warunkową przydatną lub brak przydatności wody do spożycia przez ludzi, kontroluje ujęcia wody, stacje uzdatniania i urządzenia wodociągowe, ustala harmonogram badań jakości wody realizowany przez przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach bieżącej kontroli wewnętrznej, w trosce o zdrowie konsumentów wdraża postępowania administracyjne mające na celu skuteczne doprowadzenia jakości wody do obowiązujących wymagań sanitarnych, prowadzi wykaz przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych i podmiotów realizujących zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, prowadzi wykaz punktów pobierania wody do badań, prowadzi bazę danych Woda Excel z wynikami wody, przekazuje na bieżąco informacje o realizacji monitoringu jakości wody w wodociągu raportowanym do Komisji Europejskiej. Czynniki mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo zdrowotne wody: lokalizacja ujęć wody oraz wyznaczenie i wzmożony nadzór nad strefami ochronnymi, stosowanie właściwych materiałów do ujmowania, uzdatniania, magazynowania i dystrybucji wody, niewłaściwe i zmienne warunki hydrauliczne oraz zmiany ciśnienia w sieci wodociągowej, bezpośrednie podłączenia do sieci – bez zaworów zwrotnych, intruzja zanieczyszczeń do wnętrza sieci ze środowiska zewnętrznego poprzez mikro nieszczelności przy wystąpieniu podciśnienia, zaniedbanie podczas usuwania awarii na sieci i wymianach elementów mających bezpośredni kontakt z wodą, brak stabilności mikrobiologicznej i fizyko-chemicznej wody wprowadzanej do sieci wodociągowej, zastosowanie właściwej metody uzdatniania wody, błędy popełnione na etapie projektowania – np. przewymiarowanie sieci. Na terenie Powiatu Łęczyckiego zlokalizowanych jest 16 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, będących pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łęczycy, w tym: 1 wodociąg raportowany do Komisji Unii Europejskiej, tj. wodociąg o wydajności wody powyżej 1000 m3/d oraz zaopatrujący powyżej 5000 osób, 13 wodociągów o produkcji 100-1000 m3/d , 2 wodociągi o produkcji poniżej 100 m3/d. Materiały stosowane do dystrybucji wody. Dawniej do dystrybucji wody stosowano powszechnie rury azbestowo-cementowe oraz wykonane z ołowiu, których obecnie nie stosuje się. Według Światowej Organizacji Zdrowia włókna azbestu obecne w wodzie nie stanowią zagrożenia zdrowotnego (azbest jest związkiem rakotwórczym dla człowieka przy wprowadzeniu go do organizmu drogą inhalacji - poprzez wdychanie, nie drogą pokarmową). Natomiast ołów jest pierwiastkiem ogólno toksycznym i gromadzi się w kośćcu. W starych domach powinno się dążyć do wymiany rur z ołowiu na inne, a do czasu ich wymiany utrzymywać pH wody na poziomie 8-8,5, co zabezpiecza rury przed korozją i uwalnianiem ołowiu. Następnie powszechne zastosowanie miały (i mają) rury żeliwne, ze stali ocynkowanej i miedziane, które należą do materiałów podatnych na agresywne właściwości wody. Obecnie coraz częściej stosowane w dystrybucji wody są materiały wykonane z tworzyw sztucznych, takich jak PC, PE, PCV. Są to tworzywa o znacznej odporności chemicznej. Trzeba jednak pamiętać, że odcinki w których okresowo następują przestoje wody narażone są na niepożądane działanie wody. Przy okazji Światowego Tygodnia Wody trzeba obalić błędne mity o złej jakości wody „z kranu”. Należy mieć świadomość, że nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi czuwają kompetentni pracownicy firm wodociągowych oraz stały nadzór prowadzą organy inspekcji sanitarnej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęczycy przekazuje oceny jakości wody w formie decyzji w poszczególnych wodociągach wójtom i burmistrzom, w celu poinformowania mieszkańców o jakości wody oraz umieszcza roczne oceny obszarowe, dotyczące całego powiatu na stronie Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w Łęczycy. Poniżej podaję link z oceną obszarową powiatu za 2010 rok. http://www.pis.lodz.pl/leczyca/documents/oopl2010.pdf