Iryzacja

Świat baniek mydlanych
Jak zrobić bańki mydlane?
Wydaje się, że to banalnie proste zadanie, ale
jednak nie tak łatwo zrobić płyn, z którego
powstaną kolorowe i w miarę trwałe bańki
mydlane.
Co trzeba wykorzystać aby powstały
bańki mydlane:
Przyrząd, przy pomocy którego zrobimy bańki:
 zwykła słomka (trzeba jeden koniec przeciąć nożyczkami tak aby ta
końcówka rozszerzyła się, przez ten koniec wyjdą bańki)
 lub wygięty odpowiednio drucik (tak, aby na jednym z jego końców
stworzyć okrąg, przez który wyjdą bańki)
 lub kupiony już gotowy sprzęt
Naczynie
w którym rozrobimy płyn do robienia baniek mydlanych (powinno być na tyle duże
aby można było zanurzyć w płynie końcówkę przyrządu do robienia baniek
Składniki na płyn:
 1 litr ciepłej lub letniej wody,
 ok. 30ml płynu do mycia naczyń „Ludwik”,
 ok. 15ml gliceryny (dostać ją można w aptece).
Gliceryna sprawi, że bańki będą trwalsze i kolorowe.
Bańka mydlana
zazwyczaj sferyczna błona z wody wypełniona powietrzem lub innym gazem.
Powstaje z mieszaniny wody z mydłem lub detergentem (np. płyn do naczyń), czasami z
niewielkim dodatkiem gliceryny utrudniającym parowanie wody – przedłużającym żywotność
bańki.
Rola mydła polega na zmniejszeniu napięcia powierzchniowego w wodzie, z której robi się
bańki. Samo zmniejszenie napięcia powierzchniowego nie wystarczy do zrobienia bańki
mydlanej, rola mydła polega również na stworzeniu cienkiej warstwy na powierzchni wody
(z obydwu stron) – dzięki temu otrzymujemy cienką (kilka mikrometrów) trójwarstwową
błonę, której konstrukcję utrzymuje zmniejszone napięcie powierzchniowe wody.
Z formalnego punktu widzenia błona tworząca bańkę jest ciekłym kryształem, podobnie jak
błona komórkowa.
Tęczowe barwy bańki mydlanej powstają w wyniku zjawiska iryzacji
Napięcie powierzchniowe
występujące na styku powierzchni cieczy z ciałem stałym,
gazowym lub inną cieczą zjawisko fizyczne polegające na powstawaniu
dodatkowych sił działających na powierzchnię cieczy w sposób kurczący
ją (dla powierzchni wypukłej przyciągający do wnętrza cieczy, dla wklęsłej
odwrotnie), a także wielkość ujmująca je ilościowo.
Zjawisko to ma swoje źródło w siłach przyciągania pomiędzy molekułami
cieczy. Występuje ono zawsze na granicy faz termodynamicznych, dlatego
zwane jest też napięciem międzyfazowym.
Napięcie powierzchniowe nadaje
kształt przepływającej wodzie
Napięcie powierzchniowe
utrzymuje na powierzchni kwiat
Iryzacja
►
►
►
Iryzacja, tęczowanie, w biologii ubarwienie strukturalne
(od gr. Iris = tęcza) – to zjawisko optyczne polegające na
powstawaniu tęczowych barw w wyniku interferencji światła
białego odbitego od przezroczystych lub półprzezroczystych
ciał składających się z wielu warstw substancji o różnych
własnościach optycznych. Występuje m.in. na powierzchni
minerałów, macicy perłowej, plamach cieczy (np. benzyny),
bańkach mydlanych a czasem w atmosferze – na chmurach.
Bywa też wywoływane sztucznie i wykorzystywane przy
produkcji ozdobnych iryzowanych wyrobów szklanych i
ceramicznych.
Nazwa pochodzi z mitologii greckiej od imienia bogini Iris –
posłanki bogów, będącej personifikacją tęczy.
Iryzowane wyroby
ceramiczne
Iryzująca plama benzyny
Iryzacja na płycie CD
Interferencja na cienkich błonach
Kolorowe wzory powstające na plamie oleju lub bańce mydlanej wywołane są
odbiciem światła od jej obu powierzchni (zewnętrznej i wewnętrznej) oraz
interferencji odbitych promieni. Układ barw przypomina układ barw tęczy, jednak
nie są takie same układy gdyż przy odbiciu od cienkich warstw decyduje
wzmocnienie lub osłabienie interferencyjne, a w tęczy różne kierunki załamania
światła w kropli wody w zależności od długości fali światła.
Gdy światło pada na błonkę, pewna jego część odbija się od jej zewnętrznej
powierzchni, część przechodzi przez nią i może odbić się od powierzchni
wewnętrznej. Obserwowane światło jest sumą obu fal odbitych. Światło odbite od
pierwszej powierzchni zwykle ma fazę przeciwną niż światło padające.
Światło odbite od tylnej powierzchni nie zmienia fazy w wyniku odbicia, gdy
współczynnik załamania materiału za wewnętrzną powierzchnią jest mniejszy od
współczynnika załamania światła błonki, a zmienia fazę - gdy jest większy.