WYMAGANIA PROGRAMOWE KLASA VI– WIKING
advertisement
WYMAGANIA PROGRAMOWE KLASA VI– WIKING Poziom wymagań Wymagania podstawowe Wymagania podstawowe (poziom wymagań konieczny, podstawowy) (poziom wymagań rozszerzający, dopełniający) zakres wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, zakres wiadomości i umiejętności na ocenę dobrą, bardzo dobrą dostateczną CIAŁO CZŁOWIEKA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA WIELU ORGANIZMÓW - zna pojecie „choroby zakaźne” wymienia sposoby szerzenia się chorób zakaźnych wymienia choroby zakaźne omawia rolę higieny osobistej w walce z chorobami zakaźnymi określa rolę szczepionek omawia znaczenie pierwotniaków zna środowisko życia tasiemca wie, że pasożyt zdobywa pokarm kosztem innego organizmu żywego wyróżnia płazińce po kształcie ciała rozróżnia tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego po narządach czepnych zna definicję żywiciela pośredniego i ostatecznego zna sposoby postępowania w celu uniknięcia zakażenia się tasiemcami określa środowisko życia bakterii podaje przykłady postaci bakterii wymienia dodatnie znaczenie bakterii w gospodarstwie domowym i w przyrodzie potrafi wymienić choroby zakaźne wywoływane przez bakterie wykazuje związek budowy elementów skóry z pełnioną funkcją podaje sposoby postępowania w przypadku chorób skóry wymienia cechy budowy skóry formułuje rady dotyczące higieny skóry wyjaśnia, jak powstają ubytki zębów wyjaśnia na czym polega profilaktyka w wypadku chorób zębów omawia drogi wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu człowieka - podaje cechy charakterystyczne chorób zakaźnych - definiuje pojęcie dezynfekcja - omawia sposób zabezpieczenia się przed chorobami wywoływanymi przez pierwotniaki - wyjaśnia, że pasożytniczy tryb życia wymaga odpowiednich przystosowań w budowie i czynnościach - udowadnia, że tasiemce nie mogą żyć bez żywiciela - wykonuje schematyczny rysunek komórki bakterii i opisuje ją wymienia ujemne znaczenie bakterii w gospodarstwie domowym i w przyrodzie - RÓŻNE SPOSOBY KLASYFIKACJI ORGANIZMÓW - wymienia cechy organizmu żywego określa pojęcie organizm wyjaśnia, że komórka jest podstawową jednostką budującą (strukturalną) i czynnościową(funkcjonalną) organizmów wymienia podstawowe elementy komórki roślinnej i zwierzęcej umie rozróżnić komórki roślinne od zwierzęcych wyjaśnia pojecie samożywność wymienia substancje, które roślina pobiera w procesie odżywiania określa rolę chloroplastów podaje przykłady organizmów samożywnych umie wyjaśnić czym różni się organizm samożywny od cudzożywnego podaje przykłady organizmów cudzożywnych wie, że organizmy cudzożywne pobierają z otoczenia białka, cukry i tłuszcze wyjaśnia pojęcie konsument, cudzożywność wymienia charakterystyczne cechy bezkręgowców i kręgowców podaje przykłady reagowania organizmu na bodźce opisuje cechy życia wybranych roślin i zwierząt wykonuje rysunek komórki roślinnej i zwierzęcej oraz opisuje go określa funkcje poszczególnych elementów komórki umie wyjaśnić na podstawie budowy komórki (chloroplasty), że każda roślina zielona jest producentem - wskazuje wspólne i różniące cechy komórek zwierzęcych i roślinnych - wykonuje schemat odżywiania się roślin - umie udowodnić doświadczalnie warunki fotosyntezy - uzasadnia, że fotosynteza jest sposobem odżywiania się - klasyfikuje poznane substancje na związki organiczne i nieorganiczne - ocenia wpływ roślin i zwierząt na zawartość dwutlenku węgla w atmosferze - dostrzega związek między ilością roślin zielonych a ilością tlenku i dwutlenku węgla w atmosferze - porównuje