Zanieczyszczenie wody może nastąpić zarówno pod względem mikrobiologicznym jak i fizykochemicznym. Zanieczyszczenia mikrobiologiczne Zanieczyszczenie źródeł wody odchodami powoduje występowanie charakterystycznych mikroorganizmów w wodzie, w tym często chorobotwórczych. Najbardziej czułą i specjalną metodą oceny jakości wody pod względem higienicznym jest częste badanie obecności organizmów wskaźnikowych zanieczyszczenia kałem. Wskaźniki kałowego zanieczyszczenia wody to: Escherichia coli – znajduje się w dużych ilościach w odchodach ludzkich i zwierzęcych, występuje też w ściekach surowych i ściekach oczyszczonych i we wszystkich wodach naturalnych oraz glebach zanieczyszczonych niedawno odchodami, zarówno pochodzenia ludzkiego, rolniczego lub od dzikich zwierząt i ptaków. Ponieważ zwierzęta mogą być nosicielami patogenów ludzkich, to obecność Escherichia coli nie może być nigdy ignorowana, gdyż można podejrzewać, że woda została skażona kałem. Przeżywalność bakterii Escherichia coli w wodzie wynosi od 1 tygodnia do 1 miesiąca. Paciorkowce kałowe (Enterokoki) – większość z tych gatunków jest pochodzenia kałowego i ogólnie może być używana, w wielu wypadkach, za specyficzne wskaźniki zanieczyszczenia kałem ludzkim. Rzadko rozmnażają się w zanieczyszczonych wodach i są bardziej wytrzymałe niż E. coli. Paciorkowce są bardzo odporne na wysuszenie i mogą być przydatne w rutynowej kontroli przeprowadzanej po ułożeniu nowych lub wykonaniu napraw istniejących przewodów wodociągowych czy też do wykrywania zanieczyszczeń powodowanych spływem powierzchniowym do wód gruntowych lub powierzchniowych. Bakterie grupy coli (wszystkie bakterie grupy coli) – zostały uznane za odpowiedni wskaźnik mikrobiologiczny jakości wody do picia ze względu na łatwość wykrywania i oznaczania w wodzie. Bakterie grupy coli nie powinny występować w dostarczanej uzdatnionej wodzie. Stwierdzenie ich obecności w wodzie sugeruje nieodpowiednie jej uzdatnienie, wtórne zanieczyszczenie lub nadmierną zawartość substancji odżywczych w uzdatnionej wodzie. Test na organizmy grupy coli może być zatem wykorzystywany jako wskaźnik efektywności uzdatniania i prawidłowego stanu systemu rozprowadzającego wodę czystą. Bakterie Clostridium perfringens – Są to organizmy beztlenowe, tworzące formy przetrwalnikowe. Organizmy te nie są wyłącznie pochodzenia kałowego i mogą pochodzić z innych źródeł naturalnych. Przetrwalniki tych bakterii mogą przetrwać w wodzie znacznie dłużej niż bakterie z grupy coli i są odporne na dezynfekcję. Obecność ich w wodzie poddanej dezynfekcji może wskazywać na niedociągnięcia w uzdatnianiu wody i uwidocznić fakt, iż organizmy patogenne oporne na dezynfekcję mogły przetrwać proces uzdatniania. Cechą charakterystyczną tych organizmów jest ich zdolność do długiego przeżywania i gromadzenia się, mogą być wykrywane długo po fakcie zanieczyszczenia oraz daleko od miejsca zanieczyszczenia i z tego względu mogą być wskaźnikiem sporadycznych czy dawnych zanieczyszczeń. Zanieczyszczenia fizykochemiczne Najczęściej występujące zanieczyszczenia fizykochemiczne to przekroczenia zawartości żelaza i manganu. Związki tych metali stanowią typowe naturalne zanieczyszczenia wody, w związku z tym w przypadku zaistnienia nieprawidłowości w eksploatacji urządzenia uzdatniającego lub awarii samego urządzenia może dojść do zanieczyszczenia wody przeznaczonej dla konsumentów. Jednakże zwiększona zawartość tych związków nie ma istotnego znaczenia zdrowotnego dla ludzi, natomiast jest uciążliwa, gdyż powoduje zmiany organoleptyczne wody, przyczyniając się do wzrostu barwy i mętności. Mangan - nadaje wodzie mętność, barwę i nieprzyjemny smak, zabarwia ubrania, może odkładać się na armaturze, w urządzeniach podłączonych do instalacji oraz w rurociągach, powodując ich zarastanie. Żelazo - należy do niezbędnych mikroelementów, jednak nie zaleca się, aby pierwiastek ten dostarczany był wraz z wodą. Żelazo nadaje wodzie mętność, barwę oraz niepożądany