PLAN NAUCZANIA FILOZOFII DLA LICEUM

PLAN NAUCZANIA FILOZOFII
DLA LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W KOWARACH
Klasa II
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIECIA
1. Co to jest filozofia?
1. Refleksja na temat pojęcia filozofii. Uczeń zna treść monologu Sokratesa o filozofii w
2. Kto to jest filozof?
1
Filozofia jako potrzeba ludzkiego
ducha – porównanie postawy
filozoficznej Talesa, Sokratesa,
Pitagorasa i Epikteta.
3. Kiedy zaczyna się
filozofowanie?
1
Warunki niezbędne do zaistnienia
refleksji filozoficznej.
Uczcie Platona.
A
Wyjaśnia pochodzenie i etymologię nazwy „filozofia”.
Porównuje niewiedzę Sokratesa do niewiedzy tych,
B
którzy nie filozofują.
C
Uczeń zna wypowiedzi wybranych filozofów
A
starożytnych na temat znaczenia filozofowania w
życiu człowieka.
Rozumie, czym różni się filozofowanie od innych
form aktywności umysłu i porównuje je ze sobą.
B,C
Uczeń wymienia zjawiska, które budzą jego
ciekawość, zdumienie, zdziwienie.
Wymienia przykłady sytuacji, w której człowiek
całkowicie zmienia swoje poglądy.
Rozumie wpływ „sytuacji granicznych” na
światopogląd człowieka
A
C
B
D
POMOCE
DYDAKTYCZNE
Standard
TREŚĆ
kategoria
celu
ZAGADNIENIE
Il. godzin
1. WPROWADZENIE DO FILOZOFII
Platon, Uczta
1c
2a
1a
4ac
2ab
Cyceron, Rozmowy
tuskulańskie,
Platon, Fedon,
Teajet
1c
2cd
K. Jaspers,
4a
Wprowadzenie do
1c
filozofii,
2a
Arystoteles, Zachęta
do filozfii
4. Pytanie o prawdę
podstawowym pytaniem
filozoficznym.
5. Platoński Mit o jaskini
jako przykład
filozoficznej refleksji nt.
sensu ludzkiej
egzystencji.
1
1
Klasyczna definicja prawdy.
Podstawowe zasady
prawidłowego sformułowania
pytania.
Klasyfikacja pytań filozoficznych.
Dyscypliny filozoficzne.
Zna i rozumie arystotelesowską definicję prawdy.
Odróżnia pytania filozoficzne od pytań
zredukowanych tematycznie.
Samodzielnie formułuje pytania filozoficzne.
Zna dyscypliny filozoficzne
Analiza i interpretacja tekstu
filozoficznego.
Potrafi zilustrować i wyjaśnić treść fragmentu
Państwa Platona (mit jaskini)
Dostrzega związek pomiędzy tekstem Platona a
konkretnymi sytuacjami we własnym życiu.
Wymienia podejmowane w tekście problemy
filozoficzne i dokonuje ich klasyfikacji
2. SZTUKA DYSKUTOWANIA
1. Słowo i znaczenie.
3 Nazwy i predykaty
Uniwersalia
Definicje
2. Zdanie i sąd.
1
Rodzaje zdań
Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwa i znakiem nazwy
Wskazuje denotację i predykat we wskazanych
wypowiedziach.
Wyjaśnia różnicę pomiędzy nazwą i pojęciem.
Wyjaśnia różnice pomiędzy realnym, nominalnym i
konceptualnym poglądem na sposób istnienia
uniwersaliów.
Wyjaśnia spór o uniwersalia na przykładzie
wybranych pojęć: człowiek, trójkąt, sprawiedliwość.
AB
D
A
Arystoteles,
Metafizyka
A. Anzenbacher,
Wprowadzenie do
filozofii
1a
2a
1d
Platon, Państwo
3ac
1c
K. Ajdukiewicz,
Zarys logiki
1ab
2a
B
D
B,C
C
B
C
B,C
B,D
Zna i rozumie strukturę definicji klasycznej.
Odróżnia definicję analityczną od syntetycznej.
Samodzielnie buduje definicje.
Wskazuje błędy w definiowaniu.
A,B
Odróżnia zdanie od sądu.
Podaje przykłady zdań prostych i złożonych
Wartościuje prawdziwość logiczną zdania (P/F)
B
C
C
B
C,D
4b
1a
4b
3. Wypowiedź
argumentacyjna.