budowę wybranych organizmów uzasadnia, dlaczego ssaki mają przewagę nad innymi grupami organizmów - BADAMY STAN ŚRODOWISKA W KTÓRYM ŻYJEMY - wymienia gazy, pyły zanieczyszczające powietrze oraz metale szkodliwe definiuje pojecie dziura ozonowa, freony, kwaśne deszcze podaje sposoby zapobiegania powstawania dziury ozonowej wie, na czym polega efekt szklarniowy wymienia gazy szklarniowe oraz powodujące kwaśne deszcze podaje źródła skażenia powietrza najbliższej okolicy wymienia składniki gleby wymienia właściwości gleby wymienia zalety wody twardej z przygotowanych wcześniej roztworów przez nauczyciela, bada wpływ zasolenia na rośliny wymienia detergenty stosowane w gospodarstwie domowym potrafi uzasadnić dlaczego chronimy przyrodę wymienia gatunek rośliny i zwierzęcia, które podlegają ochronie zna przykład parku narodowego wie, że ochrona przyrody polega na zachowaniu rzadkich gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych wymienia parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe tworzone w celu ochrony przyrody podaje przykład parku narodowego, krajobrazowego, rezerwatu z najbliższego środowiska wie, jak należy zachować się w parku narodowym - na podstawie dostępnej literatury charakteryzuje gazy, pyły zanieczyszczające powietrze oraz metale szkodliwe analizuje rozmieszczenie ozonu w atmosferze charakteryzuje sposoby zapobiegania powstawania dziury ozonowej podaje działanie kwaśnych deszczy na środowisko określa stan roślinności w otoczeniu szkoły planuje i przeprowadza doświadczenie, aby sprawdzić, czy odczyn gleby ma wpły na tempo rozkładu związków organicznych wymienia wady wody twardej wyjaśnia skąd pochodzi kamień gromadzący się na dnie czajnika umie sporządzić roztwory soli kuchennej wymienia szkody, jakie przynoszą przyrodzie detergenty uzasadnia, że parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe pozwalają zachować fragmenty przyrody ożywionej i nieożywionej uzasadnia znaczenie tworzenia parków narodowych, krajobrazowych, rezerwatów wymienia parki narodowe w Polsce i lokalizuje je dostrzega różnice między poszczególnymi formami ochrony przyrody rozpoznaje na ilustracjach gatunki roślin i zwierząt prawnie chronione stosuje zasady odpowiedniego zachowania się na obszarach chronionych BODŹCE I ICH ODBIERANIE - wie, jakie powierzchnie odbijają światło wymienia przedmioty, które są zwierciadłami płaskimi wie, na czym polega zjawisko załamania światła wymienia elementy oka wyjaśnia, w jaki sposób odbieramy swoje wrażenia wzrokowe wymienia wady wzroku wie, co to jest echo wyjaśnia rolę elementów ucha w powstawaniu dźwięku wykazuje rolę węchu, smaku, dotyku w swoim życiu - wie, jakie powierzchnie rozpraszają światło podaje cechy obrazów powstających w zwierciadle płaskim podaje zastosowanie zwierciadła płaskiego i kulistego wyjaśnia, dlaczego nie można pozostawiać w lesie szklanych opakowań podaje cechy obrazów powstających podczas załamania światła zna rodzaje soczewek omawia budowę oka uzasadnia wpływ komputera, telewizora, oświetlenia na pracę swoich oczu opisuje, w jaki sposób rozchodzi się dźwięk w powietrzu wie, jak powstaje echo podaje przykłady wykorzystania echa w przyrodzie i technice wyjaśnia rolę elementów ucha w interpretowaniu dźwięku ocenia wpływ dźwięków na swój słuch, zdrowie, zdolność do pracy wykazuje rolę smaku w swoim życiu WYBRANE KRAJOBRAZY ZIEMI I ICH ROŚLINNOŚĆ odczytuje jakie zwierzęta żyją w krajobrazie lasów równikowych odczytuje jakie zwierzęta żyją na sawannie afrykańskiej posługuje się legendą mapy odczytuje treść mapy krajobrazowej kontynentu