Leczenie zaparć

LECZENIE ZAPARĆ
ZAPARCIE
DEFINICJA:
1. Rzadkie lub utrudnione oddawanie stolca
2. Oddawanie stolca rzadziej niż 3 razy w tygodniu
• Napięcie
• Twardy (‘owczy’ stolec) w 25%
• Niekompletna ewakuacja w 25%
3. Nadmierny wysiłek przy 25% wypróżnień
4. Mniej niż 2 wypróżnienia w tygodniu przez 12
miesięcy
ZAPARCIE
Epidemiologia:
• Dorośli
10%
• Osoby starsze
20 do 30 %
• [22% w populacji]
• [50% u przebywających w domach opieki]
• [63% u hospitalizownych]
ZAPARCIE
Patofizjologia: Ruchy robaczkowe
Jelito cienkie:
• głód: mnogie wyładowania spontanicznej
czynności ruchowej co 90-120 minut, związane ze
zwiększonym wydzielaniem żołądkowym,
trzustkowym i żółciowym.
• karmienie: regularna czynność zostaje zaniechana
i zaczyna się czynność ruchowa związana z
opróżnianiem żołądka.
ZAPARCIE
Patofizjologia: Ruchy robaczkowe
Jelito grube: rzadsze epizody postępującej
czynności ruchowej, w badaniach
manometrycznych stwierdza się ok. 6 w ciągu
doby z dwoma szczytami:
• Silniejszy związany z przebudzeniem i śniadaniem
• Słabszy związany z posiłkiem w ciągu dnia
ZAPARCIE
RUCZY ROBACZKOWE:
1.
2.
2.
Resztki pokarmowe zalegają w jelicie cienkim ok. 1-2
godz.
Resztki pokarmowe zalegają w jelicie grubym ok. 1-3
dni
Czas zalegania jest wydłużony przez brak aktywności
ZAPARCIE
Czynność jelitowo-odbytnicza:
1. Miogenna: ’rozruszniki’ w błonie mięśniowej –
depolaryzacja rozprzestrzenia się przez zwoje
mięśniówki jelitowej.
2 Neurogenna: parasympatyczna.
3 Hormonalna: substancja P (kurcząco), wazoaktywny
polipeptyd jelitowy (rozkurczająco) poprzez wydzielanie
tlenku azotu
ZAPARCIE
Czynność jelitowo-odbytnicza:
• Stolec dłużej przebywa w prostnicy.
• Ruchy masy do lewej części jelita.
• Powolne odcinkowe kurcze w lewym odcinku
jelita.
• Rozciągnięcie odbytnicy.
• Rozluźnienie zwieracza wewnętrznego.
• Skurcz zwieracza zewnętrznego
• Rozluźnienie mięśni łonowo-odbytniczych przy
próbie Valsalvy.
ZAPARCIE
Czynność jelitowo-odbytnicza:
• Ciśnienie w próbie Valsalvy przeniesione na
odbytnicę
• Niewielkie uniesienie przepony miednicy
• Otwarcie kanału odbytnicy z wydaleniem stolca
• Kontakt odbytu z przesuwającym się stolcem –
odruch odbytniczo-jelitowy
• Siła odruchu wprost proporcjonalna do wielkości
stolca
ZAPARCIE
Czynność jelitowo-odbytnicza:
Czas pasażu żołądkowo-jelitowego:
• Zdrowi starsi = normalny
• Zdrowi starsi z zaparciem = opóźniony
Czynność łonowo-odbytnicza:
• Zewnętrzny zwieracz odbytu i napięcie przepony miednicy
= obniżona (cukrzyca, wielorództwo, przewlekłe
napinanie).
• Obniżona reaktywność odbytnicy u osób starszych
ZAPARCIE
Etiologia:
1. Zawartość włóknika w diecie:
•
•
•
Stymuluje prawidłowy czas pasażu i częste
stolce i obniża zużycie środków
przeczyszczających.
Obniżone spożycie u osób starszych
Czasem bez efektu przy dużym zaleganiu.