1
4. Dyskusja filozoficzna.
5. Sztuka pisania eseju
filozoficznego.
Postawa krytyczna w dyskusji.
Zasady poprawnego
sformułowania wypowiedzi
argumentacyjnej.
Wyjaśnia, na czym polega rzeczowość prowadzenia
sporu.
Odróżnia wnioski od przesłanek.
Samodzielnie buduje wypowiedzi argumentacyjne
2
Retoryka
Erystyka
W wybranych wypowiedziach wskazuje typowe błędy B
argumentacyjne..
Samodzielnie konstruuje wypowiedzi
argumentacyjne biorąc udział w dyskusji publicznej. C,D
Rozpoznaje argumentację erystyczną
B
2
Prezentacja własnych poglądów w Precyzyjnie formułuje tezę swojego eseju.
formie eseju filozoficznego.
Powołuje się na poglądy filozofów zbieżne i
przeciwne z tezą.
Przedstawia argumentację na poparcie tezy.
Wskazuje argumentację przeciwników w sporze i
przewiduje odpowiedzi na nią.
B
K. Szymanek,
4ab
Sztuka argumentacji
B
D
B
C,D
D
C,D
Arystoteles,
Retoryka,
A. Schopenhauer,
Erystyka, czyli
sztuka prowadzenia
sporów
4b
3bc
H. Gadamer, Esej
jako forma
4ab
4d
2g
3. RZECZYWISTOŚĆ
1. Poszukiwanie
harmonii kosmosu.
2. Zmysłowe i
pozazmysłowe
uzasadnienie istnienia
rzeczywistości.
3. Substancja jako
podmiot istnienia
rzeczywistości.
1
2
2
Teogonia orficka
Teogonia Hezjoda
Teogonia biblijna
Fizykalne teorie powstania świata
1
G. Reale, Historia
filozofii starożytnej.
B,C
A,B
Teoria idei Platona
Wyjaśnia, w jaki sposób teoria idei jest
przezwyciężeniem podziału; zmysłowe pozazmysłowe
Struktura bytu
Spór o istnienie świata:
Idealizm i realizm
1b
2c
3c
Stary Testament
Wyjaśnia znaczenie terminu arche oraz podaje
przykłady odpowiedzi filozofów jońskich i atomistów
na pytanie o arche.
Wyjaśnia obecność pytań o zasadę w fizyce
współczesnej.
Zna aporie Zenona z Elei nt ruchu i porównuje
starożytną i współczesną koncepcję ruchu
Jońska filozofia przyrody
Atomizm grecki
Racjonalizm Parmenidesa
Monizm, dualizm i pluralizm
ontologiczny
4. Czy istnieje świat
poza umysłem?
Uczeń zna i porównuje opisy stworzenia świata
według schematu:
Przyczyna – treść – cel
Część – całość
Porównuje teogonie starożytne z kosmogonią
współczesnej fizyki
G. Reale, Historia
filozofii starożytnej
1ad
2a
B,C
Platon, Timajos
1d
2a
3a
Zna i rozumie relacje pomiędzy substancją i
własnościami substancji.
Odróżnia materię od formy i akt od potencji.
Stosuje te pojęcia w opisie wybranego zjawiska
A,B
Arystoteles,
Metafizyka
Kartezjusz,
Medytacje o
pierwszej filzofii
1ac
2a
3bc
2b
4cd
Porównuje stanowisko Leibniza i Spinowy w sporze
o substancję.
Wyjaśnia pojęcie dualizmu ontologicznego
B,C
Wyjaśnia pogląd Berkeleya o nieistnieniu świata
poza świadomością.
Wyjaśnia pogląd Arystotelesa o istnieniu świata
niezależnie od świadomości
Wyjaśnia różnicę między tymi poglądami odwołując
się do klasycznej definicji prawdy
B
B,
B,
C, D
B
D
A,B
B
B,C
G. Berkeley, Traktat 1a
o zasadach
2ab
ludzkiego poznania 2e
3c
5. Fenomen bytu.
1
Krytyka tradycyjnej metafizyki wg
I. Kanta
Uczeń wyjaśnia różnicę pomiędzy noumenem i
fenomenem w filozofii Kanta na przykładzie
sposobu istnienia czasu i przestrzeni
B,C
I. Kant, Krytyka
czystego rzumu
1ac
3ab
3c
6. Afirmacja istnienia..
1
Filozofia istnienia
Wyjaśnia różnicę pomiędzy istotą i istnieniem.
