Dział II- Geografia i człowiek-zakres rozszerzony

Dział II- Geografia i człowiek-zakres rozszerzony

Ocenę dopuszczającą otrzymuje Uczeń, który:
ELEMENTY ANTROPOLOGII
-wyjaśnia pojęcie: antropologia,
-wymienia przodków człowieka,
-wyjaśnia pojęcie: odmiana (rasa),
-wymienia rodzaje ras i charakteryzuje je,
ELEMENTY ETNOLOGII
-wyjaśnia pojęcie: etnologia, języki urzędowe, żywe, martwe,
-wymienia ważniejsze języki urzędowe,
-odczytuje z wykresu strukturę wyznaniową ludności świata,
-wyjaśnia pojęcie religia,
-odczytuje z wykresu strukturę wyznaniową ludności świata,
-wymienia ważniejsze języki urzędowe,
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POPULACJI LUDZKIEJ
-podaje liczbę ludności świata,
-wyjaśnia pojęcia: ekumena, anekumena, subekmena i podaje przykłady takich obszarów,
-lokalizuje przykłady ekumeny, anekumeny, subekumeny na mapie świata,
-wyjaśnia pojęcia: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, współczynnik
przyrostu naturalnego, współczynnik urodzeń, zgonów, ruch naturalny ludności, wyż
demograficzny, niż demograficzny, piramida wieku i płci,
-wymienia i pokazuje na mapie najludniejsze kraje świata,
-wyjaśnia pojęcia: migracje, emigracja, imigracja, reemigracja, repatriacja, saldo migracji,
depopulacja,
-klasyfikuje migracje wg różnych kryteriów,
SIEĆ OSADNICZA
-wyjaśnia pojęcia: sieć osadnicza, osiedle,
-charakteryzuje jednostkę osadniczą typu wieś i miasto,
-wyjaśnia pojęcia: urbanizacja i wskaźnik urbanizacji,
-wymienia rejony świata o wysokiej i niskiej urbanizacji,
SYSTEM SPOŁECZNO - GOSPODARCZY WSPÓŁCZESNEGOSWIATA
GOSPODARKA ŚWIATOWA
-wyjaśnia pojęcia; gospodarka światowa,, rolnictwo, funkcje rolnictwa,
-wyjaśnia pojęcia: rybołówstwo, rybactwo morskie i śródlądowe, rybołówstwo przybrzeżne,
pełnomorskie i dalekomorskie,
-wymienia i lokalizuje na mapie główne łowiska,
-wymienia warunki rozwoju rolnictwa,
-odczytuje z mapy rozmieszczenie najważniejszych obszarów rolniczych świata,
-wymienia grupy i przykłady roślin: żywieniowe- alimentacyjne, pastewne, przemysłowe,
tłuszczodajne, włókniste, cukrodajne, bulwiaste i korzeniowe, owoce i warzywa, używki,
-wymienia rośliny w poszczególnych grupach,
-wymienia główne zwierzęta hodowlane,
-odczytuje z wykresów światowe zbiory i światowe pogłowie zwierząt,
-wyjaśnia rolę leśnictwa,
-charakteryzuje funkcje leśnictwa,
-wyjaśnia pojęcia: zasoby naturalne odnawialne i nieodnawialne, surowce mineralne,
-przedstawia podział surowców mineralnych,
-wymienia przykłady surowców z poszczególnych grup,
-wyjaśnia pojęcie: przemysł,
-odczytuje z mapy rejony wydobycia surowców energetycznych, rud metali i surowców
chemicznych,
-wymienia źródła energii elektrycznej,
-wymienia rodzaje elektrowni,
-wyjaśnia pojęcie : usługi,
-charakteryzuje zatrudnienie w sferze usług na świecie, posługując się mapą,
-wyjaśnia pojęcia: handel wewnętrzny i zagraniczny, import, eksport,
-omawia czynniki rozwoju turystyki,
ŻRÓŻNICOWANIE POZIOMU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO ROZWOJU
PAŃSTW ŚWIATA
-wyjaśnia pojęcie: PKB,
-wymienia państwa wysoko rozwinięte, intensywnie się rozwijające i opóźnione w rozwoju
społecznym i gospodarczym oraz pozostałe,
-podaje cechy państw, które je wyróżniają spośród innych: USA i Chin, Rosji, Arabii
Saudyjskiej, Etiopii,
WSPÓLCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNO – GOSPODARCZE I POLITYCZNE
PAŃSTW ŚWIATA
-wymienia nazwiska autorów różnych modeli rozwoju gospodarczego,
-wyjaśnia pojęcia: globalizacja, integracja,
-wyjaśnia pojęcia: współpraca transgraniczna, euroregiony,
-wymienia rejony konfliktów w Europie, Azji, Afryce,
CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU
-charakteryzuje cechy i rozmieszczenie najbardziej rozpowszechnionych chorób (w tym
cywilizacyjnych) na Ziemi,

Ocenę dostateczną otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę
dopuszczającą oraz:
ELEMENTY ANTROPOLOGII
-lokalizuje na mapie świata „ślady” pierwszych hominidów,
-omawia pochodzenie ras ludzkich,
-omawia rozmieszczenie ras,
ELEMENTY ETNOLOGII
-wyjaśnia pojęcia: dialekt, etnolekt, język ponadetniczny, języki pidżynowe,
-podaje przykłady państw, w których używane są ważniejsze języki urzędowe (chiński,
angielski, hindi, hiszpański, portugalski, arabski, rosyjski, japoński, francuski, indonezyjski,bahasa, bengalski),
-wyjaśnia pojecie: religia, doktryna, kult, organizacja,
-przedstawia rozmieszczenie wielkich religii świata,
-wyjaśnia pojęcia: kultura, krąg kulturowy,
-wymienia kręgi kulturowe współczesnego świata,
-odczytuje z mapy rozmieszczenie kręgów kulturowych,
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POPULACJI LUDZKIEJ
