legionella zagrożenia zdrowotne, występowanie, zapobieganie

advertisement
LEGIONELLA
ZAGROŻENIA
ZDROWOTNE,
WYSTĘPOWANIE,
ZAPOBIEGANIE
WSSE W LUBLINIE
Prawodawstwo
Na organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej nałożony został
obowiązek nadzoru sanitarnego nad jakością ciepłej wody
użytkowej w zakresie obecności bakterii Legionella sp,
w budynkach zamieszkania zbiorowego
Natomiast na właścicieli lub zarządców budynków nałożony
został obowiązek zapobiegania rozwojowi bakterii rodzaju
Legionella oraz utrzymywania nieruchomości w należytym
stanie higieniczno - sanitarnym w celu zapobiegania
zakażeniom i chorobom zakaźnym
2
Art. 4 ust.1 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2011r.,
Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.)
Do zakresu działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej
w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego
należy
kontrola
przestrzegania
przepisów
określających
wymagania
higieniczne
i zdrowotne, w szczególności dotyczących higieny
środowiska, a zwłaszcza wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi.
3
Art. 25 ust.1 pkt 1b i 4 ustawy z dnia 14 marca 1985r.
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity:
Dz. U. z 2011r., Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.)
 Państwowy inspektor sanitarny w związku
z wykonywaną kontrolą ma prawo wstępu
na terenie miast i wsi do obiektów
użyteczności publicznej oraz wszystkich
pomieszczeń wchodzących w ich skład
i pobierania próbek do badań laboratoryjnych.
4
Art. 26 ustawy z dnia 14 marca 1985r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2011r.,
Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.)
 Upoważnia inspektora sanitarnego do wstępu do
mieszkań w razie podejrzenia lub stwierdzenia
choroby zakaźnej, zagrożenia zdrowia czynnikami
środowiskowymi, a także jeżeli w mieszkaniu jest
lub ma być prowadzona działalność produkcyjna
lub usługowa.
5
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r,
w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi (Dz. U. nr 61, poz. 417 z późn. zm.)
§ 2.1.
Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego,
jeżeli
jest
wolna
od
mikroorganizmów
chorobotwórczych i pasożytów w liczbie
stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia
ludzkiego, substancji chemicznych w ilościach
zagrażających
zdrowiu
oraz
nie
ma
agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia:
Podstawowe
wymagania
mikrobiologiczne
określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
(zał. 1D Wymagania mikrobiologiczne, jakim
powinna odpowiadać ciepła woda)
6
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz. U. z 2002r., Nr 75, poz. 690 z późn. zm.):
 § 120 ust. 2 "Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać
uzyskanie w punktach czerpalnych wody o temperaturze nie niższej
niż 55° C i nie wyższej niż 60° C”
 § 120 ust. 2a - " Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna
umożliwiać przeprowadzanie ciągłej lub okresowej dezynfekcji metodą
chemiczną lub fizyczną
(w tym okresowe stosowanie metody
dezynfekcji cieplnej), bez obniżania trwałości instalacji
i zastosowanych w niej wyrobów. Do przeprowadzenia dezynfekcji
cieplnej niezbędne jest zapewnienie uzyskania w punktach
czerpalnych temperatury wody nie niższej niż 70 °C i nie wyższej niż
80 °C.„

Należy nadmienić, że bakterie Legionella w temperaturach wyższych
niż +60 °C, nie tylko się nie namnażają, ale szybko giną.
7
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
(Dz. U. z 2002r., Nr 75, poz. 690 z późn. zm.):
§usytuowanie
3
pkt 5 - budynek zamieszkania zbiorowego - rozumie się przez to
budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi poza stałym
miejscem zamieszkania, taki jak hotel, motel, pensjonat, dom
wypoczynkowy, schronisko turystyczne, schronisko socjalne,
internat,
dom
studencki,
budynek
koszarowy,
budynek
zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego,
zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek
do stałego pobytu ludzi, taki jak dom rencistów, dom zakonny i dom
dziecka,
pkt 6 - budynek użyteczności publicznej - rozumie się przez to budynek
przeznaczony dla administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości,
kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki,
opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsługi bankowej,
handlu, gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów
w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym lub wodnym, poczty
lub telekomunikacji oraz inny ogólnodostępny budynek
przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek
użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy 8
i socjalny.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r.(Dz. U. z
Dzięki takiemu zapisowi
możliwe
jestpoz.
prowadzenie
okresowej
2002r.,
Nr 75,
690 z późn.
zm.): dezynfekcji termicznej
instalacji, która jest bardzo skuteczna w walce z pałeczkami Legionella sp.
Wpływ temperatury na przeżywalność bakterii Legionella sp.:
Temp. poniżej 20ºC - pałeczki Legionella mogą przeżyć, ale nie namnażają się
ponieważ są w stanie anabiozy. Temperatura wody w instalacji zimnej wody nie
powinna przekraczać 20ºC;
Temp. 35 ºC - 46 ºC - zakres optymalny dla namnażania się bakterii
z rodzaju Legionella;
Temp. 50 ºC - bakterie z rodzaju Legionella mogą przeżyć ale się nie namnażają;
Temp. 55 ºC – bakterie z tego rodzaju giną w przeciągu 5 - 6 godz.;
Temp.60 ºC- pałeczki Legionella giną w ciągu 32 minut. Rośnie jednak ryzyko
oparzenia;
Temp. 66 ºC – pałeczki Legionella giną w przeciągu 2 minut;
Temp. 70 ºC - temperatura dezynfekcji termicznej.
.
Narażenie pracowników na czynniki mikrobiologiczne obecne
w wodzie technologicznej w zakładach pracy następuje
głównie poprzez wdychanie skażonego aerozolu wodnego.
Szczególne zagrożenie zdrowotne związane jest
z możliwością skażenia wody przez pałeczki Legionella.
10
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 maja 2005r.w sprawie
szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy
oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.
(Dz. U. z 2005r. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.)
Załącznik nr 1 - Bakterie z rodzaju Legionella spp. i
Legionella pneumophila zostały sklasyfikowane do 2 grupy
zagrożenia, jako czynniki, które mogą wywołać choroby ludzi i
być niebezpieczne dla pracowników
11
Rozporządzenie z dnia 29 marca 2007r. (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn.
zm.) w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
Załącznik Nr 1 Tabela D – wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna
odpowiadać ciepła woda
Lp.
Parametr
1.
Legionella sp. – należy badać
w ciepłej wodzie w budynkach
zamieszkania zbiorowego i
zakładach opieki zdrowotnej
zamkniętej (od dnia 1 stycznia
2008r.)