smak, może powodować plamienie ubrań oraz elementów instalacji. Poza tym, związki żelaza odkładają się na armaturze, w urządzeniach podłączonych do instalacji oraz w rurociągach, powodując ich zarastanie. Azotany i azotyny. Azotany występują we wszystkich rodzajach wód. Azotany do wód naturalnych dostają się ze ścieków komunalnych i przemysłowych, z pól nawożonych nawozami azotanowymi, a także z rozkładu organicznych związków azotowych. Azotany występujące w wodach powierzchniowych przyspieszają eutrofizację, co powoduje zmniejszenie wydajności procesów uzdatniania wody oraz pogarsza jej smak i zapach. Azotyny są nietrwałe i łatwo przechodzą w amoniak lub azotany. Zanieczyszczenia zdrowotne występujące w wodzie przeznaczonej do spożycia. Przekroczenie zawartości w wodzie poniższych parametrów może skutkować w następujący sposób: - nadmiar żelaza w wodzie może sprzyjać próchnicy zębów i schorzeniom układu krążenia, - nadmiar manganu, który nie jest wydalany z organizmu, odkłada się w wątrobie, trzustce, jelitach i nerkach. - za duża ilość glinu może powodować zanik pigmentu w skórze i przyśpieszyć rozwój choroby Alzheimera, - zbyt duża ilość chloru drażni błony śluzowe, powoduje bóle głowy, a jego długotrwałe działanie uszkadza nerki i wątrobę, - podwyższone stężenia azotanów, obecność detergentów i fenoli mogą powodować podrażnienia skóry, górnych dróg oddechowych oraz przewlekłe zatrucia, - zanieczyszczenia bakteriologiczne mogą skutkować infekcjami i chorobami układu pokarmowego. Jeżeli smak, zapach czy też mętność bądź zmieniona barwa wody wzbudzi nas niepokój należy wykonać badania kontrolne w celu zdiagnozowania nieprawidłowych zmian oraz wyeliminowaniu potencjalnych zagrożeń. Indywidualne urządzenia doczyszczające wodę. W ostatnim czasie pojawiły się na rynku urządzenia doczyszczające wodę, rozprowadzane w formie agresywnego i nie do końca uczciwego marketingu. Często są to bardzo drogie filtry działające na zasadzie odwróconej osmozy lub wymianie jonowej (tzw. zmiękczacze). Nie są to urządzenia konieczne do stosowania przy zaopatrzeniu w wodę pitną z naszych wodociągów. Wręcz przeciwnie, stosowanie odwróconej osmozy lub wymieniaczy jonowych powoduje pozbawienie wody wszelkich jonów i związków mineralnych , których obecność w wodzie jest pożądana i stanowi dla nas, konsumentów ich źródło zaopatrzenia w codziennej diecie. W celu obniżenia zawartości uciążliwego dla konsumenta związków żelaza można zastosować zwykłe filtry w przystępnych cenach. Podobnie jest z „nie lubianą” obecnością kamienia w czajnikach – należy pamiętać o tym, że twarde wody są zasobne w związki wapnia i magnezu oraz inne minerały, stanowiąc ich źródło dla nas konsumentów w naszej codziennej diecie. Część tej twardości, tj węglany wapnia i magnezu zostaje bezpowrotnie wytrącona podczas gotowania wody właśnie w postaci osadzającego się na dnie i ściankach czajnika kamienia. Nie bójmy się tego, lecz pamiętajmy, że mając w kranie wodę twardą, uzupełniamy część zapotrzebowania naszego organizmu na związki mineralne. Nie stosujmy bezpodstawnie zmiękczaczy, które zubożają naszą wodę i pozbawiają tego co w niej najlepsze. Uwaga na bakterie z rodzaju LEGIONELLA ! Bakterie z rodzaju Legionella występują we wszystkich naturalnych akwenach i w glebie. Rozmnażają się potencjalnie w każdej instalacji ciepłej wody, każdego budynku. Bakterie te wywołują: chorobę legionistów - postać płucną – śmiertelność 15-30%, zachorowania grypopodobne, ustępujące samoistnie oraz postać poza płucną u pacjentów po transplantacjach. Zakażenie następuje przez wdychanie aerozolu lub przez zachłyśnięcie się zakażoną wodą. Szczególnie narażeni na zakażenie Legionellą są mężczyźni w wieku od 40 lat, palacze, alkoholicy, diabetycy oraz osoby po lekach immunosupresyjnych. Zapobieganie i zwalczanie źródeł zakażenia Legionellą: utrzymywanie temperatury wody w sieci powyżej 550C czyszczenie zbiorników, sieci wodnej, urządzeń klimatyzacyjnych oraz