wymienia nazwy kontynentów wymienia nazwy oceanów wskazuje kontynenty na mapie hipsometrycznej wskazuje oceany na mapie hipsometrycznej wskazuje na mapie hipsometrycznej świata wielkie formy powierzchni Ziemi - odczytuje nazwy najwyższych szczytów na każdym z kontynentów - wyjaśnia zmiany wysokości Słońca nad horyzontem - odczytuje nazwy krajobrazów strefowych na mapie krajobrazowej Ziemi - podaje czas obrotu Ziemi wokół własnej osi - wskazuje na mapie hipsometrycznej świata Kotlinę Kongo - opisuje warstwy lasu równikowego - wymienia cechy klimatu równikowego - wyjaśnia trudności towarzyszące osiedleniu się ludzi w lesie równikowym - wskazuje na mapie krajobrazowej sawannę - wymienia rośliny i zwierzęta - wymienia najważniejsze zajęcia ludzi - charakteryzuje klimat sawanny - wyjaśnia terminy pustynia i oaza - wskazuje na mapie hipsometrycznej Saharę - charakteryzuje klimat pustyń - wymienia podstawowe zajęcia mieszkańców Sahary - wskazuje obszary występowania roślinności śródziemnomorskiej na świecie - wskazuje na mapie hipsometrycznej półwyspy: Apeniński, Pirenejski - wskazuje na mapie hipsometrycznej wyspy: Sycylia, Sardynia - charakteryzuje klimat śródziemnomorski - - wskazuje stepy na mapie krajobrazowej Azji - wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta stepów charakteryzuje klimat stepów opisuje działalność mieszkańców stepu wskazuje ma mapie krajobrazowej Azji tajgę oraz obszar tundry - porównuje mapę stref klimatycznych z mapą stref krajobrazowych porównuje dane liczbowe przedstawiające powierzchnie lądów i oceanów wymienia nazwy wielkich wyżyn i nizin oblicza różnicę wysokości między najwyższym szczytem, a największą głębią na Ziemi wskazuje granice stref oświetleniowych na Ziemi nazywa strefy oświetleniowe na Ziemi omawia oświetlenie ziemi w różnych porach roku oblicza czas strefowy dowolnego punktu na Ziemi, wykorzystując mapę „strefy czasu” wskazuje zmiany zachodzące w lasach równikowych pod wpływem gospodarczej działalności człowieka omawia zagrożenia globalne wynikające z degradacji wilgotnych lasów równikowych wyjaśnia termin sawanna wymienia główne uprawy sawann omawia skutki wypalania sawann podaje charakterystyczne cechy krajobrazu pustyń: kamienistej, żwirowej, piaszczystej wyjaśnia, dlaczego ludzie żyją w oazach opisuje świat zwierzęcy i roślinny pustyń wymienia nazwy wulkanów wskazuje wulkany na mapie wyjaśnia zmiany naturalnej roślinności spowodowane działalnością człowieka podaje czynniki, które sprzyjają uprawie zbóż i hodowli zwierząt na stepie wyjaśnia przyczyny tworzenia się bagien w tajdze porównuje wygląd tajgi z lasem równikowym porównuje roślinność tundry z odpowiednim piętrem roślinnym w Tatrach wyjaśnia pojęcia góra lodowa, bariera lodowa wyjaśnia warunki powstawania lądolodu zna pietra klimatyczne i roślinne Himalajów wyjaśnia, w jakich warunkach tworzą się lodowce górskie wymienia możliwe zagrożenia dla uczestników wyprawy wysokogórskiej opisuje warunki życia ludzi na Nizinie Chińskiej wyjaśnia terminy: hałda, wykop, kopalnia odkrywkowa - ocenia warunki życia w tajdze i tundrze wyjaśnia znaczenie tajga i tundra omawia klimat tajgi i tundry wskazuje na globusie Antarktydę opisuje cechy krajobrazu Antarktydy opisuje świat roślinny i zwierzęcy Antarktydy wskazuje na mapie Himalaje i ich najwyższy szczyt opisuje krajobraz wysokogórski wymienia nazwiska pierwszych zdobywców Mount Everestu wymienia nazwiska Polaków uczestników wypraw w Himalaje wskazać na mapie Azji Nizinę Chińską wymienia cechy krajobrazu rolniczego wskazuje na mapie Europy zagłębie Ruhry