Pięciolatek w przedszkolu o dojrzewaniu do szkoły

Pięciolatek w przedszkolu o dojrzewaniu do szkoły
Uwarunkowania rozwoju dziecka
 zadatki organiczne
 własna aktywność
 środowisko
 wychowanie i nauczanie
W procesie wychowania i nauczania bierze się pod uwagę:
 możliwości rozwojowe i indywidualne dzieci
 wymagania i oczekiwania społeczne
 profesjonalizm nauczycieli przedszkola, wiedza o celach, sposobach i metodach
oddziaływań
 rzetelna wiedza o dziecku
 współpraca między profesjonalistami w wychowaniu i nauczaniu a rodzicami
W procesie rozwoju istnieje ścisła zależność między dojrzewaniem organizmu a uczeniem
się.
 Organizm musi do „czegoś” dojrzeć, aby się tego „czegoś” nauczyć
Równowaga między okresem dojrzewania a uczeniem się zwana jest okresem gotowości do
opanowania określonej umiejętności, czynności, wiedzy.
 Wykorzystując wiedzę zgromadzoną przez psychologię rozwojową oraz własne
doświadczenia, możemy wskazać u dziecka kolejne okresy gotowości.

Dostosowując wymagania do aktualnych możliwości dzieci, tak by owe wymagania
nieco wyprzedzały te możliwości, wspomagamy i stymulujemy rozwój dzieci.
Właściwości fizyczne pięciolatków- rozwój fizyczny
 przeciętny pięciolatek ma wzrost około 107–110 cm,
 niezbyt twardy kościec i stosunkowo słabe mięśnie
 nie usiedzi długo na jednym miejscu, często zmienia pozycje – podpiera się, kładzie
na stoliku,
 woli pracować leżąc na podłodze niż siedzieć przy stoliku.
 lubi ruch, jest aktywny.
 ma jeszcze słaby nadgarstek – proces kostnienia nadgarstka rozpoczyna się pod koniec
szóstego roku życia, wtedy też twardnieje cały kościec i mięśnie stają się bardziej
odporne na zmęczenie.
Rozwój ruchowy-duża motoryka
 pięciolatek jest dzieckiem ruchliwym
 biega, skacze, wspina się na drabinki, przeplotnie;
 bawiąc się w chowanego wchodzi pod meble (łóżko, wersalkę, stół), wchodzi do
szafy;
 huśta się na huśtawce, i co ważne – większość pięciolatków może nauczyć się
samodzielnego rozhuśtania się.
 ma na tyle rozwiniętą koordynację ruchów i koordynację wzrokowo-ruchową oraz
poczucie równowagi, że podejmuje te czynności.
 zaczyna uczyć się jeździć na rowerze na dwóch kołach.
Rozwój ruchowy-duża motoryka
Pięciolatek potrafi :
 zwinnie biegać,
 skakać na dwóch nogach przed siebie,
 skakać na jednej nodze w miejscu,
 stać przez około 15 sekund z zamkniętymi oczami, nieruchomo na obu
 nogach, raczej nie chwiejąc się,
 może utrzymywać równowagę przy pomocy rąk,
 przejść, nie wypadając z trasy, po wąskiej dróżce o szerokości około 25 cm (można ją
wyznaczyć narysowanymi kredą liniami, szarfami itp.);
 zrobić trzy przysiady samodzielnie; podnosząc się z nich, może nieco
 chwiać się,
 dość szybko, bez trzymania się poręczy, wchodzić i schodzić ze schodów
naprzemiennie.
Rozwój ruchowy – mała motoryka
 W zakresie czynności samoobsługowych pięciolatek potrafi :
 samodzielnie rozebrać się dość płynnie;
 może mieć kłopoty z samodzielnym ubieraniem się (trudności w samodzielnym
zakładaniem elastycznych rajstop, wkładaniem bluzki lub swetra z małym otworem na
szyję; ma jeszcze prawo wkładać ubranka „tył do przodu” lub na lewą stronę);
 zakłada kurtkę, czapkę, szalik, buty, ale nie wiąże jeszcze kokardki, nie wyrównuje
ubrania na sobie;
 samodzielnie je łyżką, widelcem, raczej nie posługuje się nożem,
 pije z kubka,
 trzyma w ręce i je kanapkę,
 sprząta ze stołu;
 potrafi umyć i wytrzeć ręce, buzię – ale jeszcze ruchy te nie są płynne (są raczej
sztywne),
 w kąpieli myje ciało mydłem, nie potrafi umyć sobie głowy, wyciera się, ale jeszcze
niestarannie (nie potrafi przerzucić ręcznika i wytrzeć pleców, nóg z tyłu);
 myje zęby pod kontrolą (sam czyści zęby tylko z przodu i bardzo krótko),
 czesze włosy (nie na całej głowie, ponieważ ma jeszcze zbyt krótkie ręce);
 wymaga jeszcze czasem pomocy w toalecie (krótkie rączki!).
W zakresie sprawności rąk pięciolatek potrafi:
 dość sprawnie łączyć klocki typu lego i budować z nich proste obiekty;
 wylepiać z plasteliny (ciastoliny) narysowane kontury, robić kulki, wałeczki,
 lepić z plasteliny proste kształty przestrzenne – figury (owoce, warzywa , ludziki itp.);
 nawlekać korale (jarzębinę itp.) na żyłkę;
 przyklejać naklejki (jeszcze nierówno i często nie w tym miejscu);
 przecinać nożyczkami papier, ciąć po prostej (są to początki posługiwania
 się nożyczkami i czynności te sprawiają dzieciom jeszcze trudności);
 drzeć papier na małe kawałki i wyklejać nim kontury.
W zakresie czynności grafomotorycznych pięciolatek potrafi :
 prawidłowo trzymać ołówek, w trakcie rysowania opierać przedramię o stół, a drugą
ręką przytrzymywać kartkę;
 rysować linie pionowe, poziome i ukośne;
 odwzorować koło, krzyżyk, kwadrat, trójkąt, trapez (ma jeszcze kłopot z rysowaniem
rombu);


odwzorować koło, krzyżyk, kwadrat, trójkąt, trapez (ma jeszcze kłopot z rysowaniem
rombu);
odwzorować szlaczki typu: \\\\\\, //////, I_I_I_I,VVVVVV, XXXXX (ma trudności z
rysowaniem szlaczków literopodobnych wymagających płynności ruchów ręki typu:
UUUUUU,CCCCCC, nnnnn itp.);


kolorować obrazki, wypełniać kolorem kontury, ma prawo wychodzić poza kontur;
rysować rysunek zgodny z podanym tematem: postacie na rysunkach mają
podstawowe części ciała, proporcje zbliżone do prawidłowych, kończyny i tułów mają
odpowiednią grubość (nie w postaci pojedynczej kreski),
 występują elementy krajobrazu, barwy zaczynają być zgodne z rzeczywistością;
 malować kredkami; malować farbami, używając pędzla, patyka i innych przyborów
Właściwości psychiczne pięciolatków
Uwaga
 mimowolna
 krótkotrwała
 niepodzielna
 koncentracja uwagi jest silna
Pamięć
 mimowolna
 mechaniczna
 krótkotrwała
Procesy poznawcze pięciolatka
 wrażenia
 spostrzeżenia
 myślenie
Spostrzeżenia wzrokowe
 spostrzega jeszcze dość chaotycznie, w sposób nieuporządkowany, przypadkowy;
 na obrazkach spostrzega do kilkunastu elementów, niektóre czynności, nie spostrzega
jeszcze zależności przestrzennych między elementami obrazka
 spostrzega w sposób na tyle analityczno-syntetyczny, że potrafi : różnicować
kształty liter drukowanych, cyfr (ma prawo mylić jeszcze ich ukierunkowanie),
kształty podstawowych figur geometrycznych, potrafi
budować proste budowle według
załączonego wzoru, odwzorować kwadrat z narysowaną przekątną;
 spostrzega od 5 do około 8 różnic między podobnymi obrazkami;
 spostrzega podstawowe części człowieka (zwierzęcia, mebli itp.), ale nie spostrzega
dobrze usytuowania ich względem siebie, ani podstawowych cech (w rysunkach brak
odpowiednich proporcji, kończyny rysowane w postaci kresek – tzw.
jednowymiarowość itp.).
Spostrzeżenia słuchowe
 rozumie czytany tekst – lubi słuchać, kiedy czyta mu się;
 w wyuczonym wierszu odtwarza rymy;
 potrafi podzielić (po ćwiczeniach) zdanie trzy-, czterowyrazowe na wyrazy
 potrafi (po ćwiczeniach) podzielić wyraz na dwie, trzy sylaby
 po pewnym treningu potrafi wydzielić samogłoskę i spółgłoskę w nagłosie, np.: Co
słyszysz na początku, gdy mówię: Ala, klasa itd.;
 nie wyodrębnia jeszcze głosek w wygłosie;
 potrafi pokazać na obrazkach lub w otoczeniu przedmioty, których nazwy zaczynają
się na podaną głoskę;

