PLAN WYNIKOWY KLASA IV-WIKING nr dopuszczenia DKW
advertisement
PLAN WYNIKOWY KLASA IV-WIKING nr dopuszczenia DKW-4014-55/99 DZIAŁ PROGRAMU TREŚCI PROGRAMOWE Licz. godz WYMAGANIA PROGRAMOWE Wymagania podstawowe – zakres wiadomości i Wymagania umiejętności na ocenę dopuszczającą, dostateczną ponadpodstawowe – zakres wiadomości i UCZEŃ: umiejętności na ocenę dobrą, bardzo dobrą, celującą UCZEŃ : WARUNKI I SPOSOBY UCZENIA SIĘ Warunki sprzyjające uczeniu się 1 -zna czynniki ułatwiające i utrudniające proces uczenia się -organizuje sobie w domu optymalne warunki uczenia się -wymienia kilka zasad prawidłowego organizowania zajęć w ciągu dnia Jak będziesz się uczyć przyrody? Uczymy się pracować w grupie 2 -potrafi korzystać z podręcznika -wymienia źródła wiedzy o przyrodzie -potrafi wykorzystać podręcznik do nauki przyrody -odczytuje informacje z rysunku i schematu -wymienia czasopisma przyrodnicze -posługuje się atlasami i tablicami -podaje przykłady pełnienia różnych ról społecznych przez ludzi i związanych z nimi obowiązków -pracując w zespole potrafi rozwiązywać proste zadania sytuacyjne -nawiązuje dobre kontakty z rówieśnikami i innymi osobami -omawia zachowania sprzyjające nawiązywaniu dobrych -ocenia efekty własnego uczenia się -przyjmuje większą odpowiedzialność za swoją naukę -uzasadnia wpływ prawidłowego trybu życia na jakość pracy i dobre samopoczucie -wskazuje wartość zdrowotną wypoczynku czynnego i biernego -dostrzega związek między trybem życia a złym samopoczuciem i niepowodzeniami w szkole -ocenia przydatność różnych źródeł w uczeniu się przyrody -samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia -z pomocą nauczyciela ustala miejsca siedzące kolegów w klasie -ustala przyczyny, od których zależy, że czuje się dobrze w towarzystwie jednych osób, a źle w towarzystwie innych kontaktów z otoczeniem Uczymy się prowadzić obserwacje 1 -prowadzi obserwację i doświadczenia pod kierunkiem nauczyciela -przeprowadza obserwację i doświadczenia wg instrukcji -dostrzega różnicę między obserwacją i doświadczeniem -sporządza notatkę z prowadzonych obserwacji i doświadczeń -wymienia przyrządy służące do obserwacji przyrodniczych (lornetka, lupa, mikroskop, wiatromierz, kompas) -wyróżnia rodzaje obserwacji i ocenia ich przydatność w zdobywaniu wiedzy -formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń SKŁADNIKI SRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I ICH WYKORZYSTANIE Składniki środowiska 1 Zasoby przyrody 1 Człowiek zmienia środowisko swojego życia 2 -wymienia elementy przyrody -rozróżnia niektóre elementy przyrody martwej i żywej -dokonuje podziału na przyrodę ożywioną i nieożywioną -uzasadnia wybór elementów przyrody ożywionej i nieożywionej -wymienia odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody -z pomocą nauczyciela definiuje je -wie, dlaczego należy oszczędnie gospodarować zasobami przyrody -wie, że nieodnawialne zasoby przyrody powstały na przestrzeni wielu milionów lat -wymienia zasoby przyrody występujące w regionie -wyjaśnia znaczenie krajobraz -wymienia jego elementy -opisuje cechy lokalnego krajobrazu -opisuje cechy krajobrazu miejskiego i wiejskiego na podstawie obserwacji bezpośrednich i źródeł pośrednich (fotografie, rysunki, filmy) -rozróżnia składniki środowiska naturalnego i przekształconego -wskazuje w swoim otoczeniu naturalne i przekształcone składniki środowiska -uzasadnia dlaczego jedne zasoby przyrody odnawiają się, a inne nie -wymienia zabytki i nowo zbudowane obiekty handlowe w swojej miejscowości -wyjaśnia związki między środowiskiem lokalnym a innymi regionami (powiązania transportowe, handlowe, kulturalne) -analizuje rodzaje i funkcje zabudowy w okolicy szkoły Co możemy zrobić, aby jak najmniej szkodzić środowisku, w którym żyjemy? 1 -określa ilość zużytej w gospodarstwie domowym wody -ocenia w przybliżeniu ilość odpadów we własnym domu -zaplanować postępowanie domowników (rówieśników) z przedmiotami bezużytecznymi w domu, odpadkami i śmieciami -podaje sposoby oszczędzania wody, które sam może stosować -dowodzi, że zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu i glebie zanieczyszczają również wodę w przyrodzie -rozróżnia ekoznaki na opakowaniach -przeprowadza wywiad na temat tego, co dzieje się ze ściekami i odpadami we własnej miejscowości ODDZIAŁYWANIA W PRZYRODZIE Z czego zbudowany jest otaczający nas świat? 1 -umiejętnie stosuje określenie substancja -wie, co to są przewodniki i izolatory cieplne -przeprowadza doświadczenia wg instrukcji -porównuje przewodniki z izolatorami cieplnymi -sporządza notatkę z przeprowadzonych doświadczeń -proponuje doświadczenie związane z badaniem przewodnictwa cieplnego -formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń Wszystko jest przyciągane przez Ziemię 1 -wie, że w kosmosie nie występuje zjawisko przyciągania Jak oddziałują magnesy? 