-na podstawie wykresu omawia zmiany liczby ludności świata,
-odczytuje a mapy obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia,
-wymienia obszary o największym i najmniejszym przyroście naturalnym i lokalizuje je na
mapie świata,
-odczytuje z piramidy wieku i płci cechy społeczeństwa,
-rozpoznaje piramidę progresywną i regresywną oraz piramidę zastojową,
-wyjaśnia przyczyny i migracji,
-podaje przykłady krajów emigracyjnych i imigracyjnych i lokalizuje je na mapie świata,
SIEĆ OSADNICZA
-wymienia typy wsi,
-wymienia formy miast,
-rozpoznaje formy zespołów miejskich na rysunkach,
-lokalizuje na mapie świata rejony o wysokiej i niskiej urbanizacji,
-lokalizuje największe miasta świata na mapie,
-charakteryzuje etapy urbanizacji,
SYSTEM SPOŁECZNO - GOSPODARCZY WSPÓLCZESNEGO ŚWIATA
GOSPODARKA ŚWIATOWA
-wyjaśnia funkcje rolnictwa,
-omawia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa,
-charakteryzuje użytkowanie ziemi na świecie i w wybranych krajach świata,
-wyjaśnia pojęcie: monokultura i podaje przykłady monokultur,
-charakteryzuje rozmieszczenie lasów na świecie,
-wyjaśnia pojęcia: hodowla intensywna i hodowla ekstensywna,
-podaje przykłady państw o różnych rodzajach hodowli (intensywnej, ekstensywnej),
-wyjaśnia pojęcie: strefa głodu,
-charakteryzuje poziom wyżywienia ludności świata,
-wymienia obszary głodu i niedożywienia oraz obszary nadwyżek żywności i lokalizuje je na
mapie,
-wyjaśnia znaczenie przemysłu i budownictwa,
-wyjaśnia pojęcie: funkcje przemysłu,
-wymienia funkcje przemysłu i charakteryzuje je,
-przedstawia podział przemysłu,
-wymienia czynniki lokalizacji przemysłu,
-wymienia i lokalizuje na mapie okręgi przemysłowe,
-wyjaśnia znaczenie przetwórstwa przemysłowego,
-wyjaśnia znaczenie przemysłu wysokiej technologii,
-przedstawia rozmieszczenie światowych technopolii lokalizując je na mapie,
-charakteryzuje produkcję energii w różnych rodzajach elektrowni,
-wymienia głównych producentów energii na świecie,
-przedstawia udział sfery usług w tworzeniu dochodu narodowego w różnych państwach
świata,
-wymienia działy transportu,
-wyjaśnia pojęcia: reeksport, saldo bilansu handlowego,
-odczytuje z wykresów głównych eksporterów światowych,
-odczytuje z wykresu saldo bilansu handlowego w wybranych krajach,
-wyjaśnia czynniki rozwoju handlu międzynarodowego,
-wymienia głównych importerów i eksporterów światowych,
-wyjaśnia rolę turystyki,
-charakteryzuje ruch turystyczny na świecie,
-przedstawia ekonomiczne, społeczne i przyrodnicze konsekwencje rozwoju turystyki,
ŻRÓŻNICOWANIE POZIOMU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO ROZWOJU
PAŃSTW ŚWIATA
-podaje sposoby obliczania PKB,
-porównuje wartość PKB w wybranych krajach świata,
-podaje PKB/1 mieszkańca w wybranych krajach świata,
-lokalizuje na mapie świata państwa wysoko rozwinięte, intensywnie się rozwijające i
opóźnione w rozwoju gospodarczym i społecznym,
-charakteryzuje państwa pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego: USA, Chiny,
Rosję, Arabię Saudyjską, Etiopię,
WSPÓLCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNO – GOSPODARCZE I POLITYCZNE
PAŃSTW ŚWIATA
-charakteryzuje różne koncepcje rozwoju gospodarczego państw świata,
-charakteryzuje model ogólnoświatowego zrównoważonego rozwoju (ekorozwój),
-wymienia przejawy globalizacji w wymiarze politycznym, gospodarczym, społecznym i
kulturowym,
-wymienia organizacje polityczno-gospodarcze integrujące państwa Europy i świata,
-przedstawia przy pomocy mapy współczesny podział polityczny państw świata,
-wymienia euroregiony na granicach Polski,
-charakteryzuje konflikty w Europie, Azji i Afryce,
-lokalizuje konflikty na mapie,
-wyjaśnia przebieg osi Północ-Południe,
-wyjaśnia pojęcie: terroryzm,
CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU
-wyjaśnia poglądy na relacją człowiek – środowisko (determinizm geograficzny, nihilizm i
posybilizm geograficzny),
-omawia zmiany relacji człowiek- środowisko,
-przedstawia mierniki poziomu zdrowia,
-charakteryzuje globalne i regionalne problemy środowiskowe,

Ocenę dobrą otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną
oraz:
ELEMENTY ANTROPOLOGII
-omawia wpływ środowiska na rozwój kolejnych form praludzkich,
-podaje przykłady przystosowania się ras ludzkich (cechy) do czynników środowiskowych,
ELEMENTY ETNOLOGII
-wykazuje wpływ religii na gospodarkę,
-lokalizuje na mapie główne rodziny językowe,
-lokalizuje na mapie rozmieszczenie kręgów kulturowych,
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POPULACJI LUDZKIEJ
-charakteryzuje zmiany liczby ludności świata w różnych okresach dziejów,