Próbuje odpowiedzieć na pytanie; „dlaczego w
ogóle istnieje raczej coś, niż nic?”. Odpowiadając
odnosi się do argumentacji Hegla, Heideggera i
Stróżowskiego
B,C
Antologia tekstów
Zna pojęcia determinizmu i indeterminizmu oraz ich
relację z pojęciem wolnej woli.
Wyjaśnia, co to jest „przeznaczenie” odwołując się
do tekstów literatury antycznej.
Stosuje argumentację św. Augustyna do krytyki
astrologii.
Ilustruje eksperyment myślowy Laplaca i
Heisenberga
A
2a
3a
4ab
4cd
3g
2f
1ad
2a
2eb
4ad
2f
Uczeń rozumie różnice pomiędzy podmiotem i
przedmiotem poznania.
Odróżnia akt poznawczy od uczuć i decyzji.
Wymienia władze poznawcze.
B
Uczeń odróżnia pojęcie wiedzy wrodzonej od
nabytej. Porównuje argumentację Platona i Locka
nt. pochodzenia wiedzy.
A,B
C
7. Konieczność i
1
przypadkowość istnienia
świata.
Spór o przyczynową strukturę
świata: determinizm i
indeterminizm
4. POZNAWANIE RZECZYWISTOŚCI
1. Sytuacja poznawcza
1 Podstawowa terminologia
epistemologiczna
człowieka.
2. Skąd się bierze nasza 1
wiedza?
Spór o źródła poznania:
Racjonalizm i empiryzm
D
Sw. Augustyn,
Wyznania
B,C
D
C
B. Russel, Problemy 1ac
filozofii
2a
B
A
Platon, Fedon
Lock, Rozważania
dotyczące rozumu
ludzkiego
1ab
2ab
2f
3. Poszukiwanie wiedzy
pewnej
3
Wątpienie i pewność.
Empiryzm i racjonalizm
metodologiczny
Uczeń uzasadnia wątpliwość, czy możemy ufać
wiedzy:
Zapośredniczonej przez zmysły
Zapośredniczonej przez słowa
Zapośredniczonej przez rozum.
Wyjaśnia określenie: „uprawomocnienie wiedzy”
Zna i rozumie indukcyjną i dedukcyjną metodę
poznawania.
Odróżnia badanie empiryczne od racjonalnego.
Stosuje wiedzę do wyjaśniania przebiegu
eksperymentu fizycznego.
Wyjaśnia kantowskie przezwyciężenie sporu
racjonalizmu z empiryzmem.
B. Russel, Problemy 4a
filozofii,
4cd
C,D
A,B
B,C
D
C
4. Wiedza umowna
1
Krytyka klasycznej definicji prawdy Zna i wyjaśnia nieklasyczne definicje prawdy:
Koherencyjną
Pragmatyczną
Powszechnej zgody
Wskazuje ich obecność w życiu publicznym i nauce
A,B
D
K. Ajdukiewicz,
Zagadnienia i
kierunki filozofii
1a
2ab
2d
5. Relacja pomiędzy
wiedzą i wiarą
1
Wiara i rozum w ujęciu
filozoficznym i teologicznym
B
Jan Paweł II,
Fides et ratio
2cd
2fg
Rozumie różnicę pomiędzy wiedzą opartą na
Objawieniu i wiedzą opartą na badaniu naukowym
Wyjaśnia potrzebę współpracy wiary i rozumu w
badaniu rzeczywistości
B,C
Klasa III
1. CZŁOWIEK I JEGO LOS
1. Kim jest człowiek?
1
Podstawy antropologii filozoficznej
Uczeń wyjaśnia pojęcie antropologii filozoficznej
Zna i rozumie klasyczną definicję osoby wg
Boecjusza
Stara się filozoficznie uzasadnić godność człowieka
Wyjaśnia pascalowskie określenie człowieka jako
„trzciny myślącej”
B
A,B
A,B
B,C
Pascal, Myśli
1ac
2ad
3ab
3c
Arystoteles,
Etyka
Nikomachejska
1ab
2ab
3a
C,D
C
2. Człowiek jest
podmiotem decyzji
moralnych.
1
Etyka i moralność; podstawowe
informacje
Odróżnia etykę od moralność
Wyjaśnia, dlaczego nazywamy etykę filozofią
praktyczną
3. Wolna wola jako
warunek podejmowania
odpowiedzialnych
decyzji.