1 Obserwujemy zjawisko elektryzowania się ciał 1 Poznajemy oddziaływania bezpośrednie 1 -wymienia przykłady świadczące o istnieniu przyciągania ziemskiego -rozumie pojęcie oddziaływanie grawitacyjne -podaje skutki oddziaływania grawitacyjnego -wymienia urządzenia z własnego otoczenia, w których zastosowano magnesy -bada oddziaływanie magnesu na różne przedmioty -wie, jak otrzymać igłę magnetyczną -podaje charakterystyczne cechy oddziaływania magnetycznego -podaje przykłady elektryzowania się ciał z życia codziennego -wskazuje podobieństwa między oddziaływaniem elektrycznym a magnetycznym -zna sposoby zapobiegania nadmiernemu elektryzowaniu się przedmiotów -rozpoznaje oddziaływanie bezpośrednie -dokonuje podziału na skutki związane z ruchem i skutki związane ze zmiana kształtu (chwilowe i trwałe) -porównuje oddziaływanie magnetyczne z grawitacyjnym -proponuje nowe sposoby zapobiegania elektryzowaniu się -analizuje przykłady różnych oddziaływań bezpośrednich i ich skutki Żyjemy w świecie dźwięków -wymienia różne dźwięki -opisuje ich pochodzenie -podaje ich zastosowanie ORIENTACJA W SRODOWISKU NAJBLIZSZEJ OKOLICY Widnokrąg zmienia się wraz 1 -wie, co to jest linia widnokręgu ze zmianą punktu -umie wskazać w terenie linię widnokręgu obserwacyjnego -wykazuje zależności pomiędzy widnokręgiem a miejscem, w którym się znajduje -podaje sposoby ograniczenia hałasu w szkole Świat jest pełen światła Powstawanie cienia 2 -wyjaśnia zjawisko powstawania cienia Widoma wędrówka Słońca nad widnokręgiem Wyznaczanie kierunków głównych i pośrednich przy użyciu kompasu Ćwiczenia w wyznaczaniu kierunków głównych i pośrednich 3 1 -rozróżnia naturalne i sztuczne źródła światła -wyjaśnia pojęcie źródło światła -wyjaśnia pojęcie promień świetlny -podaje przykłady cieni -wymienia główne i pośrednie kierunki widnokręgu -prawidłowo posługuje się kompasem -posługiwać się polskimi i międzynarodowymi skrótami kierunków głównych -posługiwać się polskimi i międzynarodowymi skrótami kierunków pośrednich -naszkicować widoczne obiekty leżące na linii widnokręgu -wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Słońca i cienia -wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Słońca i zegarka - wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Gwiazdy Polarnej -wyznaczyć kierunek północny oraz pozostałe kierunki główne przy wykorzystaniu gnomonu w momencie górowania Słońca CZYNNIKI SRODOWISKA I ICH ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ ROŚLIN Poznajemy rośliny zielne naszego środowiska Jak przebiega rozwój rośliny? Jak odżywiają się rośliny? Czy rośliny oddychają? Jakie czynności życiowe pełnią rośliny i jak są do tego przystosowane? 5 -wyróżnia część podziemną i nadziemną rośliny -rozpoznaje łodygę zielna i zdrewniałą -z pomocą nauczyciela wskazuje różne rodzaje łodyg -wymienia funkcje łodygi -wykonuje rysunek schematyczny liścia i opisuje jego części -wie, że dzięki liściom odbywa się proces wymiany gazowej i wyparowanie wody -wie, że kwiat jest organem służącym do rozmnażania płciowego -rysuje nasienie i opisuje jego elementy -z pomocą nauczyciela wyjaśnia, że organizmy samożywne same sobie tworzą pokarm -wymienia składniki potrzebne roślinie do wytworzenia pokarmu -wykonuje rysunek korzenia i zaznacza strefy korzenia -rozpoznaje liście pojedyncze i złożone -wykonuje schematyczny rysunek, zaznaczając: skórkę dolną i górną, miękisz palisadowy i gąbczasty, wiązki przewodzące, aparat szparkowy -wymienia funkcje liści (fotosynteza, wymiana gazowa, parowanie wody) -wyjaśnia znaczenie pojęcia samożywność -określa rolę chloroplastów -wymienia i rozpoznaje łodygę: czepną, płożącą, wijącą, wzniesioną, źdźbło, łodygi podziemne (bulwy, cebule, kłącza) -wie, że transpiracja to parowanie wody u roślin -uzasadnia, że ułożenie miękiszu palisadowego związane jest z procesem fotosyntezy , a gąbczastego z wymianą gazową i transpiracją -określa doświadczalnie warunki fotosyntezy -wskazuje węzły i międzywęźla -wymienia szkodliwe substancje najczęściej emitowane w powietrze Jak kiełkuje nasienie? 1 -wykazuje różnice między systemem wiązkowym i palowym -wyjaśnia funkcję: czapeczki, stożka wzrostu, strefy wzrostu, strefy włośnikowej i korzeni bocznych -rozpoznaje rodzaje ułożenia liści na łodydze (skrętoległe, okółkowe, naprzeciwległe -wie, że aparaty szparkowe biorą udział w wymianie gazowej i odbywa się przez nie wyparowywanie wody -wie, że w wyniku zapłodnienia komórki jajowej powstaje zarodek otoczony substancjami zapasowymi i tworzy się nasienie -wykazuje znaczenie roślin zielonych dla życia na Ziemi -wykonuje schemat odżywiania się rośliny -z pomocą nauczyciela określa warunki niezbędne do życia roślin - z pomocą nauczyciela potrafi założyć hodowlę -wykonuje kolejne czynności przy zakładaniu hodowli -posiada umiejętność hodowania roślin -określa cel hodowli, przeprowadza ją wykonuje zapis -formułuje wnioski z przeprowadzonych hodowli -umie planować hodowlę i prowadzić dokumentację ROZPOZNAWANIE ORGANIZMÓW W NAJBLIZSZY ŚRODOWISKU Poznajemy drzewa i krzewy rosnące w naszym otoczeniu Jakie ptaki żyją na naszych osiedlach? 2 -korzysta z atlasu do oznaczania drzew i krzewów -wie, że rośliny zbieramy w całości (jeżeli jest to możliwe w przeciwnym razie zbieramy fragmenty umożliwiające oznaczanie -wie, że do rośliny w miejscu zbioru należy dołączyć prowizoryczna etykietę -potrafi wykorzystać źródła wiedzy o tematyce przyrodniczej -czyta informacje ze zrozumieniem -omawia fragment przeczytanego tekstu -zna warunki, w jakich suszymy rośliny -umie poprawnie przygotować etykietę stałą arkusza zielnikowego -wie, ze nawet w celach naukowych nie wolno niszczyć roślin ani zbierać okazów będących pod ochroną -sporządza notatkę z przeczytanych ciekawostek BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA I JEGO PRZYSTOSOWANIE DO ŚRODOWISKA Jak zbudowany jest ludzki organizm? 1 Podobieństwa i różnice między ludźmi 1 Jak czynniki środowiska wpływają na organizm człowieka? Przystosowania w budowie organizmu człowieka do warunków środowiska 1 1 -wymienia elementy budowy zewnętrznej ciała człowieka -wymienia narządy człowieka -zna pojęcie komórka -określa położenie poszczególnych narządów człowieka -wyjaśnia pojecie narząd -opisuje kształty komórek organizmu człowieka -wymienia cechy, które różnią dzieci w klasie -wymienia cechy wspólne dla dzieci w klasie -wymienia cechy, dzięki którym jest podobny do rodziców -wskazuje na sobie położenie wewnętrznych narządów ciała -wymienia receptory człowieka -charakteryzuje receptory -podaje przykłady bodźców, które działają na człowieka -wymienia cechy kości -wskazuje na schemacie położenie narządów chronionych przez szkielet -wymienia funkcje skóry -podaje reakcje organizmu na wymienione bodźce -wyjaśnia pojęcie cechy dziedziczne -wymienia cechy dominujące najczęściej spotykane wyjaśnia dlaczego organizmy lądowe posiadają szkielet JAK ZAPEWNIĆ PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA? Po co ludzie się odżywiają? Na czym ulega prawidłowe odżywianie 2 -z pomocą nauczyciela wymienia główne składniki pokarmów -wymienia niektóre przykłady pokarmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego -podaje przykład pokarmu bogatego w białka, tłuszcze, cukry -w niewielkim stopniu zna rolę białek, cukrów, tłuszczy, witamin i soli mineralnych -wie, dlaczego należy spożywać owoce i warzywa -wie, że białka są materiałem budulcowym -wie, że cukry są materiałem energetycznym -wie, że tłuszcze są materiałem zapasowym -wymienia czynniki, od których zależą potrzeby pokarmowe człowieka -zna błonnik jako składnik pokarmowy -określa funkcje soli mineralnych -wyjaśnia zasady diety wegetariańskiej -uzasadnia znaczenie soli mineralnych i witamin jako składników regulujących -uzasadnia mniejszą szkodliwość tłuszczów roślinnych od zwierzęcych -wyjaśnia rolę błonnika w organizmie -określa znaczenie poszczególnych witamin dla zdrowia człowieka -wymienia białka, cukry, tłuszcze, sole mineralne jako główne składniki pokarmowe -podaje przykłady pokarmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego -podaje przykłady pokarmu bogatego w białka, tłuszcze, cukry, witaminy i sole mineralne Jaka jest droga pokarmu w organizmie? 1 -wyjaśnia na czym polega trawienie pokarmu -zna kształt i ułożenie zębów -wyjaśnia znaczenie terminów odżywianie i pobieranie pokarmów Jak tlen dostaje się do komórek? 1 Jak nasz organizm wytwarza energię? 1 Dlaczego powietrze, którym oddychamy powinno być czyste? 1 Jak to się dziej, że możesz się poruszać? 1 -wyjaśnia jaką rolę pełni klatka piersiowa i płuca -opisuje drogę powietrza z tlenem w organizmie -opisuje drogę tlenu z płuc do komórek -wie, na czym polega wymiana gazowa -wyjaśnia, czym różni się powietrze wdychane od wydychanego -wyjaśnia pojęcie oddychanie komórkowe -wymienia substancje potrzebne do oddychania komórkowego -wymienia produkty oddychania komórkowego -definiuje „smog” -wyjaśnia, co to jest nałóg -omawia skutki palenia tytoniu -podaje argumenty przeciw paleniu tytoniu -udziela stanowczej odpowiedzi odmownej na propozycje zapalenia papierosa -wykonać samodzielnie proste ćwiczenia sprzyjające harmonijnemu rozwojowi mięśni -wyjaśnić wpływ ruchu na budowę i postawę ciała Jakie znaczenie ma aktywność fizyczna? 1 -wymienić bezpieczne dla siebie dziedziny sportu -wykonać samodzielnie proste ćwiczenia zapewniające prawidłową postawę fizyczną -ocenia swoją aktywność fizyczną -wyjaśnić zależności między wysiłkiem fizycznym a krążeniem, wentylacją płuc oraz pobudzeniem apetytu -wskazuje przystosowanie w budowie zębów do pełnienia funkcji -opisuje schemat przewodu pokarmowego -wymienia enzymy trawienne -podaje funkcje enzymów trawiennych -wyjaśnia cechy budowy nosa -wyjaśnia dlaczego zimą należy oddychać nosem -podaje różnice między oddychaniem a wymiana gazową -wymienia sposoby wykorzystania energii przez organizm -opisuje powstawanie „smogu” -wykazuje związki między paleniem tytoniu a stanem zdrowia człowieka -szeroko wyjaśnia wpływ nikotyny na organizm i kulturę człowieka -opisuje przystosowanie kości, stawów i mięśni związane ze zginaniem kończyn -podać przykłady ciekawych form spędzania przerw w szkole -dokonać wyboru odpowiedniego stroju sportowego do rodzaju ćwiczeń, miejsca i pory roku, zabezpieczającego przed urazami i przegrzaniem organizmu -zaplanować zestaw ćwiczeń rówieśników -dowieść, że odpowiedni wysiłek sprzyja dobremu samopoczuciu i zdrowiu PRZYGOTOWANIE DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW DO OKRESU DOJRZEWANIA Czym różnią się chłopcy od dziewczynek? 1 Jak zaczyna się życie człowieka? Dziewięć pierwszych miesięcy życia Na czym polega dojrzewanie płciowe? 3 -wie, że męskie komórki rozrodcze to plemniki, a żeńskie to komórki jajowe -wskazuje na schemacie narządy rozrodcze żeńskie i męskie -wymienia narządy rozrodcze żeńskie - wymienia narządy rozrodcze męskie -wie, że zapłodnienie to połączenie się plemnika z komórką jajową -wie, jak długo trwa ciąża u człowieka -wie, że zarodek i płód rozwijają się w macicy -z pomocą nauczyciela potrafi określić jak długo trwa rozwój zarodkowy i kiedy zarodek staje się płodem -wie, że pępowina łączy zarodek z łożyskiem, przez nią zarodek otrzymuje tlen i pokarm -wie, że rozwój zarodkowy odbywa się od podziału zapłodnionej komórki jajowej do wykształcenia wszystkich części ciała -opisuje, jak przebiega rozwój zarodkowy i płodowy człowieka Czego potrzebuje 1 - wymienia okresy rozwojowe rozwijający się organizm? -wyjaśnia na czym polega dojrzewanie organizmu -wymienia rodzaje dojrzałości -podaje charakterystykę poszczególnych rodzajów dojrzałości UCZYMY SIĘ BEZPIECZNIE KORZYSTAĆ Z ELEKTRYCZNOŚCI z urządzeń elektrycznych 1 -wymienia źródła energii i ważniejsze urządzenia wykorzystywane w gospodarstwie domowym -wymienia zagrożenia wynikające z wadliwych instalacji elektrycznych, gazowych, spalinowych i węglowych oraz z niesprawności urządzeń sprzętu domowego -odróżnia zewnętrzne cechy urządzeń i instalacji bezpiecznych i niebezpiecznych -stosuje zasady bezpiecznego użytkowania sprzętu domowego -wymienia różnice między plemnikiem i komórką jajową -określa funkcje narządów rozrodczych żeńskich - określa funkcje narządów rozrodczych męskich -zna i uzasadnia odpowiedzialność kobiety i mężczyzny za poczęcie dziecka dokonuje charakterystyki zarodka i płodu w poszczególnych etapach rozwoju -wyjaśnia znaczenie małżeństwa i rodziny w prawidłowym wychowywaniu dziecka -wyjaśnia pojęcie cykl miesięczny -analizuje cykl miesięczny na podstawie schematu -analizuje, na czym polega pełna dojrzałość -podaje przykłady osób w pełni dojrzałych -wyjaśnia zasady bezpiecznego użytkowania urządzeń w gospodarstwie domowym -reaguje w przypadku awarii sieci lub urządzeń elektrycznych, gazowych i węglowych Budujemy obwody elektryczne 1 Przez jakie substancje przepływa prąd? 1 -rozumie pojecie schemat obwodu elektrycznego -zna symbole urządzeń elektrycznych -za pomocą symboli zapisuje schemat obwodu elektrycznego -wymienia znane przewodniki elektryczne -wymienia znane izolatory elektryczne -wg schematu buduje obwody elektryczne -umie posługiwać się przyrządami pomiarowymi -zna metody pomiarowe -szacować odległości w terenie -zna pojęcie skala -zna pojecie plan -przeliczać jednostki -umie wykonywać rysunki różnych przedmiotów i obiektów w odpowiedniej skali -wie, kiedy skala jest większa, a kiedy mniejsza -umie zorientować własny plan za pomocą kompasu -zna rodzaje skal -zna sposoby ich zapisywania -potrafi zamieniać skale -kojarzy umowne znaki użyte w legendzie planu z rzeczywistymi obiektami -odczytuje skalę planu -odczytuje tytuł planu -określa kierunki na odcinkach prowadzących do szkoły -szacuje odległość z domu do szkoły -wskazuje na planie charakterystyczne obiekty najbliższego otoczenia -wskazuje najkrótszą drogę z jednego punktu do drugiego -zamieniać jednostki -pamięta długość swojego kroku -porównuje przewodniki i izolatory elektryczne JAK POWSTAJE PLAN? Oszacowanie i pomiar odległości w terenie 1 Jak powstaje plan? Rysujemy plan stołu szkolnego Rysujemy plan klasy Rysujemy plan podwórka szkolnego 4 Jak czytamy plan? 2 -zna pojęcie dzielna i dzielnik -potrafi przeliczać skale na wymiary rzeczywiste -umiejętnie korzysta z planu miasta -planuje wycieczkę po mieście UCZYMY SIĘ CZYTAĆ MAPĘ HIPSOMETRYCZNĄ Mierzymy wysokość wysokość względną pagórka Wysokość bezwzględna 2 -wyjaśnia pojęcie wysokość względna -wyjaśnia pojęcie wysokość bezwzględna -dokonuje pomiaru wysokości względnej pagórka -wyjaśnia, co oznaczają skróty m n.p.m. -wyjaśnia, co oznaczają skróty m p.p.m -wyjaśnia różnice między wysokością względną a bezwzględną -odczytuje wysokości z map -wykazać, że wysokość względna pagórka zmienia się, gdy zmieni się początkowy poziom -wyjaśnia pojęcie depresja Rozróżniamy formy rzeźby terenu 1 -charakteryzuje pojęcia nizin, wyżyn i gór -podaje przykłady nizin, wyżyn i gór Rysujemy poziomice na modelu pagórka Jak można odczytać kształty gór na mapie poziomicowej? 3 Mapa hipsometryczna Polski 1 Orientacja mapy 1 -wyjaśnia pojęcie terenu -wie, że obszary terenu podzielono na niziny, wyżyny i góry -wyjaśnia, jak rozumie nazwy niziny, wyżyny i góry -wyznacza na modelu pagórka linie łączące punkty leżące na rej samej wysokości -ustala cechy poziomicy -wykonuje rysunek poziomicowy -wskazuje zalety rysunku poziomicowego do przedstawiania form terenu -rozumie pojecie mapa hipsometryczna -wymienia elementy mapy hipsometrycznej -wyjaśnia, co to jest mapa hipsometryczna -wyznacza kierunki główne i pośrednie wybranych punktów -czyta informacje zawarte na mapie (legenda) -odczytuje wysokości bezwzględne punktów na mapie -zna położenie swojej miejscowości -rozumie pojęcie orientacja mapy -na mapie czyta znaki legendy -wyjaśnia pojecie orientacja mapy -określa miejsce własnego postoju -oznacza kierunki na mapie -podaje przykłady znaków kartograficznych punktowych -identyfikuje przedmioty w terenie i na mapie -wskazuje na rysunku poziomicowym stoki strome i łagodne oraz wierzchołek -wymienia formy terenu w swojej okolicy -odczytuje wybrane nazwy miejscowości leżące na nizinach, wyżynach i górach -podaje przykłady znaków kartograficznych liniowych i powierzchniowych -rysuje dowolna mapę topograficzną (min. 10 znaków) SKŁADNIKI POGODY Zmiany wysokości słońca nad widnokręgiem w ciągu roku 1 Obserwujemy rozszerzalność różnych substancji pod wpływem zmian temperatury Pomiar temperatury 1 Pogoda i jej składniki Rejestrujemy składniki pogody 2 1 -wyjaśnia co to jest gnomon i do czego służy -zna następstwa zmiany wysokości słońca nad widnokręgiem w ciągu roku -wymienia pory roku -prowadzi doświadczenie pod kierunkiem nauczyciela -umie czytać instrukcję -omawia spostrzeżenia charakteryzuje wiosnę -charakteryzuje lato -charakteryzuje jesień i zimę -zna budowę termometru cieczowego -wyjaśnia jak działa termometr cieczowy -odczytuje temperatury -wymienia najważniejsze składniki pogody -zna budowę termometru -samodzielnie posługuje się termometrem -zna przyrządy służące do pomiaru ciśnienia -zna przyrządy służące do pomiaru opadów atmosferycznych - zna przyrządy służące do pomiaru