Liczba
mikroorganizmów
(jtk)
<100
Objętość próbki
(ml)
100
Uwaga! W zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej na oddziałach, w których
przebywają pacjenci o obniżonej odporności, w tym objęci leczeniem
immunosupresyjnym, pałeczki Legionella powinny być nieobecne w próbce
wody o objętości 1000ml
12
Rozporządzenie z dnia 29 marca 2007r. (Dz. U. Nr 61, poz.
417 z późn. zm.) w sprawie jakości wody przeznaczonej do
spożycia przez ludzi
Załącznik Nr 7 – minimalna częstotliwość pobierania próbek
wody
ciepłej
oraz
procedury
postępowania
w zależności od wyników badania bakteriologicznego
(jeżeli jest to wynik badania 1-2 próbek, w celu
wykluczenia skażenia punktowego, powinno być
pobranych i zbadanych więcej próbek)
13
Liczba L. sp. w
100ml
Ocena skażenia
Postępowanie
Badanie
<100
Brak/znikome
System pod kontrolą – nie wymaga
podjęcia specjalnych działań
Po 1 roku lub po 3 latach (jeżeli w
kolejnych badaniach w odstępach
rocznych stwierdzono <100jtk/100ml
>100
średnie
Jeżeli większość próbek jest
pozytywnych należy sieć wodną
uznać za skolonizowaną przez
pałeczki Legionella, znaleźć
przyczynę (dokonać przeglądu
technicznego sieci, sprawdzić temp.
wody) i podjąć działania zmierzające
do redukcji liczby bakterii. Dalsze
działania (czyszczenie
(czyszczenie i dezynfekcja)
dezynfekcja)
zależne od wyniku następnego
badania
Po 4 tygodniach, jeżeli wynik badania
nie ulegnie zmianie, należy
przeprowadzić czyszczenie i
dezynfekcję, powtórzyć badanie po 1
tyg., następnie po 1 roku
>1000
wysokie
Przystąpić do działań
interwencyjnych j.w., włącznie z
czyszczeniem i dezynfekcją systemu
– woda nie nadaje się do pryszniców
Po 1 tyg. od czyszczenia i
dezynfekcji, następnie co 3 miesiące
(jeżeli w kolejnych dwóch badaniach
wykonanych w odstępach 3 miesięcy
stwierdzono <100jtk/100ml to
następne badanie można wykonać za
rok
>10000
Bardzo wysokie
Natychmiast wyłączyć z eksploatacji
urządzenia i instalacje wody ciepłej
oraz przeprowadzić zabiegi ich
czyszczenia i dezynfekcji
Po tyg. od czyszczenia i dezynfekcji
następnie co 3 mies. (j.w.)- jeżeli w
kolejnych dwóch badaniach
wykonanych w odstępach 3 miesięcy
stwierdzono <100jtk/100ml to
następne badanie można wykonać za
14
rok
Objaśnienia do załącznika nr 7
jeżeli jest to wynik badania 1-2 próbek, w celu
wykluczenia skażenia punktowego powinno
być pobranych i zbadanych więcej próbek;
** jeżeli w kolejnych badaniach w odstępach
rocznych stwierdzono < 100 jtk/100ml;
*** jeżeli w kolejnych dwóch badaniach
wykonanych w odstępach 3 miesięcznych
stwierdzono < 100 jtk/100ml następne badanie
można wykonać za rok;
15
Art. 22 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu chorób
zakaźnych z dnia 5 grudnia 2008r. (tekst jednolity: Dz. U.
z 2013r., poz. 848)
Rozporządzenie MZ w sprawie podejrzenia lub
rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu
z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej, której
załącznikiem jest:
„Wykaz zakażeń i chorób zakaźnych" obejmujący legionellozę
(l.p. 27).
16
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane
(tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., Nr 1409)
art. 5 ust. 1 pkt d
"Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami
budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres
użytkowania, projektować i budować w sposób określony w
przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z
zasadami wiedzy technicznej, zapewniając spełnienie
wymagań
podstawowych
dotyczących
odpowiednich
warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony
środowiska”
oraz art. 5 ust. 2
"Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z
jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska
oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i
estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia
jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej
17
Legionella sp –
podstawowe
wiadomości
18
Legionella sp – zarys historyczny
Bakteria Legionella została zbadana
po raz pierwszy w 1976r. – kiedy
podczas spotkania weteranów
Legionu Amerykańskiego w Filadelfii
kilkadziesiąt osób zachorowało na
nietypowe zapalenie płuc.
Bakterie Legionelli licznie występują
w naszym najbliższym otoczeniu –
wody śródlądowe i morskie,
instalacje ciepłej i zimnej wody ,
zbiorniki wody, a nawet gleba.
19
Zachorowało wówczas 186 osób, które
mieszkały w hotelu w Filadelfii. Na
ostre zapalenie płuc zmarły 34 osoby,
w tym 5 z obsługi hotelu.
W tym samym roku Joseph Mac Dade
po intensywnych badaniach stwierdził,
iż przyczyną choroby była nowa
nieznana dotąd bakteria, która została
nazwana Legionella pneumophila,
a choroba legionellozą dla
upamiętnienia jej pierwszych ofiar.
20
Wstęp
• W środowisku naturalnym bakterie z rodzaju Legionella
bytują i namnażają się wewnątrz komórek ameb,
natomiast w organizmie człowieka – w makrofagach
pęcherzyków płucnych, rzadziej innych makrofagach
tkankowych, monocytach i leukocytach;
• Drobnoustroje te znalazły dogodne warunki w instalacjach
wodnych wewnątrz budynków mieszkalnych i użytkowych
m.in. szpitalnych;
• Stwierdzono obecność pałeczek Legionella w
inhalatorach, prysznicach, klimatyzatorach nawilżaczach,
wieżach chłodniczych, turbinach dentystycznych,
wannach wirowych, biczach wodnych, fontannach.
21
Zakażenie
Do zakażenia pałeczkami z rodzaju Legionella
dochodzi poprzez wdychanie skażonego aerozolu
wodno – powietrznego.
22
Kolonizacja bakterii Legionella w systemach wody
ciepłej.
Kolonizacji bakterii sprzyja:
•
•
•
•
•
temperatura w zakresie 25 - 45°C (optymalna
temperatura do ich rozwoju wynosi 38°C);
Niskie stężenie dezynfektantów,
Zastoiny wody;
Czynniki biotyczne (inne mikroorganizmy)
Biofilm (zwany także błoną biologiczną,
biologiczną jest to złożona wielokomórkowa struktura bakterii
(i innych organizmów) otoczona warstwą substancji organicznych i nieorganicznych,
produkowanych przez te drobnoustroje, łącząca zarówno do powierzchni biologicznych jak i
abiotycznych. Błona biologiczna może odkładać się na granicy faz niezależnie od ich rodzaju
Zwarta struktura biofilmu jest bardzo trudna do usunięcia, dlatego też mycie i dezynfekcja są
ważnymi czynnikami mającymi na celu zapobieganie akumulacji materii mikrobiologicznej.
23
W warunkach optymalnych wzrost bakterii trwa od 2 - 6 dni.
Szybkość wzrostu przyspiesza dodatkowo:
•
•
•
•
podłoże bogate w żelazo i mangan;
wysoka wilgotność;
dostępność dwutlenku węgla;
odpowiednia temperatura (temperatura poniżej 20°C)
stopień rozmnażania się bakterii znacząco spada ale
mogą one przetrwać w stanie uśpienia przy dużo
niższych temperaturach do czasu pojawienia się
sprzyjających warunków rozwoju.
24
Choroba legionistów
Legionelloza to infekcja bakteryjna
wywoływana przez bakterie
z rodzaju Legionella (w chwili
obecnej zidentyfikowano 45
gatunków i 64 grupy serologiczne).
Choroba legionistów to rodzaj
zapalenia płuc wywołany przez
bakterię Legionella pneumophila
oraz inne bakterie z tej rodziny.
25
Objawy legionellozy
Pałeczki Legionella są czynnikiem etiologicznym ciężkiego
zapalenia płuc.
Na zachorowania narażone są osoby starsze z osłabionym układem
immunologicznym lub przewlekle chorujące z oddziałów
laryngologicznych i zakładów przyrodo – leczniczych jak również
mężczyźni w wieku 40- 69 lat oraz kobiety w wieku 50-69 lat.
•
•
•
•
Objawy choroby występują nagle;
Złe samopoczucie: katar, ból gardła;
Ból mięśni;
Gorączka powyżej 39- 40°C;
Mogą wystąpić również takie objawy jak: biegunka; ból w klatce
piersiowej; dreszcze; zaburzenia świadomości.
Pierwsze objawy można zaobserwować po 2-10 dniach od
zakażenia.
Najczęściej konsekwencją zakażenia Legionellą jest postać płucna
choroby.
26
Objawy legionellozy
Znacznie rzadziej występuje pozapłucna postać choroby.
Ma ona łagodniejszy przebieg bez kataru czy bólu gardła;
Występuje natomiast zakażenie innych narządów:
- Zapalenie mięśnia sercowego;
- Zapalenie błon surowiczych;
- Upośledzenie i uszkodzenie nerek;
- Upośledzenie i uszkodzenie wątroby
podawane pacjentom standardowo antybiotyki stosowane przy
leczeniu zapalenia płuc niestety nie działają - zachorowania
najczęściej kończą się śmiercią pacjenta (15 - 20 %, a w przypadku
zakażeń szpitalnych przekracza nawet 30%) .
27
Gorączka Pontiac
• Kolejna postać legionellozy o charakterze
grypopodobnym;
• Objawy podobne do grypy: ból głowy, gorączka, bóle
mięśni, dreszcze, uczucie rozbicia;
• Rzadko występują wymioty, biegunka czy mdłości;
• Objawy ustępują samoistnie po 2- 5 dniach;
• Występuje w postaci epidemii rzadko w pojedynczych
przypadkach;
• Nie odnotowano zgonów pacjentów;
• Nie powoduje znacznych szkód w organizmie;
• Jej wykrycie świadczy o występowaniu Legionelii
w środowisku.
28
EWGLI
Europejska Grupa Robocza ds. Zakażeń Legionella
Utworzona w 1986r.
Składa się z naukowców zainteresowanych
poszerzaniem wiedzy nt. epidemiologicznych
i mikrobiologicznych (klinicznych i środowiskowych)
aspektów choroby legionistów. Jest to możliwe dzięki
międzynarodowemu nadzorowi choroby, jak również
zmiany w zarządzaniu i diagnozowaniu oraz metodach
leczenia.
29
EWGLINET
Sieć nadzorowania przypadków chorób wiązanych
z podróżami i pobytem w hotelach, opracowana przez
European Working Group for Legionella Infections
(EWGLI), której celem jest szybkie rozpoznawanie
ewentualnych
ognisk
epidemii
i
podejmowanie
natychmiastowych działań kontrolnych.
W sieci uczestniczy 36 państw, w tym 17 państw
członkowskich Unii Europejskiej.
30
Legionella na terenie
województwa
lubelskiego
31
Studium przypadku

Autor: A. Smyłek;

Rok zajścia : wrzesień 2013;

Miejsce: woj. lubelskie;

Problem: zanieczyszczenie wody ciepłej
dostarczanej przez instalację wewnętrzną;

Czynnik: Legionella Sp.;

Typ budynku: szpital 130 łóżek;

Sposób dystrybucji wody: woda ciepła
z przedsiębiorstwa energetyki cieplnej;
32
Opis przypadku:
-
Pobranie próbek wody ciepłej w kierunku wykrycia pałeczek
Legionella sp. – 16 września
-
Otrzymane wyniki badań wykazały przekroczenia na poziomie
średnim i wysokim dopuszczalnego stężenia pałeczek Legionella
w 5 z 7 pobranych próbek - 3 październik
-
W dniu otrzymania decyzji LPWIS w Lublinie dot. stwierdzonych
przekroczeń dopuszczalnych stężeń pałeczek Legionella sp.
zwołane zostało spotkanie osób odpowiedzialnych za stan sieci
wewnętrznej wody ciepłej w obiekcie, w składzie: kierownik
działu administracyjnego, pracownik działu administracyjnego,
pielęgniarka
naczelna,
inspektor
ds.
sanitarno
–
epidemiologicznych - w celu ustalenia harmonogramu
podejmowanych działań - 3 październik
-
Usunięcie wszystkich sitek na oddziale gdzie stwierdzone zostało
wysokie stężenie pałeczek Legionella – 4 październik
33
-
W/w. zespół przeprowadził kontrolę sanitarną
placówki oraz sporządził protokół z w/w. kontroli,
zawierający cel kontroli, zakres oraz opis stanu
sanitarnego - 8 październik;
- Na podstawie przeprowadzonej kontroli zostały
odnotowane temperatury wody ciepłej i zimnej
pochodzącej z wewnętrznej instalacji placówki pomiar temperatury miał miejsce na każdym
oddziale oraz w działach administracyjnych;
-
Dokonana
została
dezynfekcja
chemiczna
wewnętrznej sieci wody ciepłej – 9 październik
Czynności przeprowadzone przez dział
wyeliminowania pałeczek
Legionella sp.
ciepłej w placówce podjętych od momentu
w Lublinie - 10.10;
administracyjny w celu
z wewnętrznej sieci wody
otrzymania decyzji LPWIS
Płukanie instalacji wody ciepłej (spuszczanie wody chlorowanej) –
11.10, 12.10
-
Przeprowadzenie dezynfekcji chemicznej w całej sieci wewnętrznej
szpitala – 14.10
-
Wymiana informacji (pism) pomiędzy placówką, a przedsiębiorstwem
dostarczającym wodę ciepłą do obiektu z prośbą o przeprowadzenie
dezynfekcji termicznej - 15.10 - 6.11
-
Pismo wystosowane przez z-cę dyrektora placówki oraz kierownika
działu administracyjnego i inspektora ds. sanitarno –
epidemiologicznych do wszystkich kierowników komórek
organizacyjnych w placówce w celu poinformowania o dacie
przeprowadzenia dezynfekcji termicznej w placówce wraz z
komunikatem dla pacjentów jaki ma zostać umieszczony przy każdym
kranie -7.11
-
35
-
Dezynfekcja termiczna, z której sporządzony
został opis przeprowadzonych czynności
z podaniem (daty, godziny, budynków poddanych
działaniu wody o temperaturze 85°C na wejściu
do sieci, pomiar temperatury na poszczególnych
oddziałach oraz czas płukania instalacji) - 8.11
-
Pobranie próbek wody do badań z punktów
zakwestionowanych celem potwierdzenia
skuteczności podjętych działań – 14.11
-
Brak stwierdzonych przekroczeń w badanych
próbach - 26.11
Legionella w służbie
zdrowia
i nie tylko
37
Legionella – występowanie,
sztuczne rezerwuary
•sieci przesyłowe ciepłej wody
•zbiorniki na ciepłą wodę
•zawory czerpalne
•głowice natryskowe
•urządzenia do masażu wodnego,
baseny perełkowe (hot whirlpools)
•obiegi wody grzewczej i chłodzącej związane z:
•urządzeniami klimatyzacyjnymi
•wieżami chłodniczymi
•skraplaczami parowymi
38
Legionella – występowanie,
sztuczne rezerwuary
• aparatura medyczna
• urządzenia do wspomagania oddychania
• inhalatory
• urządzenia do dializy
• turbiny dentystyczne
• urządzenia nawilżające
• fontanny, zraszacze
• myjnie samochodowe
39
Główne miejsca występowania:
•
•
•
•
•
•
Urządzenia klimatyzacyjne;
Baseny z hydromasażem;
Inne urządzenia stosowane w balneoterapii;
Osady w separatorach i odmulaczach;
Ślepe odcinki sieci;
Elementy instalacji pokryte osadem wapiennym
czy kamieniem kotłowym: prysznice, wylewki
baterii, nasadki sitkowe baterii umywalkowych;
• Urządzenia do wspomagania oddychania;
40
Zakażenia szpitalne – potwierdzane specjalistycznymi
badaniami u pacjenta
1.
Przebywał w szpitalu 10 pełnych dni przed wystąpieniem zachorowaniawówczas uznajemy za pewne, że do zakażenia doszło w szpitalu;
2.
Przebywał w szpitalu do 9 dni przed wystąpieniem objawów, w szpitalu
wystąpiły inne przypadki legionellozy lub szczep Legionella jest
identyczny ze szczepem wyizolowanym z systemu wodnego szpitala –
rozpoznanie prawdopodobne legionellozy nabytej w szpitalu;
3.
Przebywał do 9 dni przed zachorowaniem w szpitalu, w którym nie
zanotowano legionellozy, brak związków mikrobiologicznych między
pacjentem, a systemem wodnym szpitala- możliwość zakażenia
szpitalnego
41
Najbardziej narażeni na zachorowania
Nie stwierdzono przenoszenia się zakażenia pałeczkami Legionella
między ludźmi, natomiast przenoszone są one przez skażony areozol
wodno – powietrzny. Wśród osób wysokiego ryzyka można wyodrębnić
2 grupy:
1.
Chorzy z zaburzeniami odporności, immunosupresją i niewydolnością
oddechową wymagającą leczenia respiratorem
2.
Osoby w ogólnie dobrym stanie zdrowia, częściej mężczyźni palący
papierosy, w wieku 40- 69 lat oraz kobiety między 50-69 rokiem życia,
korzystający z masaży wodnych, kąpieli termalnych, często podróżujący.
Ryzyko zachorowania zwiększa również: palenie tytoniu, picie alkoholu,
cukrzyca.
42
Podział budynków ze względu na stopień ryzyka zarażenia
Legionellą
Budynki wysokiego ryzyka
Grupa A – stały
nadzór
Grupa Bwzmożony
nadzór
Szpitale ;
sanatoria;
domy opieki
Obiekty
basenowe
Budynki średniego ryzyka
Budynki małego ryzyka
Domy dziecka; szkoły;
hotele; motele; salony
odnowy biologicznej
Biura, akademiki; budynki
jednorodzinne; budynki
wielorodzinne
Parki wodne
43
Zakażenia te związane są ze skolonizowanym pałeczkami Legionella
systemem wodnym szpitala:
•
•
•
•
•
-
przestarzałym;
źle konserwowanym;
wadliwie zaprojektowanym;
źle przebudowanym;
bądź też źle utrzymywanymi urządzeniami wytwarzającymi aerozol
wodno – powietrzny:
kurki czerpalne,
sitka prysznicowe,
nawilżacze;
wanny wirowe;
turbiny dentystyczne;
endoskopy;
Inhalacyjny charakter zakażeń bakteriami z rodzaju Legionella stwarza konieczność
monitorowania występowania tych mikroorganizmów w wodzie pochodzącej z w/w
urządzeń.
44
Działania prowadzące do ograniczenia namnażania
i występowania pałeczek Legionella
Niezależnie od rodzaju systemu dystrybucji wody obszar
działań prowadzących do ograniczenia występowania
pałeczek Legionella obejmuje:
- rozwiązania techniczne;
- kontrolę czynników sprzyjających rozwojowi bakterii
z rodzaju Legionella;
- procesy czyszczenia i dezynfekcji;
45
Działania zapobiegawcze i czynniki wymagające kontroli
•
•
•
•
•
•
•
•
W przypadku istniejących, eksploatowanych instalacji ciepłej wody środki
techniczne umożliwiające zabezpieczenie ich przed ryzykiem skażenia
mikrobiologicznego, w tym bakteriami Legionella, obejmują takie obszary
jak:
utrzymanie temperatury:
w instalacjach wody zimnej poniżej 20°C;
w instalacjach wody ciepłej powyżej 55°C;
wody wypływającej z podgrzewacza nie niższej niż 60°C
Zapewnienie właściwych temperatur wody zimnej i gorącej poprzez
odpowiednią izolację instalacji;
Nie dopuszczanie do powstawania zastoin wody;
Likwidowanie tzw. ślepych odcinków instalacji;
Zapobieganie procesom korozji i tworzenia się złogów w instalacjach;
Właściwa konserwacja i utrzymywanie w należytej czystości systemu
wodnego, m. in. poprzez usuwanie produktów korozji i osadów;
Dążenie do stosowania samoopróżniających się przewodów prysznicowych;
prowadzenie okresowego monitoringu jakości mikrobiologicznej wody ciepłej
w kierunku bakterii z rodzaju Legionella.
46
Na co zwrócić uwagę podczas projektowania i eksploatacji sieci
dystrybucji wody:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Instalacje wody zimnej i ciepłej powinny być odpowiednio izolowane w celu
zapewnienia właściwych temperatur (woda zimna <20°C woda ciepła ≥55°C;
Materiały z których wykonana jest instalacja wodna nie powinny sprzyjać wzrostowi
mikroorganizmów;
Instalacja wodna winna być odporna na działanie temperatury 70-80°C( dezynfekcja
termiczna);
Konstrukcja podgrzewaczy i zbiorników powinna umożliwiać łatwy do nich dostęp
(otwory rewizyjne powinny być wystarczająco szerokie);
W sieci nie powinny powstawać zastoiny wody;
Perlatory i główki natrysków mają być tak skonstruowane, aby nie powstawały
mikroareozole o średnicy kropel 2,0- 5,0µm;
Należy likwidować wszystkie ślepe odcinki instalacji;
Zapobiegać procesom korozji i tworzenia złogów, osadów;
Należy dążyć do stosowania samoopróżniających się przewodów prysznicowych.
Za właściwą eksploatację i konserwację sieci wodociągowej odpowiedzialny jest właściciel
budynku. Wszystkie prowadzone prace konserwacyjne jak też odczyty regularnie
wykonywanych pomiarów temperatury wody zarówno zimnej jak i ciepłej powinny być
zapisywane w protokołach kontroli.
47
Wytyczne dla obiektów służby zdrowia określające dopuszczalne liczby
pałeczek Legionella w zależności od celu i miejsca zastosowania wody na
terenie tych obiektów
Liczba Legionella sp. w 100
ml
Postępowanie
Częstotliwość kontroli
≤10²
System pod kontrolą – poza obszarami
podwyższonego ryzyka nie ma ograniczeń w
stosowaniu
1x w roku
10² - 10³
Nie należy używać do urządzeń medyczno –
technicznych, również w celu ich umycia.
Jeżeli większość próbek jest pozytywnych
należy sieć wodną uznać za skolonizowaną
przez pałeczki Legionella, znaleźć przyczynę
(dokonać przeglądu technicznego sieci,
sprawdzić temperaturę wody) i podjąć działania
zmierzające do redukcji liczby bakterii np.
zlikwidować tzw. martwe odcinki na sieci,
podnieść temperaturę wody itp.
Po 4 tygodniach, jeżeli wynik badania nie
ulegnie zmianie, należy przeprowadzić
czyszczenie i dezynfekcję, powtórzyć badanie
po 1 tygodniu, następnie po 1 roku
dalsze działania (czyszczenie i dezynfekcja)
zależne od wyniku następnego badania.
> 10³
Natychmiast poddać cały system wodny oraz
urządzenia nawilżające zabiegom czyszczenia i
dezynfekcji
Po 1 tygodniu od czyszczenia i dezynfekcji
następnie co 3 m-ce*
m-ce*
(jeżeli w kolejnych 2 badaniach wykonywanych
w odstępach 3 miesięcznych stwierdzono
<100jtk/100ml następne badanie można
wykonać za rok)
48
Zagadnienia związane z postępowaniem w przypadku wykrycia
pałeczek Legionella sp. w instalacji wody ciepłej
•
Uwaga 1:
Postępowanie dezynfekcyjne powinno zostać podjęte zawsze (niezależnie od liczby oznaczonych
bakterii);
•
Uwaga 2:
Na oddziałach o podwyższonym ryzyku:
 Oddział transplantologii;
 Oddział intensywnej terapii;
 Oddział noworodkowy;
 Oddział dziecięcy;
 Oddział chirurgii;
 Oddział położniczy;
 Oddział pulmonologiczny;
 Oddział laryngologiczny
 Oddziały z pacjentami objętymi leczeniem immunosupresyjnym np. chemioterapia;
 Zakłady przyrodo – lecznicze;
Pałeczki Legionella powinny być nieobecne w 1 litrze badanej próbki wody.
•
Uwaga 3:
Wykrycie w tych obszarach nawet pojedynczych komórek Legionella sp. w objętości 1 litra wody powinno
być wskazaniem do natychmiastowego zaprzestania użytkowania wody wodociągowej zarówno do
celów higienicznych (prysznice) jak i technicznych (nawilżacze, inhalatory) oraz przeprowadzenia
dezynfekcji instalacji wodnej.
49
Woda w systemach chłodniczych
Ogólna liczba bakterii w 1
ml w 30°C/48h
Liczba Legionella sp. w
100ml
Postępowanie
<104
<10²
Ocena pozytywna. System jest
właściwie eksploatowany.
104 -105
102 - 103
Przegląd programów działania
urządzeń. Powtórzyć badanie, jeśli
wynik zostanie potwierdzony, należy
przeanalizować stosowne środki
zapobiegawcze, ewentualnie
wprowadzić dodatkowe
>105
>103
Natychmiast wdrożyć postępowanie
dezynfekcyjne, następnie podjąć
działania oczyszczające urządzenia
i ponownie je zdezynfekować.
Przeanalizować stan techniczny
i procedurę działania urządzeń.
50
• Obecność innych drobnoustrojów w wodzie
technologicznej należy oceniać, jako znaczącą
pod kątem ich wpływu na zdrowie pracowników,
w szczególności, jeśli osoby narażone wykazują
objawy podrażnienia lub stanu zapalnego dróg
oddechowych, a drobnoustroje zawieszone są
w aerozolu wodnym o średnicy kropel 2-5µm, co
pozwala im przenikać na drodze inhalacyjnej do
oskrzeli i do pęcherzyków płucnych
51
Woda z innych urządzeń wytwarzających areozol wodno powietrzny
•
•
•
•
•
•
•
Wanny z hydromasażem (whirlpool);
Baseny kąpielowe rehabilitacyjne;
Urządzenia dentystyczne – unity stomatologiczne;
Nawilżacze powietrza;
Inhalatory;
Klimatyzacja z nawilżaniem powietrza sal operacyjnych;
Klimatyzacja z nawilżaniem powietrza w innych
pomieszczeniach.
Na zakażenie narażone są osoby korzystające z zabiegów medycznych, personel
medyczny oraz personel pomocniczy.
52
Wanny z hydromasażem
• Urządzenia powinny być zawsze po
zakończeniu dnia użytkowania opróżnione, myte
i dezynfekowane;
• Filtry powinny być raz dziennie płukane;
regularnie czyszczone i wymieniane;
• Stężenie wolnego chloru od 0,7 mg/l- 1,0 mg/l;
• Monitoring wody w tych urządzeniach powinien
być prowadzony 1x w m-cu;
• Pałeczki Legionella nie powinny być obecne
w 100 ml wody;
53
Urządzenia dentystyczne - unity stomatologiczne
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zanieczyszczenie może pochodzić z sieci wodociągowej lub z wody destylowanej
niewłaściwie przechowywanej w pojemnikach turbin;
Należy przestrzegać podstawowych zasad higienicznych oraz systematycznie
przeprowadzać zabiegi czyszczące i dezynfekcyjne;
Ograniczać powstawanie zastoin wodnych wewnątrz sieci;
Urządzenia stomatologiczne powinny być płukane przed rozpoczęciem pracy przez
co najmniej 3-10 minut;
Woda zasilająca te urządzenia powinna być odpowiedniej jakości;
W przypadku magazynowania wody w pojemnikach najlepiej aby była to woda
sterylizowana;
Pojemniki do przechowywania wody powinny być myte i dezynfekowane przed
każdym napełnieniem;
Przewody giętkie doprowadzające wodę do strzykawki wodno – powietrznej powinny
być płukane silnym strumieniem wody przez ok. 20 minut okresowo również
dezynfekowane;
Przynajmniej 2 x w roku powinno być wykonywane badanie wody w kierunku
wykrywania bakterii z rodzaju Legionella;
Zabiegi dezynfekcyjne przeprowadzane są najczęściej związkami z zawartością
chloru- nie należy w tym czasie przyjmować pacjentów, a po zakończeniu dezynfekcji
należy dokładnie wypłukać sprzęt;
Możemy spotkać w gabinetach stomatologicznych następujące urządzenia
poprawiające jakość wody stosowanej w unitach: przepływowe cylindry UV,
wytwornice ozonu, mikrofiltry zakładane przed końcówkami (codziennie wymieniane);
54
Nawilżacze powietrza, inhalatory
• woda w nawilżaczach powinna być całkowicie
wymieniana – nie powinno być sytuacji uzupełniania
wody;
• podczas wymiany wody urządzenie należy zawsze
umyć i oczyścić z osadu, a okresowo również
zdezynfekować;
• mycie, czyszczenie i dezynfekcja inhalatorów winna
być przeprowadzana przed każdym użyciem;
55
Klimatyzacja
Sale operacyjne
-preferowany jest tam system parowego nawilżania powietrza (105-110°C)
bezpośrednio doprowadzany do kanału powietrznego – nie występuje wtedy
niebezpieczeństwo przeniesienia żywych mikroorganizmów do nawilżanego
powietrza;
Inne urządzenia klimatyzacyjne
-niezbędna jest systematyczna kontrola jakości wody stosowanej do zasilania
oraz utrzymania w odpowiedniej czystości wszystkich elementów urządzenia;
-woda służąca bezpośrednio do nawilżania powietrza nie powinna zawierać
środków dezynfekcyjnych w stężeniach, które mogłyby wywoływać negatywny
wpływ na zdrowie osób;
-przed każdym użyciem urządzenia, a po przeprowadzeniu dezynfekcji
wszystkie elementy powinny być przepłukane czystą wodą i osuszone;
-w przewodach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych nie może dochodzić do
wtórnego wykorzystania i gromadzenia wody.
56
Zalecany jest tam monitoring w kierunku wykrycia pałeczek
Legionella związany z wykonywaniem badań mikrobiologicznych
w kierunku:
• Oznaczenia liczby pałeczek Legionella (1x na kwartał);
• Ogólnej liczby bakterii heterotroficznych w temperaturze 30 °C
(1 x w miesiącu)
Wyniki badań ogólnej liczby mikroorganizmów wskazują na
czystość mikrobiologiczną wody i na potencjał do promowania
wzrostu różnych drobnoustrojów, w tym bakterii Legionella.
Przyjmuje się, że jeżeli liczba pałeczek Legionella w wodzie
technologicznej nie przekracza wartości 10 ²jtk/100ml i ogólna liczba
mikroorganizmów jest mniejsza niż 104 jtk/ml, to system jest
właściwie kontrolowany i nie stanowi zagrożenia dla osób
obsługujących urządzenia.
57
Częstotliwość kontroli wody w kierunku obecności pałeczek
Legionella.
• Zależnie od stopnia skażenia, monitorowanie wody
ciepłej w instalacjach wodociągowych w kierunku
obecności pałeczek Legionella powinno być
przeprowadzane od 1- 4 x w roku.
• Jedynie w przypadku , gdy w kolejnych badaniach w
odstępach rocznych stwierdzono wartość poniżej 100jtk
w 100 ml wody, badanie takie można wykonywać co 3
lata.
• W budynkach, w których temperatura wody w sieci nie
osiąga zalecanych wartości (zimna poniżej 20°C, ciepła
powyżej 55°C, badania powinny być wykonywane 1 raz
w miesiącu dopóki nie zostaną osiągnięte zalecane
parametry.
58
Wytyczne WHO
• wszystkie sztuczne rezerwuary
systematycznie nadzorowane;
wodne powinny być
• Należy zachować odpowiedni reżim sanitarny;
• Należy zwrócić uwagę na przeprowadzanie monitoringu
tzw.
czynników
ryzyka
poprzez
wprowadzenie
harmonogramu okresowych przeglądów wewnętrznej
instalacji wodociągowej i innych urządzeń wytwarzających
aerozol wodno –powietrzny przez członków zespołu
zakażeń szpitalnych.
59
Redukcja ryzyka namnażania pałeczek
Legionella w obiektach hotelowych wg
EWGLI - 2005
•
•
•
•
•
•
Codzienne monitorowanie i zapisywanie temperatury wody;
1x w tygodniu - płukanie wszystkich punktów czerpalnych (krany, prysznice)
w pokojach nie zajętych, czynność ta powinna być też zawsze wykonana
bezpośrednio przed zakwaterowaniem- podczas przygotowania pokoju dla
gości;
1x w miesiącu – kontrola wszystkich urządzeń związanych z systemem
wodnym budynku (utrzymywanie parametrów fiz. - chem.);
1x na 3 m-ce - płukanie i dezynfekowanie filtrów do uzdatniania wody;
1x do roku – czyszczenie zbiorników na wodę zimną i ciepłą, podgrzewaczy,
z osadów, rdzy i kamienia oraz poddanie ich dezynfekcji (50mgCl2 /l);
Okresowo - dezynfekcja chemiczna sieci instalacji wody ciepłej (50mgCl2 /l
przez 2-4 h) lub termicznej (min. 700 C przez 10-20 min)
Krany i sitka prysznicy powinny być zawsze czyste, bez śladów rdzy
i tworzącego się kamienia.
60
Pobieranie próbek wody ciepłej
– wybrane zagadnienia
61
Pobierając wodę ciepłą w kierunku oznaczenia
bakterii Legionella należy uwzględnić:
• Cel pobierania
• Sposób pobierania
• Miejsce pobierania
62
Pobieranie próbek wody ciepłej - pierwszy krok
do udanego poboru
Wstępny audyt:
• Ocena rodzaju i wielkości sieci/ instalacji (ilość obiegów wody ciepłej
•
•
•
•
•
zaopatrującej budynki placówki);
Ocena warunków fizyko – chemicznych wpływających na namnażanie się
pałeczek Legionella;
Wyznaczenie punktów pobrania próbek;
Określenie liczby próbek;
Określenie występowania ewentualnych punktów zastoinowych w sieci wody
ciepłej.
Podczas przeprowadzania wstępnego audytu (w obiektach) należy dokonać
pomiaru temperatury wody ciepłej w punktach wytypowanych do poboru,
wyrywkowy pomiar temperatury ma nam zobrazować dbałość
administratora o sieć i utrzymywanie w niej odpowiedniej temperatury;
Często taki wstępny audyt sieci wewnętrznej ciepłej wody służy do
poinstruowania osób odpowiedzialnych za jakość wody w placówce
w kwestii przeprowadzania dezynfekcji, pomiaru temperatury wody,
konsekwencjach po wykryciu ewentualnych przekroczeń.
63
cd.
• Określenie ilości próbek (uwzględniając ilość obiegów, budynków, kondygnacji
•
•
•
w danym budynku jak również ilość pacjentów i specyfikę poszczególnych
oddziałów (w przypadku szpitali) - należy zwrócić szczególną uwagę na fakt
rozmieszczenia oddziałów szpitalnych w budynku (ach) szpitala – jeżeli na
oddzielnych kondygnacjach mieszczą się np. oddział położniczy; chirurgiczny
z OIOM; dziecięcy; pulmonologiczny; noworodkowy - z każdej kondygnacji
pobieramy 1 próbkę wody ciepłej;
Żaden punkt czerpalny, w którym ma zostać pobrana próbka wody ciepłej nie
może być wadliwy tzn. krany nie mogą być zakamienione jeżeli widoczny
jest osad kamienia przy wylocie wody należy go usunąć – często jest tak, że
wystarczy dokładnie opalić kran, a następnie umyć wodą
i mydłem i ponownie opalić przed poborem; baterie kranowe nie mogą
przeciekać w takim przypadku należy ponownie wytypować punkt do poboru.
Nie dopuszczalne jest, aby pobierać wodę z nowo wymienionych,
niezdezynfekowanych wylewek;
Punkty pobierania próbek wody ciepłej należy typować w pomieszczeniach
sanitarnych, natryskach na oddziałach, nie w pomieszczeniach
gospodarczych, magazynowych itp.;
Podczas audytu należy zwrócić szczególną uwagę na tzw. punkty ślepe, czyli
takie, w których powstają zastoiny wody z powodu sporadycznego ich
używania.
64
Materiały wykorzystywane przy pobieraniu próbek wody
- Materiały, z których wykonane są naczynia do poboru
próbek wody powinny być dopuszczone do kontaktu z
wodą do spożycia;
- Pojemniki powinny być zabezpieczone przed wtórnym
zanieczyszczeniem czystym papierem, folią aluminiową
lub umieszczone w specjalnych zewnętrznych
opakowaniach;
65
Jak pobierać ciepłą wodę.
• Jałowe pojemniki o pojemności 0,5l lub 1l zabezpieczone korkami owiniętymi
•
•
•
•
•
•
•
folią aluminiową lub papierem;
Zdjąć z kranu wszystkie dodatkowe urządzenia np. perlatory, filtry, wkładki
przeciwrozbryzgowe rurki przedłużające;
Odkręcamy wodę i mierzymy temperaturę strumienia wody – musimy
pamiętać, że sprawdzenie temperatury odbywa się aż do momentu,
w którym termometr wskaże mam stałą temperaturę, a następnie zacznie
ona spadać;
Następnie dokładnie opalamy kran (jeżeli jest taka konieczność to
oczyszczamy z osadu kamiennego, myjemy i ponownie opalamy);
Ponownie odkręcamy kran i stabilizujemy strumień wody pamiętając o tym,
że podczas poboru woda nie może omywać kranu i dopiero wpadać do
butelki;
Przystępując do poboru odkręcony i znajdujący się nadal w folii aluminiowej
bądź papierze korek butelki zawsze trzymamy pionowo do dołu – chroniąc
go przez to przed zanieczyszczeniem mikrobiologicznym;
Napełniamy butelkę do 2/3 wysokości – pamiętamy przy tym o niedotykaniu
szyjką butelki do wylewki kranu!
Zakręconą i zabezpieczoną butelkę umieszczamy pod strumieniem zimnej
wody i schładzamy zanim umieścimy butelkę w termotorbie z wkładami
lodowymi (wkłady lodowe nie powinny dotykać butelek mogą być oddzielone
papierowymi ręcznikami);
66
Punkty pobierania próbek wody do badań w kierunku
Legionella (§ 8.2. rozp. z dnia 29 marca 2007r.
(Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi)
- Wypływ ze zbiornika wody ciepłej lub najbliższy od zbiornika punkt
-
czerpalny
Punkt czerpalny najdalej położony od zbiornika wody ciepłej
(końcówka sieci)
Woda powracająca do podgrzewacza (recyrkulacyjna)
Wybrane punkty pośrednie, liczba zależna od wielkości systemu
Gdy w obiekcie jest więcej niż jeden obieg wody, próbki należy
pobierać z każdego obiegu zgodnie z grafikiem podanym powyżej
67
Pobieranie próbek wody w obiektach służby
zdrowia.
•
Podstawowe punkty poboru próbek do badania wody w kierunku wykrywania
obecności pałeczek Legionella i liczba pobieranych próbek powinna być skorelowana
z liczbą łóżek;
•
Jeśli szpital dysponuje:
- mniej niż 500 łóżkami – badanie należy przeprowadzić z co najmniej 10 punktów;
- powyżej 500 łóżek – pobieranie próbek z 2 punktów na 100 łóżek;
- Zaleca się również aby szpitale przeprowadzały coroczne badania wody na obecność
bakterii Legionella, a w przypadku oddziałów, w których przeprowadza się
przeszczepy, zabiegi immunosupresyjne- częstotliwość badań powinna być
zwiększona.
• Przy ustalaniu planu miejsc poboru próbek należy przede wszystkim wziąć pod uwagę
te oddziały, na których leżą osoby z grupy podwyższonego ryzyka
68
Transport próbek
Zaleca się, aby próbki transportowane były:
- w temperaturze poniżej 18°C, ale nie niższej niż 6°C
-
chronione przed ciepłem i światłem słonecznym
próbki powinny być dostarczone do laboratorium jak
najszybciej, najlepiej w ciągu 24h, jednak nie później niż
w ciągu 72h;
- zgodnie z zasadami, zaleca się aby analizę
mikrobiologiczną rozpocząć tak szybko jak tylko jest to
możliwe, po zarejestrowaniu próbki wody w
laboratorium, w szczególności dotyczy to próbek, o
których wiadomo, że zawierają biocydy
69
Dezynfekcja instalacji
wody ciepłej
70
Dezynfekcja instalacji wody ciepłej
Celem dezynfekcji instalacji wody ciepłej jest
wyeliminowanie żywych i przetrwalnikowych form
organizmów patogennych oraz zapobieżenie ich
wtórnemu rozwojowi w sieci wodociągowej.
71
Dezynfekcja instalacji wodociągowej
wody ciepłej – cd.
Bakterie Legionella można wyeliminować z wody
na drodze chemicznej lub fizycznej.
Metoda dezynfekcji zależy od:
 jakości wody;
 zawartości w niej takich związków jak:
- związki organiczne;
- żelazo;
- mangan;
- siarczany.
72
Dezynfekcja chemiczna
Może być przeprowadzana przy pomocy:
 chloru;
 podchlorynu sodu;
 podchlorynu wapnia;
 dwutlenku chloru;
 ozonu;
 chlorku bromu;
 jonów miedzi i srebra;
 nadmanganianu potasu;
 nadtlenku wodoru.
Stosowne środki chemiczne powinny być dopuszczone do użytkowania
przez nadzór sanitarny.
Należy ściśle przestrzegać zaleceń producenta środków w zakresie
stosowanych stężeń, częstotliwości powtarzania zabiegów
profilaktycznych oraz zaleceń bhp.
73
Dezynfekcja wody ciepłej
generatorami chloru
 Generatory dwutlenku chloru:
- Produkują dwutlenek chloru ClO2 – wytwarzany
z chlorynu sodu NaClO2 i kwasu solnego HCl - jest
magazynowany w zbiorniku, skąd za pomocą pompy
dozującej dodawany jest do instalacji wodnej.
- Generatory posiadają szereg zabezpieczeń, możliwość
magazynowania oraz transmisji danych dotyczących
pracy urządzenia, stanu generatora oraz chemikaliów.
74
ClO2
 Dezynfekcja szokowa 1,5- 2 mg/l , do podtrzymania
czystości mikrobiologicznej wody w stężeniu
0,15- 0,20 mg/l
 Gaz koloru zielonego, zapachem przypomina chlor;
 Dobrze rozpuszczalny w wodzie;
 Lepiej niż chlor ( przy tym samym stężeniu) niszczy
bakterie i wirusy;
 Nie może być magazynowany i musi być wytwarzany na
miejscu zastosowania.
 Większa trwałość niż NaClO2 i Cl2 jego stężenie długo
utrzymuje się w wodzie po zakończeniu dezynfekcji, co
przeciwdziała dekolonizacji instalacji;
 Mniej oddziaływuje korozyjnie;
 Posiada właściwości rozpuszczania i wymywania osadów
z sieci i instalacji wodociągowych
75
Wadą stosowania jest:
Powstawanie chloranów i chlorynówniebezpiecznych dla zdrowia (dopuszczalne
stężenie 0,7mg/l) konsumenta;
Znaczne koszty urządzeń; złożone procedury
ich eksploatacji; zagrożenie zdrowotne
(obsługa tylko przez wykwalifikowany
personel); brak zastosowania przy instalacjach
miedzianych
76
Wolny chlor
 Utrzymując stężenie na poziomie 2 mg/l w instalacji wody ciepłej
istnieje możliwość zredukowania ilości bakterii Legionella do ilości
zgodnej z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca
2007r. (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.);
 Zwalczanie bakterii Legionella wymaga często w początkowej fazie
dezynfekcji – szokowej dawki wolnego chloru 20-50 mg/l, następnie
płukania instalacji po 1-2 h i podtrzymania chlorowania na poziomie
0,5 – 1 mg/l w późniejszym okresie.
 Polega to na wprowadzeniu do obiegu NaClO 2 do uzyskania
stężenia 20- 50mg/l wolnego chloru, następnie poprzez kolejne
otwieranie zaworów, doprowadzeniu poddanej chlorowaniu wody do
wszystkich punktów czerpalnych i pozostawieniu jej w obiegu na
okres 1h (50mg/l) lub 2h (20mg/l) zaleca się prowadzenie wstępnej
szokowej dezynfekcji przy temp. wody obniżonej do 30 °C, ponieważ
wyższa temperatura powoduje szybkie odparowanie chloru.
77
Ozonowanie
 Przepuszczanie przez wodę powietrza nasyconego
ozonem O3 – ozon wytwarza się poprzez naświetlanie
tlenu
O2
promieniami
ultrafioletowymi
przy
zastosowaniu odpowiednich procedur.
 Jest nietrwały w wodzie – cząsteczka tlenu rozkłada
się tworząc w wodzie tlen i tlen atomowy;
 Tlen atomowy to silny środek utleniający i
bakteriobójczy;
 Posiada właściwości utleniające silniejsze niż w
przypadku innych chemicznych środków utleniających78
Dezynfekcja fizyczna
Można ją przeprowadzić przy pomocy:
 Podwyższonej temperatury;
 Ultradźwięków;
 Promieniowania
elektromagnetycznego
promieniowania UV, RTG, gamma.
w
tym
79
Promieniowanie ultrafioletowe










Działanie bakteriobójcze promieniowania
ultrafioletowego polega na absorbowaniu światła UV
przez strukturę DNA drobnoustrojów, co powoduje
zaburzenia procesu replikacji DNA;
Zakres promieniowania UV od 200- 280nm (100400nm) jest odpowiedzialny za bakteriobójcze
oddziaływanie ultrafioletu na drobnoustroje;
Bakterie Legionella sa na ogół bardziej odporne niż
inne bakterie na działanie promieni UV;
Dezynfekcję promieniami UV prowadzi się w
komorach, w których zainstalowane są rurowe lampy
rtęciowe.
W komorze woda płynie wzdłuż lamp UV;
Konstrukcja lampy zapewnia odpowiednią grubość
warstwy wody poddawanej dezynfekcji;
Komora wyposażona jest w czujnik pomiarowy UV
pozwalający na monitorowanie lamp i powstających
na nich osadów;
komora wyposażona jest w system mechanicznego
usuwania osadu z osłonowych rur kwarcowych bez
przerywania pracy;
Zaleta: podczas dezynfekcji nie wprowadza się do
wody chemikaliów;
Wada: oddziaływanie mutagenne na bakterie które
mogą wykształcić zwiększoną odporność na
zabójcze promieniowanie
80
81
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
82
Download