Obszary Natura 2000 w Polsce
advertisement
NATURA 2000 Przyczny utworzenia spadek różnorodności biologicznej oraz fragmentacja ekosystemów negatywne skutki dla przyrody i społeczeństwa rozwój ochrony przyrody różny w różnych krajach członkowskich idea spójnej sieci Natura 2000 w skali UE wyznaczone w ramach dyrektyw: ptasiej i siedliskowej obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) Konwencje • 1971 - Konwencja Ramsarska dotycząca ochrony obszarów wodno-błotnych • 1979 - Konwencja Bońska o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt • 1979 - Konwencja Berneńska o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych • 1992 - Konferencji z Rio de Janeiro o różnorodności biologicznej Dyrektywy • DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory • DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Sieć Natura 2000 • Stworzenie systemu obszarów stanowiących spójną funkcjonalnie sieć – Europejską Sieć Ekologiczną Natura 2000, umożliwiającą realizację spójnej polityki ochrony zasobów przyrodniczych na obszarze Unii Europejskiej • Podstawowym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych i gatunków roślin i zwierząt, które uważa się za cenne i zagrożone wyginięciem w skali całej Europy. • Utworzenie obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) • Obszary Natura 2000 stanowią integralną część naszych krajobrazów kulturowych, ważne jest, aby w dalszym ciągu stosować tradycyjne metody gospodarowania uwzględniające zagrożone gatunki i siedliska. • Celem nie jest eliminacja gospodarki, ale stworzenie warunków, które umożliwią koegzystencję działań gospodarczych i zachowanie bioróżnorodności w Europie. Dyrektywa „siedliskowa” • DYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 151 poz. 1220 z późn. zm.) • Nowa forma ochrony przyrody Kluczowe pojęcia • Przedmiot ochrony – siedliska i gatunki dziko żyjących zwierząt (innych niż ptaki) i roślin z Załącznika I i II Dyrektywy. • Podejmowane środki mają na celu zachowanie lub odtworzenie, we właściwym stanie ochrony, siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i flory, ważnych dla Wspólnoty. • Ochrona nie oznacza wyłączenia z użytkowania gospodarczego – muszą być określone zasady tego użytkowania. • Realizacja Dyrektywy Siedliskowej – utworzenie Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk (SOO). Załączniki do Dyrektywy • ZAŁĄCZNIK I Typy siedlisk przyrodniczych ważnych dla wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony • ZAŁĄCZNIK II Gatunki roślin i zwierząt ważne dla wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony • ZAŁĄCZNIK III Kryteria wyboru terenów kwalifikujących się do określenia jako tereny mające znaczenie dla wspólnoty wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony • ZAŁĄCZNIK IV Gatunki roślin i zwierząt ważnych dla wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony Właściwy stan ochrony siedlisk • Art. 1 p. b) siedliska przyrodnicze oznaczają obszary lądowe lub wodne wyodrębnione w oparciu o cechy geograficzne, abiotyczne i biotyczne, zarówno całkowicie naturalne, jak i półnaturalne; • Art. 1 p. e) Stan ochrony siedliska przyrodniczego zostanie uznany za „właściwy”, jeśli: – jego naturalny zasięg i obszary mieszczące się w obrębie tego zasięgu są stałe lub się powiększają; – szczególna struktura i funkcje konieczne do jego długotrwałego zachowania istnieją i prawdopodobnie będą istnieć w dającej się przewidzieć przyszłości, oraz – stan ochrony jego typowych gatunków jest właściwy, w rozumieniu lit. i); Z ustawy o ochronie przyrody: • właściwy stan ochrony siedliska przyrodniczego – sumę oddziaływań na siedlisko przyrodnicze i jego typowe gatunki, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na naturalne rozmieszczenie, strukturę, funkcje lub przeżycie jego typowych gatunków na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego siedliska, przy której naturalny zasięg siedliska przyrodniczego i obszary zajęte przez to siedlisko w obrębie jego zasięgu nie zmieniają się lub zwiększają się, struktura i funkcje, które są