wymienia najważniejsze bogactwa naturalne wie, co to jest ochrona przyrody charakteryzuje krajobraz naturalny i kulturowy - omawia wpływ przemysłu na środowisku omawia sposób degradacji środowiska rozumie celowość ochrony przyrody podaje przykłady ochrony przyrody w wybranych krajobrazach ZIEMIA W UKŁADZIE SŁONECZNYM - wyjaśnia, że atom jest podstawową jednostką budowy materii wyznacza masę, ciężar i gęstość różnych ciał (używa właściwych przyrządów) określa, które z pospolicie spotykanych substancji są pierwiastkami, a które związkami chemicznymi przeprowadza hodowle kryształów soli wyjaśnia pojecie roztwór określa siłę jako wzajemne oddziaływanie ciał na siebie wyszukuje przykłady ruchów z własnego otoczenia opisuje obserwowane ruchy za pomocą rysunków i tabel podaje przykłady z życia codziennego potwierdzające występowanie tarcia wyjaśnia pojecie siły zrównoważone i siły niezrównoważone wyjaśnia znaczenie pojęć: planeta, księżyc, gwiazda wskazuje krzywiznę Ziemi na zdjęciu przedstawiającym Europę widzianą z przestrzeni kosmicznej wskazuje na rysunku orbitę Ziemi porównuje średnicę Ziemi z innymi planetami podaje nazwę galaktyki, w której znajduje się układ słoneczny - zna kto pierwszy i kiedy dotarł do wybrzeży Ameryki - wskazuje trasę pierwszej wyprawy dookoła Ziemi pod dowództwem F. Magellana wymienia nazwiska odkrywców wybrzeży Afryki - - - wyjaśnia, że powiązane ze sobą atomy tworzą cząsteczki z pomocą nauczyciela konstruuje modele najprostszych cząsteczek (wody, soli kuchennej) opisuje właściwości ciał stałych, cieczy i gazów przeprowadza prostą reakcje chemiczna demonstruje zjawisko dyfuzji w cieczach i gazach prezentuje różne rodzaje ruchów uzasadnia ich nazwy prawidłowo wyszukuje dane z tabel opisujących ruch stwierdza doświadczalnie istnienie tarcia, oporu wody i powietrza wyszukuje z własnego otoczenia przykłady zachowania się ciał pod wpływem sił zrównoważonych i sił niezrównoważonych oblicza, ile razy średnica Ziemi jest większa od średnicy Księżyca porządkuje planety wg ich wielkości określa kształt naszej galaktyki podaje odległość Drogi Mlecznej do najbliższej nam galaktyki wyjaśnia znaczenie Słońca dla życia na Ziemi wyjaśnia znaczenie lotów kosmicznych objaśnia, co udowodniła wyprawa dookoła Ziemi przedstawia w oparciu o literaturę podróżniczą jakie były motywy podróż w czasie wielkich odkryć geograficznych w XIV-XVIII w. PLAN WYNIKOWY KLASA VI – WIKING NR DOPUSZCZENIA DKW-4014-55/99 WYMAGANIA PROGRAMOWE DZIAŁ PROGRAMU Licz. Wymagania podstawowe – zakres wiadomości Wymagania podstawowe – zakres wiadomości TREŚCI PROGRAMOWE godz. i umiejętności na ocenę dopuszczającą, i umiejętności na ocenę dobrą, bardzo dobrą, dostateczną celującą UCZEŃ: UCZEŃ: CIAŁO CZŁOWIEKA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA WIELU ORGANIZMÓW Organizm człowieka jest 6 - wymienia elementy budowy skóry - wymienia cechy budowy skóry środowiskiem życia mikroskopijnych organizmów Zapobiegamy chorobom zębów Dlaczego chorujemy? Zapobiegamy zakażeniom drobnoustrojami Na czym polega zakażenie? Jak uniknąć zakażenia robakami? - - zna zasady dotyczące higieny skóry wymienia produkty spożywcze, które szkodzą zębom wymienia czynniki środowiska jamy ustnej, które sprzyjają rozwojowi bakterii nazębnych zna pojecie „choroby zakaźne” wymienia sposoby szerzenia się chorób zakaźnych wymienia choroby zakaźne omawia rolę higieny osobistej w walce z chorobami zakaźnymi określa rolę szczepionek omawia znaczenie pierwotniaków zna środowisko życia tasiemca wie, że pasożyt zdobywa pokarm kosztem innego organizmu