PRODUKTY EKOLOGICZNE SKUP PRODUKTÓW, OCZEKIWANIA RYNKU. Informacje dla rolników ekologicznych 1) ROLNICTWO EKOLOGICZNE Rolnictwo ekologiczne to specyficzna forma gospodarowania i produkcji żywności. Żywność jest wytwarzana metodami naturalnymi w czystym i bezpiecznym środowisku, bez nawozów sztucznych i syntetycznych środków ochrony roślin, antybiotyków, hormonów wzrostu i genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO). Dzięki wykluczeniu tych substancji rolnictwo ekologiczne nie powoduje zanieczyszczenia gleby i wód, ogranicza wypłukiwanie składników pokarmowych z gleby i sprzyja różnorodności biologicznej. Podstawowa zasada rolnictwa ekologicznego to odrzucenie środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spożywczej. Cele rolnictwa ekologicznego: - ochrona środowiska naturalnego– gleby, wody, krajobrazu, - wysoka jakość biologiczna płodów rolnych – nawiązująca do produktów powstających naturalnie w przyrodzie, - poprawa żyzności gleby, - dążenie do zamknięcia obiegu materii – poprzez zrównoważenie produkcji roślinnej i zwierzęcej w gospodarstwie (samowystarczalność paszowo – nawozowa), - różnorodność biologiczna – sprzyjająca przywracaniu równowagi w środowisku produkcji. Produkty ekologiczne charakteryzują się wysoką jakością, uzyskanie bardzo dobrych walorów odżywczych i zdrowotnych jest możliwe, ponieważ: - skład produktów jest harmonijnie zbilansowany, tj. składniki ich znajdują się we właściwych, naturalnych proporcjach, najbardziej korzystnych dla zdrowia człowieka (produkty nie są „poprawiane” i „wzbogacane” przez inżynierów przemysłu rolno – spożywczego), - nie zawierają zanieczyszczeń, stanowiących pozostałości chemii rolnej, tj. nawozów sztucznych, chemicznych środków ochrony roślin (lub zawierają je w ilościach śladowych), - są przetworzone tylko w niezbędnym stopniu, przy użyciu metod nie niszczących surowca, nie zawierają spożywczych dodatków chemicznych „E”, - są wytwarzane bez stosowania organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO), - nie są poddawane obróbce z zastosowaniem promieniowania jonizującego, - ich proces produkcji jest kontrolowany przez jednostki certyfikujące, upoważnione przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 2) OZNAKOWANIE ŻYWNOŚCI EKOLOGICZNEJ Tak jak w przypadku produktów markowych, zdarza się, że żywność ekologiczna jest fałszowana. Aby temu zapobiec, w krajach Unii Europejskiej wprowadzono system kontroli i certyfikacji produkcji ekologicznej. Zgodnie z nim na etykiecie żywności powinny się znaleźć następujące informacje: nazwa i numer upoważnionej jednostki certyfikującej, której podlega producent, nazwa i adres producenta, właściciela lub sprzedawcy produktu, nazwa produktu, ewentualnie znak lub numer identyfikacyjny partii towaru. Ponadto na etykiecie może zostać zamieszczony: napis “Rolnictwo ekologiczne – system kontroli WE”, lub “Produkt Rolnictwa Ekologicznego” wspólnotowy znak “Rolnictwo ekologiczne” lub nowy proponowany ”bio”. logo organizacji, stowarzyszeń itp. W Polsce jest 7 jednostek certyfikujących, działających z Upoważnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi: AGROBIOTEST Sp. z o.o., BIOEKSPERT Sp. z o.o., BIOCERT MAŁOPOLSKA Sp. z o.o., COBICO Sp. z o.o., EKOGWARANCJA – PTRE Sp. z o.o., PCBC S.A., PNG Sp. z o.o. (stan na koniec 2007 r.) 3 ) KANAŁY SPRZEDAŻY PRODUKTÓW EKOLOGICZNYCH Z GOSPODARSTWA: a sprzedaż bezpośrednio z gospodarstwa: duże znaczenie dla małych, wielokierunkowych gospodarstw, łatwe w realizacji, b sprzedaż na targach, targowiskach miejskich: wymaga większego zaangażowania i sąsiedztwa miasta lub miast, c dostawy bezpośrednio do domu (door to door): - sprzedaż