potrafi tworzyć proste rymy, odtwarzać proste rytmy.
Myślenie
ma duże trudności z przyswojeniem informacji dotyczących: przestrzeni, czasu (pory
dnia, dni tygodnia, pojęcia: wczoraj, dziś, jutro), ale zna i różnicuje pory roku;
 potrafi porównywać pod kątem różnic (zwykle skupia się na barwie,
 wielkości i czynnościach typu: samolot lata, a samochód jeździ, samolot ma małe
kółka, a samochód duże);
 potrafi porównywać pod kątem podobieństw (czynności i podobne elementy, np.
samochód jedzie po ziemi i samolot też może jechać po ziemi, samochód ma okna i
samolot też);
 potrafi klasyfikować ze względu na dwa, trzy kryteria;
 definiuje, biorąc pod uwagę funkcje (stół – to do jedzenia; piłka – to do grania itp.),
rzadko opisuje definiowaną rzecz;
 myśli często w sposób skojarzeniowy;
 myślenie życzeniowe jest często dla dziecka myśleniem prawdziwym;
 w myśleniu nie uwzględnia jeszcze przekształceń materiału, opiera się głównie na
cechach wyglądu zewnętrznego (nie ma jeszcze odwracalności myślenia),
Mowa pięciolatka
 prawidłowo wymawia głoski;
 nazywa przedmioty, czynności sytuacje, potrafi je opisać przy pomocy
przymiotników;
 wypowiada się zdaniami, potrafi przedstawić przebieg zdarzenia, opisać, co się stało,
co mu dolega, dlaczego płacze, cieszy się, co zdarzyło się w przedszkolu itd.
 rozumie treść poleceń, rozumie podstawowe pojęcia dotyczące sytuacji w grupie, w
domu, w przedszkolu;
 pyta się o nieznane słowa, chce je zrozumieć.

Emocje pięciolatka
 Są silne, gwałtowne, trudne do opanowania przez dziecko;
 zwykle krótkotrwałe; jak zostawić dziecko w spokoju, to zazwyczaj mijają szybko;
 zmienne – stosunkowo łatwo płacz przechodzi w śmiech i odwrotnie;
 spontaniczne, wyraziste – dziecko nie panuje nad ekspresją emocji.
 dziecko zaczyna rozumieć, że rodzice przyjdą po nie do przedszkola – zmniejsza się
znacznie lęk separacyjny i dziecko wycisza się po odejściu rodziców;
 pięciolatek zaczyna liczyć się z rówieśnikami i chcąc się z nimi bawić coraz rzadziej
obraża się, złości, płacze;
 zaczyna przewidywać reakcje dorosłych na skutki swej działalności – zaczyna zależeć
mu na pochwale, stara się więc skończyć rozpoczętą pracę;
 zaczyna próbować pokonywać trudności, o ile nie przerastają znacznie jego
możliwości i cieszy się, gdy „zwycięży”.
Rozwój społeczny pięciolatka
 próbuje bawić się zgodnie z innymi, bez ciągłych konfliktów, bójek, skarg;
 rzadziej obraża się, złości, płacze, rzadziej odchodzi od grupy;
 bawi się w grupce, jest przez inne dzieci zapraszany do wspólnej zabawy;
 zaczyna przejmować się uczuciami innych rówieśników – pociesza, pomaga, okazuje
współczucie, ale jeszcze tak jak inni dokucza i przezywa niektóre dzieci
 mniej skarży; potrafi czasem bez interwencji dorosłego przeprosić inne dziecko;
 zaczyna stosować się do poleceń skierowanych przez nauczyciela do całej
 grupy.
Podstawowe zasady wychowania ku wartościom
 Dziecku należy pokazywać, unaoczniać wiele zachowań, tak by odczuło emocjonalnie
czyjś ból, smutek, lęk, obawę, radość a dopiero potem sformułować, nazwać normę,
zasadę bardziej ogólną.
 Dzieci poznają dobro i zło także poprzez bajki.
 Dobro i zło poznają dzieci przez obserwowanie i naśladowanie osób dorosłych
 Dobro i zło poznają dzieci również poprzez nasze reakcje na ich zachowanie.
Wszelkie pochwały, nagrody słowne i emocjonalne są dla dzieci informacją, że tak
trzeba postąpić.
Ważne: taki sposób nagradzania motywuje dziecko do powtarzania pożądanych zachowań.
Nie trzeba wówczas dziecka pilnować, samo stara się zachować zgodnie z normami.
 Dzieci powinny znać normy i zasady postępowania, powinny wiedzieć, co wolno, a
czego nie należy czynić i dlaczego
Warto z pięciolatkami wspólnie pisać lub rysować obowiązujące zasady postępowania
Jak kształtują się normy?
 Dziecko w wieku przedszkolnym zna już podstawowe normy, ale jest przekonane, że
normy są związane z obecnością osoby dorosłej.
 Nieobecność dorosłych powoduje też nieobecność zasad!
 Dzieci w tym wieku traktują normy jako coś poza nimi, jako coś zewnętrznego.
 Kierują się swoimi chęciami, emocjami, a nie normami
 Koniecznie uczmy dzieci co dobre, a co złe i pozwólmy im to uczenie przeżywać!
 Korzystajmy z baśni!
Wspomaganie rozwoju dziecka
 Najefektywniejszym sposobem jest dobrze zorganizowana, uaktywniająca różne
sfery, zabawa.
 Jej walorem jest stworzenie wrażenia swobody, przy jednoczesnym celowym
działaniu.
 Rodząc pozytywne emocje, bawi i uczy.