POLSKI SPOSÓB NA CUKRZYCĘ

POLSKI SPOSÓB NA CUKRZYCĘ | Aleksandra Suwalska
POLSKI SPOSÓB NA CUKRZYCĘ
ALEKSANDRA SUWALSKA
słowa klucze: cukrzyca, insulina, limfocyty T regulatorowe, PolTreg
Zapewne każdy już słyszał, że cukrzyca jest chorobą cywilizacyjną naszych czasów.
Szacuje się, że ludzi na nią chorych jest obecnie ok 250 mln, w tym 25 mln w Europie i ponad
2 mln w Polsce, a liczba ta ciągle wzrasta. W większości jest to cukrzyca typu 2, którą nabyć
może praktycznie każdy z nas. Możemy więc mówić o groźbie epidemii tej choroby.
Nic dziwnego, że naukowcy na całym świecie poszukują sposobu na wyleczenie lub chociaż
spowolnienie postępu cukrzycy, również w Polsce. Budzącym nadzieję jest odkrycie naukowców z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego...
CUKRZYCA – CO TO WŁAŚCIWIE JEST?
Cukrzyca (Diabetes mellitus – "płynący", "słodki jak miód") jest chorobą znaną ludzkości
już od czasów starożytnych, gdy rozpoznawano ją poprzez smakowanie moczu, skąd wzięła się
jej nazwa. Jest to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem
glukozy we krwi (hiperglikemią), wywołanym przez defekt działania lub wydzielania hormonu
trzustki – insuliny. Zadaniem insuliny jest umożliwienie wnikania glukozy do komórek,
dzięki czemu stabilizuje się jej stężenie. Jeśli poziom glukozy we krwi stale jest podwyższony
dochodzi do tak zwanych powikłań cukrzycy, m.in. uszkodzenia narządów takich jak oczy,
nerki, serce, wyniszczenia układu nerwowego i krwionośnego, co prowadzi do kolejnych
problemów zdrowotnych. Wyróżniamy dwa typy cukrzycy. Typ 1, zwany również cukrzycą
młodego wieku, gdyż ujawnia się najczęściej przed 35 rokiem życia, jest to typ zależny
od insuliny, ponieważ w procesie autoimmunologicznym uszkodzeniu ulegają komórki beta
trzustki, wytwarzające insulinę. Cukrzyca nabyta, typu 2, zwykle ujawnia się po 35 roku życia.
Polega ona wytworzeniu się insulinooporności. Zwykle na początku wystarczy przyjmowanie
leków, które ją obniżają, ale na późniejszym etapie często konieczne jest podawanie
syntetycznego hormonu.
INSULINA I LECZENIE CUKRZYCY
Przy cukrzycy typu 1 wymagana jest insulinoterapia, gdzie hormon trzustki podawany
jest podskórnie, za pomocą zastrzyków lub pomp insulinowych. Insulina jest hormonem
peptydowym, który odgrywa bardzo ważną rolę nie tylko w metabolizmie węglowodanów,
ale również białek i tłuszczy. Została odkryta w 1922 roku przez F. Bantinga i C. Besta i również
tego samego roku została pierwszy raz zastosowana w leczeniu cukrzycy 14-letniego chłopca
z Kanady. Na początku, przed wstrzyknięciem, insulinę w postaci proszku lub tabletek rozpuszczano w wodzie, a schemat leczenia uznawany był za bardzo wymagający. Podawano ją tylko
1 – 2 razy dziennie, co w większości wypadków prowadziło do powikłań. Dopiero w latach
80. wprowadzono podawanie insuliny przed każdym posiłkiem. W leczeniu cukrzycy
typu 2 stosuje się, wraz ze zmianą stylu życia, leki doustne. Kiedy leki nie działają, konieczne
21
22
BIOLETYN 17/III/2015 | Ścieżki wiedzy
jest włączenie insuliny. W wyjątkowych sytuacjach stosuje się przeszczepianie trzustki,
lecz po jakimś czasie przeszczepione komórki ulegają upośledzeniu. Od niedawna w Stanach
Zjednoczonych dostępna jest też insulina wziewna.
LIMFOCYTY T REGULATOROWE A CUKRZYCA
Cukrzyca to poważna choroba, która dotyka coraz więcej ludzi. O ile możemy zapobiegać
zachorowaniu na cukrzycę typu 2 np. poprzez zdrowy tryb życia i dietę, przyczyny wystąpienia
cukrzycy typu 1 nie są do końca jasne. Cały czas trwają badania nad tą odmianą choroby,
poszukiwania leku na cukrzycę czy chociażby sposobu na opóźnienie jej rozwoju, a tym samym
wydłużenie życia i zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań. Zespół naukowców
z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego przeprowadził badanie w ramach grantu
STRATEGMED "TREGVAC Terapia komórkowa cukrzycy typu 1 w oparciu o namnożone sztucznie limfocyty regulatorowe CD4 + CD25 + CD127 oraz przeciwciało anty – CD20 – badanie
randomizowane", którego koordynatorem jest prof. dr hab. n. med. Piotr Trzonkowski,
a współkoordynatorem prof. dr hab. med. Małgorzata Myśliwiec. Dzieciom chorującym
na cukrzycę typu 1 podaje się limfocyty T regulatorowe (Treg), czyli komórki produkowane
przez zdrowy organizm (stanowią mniej niż 1% wszystkich limfocytów), chroniące nas przed
chorobami immunologicznymi, alergiami, odrzuceniem przeszczepionych organów oraz
szpiku. Wykazują silne działanie hamujące na odpowiedź odpornościową. Nie pozwalają one
organizmowi niszczyć własnych tkanek i komórek, zwłaszcza komórek beta trzustkowych,
ale też nie wywołują przy tym upośledzenia odporności.
JAK TO WYGLĄDA W PRAKTYCE?
Ważne jest, by pacjenci byli we wczesnym stadium rozwoju cukrzycy typu 1, czyli w okresie tak zwanej remisji (kiedy jeszcze nie wszystkie komórki trzustki uległy zniszczeniu
i chory wydziela pewną ilość insuliny). Podanie namnożonych limfocytów Treg powoduje
spowolnienie rozwoju cukrzycy poprzez wydłużenie okresu insulinoniezależności. Terapia
została zastosowana u 30 małych dzieci, w wyniku czego większość z nich zmniejszyła dawkę
przyjmowanej insuliny, a u dwojga całkowicie z niej zrezygnowano, dodatkowo ich organizmy
zwiększyły produkcję własnej insuliny. Dowodzi to skuteczności terapii, która póki co jest
w fazie badań klinicznych. Metoda była stosowana u 1 – 2 chorych w ciągu miesiąca, z powodu
ograniczonych możliwości laboratorium. Preparaty są otrzymywane na drodze ekspansji
ex-vivo komórek T regulatorowych, otrzymywanych z 250 ml krwi chorych. Z takiej ilości otrzymuje się około 1000 komórek Treg, które potem są namnożone do miliardów i po około dwóch
tygodniach podawane pacjentowi. Jak pokazują badania, metoda jest bezpieczna i nie powoduje żadnych skutków ubocznych.
POLTREG
Otrzymano wiele propozycji z całego świata na sprzedaż metody i sposobu produkcji
za duże pieniądze, jednak nie wydano na to zgody, a jedynie udostępniono do niej prawa.
Aby zatrzymać tą innowacyjną technologię na uczelni oraz w Polsce, powstała spółka celowa
PolTreg, w której skład weszli twórcy metody, lekarze, uczelnia oraz partnerzy biznesowi.
POLSKI SPOSÓB NA CUKRZYCĘ | Aleksandra Suwalska
W Gdańsku powstaje laboratorium, w którym limfocyty Treg będą namnażane na skalę światową, a również oddział, gdzie pacjentom będą podawane preparaty prawdopodobnie
już od połowy przyszłego roku. Do zwalczenia cukrzycy jeszcze daleka droga, ale z pewnością
jest to wielki postęp polskich naukowców, dający nadzieję na skuteczną walkę z chorobą.
ŹRÓDŁA BIBLIOGRAFICZNE:
Hanas R., Cukrzyca typu 1 dzieci, młodzieży i dorosłych, Szwecja 2010.
http://biotechnologia.pl/farmacja/aktualnosci/insulina-wziewna-jest-juz-dostepna-narynku,15061
http://cukrzycapolska.pl/wiadomosci/szczepionka-limfocyty-treg-remisja-cukrzycy-typu-1gum-01102015/
http://mojacukrzyca.pl/leczenie-cukrzycy-typu-1-tregs-z-szansa/
http://natemat.pl/157333,gdanscy-naukowcy-pracuja-nad-przelomowa-terapia-ale-ona-niewyleczy-z-cukrzycy-typu-1
http://sciencelife.uchospitals.edu/2014/10/15/working-to-cure-autoimmune-diseases-andend-organ-transplant-rejection/
http://wss.olsztyn.pl/stronywww/cuk/statystyka.html
http://www.gdansk.pl/wiadomosci/Szczepionka-przeciw-cukrzycy-zostaje-u-nas,a,43333
https://portal.abczdrowie.pl/cukrzyca
Serritella S., Working to cure autoimmune diseases and end organ transplant rejection,
15.10.2014.
23