2
Wolność wewnętrzna i
wewnętrzna
Wyjaśnia relację pomiędzy wolnością a szacunkiem B
i odpowiedzialnością
Odróżnia imperatyw kategoryczny od
B,.C
hipotetycznego
I. Kant,
Uzasadnienie
metafizyki
moralności
2ad
3c
4. Czy koniecznie muszą 1
istnieć normy moralne?
Spór o zasadność istnienia norm
moralnych
Uczeń odróżnia etykę normatywną od opisowej
Odróżnia normy od sumienia
B
K. Wojtyła,
Elementarz etyczny
1a
2ab
5. Sposoby istnienia
wartości moralnych.
1
Subiektywizm i obiektywizm
aksjologiczny
Rozumie i wyjaśnia pojęcie wartości
Zna hierarchię wartości wg. M. Schellera
Odróżnia wartości perfekcyjne od utylitarnych
Hierarchizuje system wartości wybranych postaci
A,B
J. Tischner,
Etyka wartości i
nadziei
1d
2c
4c
6. Człowiek chce być
szczęśliwy.
2
Rozumie pojęcie intelektualizmu etycznego
Wyjaśnia, czym jest cnota – dzielność etyczna
Podaje przykłady realizacji systemu wartości, w
których dominują wartości utylitarne, hedonistyczne
i witalne
A,B
B
Epikur, List do
Menojkeusa
J. Mill, Utylitaryzm
2ab
3ac
2d
Eudajmonizm
Hedonizm
Witalizm
Utylitaryzm
B,D
C,D
7.Człowiek odzwierciedla 3
porządek.
Dualizm antropologiczny Platona
Zna funkcje duszy wg Platona.
Wyjaśnia różnice pomiędzy dualizmem
antropologicznym Platona i Kartezjusza
Podaje konsekwencje dualizmu antropologicznego
w historii i literaturze
A
B
Hylemorfizm antropologiczny
Arystotelesa
Wyjaśnia pojecie jedności psychofizycznej
Wyjaśnia definicję człowieka jako zwierzęcia
posiadającego logos
B
Personalizm św. Tomasza
Rozumie chrześcijańską koncepcje osoby i jej
wpływ na współczesne prawodawstwo
B,C
C,D
Platon, Fedon
Św. Tomasz z
Akwinu, Traktat o
człowieku
2ab
2df
3b
8. Człowiek wobec
historii.
1
Homo historicus Hegala
Wyjaśnia dialektykę „pana i niewolnika”
Wyjaśnia jak wolność, zdaniem Hegla, ujawnia się
w procesie historycznym
Wyjaśnia, dlaczego „sowa Minerwy wylatuje o
zmierzchu”
B
G.W. Hegel,
Fenomenologia
ducha
2ad
3a
9. Człowiek wobec
kolektywu.
1
Antropologia marksistowska
Wyjaśnia marksistowskie określenie „człowieka
społecznego”
Wskazuje inspiracje heglowskie w antropologii
marksistowskiej
Zna konsekwencje społeczne realizacji doktryny
marksistowskiej
B
K. Marks, Pisam
wybrane. Człowiek i
socjalizm
2a
2df
Odróżnia świadomość od podświadomości w relacji
id-ego-superego
Wyjaśnia inspiracje mitologiczne w nazwach
kompleksów Edypa i Elektry
B
Z. Freud, Wstęp do
psychoanalizy
2ab
2f
3c
4c
Wyjaśnia pojęcie samotności jako stanu
egzystencjalnego
Omawia sztukę miłości jako sposób pokonywania
samotności
B
10. Psychoanalityczne
teorie człowieka.
2
Teoria Z. Freuda
Teoria E. Fromm
B,C
A,B
B,C
B,C
E. Fromm,
O sztuce miłości
11. Człowiek w ujęciu
egzystencjalnym.
12. Człowiek
ponowoczesny.
2
1
2. FILZOFIA W DZIAŁANIU
1. Filozofia Boga.
2
2. Filozofia i religia.
1
Wyjaśnia, czym jest „choroba na śmierć”
Kierkegaarda
Wyjaśnia stwierdzenie, że „egzystencja poprzedza
esencję” Seartra.
Wyjaśnia absurdalność szczęścia Syzyfa wg A.