-wymienia i pokazuje na mapie świata obszary o największej i najmniejszej gęstości
zaludnienia,
-wymienia atrakcje osadnicze i bariery osadnicze,
-podaje przyczyny i konsekwencje wysokiego i niskiego przyrostu naturalnego,
-podaje przykłady państw o wysokim i niskim współczynniku przyrostu naturalnego,
-podaje przykłady społeczeństw młodych i starzejących się,
-wymienia główne kierunki współczesnych migracji,
SIEĆ OSADNICZA
-wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i antropogenicznych na kształtowanie się sieci
osadniczej (miejskiej i wiejskiej),
-rozpoznaje typy wsi na rysunkach,
-omawia kryteria nadawania praw miejskich,
-podaje przykłady zespołów miejskich z Polski i ze świata,
-wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie,
-podaje przykłady państw o różnym wskaźniku urbanizacji i lokalizuje je na mapie świata,
SYSTEM SPOŁECZNO - GOSPODARCZY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA
GOSPODARKA ŚWIATOWA
-podaje przykłady państw o wysokim i niskim udziale rolnictwa w tworzeniu DN i lokalizuje
je na mapie,
-przedstawia zatrudnienie w rolnictwie na świecie (na podstawie mapy)
-charakteryzuje rybołówstwo i rybactwo światowe,
-wymienia państwa o największych połowach,
-charakteryzuje warunki rozwoju rolnictwa na świecie,
-wymienia głównych producentów mięsa, mleka, jaj, zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych,
trzciny cukrowej,
-wymienia przykłady państw o największym odsetku lasów na świecie,
-lokalizuje na mapie główne skupiska leśne świata,
-wyjaśnia rozmieszczenie lasów na świecie,
-omawia rolę surowców mineralnych w gospodarce światowej,
-przedstawia konsekwencje pozyskiwania i wykorzystywania zasobów naturalnych,
-wymienia rejony wydobycia surowców energetycznych, rud metali i surowców chemicznych
oraz lokalizuje je na mapie,
-omawia na wybranym przykładzie korzyści i negatywne skutki budowy wielkich zapór
wodnych,
-przedstawia znaczenie łączności we współczesnym rozwoju społeczno-gospodarczym,
-wyjaśnia saldo bilansu handlowego w wybranych krajach świata,
-przedstawia znaczenie handlu światowego,
-przedstawia przyjazdy turystów zagranicznych, wpływy z turystyki, wydatki na turystykę
zagraniczną wybranych państw świata,
-przedstawia charakterystykę państw o różnym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego,
ŻRÓŻNICOWANIE POZIOMU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO ROZWOJU
PAŃSTW ŚWIATA
-na podstawie informacji z podręcznika i innych(własnych) formułuje oraz podaje cechy
państw o różnym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego,
-formułuje oraz podaje cechy państw wysoko rozwiniętych gospodarczo i społecznie,
intensywnie się rozwijających, opóźnionych w rozwoju,
-wskazuje przyczyny takiej sytuacji,
WSPÓLCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNO – GOSPODARCZE I POLITYCZNE
PAŃSTW ŚWIATA
-charakteryzuje fazy rozwoju społeczno-gospodarczego: przedindustrialną, industrialną i
postindustrialną,
-przedstawia wpływ globalizacji na światową gospodarkę, poszczególne państwa, narody,
pojedynczych obywateli,
-lokalizuje organizacje integracyjne na mapie świata,
-zaznacza euroregiony na granicach Polski (na mapie konturowej),
-charakteryzuje współpracę w ramach euroregionów,
-wyjaśnia przyczyny i następstwa konfliktów w Europie, Azji i Afryce,
-przedstawia konsekwencje dysproporcji gospodarczych i społecznych między Północą i
Południem,
CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU
-charakteryzuje przykłady zależności człowiek- środowisko przyrodnicze na różnych etapach
rozwoju cywilizacyjnego,
-omawia przewidywaną średnią długość trwania życia na świecie,
-przedstawia i wyjaśnia zróżnicowanie stanu zdrowia ludności na świecie,
-podaje przykłady działań podejmowanych przez rządy państw, organizacje międzynarodowe
i regionalne w celu rozwiązywania problemów globalnych i lokalnych,

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą,
oraz:
ELEMENTY ANTROPOLOGII
-wymienia i lokalizuje na mapie pierwsze stanowiska występowania rodzaju Homo na
świecie,
-rozpoznaje pierwsze elementy kultury człowieka- malowidła naskalne,
-przedstawia zróżnicowanie rasowe ludzkości,
ELEMENTY ETNOLOGII
-wymienia najważniejsze cechy poszczególnych religii,
-podaje podobieństwa i różnice pomiędzy najważniejszymi religiami świata,
-charakteryzuje zróżnicowanie kulturowe ludności świata,
-podaje przykłady państw jednolitych i zróżnicowanych pod względem rasy, narodowości,
języka, wyznania,
STRUKTURA DEMOGRAFICZNA POPULACJI LUDZKIEJ
-omawia zmiany liczby ludności na poszczególnych kontynentach,
-rysuje wykres liniowy zmian liczby ludności na wybranym kontynencie,