żywego wyróżnia płazińce po kształcie ciała rozróżnia tasiemca uzbrojonego i nieuzbrojonego po narządach czepnych zna definicję żywiciela pośredniego i ostatecznego zna sposoby postępowania w celu uniknięcia zakażenia się tasiemcami określa środowisko życia bakterii podaje przykłady postaci bakterii wymienia dodatnie znaczenie bakterii w gospodarstwie domowym i w przyrodzie potrafi wymienić choroby zakaźne wywoływane przez bakterie wykazuje związek budowy elementów skóry z pełnioną funkcją podaje sposoby postępowania w przypadku chorób skóry - - - - formułuje rady dotyczące higieny skóry wyjaśnia, jak powstają ubytki zębów wyjaśnia na czym polega profilaktyka w wypadku chorób zębów omawia drogi wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu człowieka podaje cechy charakterystyczne chorób zakaźnych definiuje pojęcie dezynfekcja omawia sposób zabezpieczenia się przed chorobami wywoływanymi przez pierwotniaki wyjaśnia, że pasożytniczy tryb życia wymaga odpowiednich przystosowań w budowie i czynnościach udowadnia, że tasiemce nie mogą żyć bez żywiciela wykonuje schematyczny rysunek komórki bakterii i opisuje ją wymienia ujemne znaczenie bakterii w gospodarstwie domowym i w przyrodzie RÓŻNE SPOSOBY KLASYFIKACJI ORGANIZMÓW Czym charakteryzują się żywe organizmy? 8 - wymienia cechy organizmu żywego określa pojęcie organizm - podaje przykłady reagowania organizmu na bodźce Wszystkie organizmy zbudowane są z komórek Organizmy różnią się sposobem odżywiania Organizmy są przystosowane do życia w różnych środowiskach Różnorodny świat zwierząt Jak są zbudowane organizmy? Do jakiej grupy organizmów można zaliczyć człowieka? Czym wyróżnia się człowiek spośród innych organizmów? - - - wyjaśnia, że komórka jest podstawową jednostką budującą (strukturalną) i czynnościową(funkcjonalną) organizmów wymienia podstawowe elementy komórki roślinnej i zwierzęcej umie rozróżnić komórki roślinne od zwierzęcych wyjaśnia pojecie samożywność wymienia substancje, które roślina pobiera w procesie odżywiania określa rolę chloroplastów podaje przykłady organizmów samożywnych umie wyjaśnić czym różni się organizm samożywny od cudzożywnego podaje przykłady organizmów cudzożywnych wie, że organizmy cudzożywne pobierają z otoczenia białka, cukry i tłuszcze wyjaśnia pojęcie konsument, cudzożywność wymienia charakterystyczne cechy bezkręgowców i kręgowców - - - - opisuje cechy życia wybranych roślin i zwierząt wykonuje rysunek komórki roślinnej i zwierzęcej oraz opisuje go określa funkcje poszczególnych elementów komórki umie wyjaśnić na podstawie budowy komórki (chloroplasty), że każda roślina zielona jest producentem wskazuje wspólne i różniące cechy komórek zwierzęcych i roślinnych wykonuje schemat odżywiania się roślin umie udowodnić doświadczalnie warunki fotosyntezy uzasadnia, że fotosynteza jest sposobem odżywiania się klasyfikuje poznane substancje na związki organiczne i nieorganiczne ocenia wpływ roślin i zwierząt na zawartość dwutlenku węgla w atmosferze dostrzega związek między ilością roślin zielonych a ilością tlenku i dwutlenku węgla w atmosferze porównuje budowę wybranych organizmów uzasadnia, dlaczego ssaki mają przewagę nad innymi grupami organizmów BADAMY STAN ŚRODOWISKA W KTÓRYM ŻYJEMY Region, w którym żyjemy Badamy jakość gleby Sprawdzamy, jaki wpływ mają kwaśne deszcze na liście roślin Co, to znaczy, że woda jest twarda? Jaki wpływ ma zasolenie na 9 - wymienia gazy, pyły zanieczyszczające powietrze oraz metale szkodliwe definiuje pojecie dziura ozonowa, freony, kwaśne deszcze podaje sposoby zapobiegania powstawania dziury ozonowej wie, na czym polega efekt szklarniowy wymienia gazy szklarniowe oraz na podstawie dostępnej literatury charakteryzuje gazy, pyły zanieczyszczające powietrze oraz metale szkodliwe analizuje rozmieszczenie ozonu w atmosferze charakteryzuje sposoby zapobiegania powstawania dziury ozonowej środowisko? Jaki wpływ na rozwój roślin mają detergenty? W rezerwatach i PN chroni się wszystkie elementy Jak w Polsce chronimy przyrodę? Czy wyróżnia się człowiek spośród innych organizmów? - - - - - powodujące kwaśne deszcze podaje źródła skażenia powietrza najbliższej okolicy wymienia składniki gleby wymienia właściwości gleby wymienia zalety wody twardej z przygotowanych wcześniej roztworów przez nauczyciela, bada wpływ zasolenia na rośliny wymienia detergenty stosowane w gospodarstwie domowym potrafi uzasadnić dlaczego chronimy przyrodę wymienia gatunek rośliny i zwierzęcia, które podlegają ochronie zna przykład parku narodowego wie, że ochrona przyrody polega na zachowaniu rzadkich gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych wymienia parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe tworzone w celu ochrony przyrody podaje przykład parku narodowego, krajobrazowego, rezerwatu z najbliższego środowiska wie, jak należy zachować się w parku narodowym - wie, jakie powierzchnie odbijają światło wymienia przedmioty, które są zwierciadłami płaskimi wie, na czym polega zjawisko załamania światła wymienia elementy oka - - - - podaje działanie kwaśnych deszczy na środowisko określa stan roślinności w otoczeniu szkoły planuje i przeprowadza doświadczenie, aby sprawdzić, czy odczyn gleby ma wpły na tempo rozkładu związków organicznych wymienia wady wody twardej wyjaśnia skąd pochodzi kamień gromadzący się na dnie czajnika umie sporządzić roztwory soli kuchennej wymienia szkody, jakie przynoszą przyrodzie detergenty uzasadnia, że parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe pozwalają zachować fragmenty przyrody ożywionej i nieożywionej uzasadnia znaczenie tworzenia parków narodowych, krajobrazowych, rezerwatów wymienia parki narodowe w Polsce i lokalizuje je dostrzega różnice między poszczególnymi formami ochrony przyrody rozpoznaje na ilustracjach gatunki roślin i zwierząt prawnie chronione tosuje zasady odpowiedniego zachowania się na obszarach chronionych BODŹCE I ICH ODBIERANIE Odbicie światła, zwierciadła Załamanie światła, soczewki Jak widzimy? Poznajemy cechy 7 - - wie, jakie powierzchnie rozpraszają światło podaje cechy obrazów powstających w zwierciadle płaskim podaje zastosowanie zwierciadła płaskiego i kulistego dźwięków Odbicie dźwięku – echo Jak słyszymy? Narządy zmysłów służą do odbierania informacji z otoczenia - wyjaśnia, w jaki sposób odbieramy swoje wrażenia wzrokowe wymienia wady wzroku wie, co to jest echo wyjaśnia rolę elementów ucha w powstawaniu dźwięku wykazuje rolę węchu, smaku, dotyku w swoim życiu - wyjaśnia, dlaczego nie można pozostawiać w lesie szklanych opakowań podaje cechy obrazów powstających podczas załamania światła zna rodzaje soczewek omawia budowę oka uzasadnia wpływ komputera, telewizora, oświetlenia na pracę swoich oczu opisuje, w jaki sposób rozchodzi się dźwięk w powietrzu wie, jak powstaje echo podaje przykłady wykorzystania echa w przyrodzie i technice wyjaśnia rolę elementów ucha w interpretowaniu dźwięku ocenia wpływ dźwięków na swój słuch, zdrowie, zdolność do pracy wykazuje rolę smaku w swoim życiu WYBRANE KRAJOBRAZY ZIEMI I Lądy i oceany na Ziemi Rzeźba powierzchni Ziemi Strefy oświetleniowe na Ziemi Zróżnicowanie powłoki krajobrazowej Ziemi Jak opisujemy krajobraz Ziemi? 5 - wymienia nazwy kontynentów wymienia nazwy oceanów wskazuje kontynenty na mapie hipsometrycznej wskazuje oceany na mapie hipsometrycznej wskazuje na mapie hipsometrycznej świata wielkie formy powierzchni Ziemi odczytuje nazwy najwyższych szczytów na każdym z kontynentów wyjaśnia zmiany wysokości Słońca nad horyzontem odczytuje nazwy krajobrazów strefowych na mapie krajobrazowej Ziemi podaje czas obrotu Ziemi wokół własnej osi - - porównuje mapę stref klimatycznych z mapą stref krajobrazowych porównuje dane liczbowe przedstawiające powierzchnie lądów i oceanów wymienia nazwy wielkich wyżyn i nizin oblicza różnicę wysokości między najwyższym szczytem, a największą głębią na Ziem wskazuje granice stref oświetleniowych na Ziemi nazywa strefy oświetleniowe na Ziemi omawia oświetlenie ziemi w różnych porach roku oblicza czas strefowy dowolnego punktu na Ziemi, wykorzystując mapę „strefy czasu” Krajobraz lasu równikowego w Kotlinie Kongo 2 Człowiek w Kotlinie Kongo Krajobraz sawann w Sudanie Działalność człowieka na sawannie w Sudanie Krajobraz pustyń Warunki życia na pustyniach - - wymienia nazwy wulkanów wskazuje wulkany na mapie wyjaśnia zmiany naturalnej roślinności spowodowane działalnością człowieka - wskazuje na mapie hipsometrycznej świata Kotlinę Kongo opisuje warstwy lasu równikowego wymienia cechy klimatu równikowego wyjaśnia trudności towarzyszące osiedleniu się ludzi w lesie równikowym wskazuje na mapie krajobrazowej sawannę wymienia rośliny i zwierzęta wymienia najważniejsze zajęcia ludzi charakteryzuje klimat sawanny wyjaśnia terminy pustynia i oaza wskazuje na mapie hipsometrycznej Saharę charakteryzuje klimat pustyń wymienia podstawowe zajęcia mieszkańców Sahary wskazuje obszary występowania roślinności śródziemnomorskiej na świecie wskazuje na mapie hipsometrycznej półwyspy: Apeniński, Pirenejski wskazuje na mapie hipsometrycznej wyspy: Sycylia, Sardynia charakteryzuje klimat śródziemnomorski - wskazuje stepy na mapie krajobrazowej Azji wymienia charakterystyczne rośliny i zwierzęta stepów charakteryzuje klimat stepów opisuje działalność mieszkańców stepu wskazuje ma mapie krajobrazowej Azji tajgę oraz obszar tundry syberyjskiej wymienia gatunki zwierząt i roślin tajgi i tundry ocenia warunki życia w tajdze i tundrze wyjaśnia znaczenie tajga i tundra omawia klimat tajgi i tundry wskazuje na globusie Antarktydę opisuje cechy krajobrazu Antarktydy - - podaje czynniki, które sprzyjają uprawie zbóż i hodowli zwierząt na stepie - wyjaśnia przyczyny tworzenia się bagien w tajdze porównuje wygląd tajgi z lasem równikowym porównuje roślinność tundry z odpowiednim piętrem roślinnym w Tatrach - 2 2 - Krajobraz śródziemnomorski Człowiek a krajobraz śródziemnomorski 2 - Krajobraz stepowy Azji Środkowej Działalność człowieka na stepach Azji Środkowej 2 Krajobraz tajgi i tundry syberyjskiej Warunki życia ludzi w tajdze i tundrze syberyjskiej 4 Krajobraz Antarktydy Warunki klimatyczne, 2 - - wskazuje zmiany zachodzące w lasach równikowych pod wpływem gospodarczej działalności człowieka omawia zagrożenia globalne wynikające z degradacji wilgotnych lasów równikowych - wyjaśnia termin sawanna wymienia główne uprawy sawann omawia skutki wypalania sawann - podaje charakterystyczne cechy krajobrazu pustyń: kamienistej, żwirowej, piaszczystej wyjaśnia, dlaczego ludzie żyją w oazach opisuje świat zwierzęcy i roślinny pustyń - - - wyjaśnia pojęcia góra lodowa, bariera lodowa lądolód, roślinność i zwierzęta Himalaje – najwyższe góry Świata Wyprawy wysokogórskie. Polscy himalaiści 3 - opisuje świat roślinny i zwierzęcy Antarktydy wskazuje na mapie Himalaje i ich najwyższy szczyt opisuje krajobraz wysokogórski wymienia nazwiska pierwszych zdobywców Mount Everestu wymienia nazwiska Polaków uczestników wypraw w Himalaje wskazać na mapie Azji Nizinę Chińską wymienia cechy krajobrazu rolniczego - wyjaśnia warunki powstawania lądolodu - zna pietra klimatyczne i roślinne Himalajów wyjaśnia, w jakich warunkach tworzą się lodowce górskie wymienia możliwe zagrożenia dla uczestników wyprawy wysokogórskiej - Położenie i warunki naturalne Niziny Chińskiej 1 - Krajobraz miejsko – przemysłowy Zagłębie Ruhry Zmiany składników krajobrazu naturalnego w zagłębiu Ruhry Chrońmy krajobraz Ziemi 2 - wskazuje na mapie Europy zagłębie Ruhry wymienia najważniejsze bogactwa naturalne - wyjaśnia terminy: hałda, wykop, kopalnia odkrywkowa omawia wpływ przemysłu na środowisku omawia sposób degradacji środowiska 1 - wie, co to jest ochrona przyrody charakteryzuje krajobraz naturalny i kulturowy - rozumie celowość ochrony przyrody podaje przykłady ochrony przyrody w wybranych krajobrazach - wyjaśnia, że powiązane ze sobą atomy tworzą cząsteczki z pomocą nauczyciela konstruuje modele najprostszych cząsteczek (wody, soli kuchennej) opisuje właściwości ciał stałych, cieczy i gazów przeprowadza prostą reakcje chemiczna demonstruje zjawisko dyfuzji w cieczach i gazach prezentuje różne rodzaje ruchów uzasadnia ich nazwy prawidłowo wyszukuje dane z tabel opisujących ruch stwierdza doświadczalnie istnienie tarcia, - opisuje warunki życia ludzi na Nizinie Chińskiej OD CZĄSTECZKI DO UKŁADU SŁONECZNEGO Poznajemy budowę substancji Oddziaływania międzycząsteczkowe Budowa ciał stałych Budowa gazów Budowa cieczy Badamy zjawisko dyfuzji W przyrodzie odbywa się ciągły ruch Sposoby opisywania ruchu Siła a ruch Opory ruchu Jak zachowują się ciała pod wpływem sił zrównoważonych i 11 - - wyjaśnia, że atom jest podstawową jednostką budowy materii wyznacza masę, ciężar i gęstość różnych ciał (używa właściwych przyrządów) określa, które z pospolicie spotykanych substancji są pierwiastkami, a które związkami chemicznymi przeprowadza hodowle kryształów soli wyjaśnia pojecie roztwór określa siłę jako wzajemne oddziaływanie ciał na siebie wyszukuje przykłady ruchów z własnego otoczenia opisuje obserwowane ruchy za pomocą rysunków i tabel - - niezrównoważonych? - Kształt i wymiary Ziemi. Globus Argumenty i dowody kulistości Ziemi Wielcy żeglarze w epoce wielkich odkryć geograficznych Mikołaj Kopernik i jego odkrycie Ciała niebieskie w układzie słonecznym Współczesne badania przestrzeni kosmicznej 6 - - podaje przykłady z życia codziennego potwierdzające występowanie tarcia wyjaśnia pojecie siły zrównoważone i siły niezrównoważone wyjaśnia znaczenie pojęć: planeta, księżyc, gwiazda zna kto pierwszy i kiedy dotarł do wybrzeży Ameryki wskazuje krzywiznę Ziemi na zdjęciu przedstawiającym Europę widzianą z przestrzeni kosmicznej wskazuje na rysunku orbitę Ziemi porównuje średnicę Ziemi z innymi planetami podaje nazwę galaktyki, w której znajduje się układ słoneczny - - oporu wody i powietrza wyszukuje z własnego otoczenia przykłady zachowania się ciał pod wpływem sił zrównoważonych i sił niezrównoważonych oblicza, ile razy średnica Ziemi jest większa od średnicy Księżyca porządkuje planety wg ich wielkości określa kształt naszej galaktyki podaje odległość Drogi Mlecznej do najbliższej nam galaktyki wyjaśnia znaczenie Słońca dla życia na Ziemi wyjaśnia znaczenie lotów kosmicznych objaśnia, co udowodniła wyprawa dookoła Ziemi