wiatru -podaje rodzaje termometrów -mierzy temperaturę badanych substancji WSPÓŁZALEŻNOŚCI MIĘDZY SKŁADNIKAMI POGODY Obieg wody w przyrodzie 2 -zna różne stany skupienia wody w środowisku Trzy stany skupienia wody -rozróżnia rodzaje opadów -charakteryzuje wodę w stanie ciekłym -rozpoznaje rodzaje chmur -charakteryzuje wodę w stanie lotnym -sporządza notatkę z przeprowadzonych doświadczeń (formułuje wnioski) -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru ciśnienia -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru opadów atmosferycznych -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru wiatru -czyta treści tabel i wykresów dotyczące pogody -opisuje przemiany kropli wody -charakteryzuje wodę w stanie stałym -analizuje zmiany wielkości opadów atmosferycznych w ciągu roku na podstawie tabel i wykresów Jak powstaje wiatr? 1 -zna przyrządy służące do pomiaru wiatru -podaje definicję wiatru -wyjaśnia dlaczego wieje wiatr Prognoza pogody 1 -czyta telewizyjną mapę pogody dla swojej miejscowości -wymienia praktyczne zastosowanie wyników obserwacji pogody -obserwuje i opisuje zmiany pogody oraz ich wpływ na przyrodę -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru wiatru -zna skalę Beauforta -dokonuje obserwacji prędkości wiatru -wiąże informacje zawarte w tekście podręcznika z telewizyjnymi prognozami pogody -wykazuje wpływ pogody na ludzi i otoczenie Wymagania programowe klasa IV- WIKING Poziom wymagań Wymagania podstawowe (poziom wymagań konieczny i podstawowy) zakres wiadomości i umiejętności na ocenę dopuszczającą, dostateczną Wymagania ponadpodstawowe (poziom wymagań rozszerzający, dopełniający) zakres wiadomości i umiejętności na ocenę dobrą, bardzo dobrą WARUNKI I SPOSOBY UCZENIA SIĘ -zna czynniki ułatwiające i utrudniające proces uczenia się -organizuje sobie w domu optymalne warunki uczenia się -wymienia kilka zasad prawidłowego organizowania zajęć w ciągu dnia -potrafi korzystać z podręcznika -wymienia źródła wiedzy o przyrodzie -potrafi wykorzystać podręcznik do nauki przyrody -odczytuje informacje z rysunku i schematu -wymienia czasopisma przyrodnicze -posługuje się atlasami i tablicami -podaje przykłady pełnienia różnych ról społecznych przez ludzi i związanych z nimi obowiązków -pracując w zespole potrafi rozwiązywać proste zadania sytuacyjne -nawiązuje dobre kontakty z rówieśnikami i innymi osobami -omawia zachowania sprzyjające nawiązywaniu dobrych kontaktów z otoczeniem -prowadzi obserwację i doświadczenia pod kierunkiem nauczyciela -przeprowadza obserwację i doświadczenia wg instrukcji -dostrzega różnicę między obserwacją i doświadczeniem -sporządza notatkę z prowadzonych obserwacji i doświadczeń -wymienia przyrządy służące do obserwacji przyrodniczych (lornetka, lupa, mikroskop, wiatromierz, kompas) -ocenia efekty własnego uczenia się -przyjmuje większą odpowiedzialność za swoją naukę -uzasadnia wpływ prawidłowego trybu życia na jakość pracy i dobre samopoczucie -wskazuje wartość zdrowotną wypoczynku czynnego i biernego -dostrzega związek między trybem życia a złym samopoczuciem i niepowodzeniami w szkole -ocenia przydatność różnych źródeł w uczeniu się przyrody -samodzielnie i twórczo rozwija swoje uzdolnienia -z pomocą nauczyciela ustala miejsca siedzące kolegów w klasie -ustala przyczyny, od których zależy, że czuje się dobrze w towarzystwie jednych osób, a źle w towarzystwie innych -wyróżnia rodzaje obserwacji i ocenia ich przydatność w zdobywaniu wiedzy -formułuje wnioski z przeprowadzonych obserwacji i doświadczeń SKŁADNIKI SRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I ICH WYKORZYSTANIE -wymienia elementy przyrody -rozróżnia niektóre elementy przyrody martwej i żywej -dokonuje podziału na przyrodę ożywioną i nieożywioną -uzasadnia wybór elementów przyrody ożywionej i nieożywionej -rozróżnia składniki środowiska naturalnego i przekształconego -wskazuje w swoim otoczeniu naturalne i przekształcone składniki środowiska -uzasadnia dlaczego jedne zasoby przyrody odnawiają się, a inne nie -wymienia odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody -z pomocą nauczyciela definiuje je -wie, dlaczego należy oszczędnie gospodarować zasobami przyrody -wie, że nieodnawialne zasoby przyrody powstały na przestrzeni wielu milionów lat -wymienia zasoby przyrody występujące w regionie -wyjaśnia znaczenie krajobraz -wymienia jego elementy -opisuje cechy lokalnego krajobrazu -opisuje cechy krajobrazu miejskiego i wiejskiego na podstawie obserwacji bezpośrednich i źródeł pośrednich (fotografie, rysunki, filmy) -określa ilość zużytej w gospodarstwie domowym wody -ocenia w przybliżeniu ilość odpadów we własnym domu -zaplanować postępowanie domowników (rówieśników) z przedmiotami bezużytecznymi w domu, odpadkami i śmieciami -podaje sposoby oszczędzania wody, które sam może stosować -wymienia zabytki i nowo zbudowane obiekty handlowe w swojej miejscowości -wyjaśnia związki między środowiskiem lokalnym a innymi regionami (powiązania transportowe, handlowe, kulturalne) -analizuje rodzaje i funkcje zabudowy w okolicy szkoły -dowodzi, że zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu i glebie zanieczyszczają również wodę w przyrodzie -rozróżnia ekoznaki na opakowaniach -przeprowadza wywiad na temat tego, co dzieje się ze ściekami i odpadami we własnej miejscowości ODDZIAŁYWANIA W PRZYRODZIE -umiejętnie stosuje określenie substancja -wie, co to są przewodniki i izolatory cieplne -przeprowadza doświadczenia wg instrukcji -porównuje przewodniki z izolatorami cieplnymi -sporządza notatkę z przeprowadzonych doświadczeń -wymienia przykłady świadczące o istnieniu przyciągania ziemskiego -rozumie pojęcie oddziaływanie grawitacyjne -podaje skutki oddziaływania grawitacyjnego wymienia urządzenia z własnego otoczenia, w których zastosowano magnesy -bada oddziaływanie magnesu na różne przedmioty -wie, jak otrzymać igłę magnetyczną -podaje charakterystyczne cechy oddziaływania magnetycznego -proponuje doświadczenie związane z badaniem przewodnictwa cieplnego -formułuje wnioski z przeprowadzonych doświadczeń -wie, że w kosmosie nie występuje zjawisko przyciągania -porównuje oddziaływanie magnetyczne z grawitacyjnym -proponuje nowe sposoby zapobiegania elektryzowaniu się -analizuje przykłady różnych oddziaływań bezpośrednich i ich skutki -podaje sposoby ograniczenia hałasu w szkole -podaje przykłady elektryzowania się ciał z życia codziennego -wskazuje podobieństwa między oddziaływaniem elektrycznym a magnetycznym -zna sposoby zapobiegania nadmiernemu elektryzowaniu się przedmiotów -rozpoznaje oddziaływanie bezpośrednie -dokonuje podziału na skutki związane z ruchem i skutki związane ze zmiana kształtu (chwilowe i trwałe) -wymienia różne dźwięki -opisuje ich pochodzenie -podaje ich zastosowanie ORIENTACJA W SRODOWISKU NAJBLIZSZEJ OKOLICY -wie, co to jest linia widnokręgu -umie wskazać w terenie linię widnokręgu -wykazuje zależności pomiędzy widnokręgiem a miejscem, w którym się znajduje -rozróżnia naturalne i sztuczne źródła światła -wyjaśnia pojęcie źródło światła -wyjaśnia pojęcie promień świetlny -podaje przykłady cieni -wymienia główne i pośrednie kierunki widnokręgu -prawidłowo posługuje się kompasem -posługiwać się polskimi i międzynarodowymi skrótami kierunków głównych -posługiwać się polskimi i międzynarodowymi skrótami kierunków pośrednich -naszkicować widoczne obiekty leżące na linii widnokręgu -wyjaśnia zjawisko powstawania cienia -wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Słońca i cienia -wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Słońca i zegarka - wyznacza kierunki widnokręgu w terenie za pomocą Gwiazdy Polarnej -wyznaczyć kierunek północny oraz pozostałe kierunki główne przy wykorzystaniu gnomonu w momencie górowania Słońca CZYNNIKI SRODOWISKA I ICH ODDZIAŁYWANIE NA ROZWÓJ ROŚLIN -wyróżnia część podziemną i nadziemną rośliny -rozpoznaje łodygę zielna i zdrewniałą -z pomocą nauczyciela wskazuje różne rodzaje łodyg -wymienia funkcje łodygi -wykonuje rysunek schematyczny liścia i opisuje jego części -wie, że dzięki liściom odbywa się proces wymiany gazowej i wyparowanie wody -wie, że kwiat jest organem służącym do rozmnażania płciowego -rysuje nasienie i opisuje jego elementy -z pomocą nauczyciela wyjaśnia, że organizmy samożywne same sobie tworzą pokarm -wymienia składniki potrzebne roślinie do wytworzenia pokarmu -wykonuje rysunek korzenia i zaznacza strefy korzenia -rozpoznaje liście pojedyncze i złożone -wykonuje schematyczny rysunek, zaznaczając: skórkę dolną i górną, miękisz palisadowy i gąbczasty, wiązki przewodzące, aparat szparkowy -wymienia funkcje liści (fotosynteza, wymiana gazowa, parowanie wody) -wyjaśnia znaczenie pojęcia samożywność -określa rolę chloroplastów -wymienia i rozpoznaje łodygę: czepną, płożącą, wijącą, wzniesioną, źdźbło, łodygi podziemne (bulwy, cebule, kłącza) -wie, że transpiracja to parowanie wody u roślin -uzasadnia, że ułożenie miękiszu palisadowego związane jest z procesem fotosyntezy , a gąbczastego z wymianą gazową i transpiracją -określa doświadczalnie warunki fotosyntezy -wskazuje węzły i międzywęźla -wymienia szkodliwe substancje najczęściej emitowane w powietrze -formułuje wnioski z przeprowadzonych hodowli -umie planować hodowlę i prowadzić dokumentację -wykazuje różnice między systemem wiązkowym i palowym -wyjaśnia funkcję: czapeczki, stożka wzrostu, strefy wzrostu, strefy włośnikowej i korzeni bocznych -rozpoznaje rodzaje ułożenia liści na łodydze (skrętoległe, okółkowe, naprzeciwległe -wie, że aparaty szparkowe biorą udział w wymianie gazowej i odbywa się przez nie wyparowywanie wody -wie, że w wyniku zapłodnienia komórki jajowej powstaje zarodek otoczony substancjami zapasowymi i tworzy się nasienie -wykazuje znaczenie roślin zielonych dla życia na Ziemi -wykonuje schemat odżywiania się rośliny -z pomocą nauczyciela określa warunki niezbędne do życia roślin - z pomocą nauczyciela potrafi założyć hodowlę -wykonuje kolejne czynności przy zakładaniu hodowli -posiada umiejętność hodowania roślin -określa cel hodowli, przeprowadza ją wykonuje zapis ROZPOZNAWANIE ORGANIZMÓW W NAJBLIZSZY ŚRODOWISKU -korzysta z atlasu do oznaczania drzew i krzewów -wie, że rośliny zbieramy w całości (jeżeli jest to możliwe w przeciwnym razie zbieramy fragmenty umożliwiające oznaczanie -wie, że do rośliny w miejscu zbioru należy dołączyć prowizoryczna etykietę -potrafi wykorzystać źródła wiedzy o tematyce przyrodniczej -czyta informacje ze zrozumieniem -omawia fragment przeczytanego tekstu -zna warunki, w jakich suszymy rośliny -umie poprawnie przygotować etykietę stałą arkusza zielnikowego -wie, ze nawet w celach naukowych nie wolno niszczyć roślin ani zbierać okazów będących pod ochroną -sporządza notatkę z przeczytanych ciekawostek BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA I JEGO PRZYSTOSOWANIE DO ŚRODOWISKA -wymienia elementy budowy zewnętrznej ciała człowieka -wymienia narządy człowieka -zna pojęcie komórka -określa położenie poszczególnych narządów człowieka -wyjaśnia pojecie narząd -opisuje kształty komórek organizmu człowieka -wymienia cechy, które różnią dzieci w klasie -wymienia cechy wspólne dla dzieci w klasie -wymienia cechy, dzięki którym jest podobny do rodziców -wymienia receptory człowieka -charakteryzuje receptory -podaje przykłady bodźców, które działają na człowieka -wymienia cechy kości -wskazuje na schemacie położenie narządów chronionych przez szkielet -wymienia funkcje skóry -wskazuje na sobie położenie wewnętrznych narządów ciała -wyjaśnia pojęcie cechy dziedziczne -wymienia cechy dominujące najczęściej spotykane -podaje reakcje organizmu na wymienione bodźce -wyjaśnia dlaczego organizmy lądowe posiadają szkielet JAK ZAPEWNIĆ PRAWIDŁOWE FUNKCJONOWANIE ORGANIZMU CZŁOWIEKA? -z pomocą nauczyciela wymienia główne składniki pokarmów -wymienia niektóre przykłady pokarmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego -podaje przykład pokarmu bogatego w białka, tłuszcze, cukry -w niewielkim stopniu zna rolę białek, cukrów, tłuszczy, witamin i soli mineralnych -wie, dlaczego należy spożywać owoce i warzywa -wie, że białka są materiałem budulcowym -wie, że cukry są materiałem energetycznym -wie, że tłuszcze są materiałem zapasowym -wymienia czynniki, od których zależą potrzeby pokarmowe człowieka -zna błonnik jako składnik pokarmowy -określa funkcje soli mineralnych -wyjaśnia na czym polega trawienie pokarmu -zna kształt i ułożenie zębów -wyjaśnia znaczenie terminów odżywianie i pobieranie pokarmów -wyjaśnia jaką rolę pełni klatka piersiowa i płuca -opisuje drogę powietrza z tlenem w organizmie -opisuje drogę tlenu z płuc do komórek -wie, na czym polega wymiana gazowa -wyjaśnia, czym różni się powietrze wdychane od wydychanego -wyjaśnia pojęcie oddychanie komórkowe -wymienia substancje potrzebne do oddychania komórkowego -wymienia produkty oddychania komórkowego -definiuje „smog” -wyjaśnia, co to jest nałóg -omawia skutki palenia tytoniu -podaje argumenty przeciw paleniu tytoniu -udziela stanowczej odpowiedzi odmownej na propozycje zapalenia papierosa -wykonać samodzielnie proste ćwiczenia sprzyjające harmonijnemu rozwojowi mięśni -wyjaśnić wpływ ruchu na budowę i postawę ciała -wyjaśnia zasady diety wegetariańskiej -uzasadnia znaczenie soli mineralnych i witamin jako składników regulujących -uzasadnia mniejszą szkodliwość tłuszczów roślinnych od zwierzęcych -wyjaśnia rolę błonnika w organizmie -określa znaczenie poszczególnych witamin dla zdrowia człowieka -wymienia białka, cukry, tłuszcze, sole mineralne jako główne składniki pokarmowe -podaje przykłady pokarmów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego -podaje przykłady pokarmu bogatego w białka, tłuszcze, cukry, witaminy i sole mineralne -wskazuje przystosowanie w budowie zębów do pełnienia funkcji -opisuje schemat przewodu pokarmowego -wymienia enzymy trawienne -podaje funkcje enzymów trawiennych -wyjaśnia cechy budowy nosa -wyjaśnia dlaczego zimą należy oddychać nosem -podaje różnice między oddychaniem a wymiana gazową -wymienia sposoby wykorzystania energii przez organizm -opisuje powstawanie „smogu” -wykazuje związki między paleniem tytoniu a stanem zdrowia człowieka -szeroko wyjaśnia wpływ nikotyny na organizm i kulturę człowieka -opisuje przystosowanie kości, stawów i mięśni związane ze zginaniem kończyn -podać przykłady ciekawych form spędzania przerw w szkole -wymienić bezpieczne dla siebie dziedziny sportu -wykonać samodzielnie proste ćwiczenia zapewniające prawidłową postawę fizyczną -ocenia swoją aktywność fizyczną -wyjaśnić zależności między wysiłkiem fizycznym a krążeniem, wentylacją płuc oraz pobudzeniem apetytu -dokonać wyboru odpowiedniego stroju sportowego do rodzaju ćwiczeń, miejsca i pory roku, zabezpieczającego przed urazami i przegrzaniem organizmu -zaplanować zestaw ćwiczeń rówieśników -dowieść, że odpowiedni wysiłek sprzyja dobremu samopoczuciu i zdrowiu PRZYGOTOWANIE DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW DO OKRESU DOJRZEWANIA -wie, że męskie komórki rozrodcze to plemniki, a żeńskie to -wymienia różnice między plemnikiem i komórką jajową komórki jajowe -określa funkcje narządów rozrodczych żeńskich -wskazuje na schemacie narządy rozrodcze żeńskie i męskie -określa funkcje narządów rozrodczych męskich -wymienia narządy rozrodcze żeńskie -zna i uzasadnia odpowiedzialność kobiety i mężczyzny za poczęcie - wymienia narządy rozrodcze męskie dziecka -wie, że zapłodnienie to połączenie się plemnika z komórką -dokonuje charakterystyki zarodka i płodu w poszczególnych jajową etapach rozwoju -wie, jak długo trwa ciąża u człowieka -wyjaśnia znaczenie małżeństwa i rodziny w prawidłowym -wie, że zarodek i płód rozwijają się w macicy wychowywaniu dziecka -z pomocą nauczyciela potrafi określić jak długo trwa rozwój -wyjaśnia pojęcie cykl miesięczny zarodkowy i kiedy zarodek staje się płodem -analizuje cykl miesięczny na podstawie schematu -wie, że pępowina łączy zarodek z łożyskiem, przez nią zarodek -analizuje, na czym polega pełna dojrzałość otrzymuje tlen i pokarm -podaje przykłady osób w pełni dojrzałych -wie, że rozwój zarodkowy odbywa się od podziału zapłodnionej komórki jajowej do wykształcenia wszystkich części ciała -opisuje, jak przebiega rozwój zarodkowy i płodowy człowieka - wymienia okresy rozwojowe -wyjaśnia na czym polega dojrzewanie organizmu -wymienia rodzaje dojrzałości -podaje charakterystykę poszczególnych rodzajów dojrzałości UCZYMY SIĘ BEZPIECZNIE KORZYSTAĆ Z ELEKTRYCZNOŚCI -wymienia źródła energii i ważniejsze urządzenia -wyjaśnia zasady bezpiecznego użytkowania urządzeń w wykorzystywane w gospodarstwie domowym gospodarstwie domowym -wymienia zagrożenia wynikające z wadliwych instalacji -reaguje w przypadku awarii sieci lub urządzeń elektrycznych, elektrycznych, gazowych, spalinowych i węglowych oraz z gazowych i węglowych niesprawności urządzeń sprzętu domowego -wg schematu buduje obwody elektryczne -odróżnia zewnętrzne cechy urządzeń i instalacji bezpiecznych i -porównuje przewodniki i izolatory elektryczne niebezpiecznych -stosuje zasady bezpiecznego użytkowania sprzętu domowego -rozumie pojecie schemat obwodu elektrycznego -zna symbole urządzeń elektrycznych -za pomocą symboli zapisuje schemat obwodu elektrycznego -wymienia znane przewodniki elektryczne -wymienia znane izolatory elektryczne JAK POWSTAJE PLAN? -umie posługiwać się przyrządami pomiarowymi -zna metody pomiarowe -szacować odległości w terenie -zna pojęcie skala -zna pojecie plan -przeliczać jednostki -umie wykonywać rysunki różnych przedmiotów i obiektów w odpowiedniej skali -wie, kiedy skala jest większa, a kiedy mniejsza -umie zorientować własny plan za pomocą kompasu -zna rodzaje skal -zna sposoby ich zapisywania -potrafi zamieniać skale -kojarzy umowne znaki użyte w legendzie planu z rzeczywistymi obiektami -odczytuje skalę planu -odczytuje tytuł planu -określa kierunki na odcinkach prowadzących do szkoły -szacuje odległość z domu do szkoły -wskazuje na planie charakterystyczne obiekty najbliższego otoczenia -wskazuje najkrótszą drogę z jednego punktu do drugiego -zamieniać jednostki -pamięta długość swojego kroku -zna pojęcie dzielna i dzielnik -potrafi przeliczać skale na wymiary rzeczywiste -umiejętnie korzysta z planu miasta -planuje wycieczkę po mieście UCZYMY SIĘ CZYTAĆ MAPĘ HIPSOMETRYCZNĄ -wyjaśnia pojęcie wysokość względna -wyjaśnia pojęcie wysokość bezwzględna -dokonuje pomiaru wysokości względnej pagórka -wyjaśnia, co oznaczają skróty m n.p.m. -wyjaśnia, co oznaczają skróty m p.p.m -wyjaśnia różnice między wysokością względną a bezwzględną -odczytuje wysokości z map -wykazać, że wysokość względna pagórka zmienia się, gdy zmieni się początkowy poziom -wyjaśnia pojęcie depresja -charakteryzuje pojęcia nizin, wyżyn i gór -podaje przykłady nizin, wyżyn i gór -wyjaśnia pojęcie terenu -wie, że obszary terenu podzielono na niziny, wyżyny i góry -wyjaśnia, jak rozumie nazwy niziny, wyżyny i góry -wyznacza na modelu pagórka linie łączące punkty leżące na rej samej wysokości -ustala cechy poziomicy -wykonuje rysunek poziomicowy -wskazuje zalety rysunku poziomicowego do przedstawiania form terenu -rozumie pojecie mapa hipsometryczna -wymienia elementy mapy hipsometrycznej -wyjaśnia, co to jest mapa hipsometryczna -wyznacza kierunki główne i pośrednie wybranych punktów -czyta informacje zawarte na mapie (legenda) -odczytuje wysokości bezwzględne punktów na mapie -zna położenie swojej miejscowości -rozumie pojęcie orientacja mapy -na mapie czyta znaki legendy -wyjaśnia pojecie orientacja mapy -określa miejsce własnego postoju -oznacza kierunki na mapie -podaje przykłady znaków kartograficznych punktowych -identyfikuje przedmioty w terenie i na mapie -wskazuje na rysunku poziomicowym stoki strome i łagodne oraz wierzchołek -wymienia formy terenu w swojej okolicy -odczytuje wybrane nazwy miejscowości leżące na nizinach, wyżynach i górach -podaje przykłady znaków kartograficznych liniowych i powierzchniowych -rysuje dowolna mapę topograficzną (min. 10 znaków) SKŁADNIKI POGODY -wyjaśnia co to jest gnomon i do czego służy -zna następstwa zmiany wysokości słońca nad widnokręgiem w ciągu roku -wymienia pory roku -prowadzi doświadczenie pod kierunkiem nauczyciela -umie czytać instrukcję -omawia spostrzeżenia charakteryzuje wiosnę -charakteryzuje lato -charakteryzuje jesień i zimę -sporządza notatkę z przeprowadzonych doświadczeń (formułuje wnioski) -podaje rodzaje termometrów -mierzy temperaturę badanych substancji -zna budowę termometru cieczowego -wyjaśnia jak działa termometr cieczowy -odczytuje temperatury -wymienia najważniejsze składniki pogody -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru ciśnienia -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru opadów atmosferycznych -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru wiatru -czyta treści tabel i wykresów dotyczące pogody -zna budowę termometru -samodzielnie posługuje się termometrem -zna przyrządy służące do pomiaru ciśnienia -zna przyrządy służące do pomiaru opadów atmosferycznych - zna przyrządy służące do pomiaru wiatru WSPÓŁZALEŻNOŚCI MIĘDZY SKŁADNIKAMI POGODY -zna różne stany skupienia wody w środowisku -rozróżnia rodzaje opadów -charakteryzuje wodę w stanie ciekłym -rozpoznaje rodzaje chmur -charakteryzuje wodę w stanie lotnym -zna przyrządy służące do pomiaru wiatru -podaje definicję wiatru -wyjaśnia dlaczego wieje wiatr -czyta telewizyjną mapę pogody dla swojej miejscowości -wymienia praktyczne zastosowanie wyników obserwacji pogody -obserwuje i opisuje zmiany pogody oraz ich wpływ na przyrodę -opisuje przemiany kropli wody -charakteryzuje wodę w stanie stałym -analizuje zmiany wielkości opadów atmosferycznych w ciągu roku na podstawie tabel i wykresów -charakteryzuje przyrządy służące do pomiaru wiatru -zna skalę Beauforta -dokonuje obserwacji prędkości wiatru -wiąże informacje zawarte w tekście podręcznika z telewizyjnymi prognozami pogody -wykazuje wpływ pogody na ludzi i otoczenie