konieczne do długotrwałego utrzymania się siedliska, istnieją i prawdopodobnie nadal będą istniały oraz typowe dla tego siedliska gatunki znajdują się we właściwym stanie ochrony; Właściwy stan ochrony gatunków • Art. 1 p. i) Stan ochrony gatunków zostanie uznany za „właściwy” jeśli: – dane o dynamice liczebności populacji rozpatrywanych gatunków wskazują, że same utrzymują się w skali długoterminowej jako trwały składnik swoich siedlisk przyrodniczych; – naturalny zasięg gatunków nie zmniejsza się, ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości, oraz – istnieje i prawdopodobnie będzie istnieć siedlisko wystarczająco duże, aby utrzymać swoje populacje przez dłuższy czas; Z ustawy o ochronie przyrody: • właściwy stan ochrony gatunku – sumę oddziaływań na gatunek, mogącą w dającej się przewidzieć przyszłości wpływać na rozmieszczenie i liczebność jego populacji na terenie kraju lub państw członkowskich Unii Europejskiej lub naturalnego zasięgu tego gatunku, przy której dane o dynamice liczebności populacji tego gatunku wskazują, że gatunek jest trwałym składnikiem właściwego dla niego siedliska, naturalny zasięg gatunku nie zmniejsza się ani nie ulegnie zmniejszeniu w dającej się przewidzieć przyszłości oraz odpowiednio duże siedlisko dla utrzymania się populacji tego gatunku istnieje i prawdopodobnie nadal będzie istniało Dyrektywa art. 6.3 Każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub konieczne do zagospodarowania obiektu, ale które może na nie w istotny sposób oddziaływać, zarówno oddzielnie, jak i w połączeniu z innymi planami lub przedsięwzięciami, będzie podlegać odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego obiektu z punktu widzenia założeń jego ochrony. Dyrektywa art. 6.3 W przypadku: negatywnej oceny skutków dla danego terenu, braku rozwiązań alternatywnych, ze względu na imperatyw wynikający z nadrzędnego interesu publicznego, w tym interesów mających charakter społeczny lub gospodarczy, państwo członkowskie podejmie wszelkie działania KOMPENSUJĄCE konieczne do zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000 (przed realizacją inwestycji). O przyjętych środkach kompensujących informuje się KE. art. 6.3 gatunki priorytetowe • Jeżeli dany teren obejmuje typ siedliska przyrodniczego i/lub jest zamieszkały przez gatunek o znaczeniu priorytetowym, jedyne względy, na które można się powołać, to względy odnoszące się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego, korzystnych skutków o podstawowym znaczeniu dla środowiska lub, po wyrażeniu opinii przez Komisję, innych powodów o charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego. Dyrektywa „ptasia” • DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 151 poz. 1220 z późn. zm.) • Nowa forma ochrony przyrody Kluczowe pojęcia • Lista gatunków ptaków, których ochrona jest ważna z punktu widzenia zachowania ich populacji jest zawarta w załączniku I Dyrektywy • Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) wyznaczone dla ochrony ptaków • Cel - zachowanie lub przywrócenie wystarczającej różnorodności i obszaru naturalnych siedlisk wszystkich gatunków ptactwa, określonych w art. 1. Załącznik 1 Załącznik I (najważniejszy) Gatunki wymienione w załączniku I podlegają specjalnym środkom ochrony dotyczącym ich naturalnego siedliska w celu zapewnienia im przetrwania oraz reprodukcji na obszarze ich występowania. Ustawa o ochronie przyrody • Art. 25. ust. 1 Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków; 2) specjalne obszary ochrony siedlisk; 3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. Zatwierdzenie obszarów „ptasie” • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25 poz. 133) • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 marca 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 0 poz. 358) „siedliskowe” • KE zatwierdza obszary mające znaczenie dla Wspólnoty – 6 lat na wyznaczenie SOO) Zarządzanie • Zarządzanie obszarami „siedliskowymi” i „ptasimi” przez jednostkę sprawującą nadzór nad obszarem Natura 2000 w Polsce odbywa się przede wszystkim za pomocą planu zadań ochronnych i planu ochrony. Plany ochrony i plany zadań ochronnych Art. 28. 