-objaśnia atrakcje przyrodnicze i bariery zaludnienia,
-ocenia przyrodnicze determinanty zaludnienia,
-lokalizuje na mapie świata obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia,
-charakteryzuje i wyjaśnia strukturę płci i wieku w różnych fazach cyklu demograficznego,
-przedstawia konsekwencje zróżnicowanej struktury płci i wieku społeczeństw w różnych
fazach cyklu demograficznego,
-wyjaśnia pozytywne i negatywne konsekwencje migracji dla krajów emigracyjnych i
imigracyjnych,
SIEĆ OSADNICZA
-lokalizuje zespoły miejskie na mapie świata,
-przedstawia rolę miasta w dziejach cywilizacji,
-charakteryzuje urbanizację na czterech płaszczyznach: demograficznej, przestrzennej,
ekonomicznej i społecznej,
-wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie wskaźnika urbanizacji na świecie,
-podaje przykłady państw o różnym wskaźniku urbanizacji i lokalizuje je na mapie,
SYSTEM SPOŁECZNO - GOSPODARCZY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA
GOSPODARKA ŚWIATOWA
-charakteryzuje różne typy gospodarki rolnej i ich rozmieszczenie,
-wyjaśnia rozmieszczenie głównych łowisk na świecie,
-charakteryzuje uprawę roślin na świecie,
-lokalizuje na mapie rozmieszczenie głównych upraw,
-wymienia plony roślin w wybranych krajach świata,
-wyjaśnia problem modyfikacji żywności,
-podaje światowe pogłowie głównych zwierząt hodowlanych,
-analizuje wykres przedstawiający zmiany światowego pogłowia zwierząt hodowlanych,
-wymienia wskaźniki produkcji zwierzęcej,
-charakteryzuje produkcję zwierzęcą na świecie,
-wymienia najważniejsze obszary rolnicze świata i lokalizuje je na mapie,
-przedstawia problem głodu na świecie,
-omawia działania podejmowane w celu zwiększenia produkcji żywności,
-wymienia głównych producentów drewna i lokalizuje ich na mapie,
-omawia znaczenie przemysłu,
-wyjaśnia czynniki lokalizacji przemysłu,
-charakteryzuje wielkie okręgi przemysłowe świata,
-przedstawia uwarunkowania rozmieszczenia i rozwoju przemysłu wydobywczego,
-charakteryzuje światową produkcję i jej rozmieszczenie wybranych wyrobów
przemysłowych,
-wyjaśnia dynamikę światowej produkcji niektórych wyrobów przemysłowych,
-wymienia głównych producentów cukru, papieru i tektury, nawozów azotowych, cementu,
stali, miedzi rafinowanej, aluminium, chłodziarek, odbiorników telewizyjnych, samochodów
osobowych,
-przedstawia znaczenie poszczególnych źródeł energii elektrycznej na świecie i w wybranych
krajach,
-wymienia i lokalizuje na mapie wielkie elektrownie na świecie,
-przedstawia współczesne przemiany w światowej energetyce,
-ocenia rolę usług w rozwoju społeczno-gospodarczym,
-przedstawia wpływ warunków przyrodniczych i społeczno-gospodarczych na rozwój i
strukturę transportu na świecie ,
-omawia sieć transportu i jej zmiany,
-wymienia głównych importerów i eksporterów światowych,
-wymienia i lokalizuje na mapie państwa o największym użytkowaniu samochodów
osobowych i samolotów,
-wykazuje atrakcyjność turystyczną różnych regionów Europy i świata,
ŻRÓŻNICOWANIE POZIOMU SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO ROZWOJU
PAŃSTW ŚWIATA
-wyjaśnia pojęcie: parytet siły nabywczej (PPP),
-wymienia najbogatsze kraje świata wg PPP,
-podaje PPP/1 mieszkańca w wybranych krajach świata i wyjaśnia taki wskaźnik,
-wskazuje przyczyny zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego różnych państw,
-podaje przykłady działań zmniejszających dysproporcje rozwoju społeczno-gospodarczego
krajów i regionów świata,
WSPÓLCZESNE PRZEMIANY SPOŁECZNO – GOSPODARCZE I POLITYCZNE
PAŃSTW ŚWIATA
-charakteryzuje globalny program działań (Agenda 21),
-charakteryzuje w różnych aspektach procesy integracji i dezintegracji w Europie po 1990
roku (ze szczególnym uwzględnieniem roli Polski),
-charakteryzuje polityczny podział świata (w tym podział mórz i oceanów),
-wyjaśnia znaczenie programu PHARE,
-wyjaśnia pojęcie: apartheid,
-podaje przykłady konfliktów na tle rasowym i ocenia je,
-proponuje sposoby rozwiązania konfliktów,
-ocenia możliwości rozwiązania konfliktu Północ- Południe,
CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU
-przedstawia ekologiczne skutki nieracjonalnej gospodarki,
-przedstawia globalne i regionalne działania podejmowane w celu zapobiegania oraz
zwalczania chorób cywilizacyjnych i zakaźnych,
-proponuje rozwiązania problemów związanych z zagrożeniami zdrowia,
-proponuje rozwiązania problemów regionalnych i środowiskowych,

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
-spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz posiada wiedzę i umiejętności wykraczające
poza program nauczania,
- odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych.

