Wstęp - NetPrace.pl
advertisement
x60Wstęp Ogromna rolę w dziejach ludzkości spełniały i spełniają religie. Kształtowały one i nadal kształtują świadomość ludzi oraz ich postawy życiowe. Religie dzielą się na monoteistyczne (jednobóstwo) i politeistyczne (wielobóstwo). Różnią się także ilością wyznawców i wielkością pełnionej przez siebie roli. Do najważniejszych religii wyznawanych we współczesnym świecie należą: chrześcijaństwo, hinduizm, judaizm, buddyzm, konfucjonizm i islam. Geografia religii jest bardzo zróżnicowana. Nie ogranicza się ona do regionów lub krajów, w których te religie wzięły swój początek, gdyż rozprzestrzeniły się one w ciągu wieków nawet na odległe kontynenty. Niektóre z nich stały się religiami światowymi, uniwersalnymi, ponieważ nie ograniczają się do jednej grupy etnicznej lub narodu, ale obejmują różne kraje czy też części kontynentu. Religie wywierały i wywierają wielki wpływ na rozwój malarstwa, rzeźby, architektury, literatury i muzyki. Wspaniałymi przykładami tego są m.in. budowle sakralne: bazyliki, kościoły, synagogi, meczety, klasztory i zgromadzone w nich obrazy, rzeźby i inne dzieła sztuki, będące trwałym dorobkiem kultury ludzkiej. Są one również wyrazem poziomu życia materialnego i rozwoju gospodarczego wielu pokoleń w ciągu minionych wieków. 1 Celem mojej pracy jest przedstawienie religii współczesnych Indii oraz odpowiedzenie na pytanie zawarte w temacie: Czy religia ta ma wpływ na życie polityczne? Indie-jedno z największych państw świata-łączą różnorodne kultury i tradycje ,są krajem pełnym sprzeczności i kontrastów ,w którym mówi się wieloma językami:1odpowiednie dane określają ich liczbę od 845 do 1652 ,w tym język urzędowy hindi, 17 języków regionalnych oraz język angielski jako pomocniczy .W żadnym innym kraju tradycja i postęp nie przenikają się tak ściśle jak tutaj. Najważniejszą religią Indii jest hinduizm, wyznawany przez 81,1% ludności, dominujący we wszystkich stanach i terytoriach związkowych z wyjątkiem Pendżabu, Dżammu i Kaszmiru oraz stanów przygranicznych na pn. wschodzie. Islam wyznaje 12% mieszkańców Indii , przede wszystkim w stanach Dżammu i Kaszmir , Uttar Prades , Asam , Bengal Zach.i pn.Kerala. 2,3% ludności stanowią chrześcijanie , z czego połowa to katolicy, pozostali zaśunici (rytu malabarskiego i malankarskiego) , prawosławni i protestanci; chrześcijanie zajmują gł. pd. Keralę , Goa (dawne enklawy portugalskie) oraz pd.-wsch. Tereny pogranicza, na których prowadzono intensywną działalność misyjną. 1,9% mieszkańców Indii stanowią sikhowie zamieszkujący Pendżab i terytorium stołeczne Delhi; pozostałe mniejszości religijne to : buddyści (0,8%-wsch.Dżammu i Kaszmir , Sikkim , Arunacal Prades , Maharasztra ) , dźiniści (0,4%-Radźasthan , Madhja Prades ) i parsowie ( 0,01%- Bombaj ). Szerzej przedstawiłam poszczególne religie w Indiach , a przynajmniej te najważniejsze w I , II oraz III rozdziale mojej pracy. W IV zaś zawarłam istotny wpływ tych religii na życie polityczne tego państwa. . I. Hinduizm- najważniejsza religia Indii W Indiach największą religią jest Hinduizm. Religia ta ukształtowała się w V p.n.e., i jest wyznawana przez większość ludności tego państwa. W odróżnieniu od chrześcijaństwa, buddyzmu czy islamu hinduizm nie wykształcił się z nauk jednego człowieka. Religia ta jest gigantycznym konglomeratem rozmaitych wierzeń i poglądów. Często wręcz ze sobą sprzecznych. Niektórzy obliczają, że w hinduizmie jest 330 mln bogów i bóstw, choć liczba ta jest być może nieco przesadzona. Ze względu na wielką różnorodność hinduizmu, religia ta nie wykształciła jednolitej organizacji ani kanonu. w związku z czym trudno jest określić, kto jest hindusem i jakie są szczegóły jego wiary. Ze względów praktycznych przyjęło się, Że hindusem jest ten, kto urodził się w jednej z licznych kast i kto akceptuje nauki spisane w sanhitach, czyli w czterech najstarszych Wedach. Nawet termin hinduizm został stworzony przez Brytyjczyków, którzy podbili Indie i przez wiele dziesiątków lat tam panowali. W sanskrycie, starożytnym świętym języku hindusów, nie ma nawet słowa odpowiadającego hinduizmowi, a to, co Europejczycy określają tym mianem, w sanskrycie nazywa się sanatana dharma,. czyli „wieczna tradycja” albo „wieczna zasada”. O religii tej można na pewno powiedzieć tyle, że jest bardzo stara. Korzenie hinduizmu sięgają co najmniej 4000 lat wstecz. Odkrycia archeologów w pozostałościach po cywilizacji Doliny Indusu (2500-1500 roku p.n.e.) wykazały, że już wówczas czczono wiele bóstw i bogiń, w tym również bóstwo, które jak się sądzi, było wczesną postacią boga hinduizmu – Śiwy. Około roku 1500 p.n.e. na Dolinę Indusu najechali z północy Ariowie. W tym więc, co później stało się hinduizmem, znalazło się wiele elementów wierzeń religijnych i zwyczajów Ariów. Jednocześnie jednak wierzenia miejscowej ludności zostały częściowo zasymilowane 1 Encyklopedia PWN Religia,,tom 