1. Dla obszaru Natura 2000 sprawujący nadzór nad obszarem sporządza projekt planu zadań ochronnych na okres 10 lat; pierwszy projekt sporządza się w terminie 6 lat od dnia zatwierdzenia obszaru przez Komisję Europejską jako obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty lub od dnia wyznaczenia obszaru specjalnej ochrony ptaków. 2. Dla proponowanego obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty, znajdującego się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, sprawujący nadzór może sporządzić projekt planu zadań ochronnych na okres 10 lat. Art. 29. 1. Projekt planu ochrony dla obszaru Natura 2000 lub jego części sporządza sprawujący nadzór nad obszarem. Art. 31. Ocena realizacji ochrony SDF • Standardowy Formularz Danych (SDF) Oceny oddziaływania • Ocena oddziaływania w ramach decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach gr. I i II (rozdział 3 ustawy OOŚ) • Ocena oddziaływania na obszar Natura 2000 (rozdział 5 ustawy OOŚ) • Ponowna ocena (rozdział 4 ustawy OOŚ) Art. 33 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody • Projekty polityk, strategii, planów i programów oraz zmian do takich dokumentów a także planowane przedsięwzięcia, które mogą znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub obszarów, o których mowa w ust. 2, lub nie wynikają z tej ochrony, wymagają przeprowadzenia odpowiedniej oceny oddziaływania na zasadach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. (…). Art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. http://natura2000.eea.europa.eu/# Natura 2000 w Europie http://natura2000.eea.europa.eu/# Wyszukiwarka obszarów w Polsce: http://natura2000.gdos.gov.pl/datafiles Interaktywna mapa obszarów: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ Historia tworzenia sieci Natura2000 w Polsce • lata 90te – wstępne analizy zasobów siedlisk • w 2001 r. opracowano na zlecenie Ministerstwa Środowiska „Koncepcję sieci Natura 2000 w Polsce” • w 2004 r. konsultacjach z gminami • w maju 2004 r. przekazał Komisji Europejskiej bardzo okrojoną w stosunku do projektu wyjściowego koncepcję sieci obszarów siedliskowych Natura 2000 • 12.2004 - Propozycja optymalnej sieci obszarów Natura 2000 w Polsce – „Shadow List” (OTOP, WWF, KP, PTOP „Salamandra”) • w kwietniu 2006 r. tzw. letter of formal notice od KE do rządu RP • w grudniu 2007 r. Komisja wniosła do Trybunału skargę o niewystarczające wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków przez Polskę • dalsze prace nad shadow list • do końca 2008 r. rząd RP wyznaczył w drodze rozp. 141 „OSO” oraz wysłał do KE 364 propozycje „SOO”, które zostały zatwierdzone przez KE • badania terenowe, konsultacje społeczne • w październiku 2009 r. Minister Środowiska przesłał do KE listę 454 nowych obszarów i 77 powiększeń obszarów już istniejących - w rezultacie siedliskowa część sieci wzrosła do 823 obszarów, pokrywając ok. 11% powierzchni lądowej Polski • zostaje wycofana skarga z ETS • 23-25 listopada 2009 r. w Sopocie odbyło się seminarium biogeograficzne Natura 2000 dla obszaru Morza Bałtyckiego • 24-25 marca 2010 r. w Warszawie odbyło się Bilateralne Seminarium Biogeograficzne - wskazano konieczność uzupełnień Obszary Natura 2000 w Polsce – stan obecny • Obecnie w Polsce sieć Natura 2000 zajmuje prawie 20% powierzchni lądowej kraju. • PLH - 825 obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (obszary "siedliskowe" - przyszłe specjalne obszary ochrony siedlisk), stanowiących 11% powierzchni lądowej Polski. • PLB - 145 obszarów specjalnej ochrony ptaków, zajmujących niemal 16% powierzchni lądowej Polski. • Decyzja Komisji Europejskiej z 01.2010 – będzie nowa • Zmiany: seminarium biogeograficzne z 2010 r. (termin do końca 10.2012 r.), kompensacje, plany zadań ochronnych,… Natura2000 w EU PLB PLH PORADNIKI ŹRÓDŁA INFORMACJI • EU • http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/ index_en.htm • http://natura2000.eea.europa.eu/# • Polska • http://natura2000.gdos.gov.pl/