koszykowa, kartonowa, paczkowa, bardzo popularne za granicą, wymaga szerokiej gamy produktów, sąsiedztwo miasta d dostawy do sklepów specjalistycznych: najpopularniejsza forma sprzedaży z promocją swojego gospodarstwa (nazwiska), wysoka jakość handlowa, zaczynają się pojawiać także sygnały o zapotrzebowaniu od firm prowadzących restauracje i hotele. e dostawy do sklepów ogólno spożywczych, sieci handlowych, marketów, supermarketów: aktualnie marginalna, ale najbardziej przyszłościowa droga, trudna z powodu stałości i wielkości asortymentu, utrudnionych umów handlowych. f sprzedaż do przetwórców ekologicznych, hurtowni oraz za granicę: najbardziej popularna forma sprzedaży dla rolników wielkoobszarowych, sprzedaż “anonimowa” Ćwiczenie praktyczne W tabelce przedstawiono kilka cech charakterystycznych. Proszę o proponowanie innych cech i wpisywanie w wolne miejsce samodzielnie: Wady, zalety i uwagi dotyczące kanałów sprzedaży Kanał sprzedaży Zalety Wady Uwagi a) bezpośrednia z gospodarstwa - bezpośredni kontakt z klientem - płatność gotówkowa - możliwość sprzedaży produktów przetworzonych - brak kosztów transportu - pojawianie się klientów czasem w niezbyt odpowiednich momentach - niewielkie ilości towaru - brak wpływu na liczbę klientów b) targowiska - bezpośredni kontakt z klientem - opłaty targowe - płatność gotówkowa - nieregularna sprzedaż - stabilne, aktualne - własny transport - możliwość sprzedaży produktów przetworzonych - wymaga przygotowania stoiska , opakowań - oznaczenie stoiska - szeroka paleta towarów c) dostawy do domu - bezpośredni kontakt z klientem - płatność gotówkowa - szybki wzrost liczby klientów tzw. „poczta pantoflowa” - możliwość sprzedaży produktów przetworzonych - własny transport i czas - niestabilność wielkości sprzedaży - dość duży asortyment - ciągły, bezpośredni kontakt telefoniczny - wymaga przygotowania folderu oferty - zamówienia - wymaga przygotowania paczek, kartonów, koszyków - oprawa graficzna - sprawna logistyka towarów d) do sklepów ekologicznych - bezpośredni kontakt z klientem - płatność gotówkowa lub krótkoterminowa - duże i stałe zamówienia - szczegółowe wymagania jakościowo - ilościowe - własny odpowiedni transport - wymaga dokładnego przygotowania towaru - pakowanie, sortowanie - torebki, etykiety, opisy e) do supermarketów - duże ilości sprzedawanego towaru - gwarantowane ceny - głównie owoce i warzywa - dostawy dużych ilości każdego asortymentu - dostawy do każdego sklepu, nie na magazyn centralny - wysoka jakość produktów - wysoka jakość i funkcjonalność opakowań - płatności z terminem min 14 dni - oznaczanie produktów kodami kreskowymi - wymaga przygotowania miejsca, opakowań i różnych ilości - oznaczenia zewnętrzne i kierunkowe gospodarstwa f) do przetwórni, hurtowni itp - duże ilości sprzedawanego towaru - różne poziomy jakości i zależna od nich cena - pewny zbyt całej produkcji - najczęściej niezbyt wysoka cena - płatności z długimi terminami - najczęściej umowy kontraktacyjne Rodzaje produktów w poszczególnych kanałach sprzedaży Kanał sprzadaży Rodzaje produktów ekologicznych Uwagi a) bezpośrednia z gospodarstwa - owoce i warzywa, przetwory - mleko i przetwory mleczne - drób, mięso, wędliny i przetwory - zboże i przetwory zbożowe - nalewki, syropy i kompoty - oleje, jaja i inne - asortyment cały rok WAŻNE: ogórki kiszone, kapusta kiszona, świeże okopowe, nowalijki b) targowiska - głównie owoce i warzywa, nowalijki - możliwa sprzedaż jajek, drobiu, przetworów (jak wyżej) - stały asortyment cały rok WAŻNE: - przewidywanie możliwej ilości sprzedaży, sezonowości c) dostawy do domu - możliwa sprzedaż całego asortymentu - można utrzymywać asortyment sezonowo WAŻNE: -utrzymywać wysoką jakość towarów i obsługi, rzetelność i terminowość d) do sklepów ekologicznych - głównie owoce i warzywa, nowalijki - możliwa sprzedaż jaj - nie możliwa sprzedaż przetworów gospodarskich - można utrzymywać asortyment sezonowo WAŻNE: -utrzymywać wysoką jakość towarów i obsługi, dobre oznaczenie produktów e) do supermarketów - głównie owoce i warzywa, nowalijki - możliwa sprzedaż jaj - nie możliwa sprzedaż przetworów gospodarskich - stały asortyment cały rok WAŻNE: - wysoka jakość surowców i opakowań, opisów i oznaczeń f) do przetwórni, hurtowni itp - wiele produktów z gospodarstwa: owoce, warzywa, zboża i inne - opakowania zbiorcze lub luzem JAKOŚĆ HANDLOWA PRODUKTÓW: opakowania na rynek detaliczny - woreczki papierowe lub PP od zboża, strączkowe 300 g do 1 kg opakowania dla przetwórstwa, hurtowni owoce - worki, siatki, torebki, kartoniki, wytłoczki, wytłaczanki - papier, karton, folia - worki papierowe lub PP 25, 50 kg - worki BigBag – ca 1 T - luzem całopojazdowo - worki raszlowe 25, 40, 50 kg - skrzynki - luzem całopojazdowo warzywa - worki, siatki, torebki, kartoniki, wytłoczki, wytłaczanki, wiaderka - papier, karton, folia - worki raszlowe 25, 40, 50 kg - skrzynki - luzem całopojazdowo uwagi - suche, brak zanieczyszczeń i uszkodzeń - suche, przewietrzone, prawidłowo przechowane i transportowane, czyste, bez uszkodzeń mechanicznych - szczotkowane (nie myte), prawidłowo przechowane i transportowane, czyste, bez uszkodzeń mechanicznych JAK I GDZIE ZNALEŹĆ INFORMACJE O SKLEPACH, PRZETWÓRCACH, HURTOWNIACH ITP: internet: portale rolne, strony ministerstwa rolnictwa, strony Ośrodków Doradztwa Rolniczego, strony prywatne, katalogi w biurach ODR, PKE jednostki kontrolne, certyfikujące stowarzyszenia, fundacje i inne PRODUKTY DEFICYTOWE W SEZONIE 2007/ 2008 (na rynku krajowym): zbożowe: pszenica orkisz, owies bezłuskowy, amarantus, żyto owoce: śliwka, jabłko, gruszka, malina, truskawka warzywa: pietruszka, ogórki gruntowe, pomidory gruntowe, por, fenkuł, chrzan, fasola biała duża inne: mleko i wołowina w handlu detalicznym, jajka od kur zielononóżek kuropatwianych, oleje tłoczone na zimno, ogórki i kapusta kiszona inne: groch, orzechy, rośliny przyprawowe, słonecznik, dynia na pestki, rośliny oleiste PRODUKTY Z NADPRODUKCJĄ W SEZONIE 2007/2008 (na rynku krajowym): ziemniaki, proso, buraczki WAŻNE INFORMACJE: Najważniejszą rzeczą dla każdego rolnika ekologicznego jest nie wstydzić się, a wręcz obnosić ze swoją ideą i sposobem na życie. Można przygotować w prosty i tani sposób tablice informujące i kierunkowe do gospodarstwa, oznaczyć samochód itp. Koniecznie trzeba bywać na wszelkiego rodzaju kiermaszach, festynach, czy dożynkach, promując w ten sposób swoje produkty, działania, idee oraz zachęcając i informując potencjalnych konsumentów, czy innych rolników zainteresowanych takim sposobem gospodarowania. Sprzedaż przetworów pochodzących z gospodarstwa (ogórki kiszone, oleje, pasztety, sery) może być (zgodnie z polskim prawem) prowadzona jedynie na linii producent – konsument. Nie można sprzedawać do sklepów. W celu poprawy obiegu towarów i poszerzania asortymentu, warto współpracować w formalnej lub nieformalnej grupie producentów. Trzeba pamiętać , że jakość surowca gwarantujemy my sami swoim nazwiskiem i to od nas zależy jak tym pokierujemy. Pamiętajmy o starych, zapomnianych odmianach roślin i rasach zwierząt, gdyż odnawiając je pomagamy zachować bioróżnorodność rolniczą, ale także zapewniamy różne walory smakowe konsumentom naszych produktów. Przygotował: Tomasz Czubachowski BIOHURT Dystrybucja Żywności Ekologicznej 87-312 Pokrzydowo 139, tel. 0 56 49 859 67 www.biohurt.pl , [email protected]