5, str.7 2 przez religię najeźdźców. W tysiącach odmian i odłamów hinduizmu można też odnaleźć ślady lokalnych tradycji. Z czasem z języka Ariów powstał nowy język, który obecnie nazywamy sanskrytem. To właśnie w tym języku spisana została większość najważniejszych pism hinduizmu. Najstarsze z nich są tzw. Wedy. W sanskrycie Weda znaczy „wiedza”. Najstarsza i najważniejsza Weda to Rygweda, czyli „wiedza hymnów”1. Cztery Wedy (Rygweda, Samaweda, Jadżuryweda i Atharweda) nazywane są przez hindusów sanhi-tami. Do literatury wedyjskiej należą też brahmany i upaniszady. Do najważniejszych bogów znanych z Wed należą: Jndra2 , Agni 3oraz Waruna – wszystkowiedzący władca nieba Najważniejsi bogowie późniejszego hinduizmu, Siwa i Wisznu, występują wprawdzie w Wedach, lecz mają znacznie mniejsze znaczenie. Systemy religijne, w których istnieje wielu bogów, a dominujący okresowo się zmienia, nazywamy henoteistycznymi. We wczesnym hinduizmie, czyli w wedyzmie, każdy z bogów (w tym czasie wszyscy bogowie byli rodzaju męskiego) pod pewnym względem miałprzewagę nad pozostałymi. Stąd też wzięła się późniejsza koncepcja, że każdy z nich był jedynie przejawem czy też wcieleniem jednego potężnego bytu, siły sprawczej wszystkiego – Brahmana. Ariowie mieli duży zbiór obrzędów. który z czasem ulegał wzbogacenia, poszczególne rytuały stawały się coraz bardziej skomplikowane — w końcu stały się tak wyrafinowane, że poprowadzić je potrafili jedynie bramini, czyli kapłani. Około VII w. p.n.e. Ariowie zdominowali całą Dolinę Gangesu, w tym też czasie bramini utrwalili swoją pozycję jako przewodnicy duchowi całego społeczeństwa. Powołując się na fragmenty Rygwedy, kapłani wprowadzili podział na kasty. Rzeczony tekst opowiadał o stworzenia świata i życia na Ziemi i poświęceniu puruszny, czyli ducha świata, czy też praczłowieka. Z różnych części jego ciała powstały poszczególne stany. z których później wyłoniły się kasty. I tak z ust powstali bramini (kapłani); z ramion — kszatrijowie (rycerze i urzędnicy); z bioder wajśjowie (wieśniacy); wreszcie z nóg siudrowie (służący i niewolnicy). Komentarze dotyczące Wed noszą nazwę upaniszad. Upaniszad jest bardzo wiele, nowe powstają nawet obecnie, jednak do kanonu tekstów świętych zalicza się tylko 13, które spisano w latach 800-400 p.n.e. Znajduje się w nich wiele nowych koncepcji i kategorii filozoficzno-religijnych. Spośród których najważniejsze są pojęcia sansary i karmy (karmanu). San-sara to wieczne koło narodzin i śmierci. Karma zaś to suma etycznych skutków wszystkich uczynków i myśli człowieka, wyznaczająca jego pozycję i los w kolejnych inkarnacjach (wcieleniach). Idea karmy posłużyła kapłanom do uzasadnienia podziała na kasty: jeśli ktoś urodził się w wyższej kuście, to znaczyło to, że w poprzednich wcieleniach niejako sobie na to „zasłużył”. Upaniszady zajmowały się zagadnieniami praktycznymi w niewielkim tylko stopniu, przede wszystkim koncentrowały się na poznania i zrozumieniu przenikającego wszystko, absolutnego bytu, czy też siły Brahmana. Wiedzę o tym bycie zdobywa się dzięki nieśmiertelnej duszy atmanie — to ona jest jedną z nieskończenie wielu siedzib Brahmana. Droga poznania Brahmana może być różna: poprzez ofiarę, ćwiczenie umysłu (joga) albo przez poświęcenie się jednemu z bogów. Ostatecznie człowiek może osiągnąć stan wyzwolenia i wyrwać się z wiecznego kręgu wcieleń. Fundamentalne dzieła hinduizmu, Wedy, brahmany i upaniszady powstały bardzo dawno, bo ponad 2,5 tysiąca lat temu. Od tego czasu jednak hinduska myśl filozoficzno-religijna długo ewoluowała, Około roku 1500, kiedy do wybrzeży Indii zaczęły docierać statki handlowe z Jest to zbiór ponad 1000 hymnów spisanych z przekazów ustnych w latach 1000-800 roku p.n.e. .Praca zbiorowa, Zarys dziejów religii , Warszawa 1986,s.55 2 Wiedzie swoich wojowników na bój z ludźmi i demonami .Richard Waterstone Indie, Świat książki, Warszawa 1996, s.14. 3 Bóg ognia, pośrednik miedzy ludźmi i bogami..Ibidem, s.19. 1 3 Europy, większość kluczowych pojęć i koncepcji była już ustalona. Znany był panteon najważniejszych bóstw, wyraźnie wyznaczone były też strefy ich wpływów na życie łudzi. Określone były poza tym ramy doktryny etycznej, wiadomo było, że życie człowieka dzieli się na cztery etapy, że w życiu można zmierzać ku czterem celom i że istnieją trzy drogi zbawienia. W ramach ogólnej doktryny etycznej uzasadniono i wyraźnie zdefiniowano bardzo skomplikowany i silnie utrwalony system kastowy.. Czwórka najważniejszych bogów hinduizmu składa się z męskiej trójcy: Brahmy, Wisznu i Śiwy oraz jednej bogini — Dewi. Każde z bóstw może mieć wiele postaci, czy też wcieleń (awatara) o różnych imionach i atrybutach. Brahma, stwórca jest uważany za bardzo potężnego, nie jest jednak obiektem szczególnego kultu. Obiektami najwyższej czci jest trójka pozostałych bóstw — Wisznu, Śiwa i bogini Dewi (wcielenia to Kali i Durga). Opowieści o stosunkach między bogami a ludźmi znajdują się w dwóch świętych dziełach literackich, Ramajanie i Mahabharacie. Mahabharata to największy objętościowo poemat epicki na świecie. Jego Ostatnia część, Bkagawadgita została dopisana później. Dzięki idei awatar, czyli kolejnych wcieleń bóstwa, hinduizm mógł asymilować lokalne bóstwa i wpisywać je w pierwotny porządek świata. Z drugiej strony, według niektórych szkół, poszczególne wcielenia bogów były jednocześnie częścią Brahmanu, czyli Ostatecznej Rzeczywistości. Dwa najsłynniejsze z dziesięciu wcieleń boga Wisznu, wielkiego opiekuna świata to Kriszna i Rama. Śiwa, drugi z najważniejszych bogów hinduizmu jest zarówno uosobieniem destruktywnych sit życiowych, jaki odrodzenia, mchu i bezruchu. Z jednej strony symbolem Śiwy jest fallus, z drugiej jest on postrzegany jako uosobienie cnotliwości. Najsłynniejsze wcielenia bogini Dewi to Kali i Durga. Kali to okrutna bogini śmierci, a jednocześnie ta, która przynosi spokój i odpoczynek. Kali przedstawiana jest jako małżonka boga Śiwy równocześnie razem z Sarawasti, żoną Brahmy i Lakshmi, żoną Wisznu uważana jest za uosobienie potężnego pierwiastka żeńskiego — Śakti.1 Oprócz wiedzy teoretycznej hinduizm zawiera także szereg praktycznych porad i nakazów dotyczących życia codziennego. Cztery dopuszczalne cele życia dotyczą zarówno teraźniejszości, jak i odleglejszej perspektywy, samsary. Dwa ziemskie cele życia — poszukiwanie przyjemności, w tym również przyjemności seksualnej (kama), oraz zdobywanie dóbr doczesnych, są w hinduizmie traktowane jako wartościowe, cenniejsze są jednak dwa pozostałe cele — spełnianie obowiązków wobec bliźniego i poszukiwanie ostatecznego wyzwolenia. czy też zbawienia (moksza). Życie hindusa, a konkretnie bramina, dzieliło się na cztery podstawowe etapy. Każdy bramin był kolejno: uczniem, panem domu, pustelnikiem i świętym ascetą. Podążanie tą drogą traktowane było zarówno jako idealny model życia osobistego, jak i doskonały oraz praktyczny sposób organizacji życia rodzinnego. Każdy etap życia bramina wiązał się z innymi obowiązkami. Na przykład uczeń powinien zachować czystość cielesną, z kolei pan domu powinien się ożenić i mieć synów. Cnotliwa kobieta powinna kolejno pozostawać pod opieką ojca, męża i synów. Powinności zależały również od statusu społecznego. Zważywszy, że od czynów w tym życiu zależało to, w jakiej kaście dana osoba odrodzi się w przyszłości, należało żyć cnotliwie, zgodnie z wymaganiami dla danej kasty, by zasłużyć sobie na nagrodę w przyszłym wcieleniu. Zbawienie można było osiągnąć, idąc jedną z trzech dróg. Byty to karma-marga, czyli „droga uczynków”; dżniana-marga, czyli „droga wiedzy” i bhakti-marga, czyli „droga oddania się, poświęcenia”. Droga uczynków była praktykowana przez większość hindusów. Polegała ona na spełnianiu powinności wynikających z przynależności kastowej i aktualnego etapu życia. Ci, którzy kroczyli drogą wiedzy, czytali święte pisma, zwłaszcza upaniszady i rozmyślali 1 Richard Waterstone Indie,Świat książki, Warszawa 1996, s.80. 4 nad ich treścią. Medytując i samodoskonaląc się, starali się osiągnąć oświecenie i dotrzeć do Ostatecznej Rzeczywistości. Droga poświęcenia się bogu, miłości do niego jest jednym z najstarszych elementów hinduizmu. Opowieści o Krisznie i Śiwie w Mahabharacie i o Krisznie w Bhagawatpuracie to właśnie przykłady literatury sławiącej bogów, będącej wyrazem poświęcenia i oddania się. Jednym z największych mistrzów tego prądu był Ramanudża1. Doskonałym przykładem ludzi, którzy wybrali drogę poświęcenia się, są członkowie Ruchu Świadomości Kriszny.. Ich pieśni są improwizowaną mantrą, wielokrotnie powtarzanym imieniem boga. Hindusi oddają też cześć swoim bogom stawiając ołtarze, nucąc rytualne pieśni, paląc świece I składając ofiary . W hinduizmie znane są świątynie i kapłani, nie ma jednak struktur hierarchicznych (takich, jak na przykład w kościele katolickim), nie ma jednolitego wyznania wiary, ani jednorodnego kodeksu postępowania. Jednocześnie jest to jedna z najpotężniejszych religii świata — ocenia się, że różne formy hinduizmu wyznaje prawie miliard ludzi na całym świecie, głównie w Indiach, ale także, ludzie hinduskiego pochodzenia, na przykład w Wielkiej Brytanii i RPA. Dzięki upowszechnieniu dostępu do edukacji i swobodnemu przepływowi informacji w ostatnim stuleciu wykształcił się tak zwany hinduizm akademicki — głównymi bóstwami tej podstawowej odmiany hinduizmu są Wisznu, Śiwa i Bogini-Matka (Dewi). W Indiach jest jednak kilkaset tysięcy wiosek i w większości z nich religia przyjmuje specyficzną formę. W różnych miejscach czci się różne lokalne bóstwa. Poszczególne bóstwa z hinduskiego panteonu mogą zajmować inne miejsce w hierarchii. W różnych rejonach Indii obchodzi się inne święta, tradycyjnie też różne są święte miejsca, do których wędrują pielgrzymi. Istnieją też jednak święta wspólne dla większości wyznawców hinduizmu. Jednym z takich świąt jest Diwali, Święto Światła, przypadające na przełom października i listopada. Kojarzone jest ono z kultem Lakszmi — bogini szczęścia i pomyślności, małżonki Śiwy. Charakterystycznym elementem tego święta, nazywanego także hinduskim Nowym Rokiem, są sztuczne ognie i fajerwerki. Hindusi wierzą, że szczęście zawita do każdego domu, w którym jest zapalone światło. Wiosenne święto Holi jest równie popularne jak Diwali, bardziej uroczyście obchodzone jest w północnej części kraju. Holi to święto radosne. jego charakterystycznymi elementami są okazjonalne żarty i okresowe zawieszenie podziału kastowego i większości tabu. Bohaterami święta Holi są Kriszna i Wisznu, a dzień ten jest uznawanyza święto płodności i nieskrępowanej seksualności. Tradycja nakazuje w czasie święta Holi oblewanie się barwioną wodą albo obrzucanie kolorowympudrem. Ostatnio w niektórych miejscowościach zakazano tych praktyk Najsłynniejszą pielgrzymką hindusów jest odbywająca się co 12 lat Kumb Mela — pielgrzymka i kąpiel w świętej rzece — Gangesie. W pielgrzymce do Allahabadu, gdzie spotykają się dwie święte rzeki — Ganges i Jumna — uczestniczy czasami nawet 10 milionów pielgrzymów! Wyznawcy hinduizmu nie są zobowiązani do uczestnictwa w jakimkolwiek publicznym obrzędzie czy akcie kultu, Religia ta jest bowiem skrajnie indywidualistyczna i jedyny obowiązek, jaki nakładu na swoich wyznawców to nakaz postępowania zgodnie z obowiązkami wynikającymi z przynależności kastowej. W hinduizmie kapłan nie jest niezbędnym pośrednikiem w kontaktach człowieka z bogami. Nie ma też zwyczaju wspólnego, zbiorowego czczenia bóstw. Każdy hindus może indywidualnie oddawać cześć bogu w świątyni albo we własnym domu. W świątyniach pudźa może obejmować takie Żył w latach 1017-1108r.n.e.,indyjski filozof ,teoretyk wendanty rzecznik monizmu względnego; wg R. świat i dusze są atrybutami, nie częścią Boga pojętego personalistycznie; gł. droga-bhakti. Encyklopedia PWN, Warszawa 1982. 1 5 czynności jak ofiarowywanie wizerunkom bogów darów, na przykład kwiatów, i chodzenie w kółko zgodnie z ruchem wskazówek zegara. W domu pobożny hindus, zwłaszcza ten wysoko urodzony 1, odprawia codzienne rytuały w specjalnym, odosobnionym pokoju albo przed umieszczoną w kącie kapliczką. Bogów, przodków i wszystkie żywe istoty czci się odpowiednio — wznosząc modlitwy, ofiarowując ogień, wodę i pokarm. W hinduizmie znane są rytualne uroczystości związane z poszczególnymi etapami życia rytuały inicjacyjne młodych mężczyzn, śluby, pogrzeby2 i oddawanie czci przodkom rodu. Tradycyjna forma pogrzebu, w czasie którego żona była zmuszana do towarzyszenia zmarłemu mężowi na stosie, została zakazana przez Brytyjczyków w 1829 roku i obecnie jest już prawie całkowicie zapomniana. System kastowy wciąż odgrywa w Indiach ogromną rolę, chociaż hierarchia wynikająca z podziału kastowego nie jest równoznaczna z podziałem na biednych i bogatych. Należący do najwyższej karty bramin może być na przykład bardzo biedny, a znacznie niżej ulokowany wajśja (kupiec) może być prawdziwym bogaczem. Nawet jednak ten tradycyjny model został nieco zmodyfikowany przez współczesny system prawny. Wprowadzono bowiem prawa zakazujące prześladowania i wykorzystywania przedstawicieli niższych kart, zwłaszcza zaś tzw. Niedotykalnych, czyli ludzi nie należących do żadnej kasty. Obecnie niedotykalni mają na przykład zagwarantowane miejsca w parlamencie. Mimo tych ograniczeń, system kastowy jest jednak w Indiach wciąż żywy, najwyraźniej widać to w doborze partnerów życiowych w Indiach niemal wszystkie małżeństwa (wciąż aranżowane przez rodziców młodych) zawierane są w obrębie jednej kasty. Na obecny kształt hinduizmu wywarło wpływ wielu myślicieli. Najważniejsi z nich to prawdopodobnie Sri Ramakrishna (1836-1886r) i jego uczeń, Swami Vivekananda (18631902r) Ci dwaj mędrcy stworzyli filozoficzne podwaliny pod współczesny w miarę jednolity hinduizm, głosząc, że różnice w kulcie są nieistotne, że właściwie wszyscy czcimy jeden byt nadrzędny, zasadę wszechrzeczy- Swami Vivekananda uczył, że chociaż najwyższy, nieosobowy bóg nie posiadaatrybutów i nie może być w związku z tym ani zrozumiany, ani opisany, to jednak jego poszczególne wcielenia mogą przyjmowaćpostać osobową. Różne religie mogą nadawać swoim bogom różne imiona, jednak jak hindusi twierdzą, są to tylko różne postacie tegosamego boskiego pierwiastka. Niewykształcony, prosty wieśniak oddający częśćjednemu z. najpopularniejszych bogów jest wart tyle samo, co mędrzec znający na wylot starożytne święte pisma. Pod koniec XIX wieku wykształceni hindusi, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, zdali sobie sprawę, że hinduizm ma coś do zaoferowania światu, Zaczęli więc propagować rodzimą kulturę. Jednym z takich właśnie wykształconychmędrców, którzy nie odwrócili się od swoich korzeni, był prawnik filozof i działacz społeczny — Mohandas Karamchand Gandhi 1 .Początkowo działał w Południowej Afryce, w Natalu, gdzie walczył o prawa mniejszości hinduskiej. Z tego okresu pochodzi jego koncepcja ahimsy, czyli oporu wobec niesprawiedliwości, ale bez stosowania przemocy. Koncepcja unikania przemocy znana była w hinduizmie już od czasów wedyjskich, nikt nie próbował jej jednak wcielać w życie z taką konsekwencją. Po powrocie do Indii w 1914 roku walczył o prawa niedotykalnych. między innymi odrzucając przesąd. iż członek wyższej kasty „kala się” poprzez kontakt z przedstawicielem kasty niższej. Chociaż Mahatma Gandhi nie wywarł wielkiego wpływuna doktrynę religijną hinduizmu, stal się największym chyba popularyzatoremhinduizmu na świecie. Zawsze pozostawał posłuszny głoszonym przez siebie zasadom, był jednym z ojców Czyli należący do kasty kapłanów, wojowników albo kupców. Zwykle poprzez kremację. 1 1869-1948r., znany jako Mahatma, czyli „wielki duchem” 1 2 6 niepodległości Indii. Wielokrotnie głodował, protestując przeciwko wewnętrznym konfliktom etnicznym. Zginął w 1948 roku, zabity przez hinduskiego fanatyka. . II. Islam W Indiach jak już wspomniałam na wstępie islam wyznaje 12% ludności, dlatego też warto jest przybliżyć w niewielkim stopniu tę religię. Jest to wielka monoteistyczna religia, założona w VII w. przez Mahometa, a której główne zasady wyłożone są w Koranie i Sunnie muzułmańskiej. Główne zasady to: wiara w jedynego boga Allaha i w proroków. Przyjęto 99 "imion" Allaha - tworzą one różaniec muzułmański. Islam jest ostatnią, wielką religią uniwersalną, jedną z religii objawionych, kontynuującą tradycje religii żydowskiej i chrześcijańskiej. Liczy obecnie ponad 700 milionów wyznawców, skupiających się głównie: w Afryce Północnej i na kontynencie azjatyckim- na Bliskim i Środkowym Wschodzie, w Indiach oraz w Azji Południowo-wschodniej. Islam z chwilą swego powstania zaczął nową epokę w historii ludów, które go przyjęły. Islam jest to religia i państwo jednocześnie, prawo i ideologia obejmująca całość życia jednostkowego i społecznego jego wyznawców. Inaczej mówiąc, islam jest religią, która się zajmuje w równej mierze życie człowieka na tym świecie, jak i jego "życiem ostatecznym", a więc prawdami wiecznymi, jak również państwem, rodziną, małżeństwem itp. Władza Świecka w islamie jest związana ściśle z władzą duchowną. Islam jako religia jest rygorystycznie monoteistyczna, nie dopuszcza więc nawet cienia czy pozoru politeizmu, jest jeden jedyny Bóg- Allah i nie ma żadnego innego bóstwa. Tak więc, w pojęciu rygorystycznych muzułmanów, nawet religia chrześcijańska przez swój dogmat o Trójcy Świętej posiada elementy politeizmu. Islam nie posiada instytucji "kościoła", nie ma też duchowieństwa w rozumieniu np. chrześcijańskim, nie ma więc w społeczności muzułmańskiej podziału na duchowieństwo i ludzi świeckich. Jeżeli istnieją w islamie bractwa religijne, które są nawet bardzo rozpowszechnione, to, po pierwsze, nie jest to zgodne z duchem pierwotnego islamu, a po drugie, są to zgromadzenia ludzi świeckich, którzy zbierają się wspólnie dla odprawiania wspólnych ceremoniałów i modlitw. Islam odnosi się negatywnie do życia w celibacie i zachęca do małżeństwa, a Koran poświęca wiele uwagi rodzinie i małżeństwu. Moralność muzułmanów jest oparta na naukach zawartych w Koranie i Sunnie proroka, na islamu prawie, które ma charakter totalitarny, rządzący każdą czynnością człowieka należącego do społeczności muzułmańskiej. Praktyczne zasady etyki muzułmańskiej są zawarte w każdym dziale prawnym i stosownie do nich czyny są dzielone .Największą zbrodnią w islamie jest odstępstwo od wiary, a następnie: morderstwo, nierząd, sodomia, picie wina, kradzież, fałszywe świadectwo, oszczerstwo oraz odmowa jałmużny. Do zasad moralnych islamu należy przestrzeganie obowiązków islamu. Obowiązki islamu Każdego muzułmanina, czyli wyznawcę islamu obowiązują: 1) szahada- wyznanie wiary1. 2) salat- modlitwa muzułmańska 3) zakat- podatek o charakterze jałmużny.2 4) saum- post.3 „Nie ma boga prócz Allaha, Mahomet jest jego wysłannikiem.” Wykład prof. dr hab. K. Kondrat Antropologia kulturowa-Islam. 2 2,5% od majętności , na ubogich, sieroty, wdowy, biednych. 3 Od wschodu do zachodu słońca przez miesiąc. 1 7 5) hadżdż- pielgrzymka do Mekki. Obowiązki te nazywają się w teologii muzułmańskiej pięcioma filarami islamu. Szerzenie ich, zalecane przez Koran za pomocą oręża, czyli przez Świętą wojnę, nazywa się dżihad. W związku z tym, iż islam zajmuje się wiele "sprawami tego świata", od samego początku popierał on naukę i szkolnictwo, nakazując "poszukiwać wiedzy od kolebki do grobu". Toteż w islamie rozwinęła się bardzo szybko nauka, filozofia, zakwitła bogata, nawet wyrafinowana kultura. To wszystko miało sprzyjać pomyślności w życiu na tym świecie, jako przygotowaniu do życia w świecie przyszłym. We współczesnym świecie islam może wydawać się egzotyczny, a ponad to ekstremistyczny. Być może przyczyną tego jest fakt, że na Zachodzie religia nie dominuje w życiu codziennym. Muzułmanie natomiast religię zawsze stawiają na pierwszym miejscu, nie ustalając granic między życiem świeckim a sakralnym. Wierzą oni, że Prawo Boskie Shari'a powinno być przestrzegane bardzo dokładnie, dlatego sprawy związane z religią są tak ważne. III. Mniejszości religijne Indii. 1.Buddyzm O Indiach mówi się , że jest to kraj wielu religii. Tak też faktycznie jest, wiele religii bierze swój początek właśnie z tego państwa. Buddyzm, mimo że narodził się w Indiach, to nie ma dzisiaj w tym kraju zbyt wielu wyznawców. Na świecie jest buddystów około 300 milionów: 200 tysięcy w Europie, 200 tysięcy w Ameryce Północnej, 500 tysięcy w Ameryce Łacińskiej, 300 tysięcy w byłym ZSRR. Najwięcej wyznawców mieszka na Cejlonie, w Birmie, Tajlandii, Japonii, Korei i Chinach. Niewielkie gminy buddyjskie znajdują się w Europie.1 Buddyzm jest to religia pochodząca z Indii Północnych. Jest to ruch religijno filozoficzny zwrócony przeciw wierze w bogów, buddyści odrzucili system kastowy i obrządki wedyjskie. Ze starszej religii przejęli idee karmy, reinkarnacji, nirwany i wiele innych pojęć. Ich religia kładzie nacisk na medytacje i przestrzeganie wzorców moralnych. Jego twórcą był Gautama z rodu Siaków. Buddyzm głosi idee tolerancjidla odmiennych poglądów i wierzeń (uznając je za różne sposoby głoszenia tej samej prawy o człowieku), równości społeczeństw i potępia kastowość. Znalazł wielu wyznawców wśród ludów żyjących w surowych warunkach przyrodniczych i społecznych. OD swoich wyznawców wymaga wyrzeczenia się uciech, czystości serca, życzliwości dla wszelkich form życia, a przede wszystkim dla cierpiących. Językiem buddyzmu jest język jego wyznawców. Mimo, iż kolebką buddyzmu są Indie ,we współczesnych Indiach buddyści zostali już tylko mniejszością religijna wypartą przez hinduizm. „ Poznawanie buddyzmu jest poznawaniem siebie. Poznawanie siebie jest wykraczaniem poza siebie. Wykraczanie poza siebie będzie pełnym oświeceniem. Pełne oświecenie jest wyzwoleniem naszego ciała i umysłu i wyzwoleniem ciał i umysłów innych. Nie pozostają żadne ślady oświecenia i ten brak śladów ciągnie się w nieskończoność.”2 2.Dżinizm Richard Waterstone Indie ,Świat książki,Warszawa 1996,s.30. Dogen ,mistrz Zen (1200-1253) był prawdopodobnie największym mistrzem japońskiego buddyzmu zen. Po studiach w Chinach w 1227r. wrócił do Japonii .Uważany jest za założyciela japońskiej tradycji Soto. Jego unikalne dzieło to „Shobogenzo” ,www.republika.pl/bardo4/dogen.html 1 2 8 Doktryna dżinijska stanowi w przeciwieństwie do buddyzmu zwarty i spójny system filozoficzny, który zakłada: (1) istnienie wielu dusz jednostkowych (dżiwa ), (2) dusze mają następujące właściwości: nieograniczone widzenie i zdolności poznania, nieograniczoną moc i błogość, (3) aktywność człowieka powoduje osadzanie się w duszy subtelnej materii, czyli, karmana, (4) karman osadzony w duszy ogranicza jej właściwości i w wyniku tego zachodzą nowe narodziny. Sposób wydobycia się z kołowrotu narodzin i śmierci : - należy prowadzić moralny tryb życia - uniezależniać zmysły od wrażeń zewnętrznych, gdyż wywołują one namiętności, natomiast uniezależnienie się zmysłów prowadzi do osłabienia karmana - stosować ascezę, gdyż jest ona najważniejszym środkiem prowadzącym do zniszczenia karmana. Wyzwolona w ten sposób dusza udaje się w kierunku centrum świata, gdzie spotyka się i łączy z innymi duszami, tworząc duchową wspólnotę. Aby uzyskać wyzwolenie, wyznawcy dżinizmu musieli się stosować do następujących zaleceń: trzeba być mnichem oraz spełnić pięć ślubów, które mówią, że: (1) należy oszczędzać każde życie, (2) mówić prawdę, (3) nic nie posiadać, (4) niczego nie zdobywać, (5) utrzymywać czystość seksualną. Ponadto należy być ostrożnym przy chodzeniu, mówieniu, zbieraniu jałmużny, braniu do ręki jakiejś rzeczy oraz przy wypróżnianiu się. Należy prowadzić rozmyślania na temat: nietrwałości wszechrzeczy, bezsilności istot, następowania wcieleń, samotności wszelkiej istoty, różnicy między duszą i ciałem, nieczystości ciała, powstawania karmana, wieczności świata, wyjątkowości oświecenia i szlachetności nauki dżinijskiej. Oprócz tego istnieją dwadzieścia dwie uciążliwości, którym powinien oddawać się mnich dżinijski, między innymi są to: głód, pragnienie, upał, zimno, kłujące owady, twarde łoże, obelgi itp. Dziś dżinizm jest niemal nie obecny w Indiach , ale jednak jeszcze istnieje dlatego warto jest wspomnieć o tak ciekawej religii i dla nas europejczyków tak egzotycznej. IV. Wpływ religii na politykę . 1.Problem głodu. Indie – wielomilionowy kraj, zróżnicowany pod względem kulturowo-religijnym, ponoszący ogromne wydatki na zbrojenia, z którego pochodzi wielu wybitnych ludzi boryka się ze straszliwą plagą głodu. Jak może mieć to miejsce, gdy na ulicach paradują dobrze odżywione i zdrowe tłuściutkie krowy? Ważnym problemem powodującym głód jest religia. Indie zajmują czołowe miejsce pod względem pogłowia bydła, jednak hinduizm surowo zabrania uboju tych zwierząt. Dostarczają one, co prawda mleka, naturalnego nawozu i w razie potrzeby materiału na opał, jednak korzyści te są nieporównywalnie mniejsze od tych, które udałoby się osiągnąć przez przeznaczenie, choć części z nich do konsumpcji. Dochodzi wręcz do paradoksu. Ale religia jest religią, więc należy uszanować te ograniczenia. 2.Konflikty wewnętrzne w Indiach. „Gwoździem do trumny” są nieustannie wybuchające konflikty zbrojne. Do najbardziej zaciętego należy spór o Kaszmir. Wiadomo też, że oba kraje dysponują bronią nuklearną. Prognozy nie są zbyt obiecujące. Przy dzisiejszych problemach z gospodarką indyjską nie ma, co liczyć na unowocześnianie rolnictwa, edukację i programy pomocy rządu. Sprawa Kaszmiru ciągnie się od 1947 r., czyli od czasu uzyskania niepodległości przez Indie i Pakistan. Był on już bezpośrednim powodem wybuchu dwóch wojen między Indiami i 9 Pakistanem. Na terenie Kaszmiru od 1990 r. toczy się wojna partyzancka przeciwko władzom indyjskim. Separatyści kaszmirscy są popierani przez Pakistan, który liczy, że w przyszłości obejmie on całą kontrolę nad Kaszmirem. Z drugiej strony działają ruchy separatystyczne nie kontrolowane przez to państwo, które dążą do niepodległości Kaszmiru. W stolicy Kaszmiru Srinagarze już od lat panuje stan wyjątkowy. Wojsko i władze indyjskie prześladują mieszkańców tego stanu, podejrzanych o współpracę z separatystami. W lipcu 1995 r. terroryści kaszmirscy z grupy Al Faran uwięzili pięciu zakładników z państw zachodnich. Jednego z nich w okrutny sposób zamordowali. Domagali się od rządu w Delhi wypuszczenia z więzienia 21 aktywistów kaszmirskich. Zamordowanie jednego z zakładników - Norwega wzbudziło protesty na całym świecie. Ze względu na położenie geopolityczne szanse na niepodległość Kaszmiru są nikłe. Kaszmirczycy muszą wybierać między Indiami a Pakistanem, czyli wyznawcami hinduizmu a braćmi spod znaku Mahometa. Pendżab - Sikhowie . Sikhowie stanowią 52% ludności indyjskiego stanu Pendżab. Od Hindusów odróżnia ich pochodzenie i wiara. Na początku lat 80. rozpoczęli walkę o niepodległość Pendżabu. W 1984 r. rząd centralny wydał rozkaz szturmu na Złotą Świątynię w Amritsarze. Zginęło setki Sikhów wraz z ich duchownymi przywódcami. Poprzysięgli oni pani premier I. Gandhi zemstę. Została ona zamordowana przez Sikhów z jej osobistej ochrony 31 października 1984 r. w Delhi. Był to odwet za zamordowanie ich przywódcy Singha Bhindranwale i tysięcy jego wyznawców oraz współpracowników podczas szturmu na Złotą Świątynię w czerwcu 1984 roku. Sikhowie ciągle myślą o realizacji budowy państwa o nazwie Khalistan (Chalistan) w Pendżabie. 3.Konflikty na subkontynencie indyjskim 15 sierpnia 1947 r. w Delhi i Karaczi odbyły się uroczystości przyznania niepodległości Indiom i Pakistanowi. Sam pomysł podziału Indii Brytyjskich na dwa państwa o w miarę jednolitej strukturze religijnej przez Brytyjczyków był uważany za dobry. Znawcy problemu uważali jednak inaczej. Na początku chodziło o Bengal i Pendżab, które zostały podzielone przez nowe państwa. Z czasem problemem stał się Kaszmir i Dżammu, zamieszkały w większości przez wyznawców islamu. Początek niepodległości obydwu państw to ponad pół miliona zabitych w zamieszkach w samym Pendżabie. Od tej pory historia obydwu państw została naznaczona sporami terytorialnymi o zabarwieniu religijnym. Z czasem pojawił się także trzeci uczestnik wydarzeń - Chiny. Kraj ten, pretendujący do roli mocarstwa regionalnego, a później światowego, nie mógł zaakceptować indyjskiej polityki niezaangażowania i pokoju. Ważną rolę odgrywały tu także wewnętrzne konflikty o zabarwieniu narodowym i religijnym w samych Indiach. -Konflikt Indie – Pakistan . I wojna Indie - Pakistan wybuchła w październiku 1947 roku. Maharadża Gulab Singh przyłączył Kaszmir i Dżammu do Indii. Była to trudna decyzja, gdyż ze względów geopolitycznych Kaszmir nie miał szans na niepodległość. Względy religijne i ekonomiczne przemawiały za połączeniem z Pakistanem. 22 października 1947 r. zaczęły się rzezie hinduistów w Kaszmirze, dokonywane przez rebeliantów muzułmańskich. Maharadża wezwał na pomoc wojska indyjskie, które bardzo szybko rozprawiły się z rebeliantami. Na teren Kaszmiru weszły także wojska pakistańskie i rozpoczęły się walki, chociaż w ograniczonym wymiarze. Nie toczono tu wielkich bitew, ale dochodziło do sporadycznych starć. 1 stycznia 1948 r. Indie przekazały sprawę Radzie Bezpieczeństwa ONZ. 1 stycznia 1949 r. nastąpiło zawieszenie broni oraz utworzono linię demarkacyjną kontrolowaną przez ONZ. Dwie trzecie terytorium Kaszmiru kontrolowały Indie, a pozostałą 10 część Pakistan. O przyszłości spornego terytorium miał zadecydować plebiscyt zaproponowany przez ONZ, którego jednak nie przeprowadzono. II wojna Indii z Pakistanem wybuchła 5 lipca 1965 r. Była to wojna o pustynię Rann of Kutch. Podczas niej kilkakrotnie zawierano i zrywano rozejmy. 6 września 1965 r. wojska indyjskie dokonały inwazji na terytorium Pakistanu. Do trwałego zawieszenia bronii przyczyniła się mediacja ZSRR. W styczniu 1966 r. prezydent Pakistanu Ayub Khan i premier Indii Lal Bahadur Shastri podpisali rozejm III wojna Indii z Pakistanem wybuchła 2 grudnia 1971 r. Była ona ubocznym efektem wojny domowej w Pakistanie, w wyniku której powstał Bangladesz. 26 marca 1971 r. w Dhakka proklamowano powstanie nowego państwa Bangladesz, które powstało po secesji Pakistanu Wschodniego. Po dwóch tygodniach walki wojska pakistańskie zostały pokonane. W Pakistanie Zachodnim Indie zajęły prowincję Kutch. Po tym premier I. Gandhi zdecydowała się na zawarcie rozejmu. Premierem Pakistanu został Zulifikar Ali Bhutto, a premierem Bangladeszu Mudżibur Rahman. Zakończenie Na postawione w temacie pracy pytanie ,odpowiadam zdecydowane TAK, -religia we współczesnych Indiach ma wpływ na życie polityczne, myślę że przedstawione przeze mnie przykłady ,dają wyraźny tego obraz i odzwierciedlają najistotniejsze współczesne problemy polityki tego kraju związane z religią. W swojej pracy przedstawiłam w skrócie pozycję ludzi i wszechświata. Egzystencję człowieka w tym życiu konstytuują dwie sfery jego działalności. Jedna z nich jest niezmienna dla wszystkich ludzi i nie można jej uniknąć, jest to całkowite poddanie się boskiemu prawu. Druga dotyczy wolnej woli człowieka, ponieważ posiada on moc myślenia i formułowania sądów, został zaopatrzony w rozsądek i intelekt. Może przyjąć każdą wiarę, sposób życia lub stworzyć swój własny kodeks postępowania, został obdarzony nieograniczoną swobodą wyboru i działania. Człowiek rodzi się muzułmaninem, hindusem , chrześcijaninem itp. w zależności od miejsca na świecie Jednak. to od nas zależy kim będziemy w swoim życiu. Indie pod względem zróżnicowania religijnego są krajem wyjątkowo interesującym, myślę ,że po zapoznaniu się z moją lekturą można być tego pewnym .W żadnym innym kraju tradycja, religia i postęp nie przenikają się tak ściśle jak tutaj. Swoją prace pragnę zakończyć słowami Williama Cecila1, który twierdził, że państwa w których obywatele są wyznawcami dwóch różnych religii są stale zagrożone możliwością konfliktu. "Nigdy nie może być bezpieczne takie państwo, gdzie toleruje się dwie religie. Nie ma bowiem nienawiści tak wielkiej jak wyznaniowa, a ci, co różnią się w służbie Bożej, nie pogodzą się nigdy w służbie ojczyzny." Praktyka wskazuje, że pomimo różnic kulturowych, doktrynalnych można w różnorodności wyznań znaleźć płaszczyzny porozumienia, wyodrębnić to co wspólne, to co łączy. Konieczna do tego jest tolerancja religijna. Kwestia tolerancji religijnej należy do najzacniejszych problemów życia społecznego i to zarówno w przeszłości jak i obecnie. . BIBLIOGRAFIA Lord Burghley, 1520-1598,ang.mąż stanu; doradca Elżbiety I,40 lat kierował polityką państwa .Wielka Encyklopedia Polonica. 1 11 1.Encyklopedia PWN, Warszawa 1982. 2. Internet, Hinduizm-Sanatana Dharma http://kazwid.w.interia.pl 3. Internet, Ciało i umysł http://republika.pl/bardo4/dogen.html 4. Kodrat K., Islam ,wykład z antropologii kulturowej ,I semestr Stosunki Międzynarodowe, Białystok 2003. 5. Mejor M., Człowiek poszukuje Boga, Warszawa 2002. 6. Państwa świata-leksykon ,tom 4 Azja ,Australia, Oceania . Geo Center Warszawa 2001. 7. Religia Encyklopedia PWN, tom 5 8 Staniów H., Geografia 2.Podręcznik dla Gimnazjum, Wyd .Edukacyjne Wiking , Warszawa 2000. 9. Waterstone R.,Indie, Świat książki, Warszawa 1996. 10.Zarys dziejów religii ,Iskry, Warszawa 1986. SPIS TREŚCI: WSTĘP.........................................................................................................1 I. HINDUIZM-NAJWAŻNIEJSZA RELIGIA W INDIACH.................3 II. ISLAM.................................................................................................14 III. MNIEJSZOŚCI RELIGIJNE INDII....................................................17 1)Buddyzm...........................................................................................17 2)Dżinizm.............................................................................................18 IV. WPŁYW RELIGII NA POLITYKE ..................................................20 1)Problem głodu w Indiach..................................................................20 2)Konflikty wewnętrzne w Indiach......................................................20 3)Konflikty na subkontynencie indyjskim...........................................22 -konflikt Indie-Pakistan......................................................................22 ZAKOŃCZENIE........................................................................................24 12 BIBLIOGRAFIA........................................................................................26 13