2. Zawartość wody w diecie
ZAPARCIE
3. Brak ruchu:
•
Aktywność fizyczna redukuje częstość zaparć u osób
starszych.
4. Leki:
•
•
Antagoniści wapnia, narkotyki, leki przeciwdepresyjne,
leki cholinolityczne
Preparaty wapnia, NLPZ, żelazo, leki zapierające.
ZAPARCIE
5. Choroby:
•
•
•
•
•
•
•
Hipokalemia
Hipomagnezemia
Niedoczynność tarczycy
Cukrzyca
Choroba Parkinsona
Otępienie
Udary
ZAPARCIE
6. Zaburzenia anatomiczne:
•
•
•
•
•
•
Szczelina odbytu
Wypadanie śluzówki
Powiększenie bańkiodbytnicy
Uchyłkowatość jelita
Zaburzenia przepony miednicy
Zaburzenia zwieraczowe
ZAPARCIE
2.
•
3.
•
•
•
Badanie:
Pełne fizykalne, brzucha, odbytu.
Diagnoza: częste błędy.
Reakcja interpretowana jako biegunka
Niedrożnośc jelit
Ból brzucha z nietrzymaniem
ZAPARCIE
Leczenie:
1. Profilaktyka
5. leki przeczyszczające
2. Ćwiczenia
7. Środki masowe
3. Picie płynów
8. Chirurgia
4. Dieta wysokowłóknikowa
ZAPARCIE
Leczenie: najważniejsza jest profilaktyka.
1. Edukacja pacjenta.
2. Ćwiczenia: najważniejszym czynnikiem pobudzającym
perystaltykę i defekację jest zachęcanie do przebywania w
pozycji pionowej i wysiłek fizyczny.
3. Podaż płynów: stolec w zaparciu ma niską
4.
zawartość wody.
Podaż włóknika: ostre zaparcia są rzadkie na diecie
bogatej we włóknik, przewlekłe zaparcia słabo
reagują na włóknik.
LECZENIE ZAPARĆ
5. Uzupełniające leczenie alternatywne:
A.
B.
C.
D.
Leki ziołowe
Masaż brzucha
Akupunktura
Biofeedback
LECZENIE ZAPARĆ
6. Leki przeczyszczające: pobudzające i
zmiękczające
•
•
•



Leki pobudzające perystaltykę przyspieszy pasaż
Mniej czasu na wchłanianie wody
Miękki stolec
Zmiękczanie stolca związane jast ze zwiększeniem masy
Rozciągnięcie ściany jelita
Pobudzenie odruchu skurczowego mięśni jelita
LECZENIE ZAPARĆ
Środki masowe
• zwiększają objętość mas kałowych
• otręby, metylceluloza, agar
• Zmiękczają twardy stolec i ustalają
konsystencję miękkiego stolca
• Są oporne na działanie bakterii
• Skuteczne w łagodnych zaparciach
• Konsystencja stolca nie jest akceptowana
przez wszystkich.
LECZENIE ZAPARĆ
środki działąjące osmotycznie
Wodorotlenek Magnezu
• Tani, właściwości osmotyczne i pobudzające
Sorbitol i Laktuloza
• Drogi, powoduje wzdęcia
Polietylen glikolu
• Dobry przy parciu na stolec
LECZENIE ZAPARĆ
środki zmiękczające kał
• Zwiększają przenikanie wody do stolca
• olej parafinowy powoduje rozmiękanie mas kałowych
• dokuzany (Laxol, Dipolaxan) są związkami
powierzchniowo czynnymi; obniżają napięcie
powierzchniowe fazy tłuszczowo-wodnej, ułatwiając
przenikanie wody i tłuszczów w głąb mas kałowych w
jelicie grubym
• Oleje mineralne – przewlekłe używanie może
spowodować deficyty witamin rozpuszczalnych w
tłuszczach, związane z nadmiernym działaniem
przeczyszczającym
LECZENIE ZAPARĆ
środki kontaktowe
• Środki roślinne
• Środki kontaktowe