Ocenę niedostateczną otrzymuje Uczeń, który:
-nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.
Dział III- Geografia Polski-zakres rozszerzony

Ocenę dopuszczającą otrzymuje Uczeń, który:
GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI
-nazywa części Europy, w której znajduje się Polska,
-wymienia konsekwencje przyrodnicze, gospodarcze i społeczne położenia naszego kraju,
-przedstawia podział dziejów Ziemi na ery i okresy,
-wymienia wielkie prowincje tektoniczne Europy oraz jednostki tektoniczne Polski,
-umiejscawia i opisuje rzeźbę młodoglacjalną i staroglacjalną,
-omawia ukształtowanie powierzchni Polski,
-charakteryzuje strefę i typ klimatu w Polsce,
-wymienia ważniejsze elementy systemu rzecznego Polski (zlewiska, dorzecza, rzeki główne i
ich dopływy),
-przedstawia rozmieszczenie jezior w Polsce (przy pomocy mapy),
-wymienia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia jezior,
-wyjaśnia pojęcie: wody mineralne i podaje ich rodzaje,
-omawia położenia Morza Bałtyckiego,
-wymienia typy gleb,
-omawia rozmieszczenie typów gleb w Polsce,
-przedstawia rozmieszczenie lasów w Polsce,
-wymienia typy lasów i omawia ich stan,
-wymienia źródła zanieczyszczeń w każdym z elementów systemu przyrodniczego,
-przedstawia podział Polski na obszary fizycznogeograficzne, prowincje, podprowincje i
makroregiony,
GEOGRAFIA SPOŁECZO -EKONOMICZNA POLSKI
-przedstawia podział administracyjny Polski w przeszłości i współcześnie,
-wymienia aktualne nazwy województw,
-lokalizuje województwa na mapie Polski,
-wymienia liczbę ludności Polski,
-przedstawia grupy wiekowe ludności Polski,
-przedstawia strukturę narodowościową i etniczną ludności Polski,
-wymienia religie wyznawane w Polsce,
-wymienia elementy układu osadniczego Polski,
-wymienia typy wsi i miast,
-charakteryzuje rozmieszczenie ludności Polski wykorzystując mapę,
-wymienia współczynnik urbanizacji Polski,
-wymienia czynniki, które kształtują warunki życia w Polsce,
-omawia cele geografii elektoralnej,
-wymienia i omawia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce,
-wymienia warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce,
-omawia użytkowanie gruntów w Polsce i strukturę wielkości gospodarstw,
-omawia strukturę upraw w Polsce,
-wymienia problemy polskiego rolnictwa (zła struktura agrarna, mała dochodowość, ukryte
bezrobocie, nadprodukcja żywności),
-przedstawia zróżnicowanie lesistości Polski,
-wymienia polskie porty rybackie,
-wyjaśnia pojęcia: górnictwo, kopalnictwo,
-wymienia działy przetwórstwa przemysłowego,
-wymienia działy trzeciej sekcji przemysłu,
-wymienia rodzaje elektrowni i ich role w energetyce Polski,
-omawia terytorialne rozmieszczenie okręgów przemysłowych w Polsce posługując się mapą,
-wymienia dane liczbowe dotyczące struktury zatrudnienia w sferze usług,
-wymienia nazwy największych przedsiębiorstw sfery usług,
-wymienia korzyści jakie przynosi gospodarce i ludności handel wewnętrzny i zagraniczny,
-wymienia głównych partnerów w polskim handlu zagranicznym,
-wymienia czynniki warunkujące rozwój turystyki,
REGIONY GEOGRAFICZNE POLSKI
-wymienia elementy opisu regionów geograficznych,
-wskazuje wybrane regiony geograficzne na mapie Polski,
POLSKA W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH
-omawia strukturę ONZ,
-wymienia wyspecjalizowane organizacje działające w obrębie ONZ,

Ocenę dostateczną otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę
dopuszczającą, oraz:
GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI
-podaje długości granic, zajmowany obszar, granice naturalne,
-lokalizuje wymienione nazwy na mapie Polski,
-omawia występowanie zasobów mineralnych w Polsce na tle jednostek tektonicznych
Europy,
-lokalizuje rejony występowania surowców mineralnych na mapie,
-wymienia i pokazuje na mapie zasięgi zlodowaceń,
-wyjaśnia rozmieszczenie form powierzchni na terytorium Polski,
-wyjaśnia związki pomiędzy budową geologiczną Europy- w tym terytorium Polski- a
występowaniem surowców mineralnych (omawia jak powstały surowce mineralne),
-pokazuje na mapie jednostki geologiczne Polski,
