Czym jest zarządzanie - E-SGH

Czynniki strukturotwórcze
prof. dr hab. Agnieszka Sopińska
© Agnieszka Sopińska
Struktura organizacyjna:
Zbiór reguł porządkujących zachowania
uczestników organizacji.
Skupia niesamodzielne prawnie
podmioty gospodarcze (komórki
organizacyjne, piony, wydziały),
które tworzą przedsiębiorstwo.
© Agnieszka Sopińska
Parametry (cechy) struktury organizacyjnej:
Parametr
Opis parametru
Rodzaje
Specjalizacja
Określa podział pracy i rodzaj więzi
wewnątrz podmiotu.
 specjalizacja produktowa
 specjalizacja funkcjonalna
 specjalizacja regionalna
(geograficzna)
 specjalizacja rynkowa
 specjalizacja technologiczna
Centralizacja
Określa podział uprawnień decyzyjnych
między poszczególnymi szczeblami
organizacyjnymi i stanowiskami
kierowniczymi.
Określa wewnętrzną strukturę władzy w
organizacji.
Struktury scentralizowane
To liczba reguł formalnych
obowiązujących w organizacji, zakres
działań objętych przepisami,
rygorystyczność i szczegółowość
przepisów.
Struktury niedoformalizowane
Formalizacja
Struktury zdecentralizowane
Struktury przeformalizowane
Struktury o odpowiednim
poziomie formalizacji
Hierarchizacja
Określa liczbę stanowisk organizacyjnych i
kierowniczych oraz sposób ich powiązania.
Rozstrzyga, kto, komu podlega w danej
strukturze i jaką w związku z tym ponosi
odpowiedzialność ?
Struktura płaska
Struktura wysmukła
Struktury jednoliniowe
Struktury wieloliniowe
© Agnieszka Sopińska
Czynniki strukturotwórcze
Wewnętrzne
Zewnętrzne
•Faza życia organizacji
•Otoczenie
•Wielkość organizacji
•Relacje władzy
•Strategia
•Technologia
•Kultura organizacyjna
•Cechy osobowości ludzi
© Agnieszka Sopińska
Faza życia organizacji a struktura

Im starsze organizacje, tym wyższy
poziom standaryzacji i formalizacji, aż do
nadmiernej biurokracji.
© Agnieszka Sopińska
Cykl życia organizacji
dojrzałość
schyłek
wzrost
narodziny
0
I
II
III
© Agnieszka Sopińska
IV
Wielkość organizacji a struktura
W małych firmach- proste, scentralizowane struktury
( liniowe, liniowo-sztabowe);
Im większa organizacja- tym bardziej złożona struktura
(macierzowa, tensorowa)
 Wzrasta formalizacja i hierarchia;
 Następuje decentralizacja decyzji i delegowanie
uprawnień;
 Wzrasta rozpiętość kierowania.
© Agnieszka Sopińska
Specjalizacja produktowa
/technologiczna
Strategia a struktura
Dywersyfikacja
Rozwój produktu
Rozwój rynku
Penetracja
Specjalizacja rynkowa/geograficzna
© Agnieszka Sopińska
Technologia a struktura
Struktura
organizacyjna
Technlogia
• statyczna, zasady
mechaniczne
• produkcja masowa,
wielkoseryjna,
powiązana
• produkcja jednostkowa,
małoseryjna, rozproszona
• produkcja ciągła,
specyficzna
• dynamiczna, wskazówki
organiczne, elastyczna
• połączenie statycznej, i
organicznej, ale
wyspecjalizowana i
scentralizowana
© Agnieszka Sopińska
Cechy osobowości ludzi a struktura

Potrzeba władzy
nadmierna centralizacja;

Skłonność do kontroli wynikająca z braku zaufania do
pracowników
nadmierne upraszczanie i
ujednolicanie komórek; rozbudowy administracji
(komórek sztabowych)

Nadmierny paternalizm („to MOJA firma”)
niedocenianie kreatywności podwładnych; osłabienie ich
motywacji do pracy
© Agnieszka Sopińska
Kultura organizacyjna a struktura
Cechy (wymiary)
kultury organizacyjnej
Struktury
mechanistyczne
(scentralizowane)
Struktury organiczne
(zdecentralizowane)
Stosunek do otoczenia
Zamkniętość
Otwartość
Stosunek do zmian
Negatywny
Pozytywny
Wzorce działania
Jednolitość
Różnorodność
Sposób oddziaływania
Instrumentalny
Rozwojowy
Orientacja wyników
Na koszty
Na korzyści
Rola pracowników
Aktorzy/ wykonawcy
uczestnicy
Specjalizacja ról
pracowników
Kolektywizm
Indywidualizm
© Agnieszka Sopińska
Otoczenie a struktura organizacyjna
OTOCZENIE
Stałe
(wysoki
stopień
pewności)
Zmienne
(umiarkowana
niepewność)
Burzliwe
(wysoki
stopień
niepewności)
STRUKTURA
Umiarkowanie
Bardzo
sformalizowana;
sformalizowana;
zdecentralizowana;
scentralizowana;
przestrzega się
przestrzega się zasad
kombinacji zasad
statycznych; system
statycznych i podejścia
mechanistyczny
dynamicznego
© Agnieszka Sopińska
Nieformalna i
niejednoznaczna;
stosująca podejście
dynamiczne;
organiczny system
rozwiązywania
problemów
Relacje władzy, a struktura

Im większa potrzeba kontroli (wynikająca z cech
osobowościowych właściciela lub przepisów)- tym
większa centralizacja;

Im silniejsza władza państwa- tym większa centralizacja i
biurokracja (szczególnie przedsiębiorstw państwowych i
jednostek budżetowych).

Liberalizacja i wolny rynek- sprzyjają decentralizacji
struktur.
© Agnieszka Sopińska
Kierunki ewolucji struktur
Globalizacja
 Specjalizacja
 Wirtualizacja
 Kooperencja

© Agnieszka Sopińska