końcówek kranów z osadów i kamienia likwidacja ślepych końcówek i odcinków ze stojącą wodą dezynfekcji termicznej przez czasowe przegrzanie wody do 700C. Jak najlepiej dbać o wewnętrzną instalację wodociągową. należy regularnie czyścić krany i akcesoria wodne zdejmując perlatory i sitka umocowane na końcówkach w celu usunięcia kamienia i zanieczyszczeń, raz w roku należy dokonać czyszczenia wnętrza zbiorników służących do magazynowania wody, również bojlerów, w przypadku dłuższej stagnacji wody i jej nie używania należy pamiętać o przepłukaniu instalacji przed ponownym korzystaniem z wody, zachować odpowiedni odstęp lub izolację pomiędzy rurami wody ciepłej i zimnej, utrzymywać temperaturę wody w kranach wody ciepłej powyżej 550C a zimnej poniżej 200C. Podsumowując bezpieczeństwo spożywanej przez nas wody uzależnione jest od rodzaju ujmowanej wody, sposobu uzdatniania i dystrybucji. Zdecydowana większość wody wodociągowej jest uzdatniana przed dystrybucją, aby zapewnić jej bezpieczeństwo zdrowotne zarówno mikrobiologiczne jak i fizykochemiczne. Wśród parametrów chemicznych mogących negatywnie wpływać na zdrowie ludzi są np. azotany, metale ciężkie, pestycydy, cyjanki, benzen, benzo(a)piren, WWA. Związki te mogą znajdować się w wodzie ujmowanej. Mogą też przedostać się do niej wtórnie podczas uzdatniania i dystrybucji wody. Dzieje się tak, ponieważ wszystkie materiały mające kontakt z wodą mogą jednocześnie stanowić źródło zanieczyszczenia wody, zwłaszcza przy wystąpieniu sprzyjających okoliczności takich jak, np. korozyjność wody. Skutkiem właściwości korozyjnych wody jest wzmożona destrukcja wewnętrznych powierzchni rurociągów i armatury w instalacjach wykonanych z rur betonowych, stalowych, rur ocynkowanych. Prowadzi ona nie tylko do podwyższonej awaryjności sieci, ale przede wszystkim do pogorszenia własności organoleptycznych wody i zmian jej składu chemicznego. Na jakość wody wpływają wszystkie materiały użyte do jej uzdatniania i dystrybucji, w tym materiały zastosowane do wykonania sieci wewnętrznej budynku, za którą odpowiada właściciel nieruchomości. Bardzo ważne jest, aby stosowane materiały posiadały atest zdrowotny i były dopuszczone do kontaktu z wodą. Woda ujmowana na naszym terenie na cele zbiorowego zaopatrzenia pochodzi wyłącznie z ujęć głębinowych. Jedyną metodą dezynfekcji stosowaną na naszych wodociągach jest chlorowanie. Prowadzone badania wody, zarówno przez Państwową Inspekcję Sanitarną, jak i przedsiębiorstwa wodociągowe, obejmują m.in.: bor, glin, nikiel, ołów, kadm, chrom, rtęć, arsen, miedź, selen, srebro, antymon, cyjanki, fluorki, chlorki, siarczany, pestycydy chloroorganiczne, WWA, THM, benzen, benzo(a)piren. Badania nie wykazały na naszym terenie żadnych przekroczeń dopuszczalnych wartości ww. parametrów. W 2010 i 2011 roku nie zanotowano, zagrażających zdrowiu zanieczyszczeń mikrobiologicznych wody. Profilaktycznie jednak zaleca się używanie wody do celów konsumpcyjnych tylko po przegotowaniu. Przekroczenia parametrów fizykochemicznych występujące na naszym terenie dotyczą głównie: żelaza, którego obecność nie stanowi zagrożenia dla zdrowia konsumentów. Wpływa jednak ujemnie na barwę, smak i zapach wody. Wysokie stężenia mogą powodować powstawanie brunatnych plam i zacieków przy praniu bielizny oraz na urządzeniach sanitarnych. manganu, którego obecność w wodzie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, może powodować powstawanie brunatnych plam i zacieków przy praniu bielizny, a także na urządzeniach sanitarnych. W większych ilościach może niekorzystnie wpływać na smak wody i napojów z niej przygotowywanych. Zaleca się by w przypadku przerw w korzystaniu z wody w gospodarstwie domowym (np. nocnych), przed użyciem spuścić pewną ilość wody z kranu, aby usunąć wodę stagnującą w przewodach tak by nie dopuszczać do powstawania i spożywania powstałych w sieci zastoin wody. Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęczycy mgr Wojciech Frankowski