Camusa
Egzystencjalizm jako filozofia
konkretnego ludzkiego istnienia
Poszukiwanie możliwości etyki
postmodernistycznej
Filozoficzne
próby udowodnienia
bytu absolutnego
Relacja
religią
pomiędzy
B
B,C
Wyjaśnia pojęcia postmodernizmu i dekonstrukcji
B
Zna koncepcję resentymentu F. Nietsche i wyjaśnia A,B
jej wpływ na rozwój postmodernistycznej moralności
Wyjaśnia konsekwencje etyczne twierdzenia
B,C
Derridy, że „istnieje tylko różnica”
istnienia
filozofią
B
i
Zna i rozumie dowód ontologiczny św. Anzelma
Zna i rozumie dowód kosmologiczny św.
Tomasza
Wyjaśnia używaną w nich terminologii filozoficzną
Wyjaśnia krytykę Kanta tradycyjnych dowodów
metafizycznych
A,B
A,B
B,C
Rozumie wyrażenie Tertuliana „credo quiz
absurdum” i dokonuje jego interpretacji z punktu
widzenia:
protestantyzmu, pozytywizmu, marksizmu
egzystencjalizmu
Zna tradycyjną krytykę religii Feuerbacha i
Marksa
B
S. Kierkegaarda,
Choroba na śmierć
J.P.Seartre,
Egzystencjalizm jest
huimanizmem
A. Camus, Mit
Syzyfa
F. Nietsche,
Z genealogii
moralności
św.Anzelm,
Proslogion
św. Tomasz,
Traktat o Bogu
1ad
2ab
3ac
B
D
B
J. Bocheński,
Filozofia
światopogląd
a
2c
4ab
4cd
2ab
2fg
3ab
4c
2ab
3ac
4d
3. Filozofia i sztuka
4. Jedność
myślenia filozoficznego
4
1
Dzieje filozoficznych ujęć piękna
i sztuki
Poszukiwanie
perensis
philosophiae
Wyjaśnia
klasyczną
definicję
piękna,
nierozdzielnie złączonego z dobrem i prawdą.
Odróżnia
subiektywizm
od
obiektywizmu
etycznego.
Charakteryzuje odmiany i kategorie piękna
(symetria,
harmonia,
uroda,
wzniosłość,
elegancja itp.).
Stosuje wiedzę estetyczną do analizy tekstów NT
piękna.
Stosuje wiedzę estetyczną do analizy dzieł
literackich, malarskich i utworów muzycznych
Uczeń porównuje wybrane problemy filozoficzne,
aby odnaleźć ich wspólny kontekst i sens
A,B
B
2. Sukcesy i porażki 1
materializmu
dialektycznego
Marksizm
Zna najważniejszych przedstawicieli polskiego
marksizmu (T. Kroński, A. Schaff, B. Baczko, L.
Kołakowski).
Rozumie udział polskiego marksizmu w
ideologizacji światopoglądu Polaków.
Zna krytykę marksizmu L. Kołakowskiego
1a
2ab
2g
3,4
G.W.Leibniz,
do Remonda
4bc
B
C,D
C,D
C,D
3. WSPÓŁCZESNA POLSKA MYŚL FILOZOFICZNA
Filozoficzna szkoła lwowsko - Zna najważniejszych przedstawicieli szkoły
1. Sukcesy polskiej 1
warszawska
lwowsko – warszawskiej (J. Łukasiewicz, A.
logiki
Tarski, K. Ajdukiewicz, W. Tatarkiewicz) oraz wie,
jakimi dyscyplinami się zajmowali.
Zna i rozumie znaczenie osiągnięć logiki szkoły w
filozofii światowej
W.
Tatarkiewicz,
Dzieje
sześciu
pojęć
List
J. Wileński,
Szkoła lwowsko warszawska
1d
2a
L.
Kołakowski,
Główne
nurty
marksizmu.
Powstanie, rozwój,
rozkład.
1d
2a
A
A,B
A
B
A,B
3. Poza materializmem 1
dialektycznym
Neotomizm, fenomenologia
Wyjaśnia, czym zasadniczo różni się tomizm od
marksizmu (na terenie poszczególnych zagadnień
filozoficznych).
Zna najważniejszych przedstawicieli neotomizmu
powojennego (A. Krąpiec, S. Świeżawski, K.
Kłósak, Z. Zdybicka, T. Ślipko).
Zna
filozofów
rozwijających
metodę
fenomenologiczną (K. Wojtyła, J. Tischner, W.
Stróżewski), analityczną (M. Bocheński) oraz
filozofię nauki (M. Heller, J. Życiński)
W. Stępień, Wstęp
do filozofii
B,C
A
A
1d
2a