-wymienia i opisuje procesy geomorfologiczne odpowiedzialne za ukształtowanie
powierzchni Polski,
-wymienia wartości elementów meteorologicznych opisujących klimat Polski,
-wyjaśnia przyczyny przejściowości klimatu Polski,
-liczy amplitudę i średnią temperaturę,
-wyjaśnia uwarunkowania mające wpływ na kształt sieci hydrograficznej,
-lokalizuje elementy systemu rzecznego na mapie,
-wymienia typy genetyczne jezior i stan współczesny,
-lokalizuje jeziora na mapie,
-przedstawia podział wód podziemnych ze względu na wiek warstw wodonośnych,
-przedstawia cechy fizyczno-geograficzne M. Bałtyckiego,
-charakteryzuje podstawowe typy gleb Polski,
-wyjaśnia wykorzystanie gospodarcze gleb Polski,
-wyjaśnia pojęcia: biocenoza, biotop, ekosystem, gatunki przechodnie, endemity, agrocenoza,
roślinność synantropijna, antropopresja, ekologia, sozologia,
-wymienia relikty i endemity flory i fauny Polski,
-omawia stan środowiska przyrodniczego w Polsce i działania podejmowane dla jego
zachowania i poprawy (formy terenów i obiektów przyrody),
-wymienia motywacje i kierunek działań zmierzających do poprawy stanu środowiska,
-wymienia podstawowe kryteria stanowiące podstawy podziału regionalnego Polski,
-lokalizuje na mapie obszary fizyczno-geograficzne, podprowincje, prowincje w obrębie
Polski,
GEOGRAFIA SPOŁECZO -EKONOMICZNA POLSKI
-wyjaśnia rolę samorządów terytorialnych w gospodarce i w życiu społecznym własnego
regionu,
-omawia podział administracyjny swojego województwa,
-omawia strukturę wieku i płci ludności Polski,
-wyjaśnia czynniki modyfikujące strukturę demograficzną i zawodową ludności Polski,
-wyjaśnia historię poszczególnych grup narodowościowych i etnicznych,
-wymienia liczbę osób należących do poszczególnych mniejszości narodowych,
-wymienia liczbę osób pochodzenia polskiego, mieszkających poza granicami kraju,
-przedstawia rozmieszczenie wyznawców poszczególnych religii na terenie Polski,
-wymienia przyczyny procesów urbanizacyjnych w Polsce,
-wyjaśnia kierunek procesów urbanizacyjnych w Polsce,
-omawia czynniki kształtujące poziom życia w Polsce,
-analizuje frekwencję wyborczą w poszczególnych rejonach Polski,
-omawia politykę rolną prowadzoną przez państwo,
-charakteryzuje wyposażenie techniczne rolnictwa,
-omawia zatrudnienie w rolnictwie,
-charakteryzuje terytorialne rozmieszczenie głównych obszarów upraw i chowu zwierząt w
Polsce,
-wymienia plony i zbiory głównych ziemiopłodów w Polsce,
-omawia warunki związane z rolnictwem, wejścia Polski do UE,
-przedstawia znaczenie gospodarcze lasów,
-przedstawia zmiany połowów przez polskie rybołówstwo,
-wymienia dane liczbowe dotyczące struktury zatrudnienia w przemyśle i budownictwie,
-omawia problemy i dane liczbowe dotyczące wydobycia surowców mineralnych w Polsce,
-wyjaśnia rolę poszczególnych działów przetwórstwa przemysłowego w gospodarce kraju,
-wymienia najbardziej dochodowe firmy przetwórstwa przemysłowego w naszym kraju,
-wymienia najważniejsze elektrownie cieplne, wodne, wiatrowe i ciepłownie geotermalne w
Polsce,
-wyjaśnia czynniki lokalizacji elektrowni i elektrociepłowni,
-wymienia przemiany w polskim przemyśle po roku 1989,
-wymienia środki zaradcze umożliwiające pokonanie trudności naszego przemysłu,
-wyjaśnia rolę SSE gospodarce Polski,
-wymienia rodzaje usług, które osiągają największe dochody,
-wyjaśnia problemy dotyczące poszczególnych rodzajów transportu (kolejowego,
samochodowego, morskiego, lotniczego, przesyłowego, rurociągowego, żeglugi
śródlądowej),
-posługując się mapą, wymienia najważniejsze szlaki transportowe,
-wymienia zakres usług , którymi zajmuje się łączność,
-wyjaśnia strukturę polskiego eksportu i importu, wymienia głównych partnerów w polskim
handlu zagranicznym,
-wyjaśnia pojęcia: bilans handlowy, bilans płatniczy,
-omawia stan bazy noclegowej w Polsce,
-wymienia obszary i miejscowości w Polsce o największych walorach turystycznych,
REGIONY GEOGRAFICZNE POLSKI
-charakteryzuje wybrane regiony geograficzne pod względem środowiska przyrodniczego,
POLSKA W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH
-wyjaśnia pojęcie: autarkia,
-wymienia w ogólnych zarysach wydarzenia, które doprowadziły Polskę do UE,
-w wybranych kwestiach omawia warunki przystąpienia Polski do UE,
-omawia pozycję Polski w gronie państw UE pod względem: liczby ludności, powierzchni,
liczby os/km2, PKB na 1 osobę,
-wyjaśnia przemiany, jakie nastąpiły w Polsce w wyniku jej wstąpienia do UE,
-wymienia dane dotyczące instytucji UE (siedziby, funkcje, itp.),

Ocenę dobrą otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dostateczną,
oraz:
GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI
-uzasadnia zasoby przyrodnicze oraz relacje społeczne i gospodarcze wynikające z położenia
Polski,
-przedstawia rozwój środowiska przyrodniczego Polski w różnych okresach geologicznych,
-wyjaśnia powstanie jednostek geologicznych Polski,
-wymienia i pokazuje na mapie fazy i stadiały zlodowaceń Polski,
-wyjaśnia przebieg procesów geomorfologicznych i rozmieszczenie form powierzchni Ziemi
na terytorium Polski,
-analizuje parametry meteorologiczne określające klimat Polski,
-wyjaśnia relacje pomiędzy siecią hydrograficzna a innymi elementami systemu,
-wyjaśnia genezę jezior, wyjaśnia związek obecności jezior z działalnością gospodarcza na
danym terenie,
-ocenia przestrzenne zróżnicowanie zasobności Polski w wody podziemne,
-analizuje ubóstwo przyrodnicze Morza Bałtyckiego jako konsekwencję ograniczonej
wymiany wód i małego zasolenia,
-wyjaśnia genezę gleb Polski jako konsekwencję wpływu różnych warunków przyrodniczych,
-rozpoznaje typy gleb po profilach,
-lokalizuje różne typy gleb na mapie,
-wskazuje granice zasięgów niektórych drzew w Polsce: buka, jodły, sosny zwyczajnej,
świerka europejskiego,
-wyjaśnia i ocenia relacje pomiędzy rozmieszczeniem określonych typów lasów a warunkami
naturalnymi i działalności a człowieka,
-wymienia i pokazuje na mapie największe skupiska leśne w Polsce,
-lokalizuje na mapie parki narodowe w Polsce,
-omawia historyczne zmiany roślinności Polski,
-przedstawia rozmieszczenie fauny w Polsce,
-wskazuje na mapie makroregiony Polski,
-charakteryzuje obszar swojego województwa pod względem fizyczno-geograficznym,
GEOGRAFIA SPOŁECZO -EKONOMICZNA POLSKI
-charakteryzuje podział administracyjny kraju i swojego województwa,
-charakteryzuje zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce,
-analizuje wartości wskaźników określających strukturę demograficzna społeczeństwa
polskiego,
-analizuje piramidę wieku i płci ludności Polski,
-ocenia przyczyny zgonów w Polsce,
-charakteryzuje poszczególne grupy narodowościowe i et6niczne żyjące w Polsce,
-wskazuje na mapie obszary zamieszkane przez grupy etniczne,
-przedstawia przestrzenne zróżnicowanie warunków życia w Polsce,
-omawia podział polskiej sceny politycznej,
-wyjaśnia związki zachodzące pomiędzy elementami środowiska naturalnego a strukturą
osadniczą,
-ocenia wydajność polskiego rolnictwa,
-ocenia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa w Polsce,
-charakteryzuje strukturę upraw oraz terytorialne rozmieszczenie upraw i chowu zwierząt w
Polsce,
-porównuje produkcję rolniczą w Polsce z produkcją rolniczą innych krajów,
-przedstawia problemy polskiego rolnictwa powodujące jego mała opłacalność,
-wyjaśnia, na czym polega prowadzenie racjonalnej gospodarki leśnej,
-charakteryzuje zmiany w polskim rybołówstwie morskim w latach 1950-2007,
-wskazuje na mapie miejsca wydobycia najważniejszych kopalin w Polsce,
-wyjaśnia przyczyny zmian we wydobyciu poszczególnych surowców mineralnych,
-wskazuje na mapie lokalizację najważniejszych elektrowni cieplnych, wodnych, wiatrowych
i ciepłowni geotermalnych w Polsce,
-charakteryzuje zmiany jakie zachodzą w społeczeństwie i w środowisku poszczególnych
okręgów przemysłowych,
-charakteryzuje i ocenia rolę sfery usług w gospodarce,
-charakteryzuje poszczególne działy transportu oraz łączności,
-charakteryzuje czynniki warunkujące rozwój handlu,
-analizuje dane statystyczne dotyczące handlu,
-sporządza wykresy,
-wyjaśnia zmiany w polskiej turystyce w okresie ostatnich kilku lat,
REGIONY GEOGRAFICZNE POLSKI
-przedstawia kompleksową charakterystykę wybranych regionów geograficznych posługując
się atlasem i podręcznikiem,
POLSKA W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH
-uzasadnia potrzebę przynależności kraju do instytucji międzynarodowych,
-lokalizuje na mapie siedziby najważniejszych instytucji UE,

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje Uczeń, który spełnia wymagania na ocenę dobrą,
oraz:
GEOGRAFIA FIZYCZNA POLSKI
-charakteryzuje dzieje geologiczne terytorium Polski,
-lokalizuje formy powierzchni na mapie,
-wyjaśnia genezę form polodowcowych na Niżu i w górach,
-przewiduje tendencje zmian klimatycznych,
-lokalizuje charakterystyczne dla polski elementy meteorologiczne na mapie,
-analizuje wpływ sieci hydrograficznej na struktury społeczne i gospodarcze,
-wymienia i lokalizuje na mapie sztuczne zbiorniki wodne,
-ocenia role sztucznych zbiorników wodnych w środowisku przyrodniczym i dla działalności
człowieka,
-wyjaśnia genezę gorących wód w Polsce,
-przedstawia rozmieszczenie wód mineralnych i gorących w Polsce,
-lokalizuje elementy fizyczno-geograficzne charakterystyki Bałtyku na mapie,
-ocenia zagrożenie gleb w Polsce,
-proponuje sposoby zapobiegania utracie naturalnej urodzajności gleb,
-przedstawia współczesne przemiany w obrębie szaty roślinnej Polski,
-przedstawia problem zagrożenia i synantropizacji fauny Polski,
-przewiduje wpływ działalności gospodarczej na stan środowiska,
-ocenia kierunki i skuteczność działań na rzecz ochrony środowiska,
-przedstawia krótką charakterystykę każdego parku narodowego w Polsce,
-określa kryteria, na podstawie których wydzielono makroregiony w obrębie województwa,
które zamieszkuje,
GEOGRAFIA SPOŁECZO -EKONOMICZNA POLSKI
-przewiduje zmiany w strukturze demograficznej ludności Polski i wynikające z tego
konsekwencje,
-przedstawia stan zdrowotny mieszkańców Polski,
-ocenia politykę narodowościową prowadzoną przez państwo polskie,
-wyjaśnia zróżnicowanie religijne społeczeństwa polskiego i wskazuje jego przestrzenny
obraz,
-ocenia kulturowe aspekty zróżnicowania religijnego,
-przewiduje zmiany układu osadniczego Polski,
-wyjaśnia obecne procesy urbanizacyjne jako wynik przemian społecznych i gospodarczych,
-prognozuje kierunek zmian związanych z urbanizacją,
-wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie warunków życia w Polsce,
-wyjaśnia przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków,
-ocenia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa w swoim regionie,
-ocenia zmiany w polskim rolnictwie związane z wejściem polski do UE,
-wymienia i charakteryzuje gałęzie przemysłu opierające się na produktach gospodarki leśnej,
-omawia konsekwencje wejścia do UE dla polskiego rybołówstwa,
-charakteryzuje przetwórstwo przemysłowe w Polsce na podstawie tabel statystycznych i
wykresów,
-wskazuje na mapie Polski siedziby najbardziej dochodowych firm przetwórstwa
przemysłowego,
-wyjaśnia aktualną lokalizację elektrowni w Polsce,
-ocenia poziom energetyki w Polsce w porównaniu z innymi krajami,
-przedstawia zmiany jakie zaszły w polskim przemyśle w wyniku transformacji gospodarczej,
-ocenia rolę SSE w gospodarce Polski,
-wskazuje na mapie SSE w Polsce,
-wskazuje na mapie najważniejsze szlaki transportowe,
-ocenia udział Polski w handlu międzynarodowym,
-prezentuje i ocenia walory turystyczne województwa, powiatu piskiego,
REGIONY GEOGRAFICZNE POLSKI
-porównuje wybrane regiony geograficzne,
-planuje wycieczkę do jednego z omówionych regionów,
POLSKA W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH
-ocenia korzyści wynikające z prowadzenia aktywnej polityki międzynarodowej,
-uzasadnia, dlaczego kolejne rządy Polski czyniły starania o przystąpienie naszego kraju do
UE,
-ocenia pozycję Polski w gronie państw UE,
-lokalizuje na mapie siedziby najważniejszych instytucji UE.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
-spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą oraz posiada wiedzę i umiejętności wykraczające
poza program nauczania,
- odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych.

Ocenę niedostateczną otrzymuje Uczeń, który:
-nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą.