Tadeusz Jakubowski, Anna Kowalska Struktura nadzoru

Tadeusz Jakubowski, Anna Kowalska
Struktura nadzoru weterynaryjnego w Unii Europejskiej
Od wielu lat prowadzona jest w naszym środowisku dyskusja o zasadach funkcjonowania nadzoru
weterynaryjnego w zakresie szeroko pojmowanej ochrony zdrowia publicznego. Wykonywany on jest
poprzez monitorowanie i zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz nadzór nad bezpieczeństwem
zdrowotnym żywności. Zadania te realizowane są w krajach Wspólnoty Europejskej oraz w tzw. krajach
trzecich spoza UE w różnych strukturach krajowych. W najbliższych publikacjach będę starał się
przedstawić funkcjonowanie nadzorów weterynaryjnych w poszczególnych krajach Europy.
NIEMCY
PUBLICZNA SŁUŻBA WETERYNARYJNA NA POZIOMIE FEDERALNYM
Organizacja i podział obowiązków publicznej służby weterynaryjnej na poziomie federalnym
podporządkowane są strukturom federalnym Republiki Federalnej Niemiec.
STRUKTURA
MINISTERSTWO ŻYWNOŚCI, ROLNICTWA I OCHRONY KONSUMENTA

DYREKCJA GENERALNA (3): Bezpieczeństwo Żywności i Służba weterynaryjna
o
DYREKCJA (32): Zdrowie Zwierząt i Higiena Żywności

WYDZIAŁY:

314: Ogólne zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności, zagadnienia prawne
związane z działaniem Dyrekcji 31

318: Żywienie zwierząt, pasze dla zwierząt

321: Dobrostan zwierząt

322: Hodowla zwierząt i postępowanie ze zwierzętami hodowlanymi

324: Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysem dla potrzeb Zwalczania Chorób
Zwierząt, Chorób Zwierząt mających wpływ na handel
o

326: Leki weterynaryjne, pozostałości w żywności pochodzenia zwierzęcego

327: Zagadnienia prawne związanie z działaniem Dyrekcji 32

328: Higiena żywności, handel żywnością pochodzenia zwierzęcego

329: Higiena mięsa
DYREKCJA 31 “Bezpieczeństwo żywności” zajmuje się zagadnieniami związanymi z
żywieniem zwierząt / paszami dla zwierząt, monitorowaniem żywności i pasz, jak również
zarządzaniem ryzykiem związanym z żywnością.
Dyrektor stojący na czele Dyrekcji 32 jest jednocześnie:
o Delegatem do OIE
o Głównym Lekarzem Weterynarii RFN
Federalne Ministerstwo Zdrowia i Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzialne jest za szkolenia lekarzy
weterynarii. Jest również odpowiedzialne za dopuszczanie do handlu leków weterynaryjnych.
WOJSKOWE SŁUŻBY WETERYNARYJNE
W zakresie działań Federalnych Sił Zbrojnych, wszelkimi sprawami weterynaryjnymi zajmuje się Główny
Lekarz Armii.
Na poziomie federalnym, wojskowa służba weterynaryjna podlega pod Ministerstwo Obrony.
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W PRZYPADKU CHORÓB ZWIERZĄT
Zadania podzielone są w następujący sposób:
1. KRAJOWE CENTRUM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W PRZYPADKU CHORÓB ZWIERZĄT
Do jego zadań należy:

Monitorowanie i ocena sytuacji w kraju i za granicą

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób

Sprawy związane z notyfikacją chorób na terenie kraju i za granicą

Statystyki dotyczące rozwoju choroby i sytuacji w kraju

Sprawy związane z Federalnym Planem Zarządzania w Chorobach Zwierząt.

Organizowanie Paneli Eksperckich w sprawie Zapobiegania Chorobom Zwierząt

Zarządzanie Wojskowym Oddziałem Specjalnym ds. Kontroli Chorób Zwierząt

Zarządzanie Wojskowymi Oddziałami Specjalnymi ds. Zarządzania Ryzykiem na poziomie
sekretariatu i na poziomie technicznym.
2. WOJSKOWY ODDZIAŁ SPECJALNY DS. KONTROLI CHORÓB ZWIERZĄT, jako Grupa
Wykonawcza reprezentująca Rząd Federalny
Do jego zadań należy:

Sporządzanie zaleceń odnośnie najgroźniejszych chorób zakaźnych zwierząt, szczególnie z
uwzględnieniem spraw międzynarodowych i postępowania na granicach

Zbieranie i ocena danych epidemiologicznych

Przegląd standardów istniejących w poszczególnych Landach, w zakresie wdrażania elementów
zwalczania chorób zwierząt i ich aktualizacja

Sporządzanie propozycji dla urzędów zaangażowanych w działania i jednostek operacyjnych
odnośnie systemów szybkiej wymiany informacji, szczególnie pomiędzy Landami, jak również z
Komisją, UE i krajami trzecimi.

Sporządzanie i aktualizowanie listy osób, które mogą zasilić grupy działające w poszczególnych
Landach w chwili wybuchu epizoocji (stan kryzysowy).

Opracowywanie i aktualizacja „podręczników zaponiegania chorobom zwierząt”

Składanie propozycji odnośnie zdolności diagnostycznych

Zalecenia odnośnie mobilnych centrów zarządzania

Organizacja spotkań grup eksperckich w czasie kryzysu
Podobne działania mają miejsce również w przypadku kryzysów dotyczących Bezpieczeństwa Żywności.
Przy czym biorą w nich udział specjalne jednostki Ministerstwa, a nie wojsko.
PUBLICZNA SŁUŻBA WETERYNARYJNA NA POZIOMIE LANDÓW
Na poziomie Landów, administracja weterynaryjna składa się z:
1. Ministra / Senatora, odpowiedzialnego za służbę weterynaryjną w roli Landowego Zwierzchnika
Weterynaryjnego – Nadrzędna Władza Weterynaryjna w Landzie.
Odpowiedzialny za:

Nadzór, planowanie, wyznaczanie zadań, koordynowanie i wydawanie instrukcji, w zakresie
wszystkich spraw weterynaryjnych w danym Landzie.

Jeżeli nie istnieją przepisy Federalne lub są w danym zakresie niewyczerpujące, nadrzędna
władza weterynaryjna ustala wytyczne prawne i administracyjne, konieczne do wykonywania
zadań przez służbę weterynaryjną.

Zapewniają udział lekarzy weterynarii w działaniach na poziomie Landów, jak również w
działaniach innych urzędów i przemysłu, zgodnie z wymogami, oraz nadzorują Oficjalne
Stowarzyszenie Weterynaryjne i Fundusz na rzecz Chorób Zwierząt.

Istnieje 16 tego typu stanowisk w Niemczech.
2. Komisarza Regionalnego lub innego urzędnika o tym samym zakresie kompetencji na średnim
poziomie administracji, spełniającego rolę Pośredniego Urzędnika Administracji (nie we wszystkich
Landach).
Odpowiedzialny za:

Nadzór i wydawanie poleceń

Koordynowanie, wydawanie zaleceń i instrukcji na poziomie dystryktu

Zapewniają współpracę ze wszystkimi agencjami zaangażowanymi na średnim poziomie
administracyjnym.

Istnieją 32 dystrykty administracyjne w Niemczech
3. Biuro Weterynaryjne na poziomie Dystryktu lub Miasta – najbardziej podstawowy poziom w
administracji weterynaryjnej w Landzie.
Odpowiedzialny za:
Planowanie, organizację, administrowanie, koordynowanie zadań służb weterynaryjnych i wdrażanie
działań, w porozumieniu ze służbami zdrowia publicznego i innymi organizacjami rolniczymi.
Istnieje 436 jednostek podstawowych służb weterynaryjnych w dystryktach i miastach w Niemczech.
Istnieją również Państwowe Weterynaryjne Centra Dochodzeniowe, w liczbie 36 w Niemczech, jak również
Centra Nadzoru nad Produkcją Mięsa i Posterunki Kontroli Granicznej.
W Dolnej Saksonii, Nadrenii Północnej – Westfalii, Schlezwigu – Holstein i Bawarii istnieją również
Instytuty Rolnicze wykonujące badania laboratoryjnej i wykonujące usługi z zakresu zdrowia zwierząt –
badania i działania z zakresu postępowania ze zwierzętami (w Bawarii jest to organizacja zarejestrowana
jako Bawarska Służba ds. Zdrowia Zwierząt).
AUSTRIA
 Centralna Administracja Weterynaryjna, będąca strukturą podległą Ministerstwu Zdrowia,
Rodziny i Młodzieży.
 3 departamenty, zarządzane przez Głównego Lekarza Weterynarii.
 9 regionalnych oddziałów administracyjnych w poszczególnych krajach związkowych
(odpowiedniki wojewódzkich inspektoratów). W ich ramach 1 departament, zarządzany przez
odpowiednik Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii (Provincial Veterinary Officer, PVO –
Lekarz Kraju Związkowego).
 99 lokalnych oddziałów administracyjnych (odpowiedniki powiatowych inspektoratów)
zarządzane przez District Veterinary Officer, DVO – „Powiatowy” Lekarz Weterynarii. Organ
wykonawczy,
podlegający
oddziałowi
regionalnemu.
Ministerstwo ds. Zdrowia, Rodziny i
Młodzieży
Sekcja 4 – Zdrowie konsumentów i
zapewnianie zdrowia
Inne departamenty w ramach
sektora B
Sektor B – Zdrowie konsumentów
Departament 4 – bezpieczeostwo żywności –
mięso i produkcja pierwotna, uboczne
produkty pochodzenia zwierzęcego
Departament 5 – zdrowie zwierząt, handel żywymi
zwierzętami i prawo weterynaryjne;
Weterynaryjna kontrola graniczna
Departament 6 – dobrostan zwierząt,
nadzór na chorobami zakaźnymi i
zoonozonami
Weterynaryjna Inspekcja Graniczna
PVO – odpowiednik Wojewódzkiego
DVO – odpowiednik Powiatowego
Egzekwowanie prawa weterynaryjnego na poziomie krajów związkowych.
 pośrednio – poprzez Gubernatora Kraju Związkowego

Minister w rządzie krajowym ma prawo do wydania poleceń Gubernatorowi

Organizacja administracji w kraju związkowym leży w obowiązkach Gubernatora

Obowiązek raportowania o sytuacji w kraju związkowym na wniosek Ministra rządu krajowego
 bezpośrednio – poprzez Ministra w rządzie w Kraju Związkowym

Możliwość wydawania bezpośrednich poleceń Weterynaryjnej Kontroli Granicznej przez Ministra
w rządzie w kraju związkowym
Prywatni lekarze weterynarii
 W ramach austriackiej ustawy dotyczącej chorób zwierząt:



Możliwość korzystania z ich usług, preferowani są ci, którzy zamieszkują q danej jednostce
administracyjnej.
W przypadku wybuchu epidemii, nabywają specjalnych praw w ramach zwalczania
epidemii.
Wykonują szczepienia ochronne
 Badania

Jeżeli nie ma wystarczającej liczby inspektorów weterynaryjnych, badania mogą być
zlecane lekarzom prywatnej praktyki – w ramach rozporządzeń dotyczących m.in.
IBR/IPV, BVD, białaczki bydła, brucelozy.

Wydawanie paszportów.
Współpraca przy opracowaniu materiałów
Lek. wet. Anna Kowalska
Dr Tadeusz Jakubowski
Prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej