NIWELOWANIE NIEPOŻĄDANYCH ZACHOWAŃ POJAWIAJĄCYCH

NIWELOWANIE
NIEPOŻĄDANYCH ZACHOWAŃ POJAWIAJĄCYCH SIĘ
PODCZAS LEKCJI
Działania podnoszące skuteczność technik korygujących zachowania uczniów
 Prawidłowe relacje uczeń – nauczyciel.
 Tworzenie atmosfery zapewniającej poczucie bezpieczeństwa.
 Wzmacnianie poczucia własnej wartości ucznia.
 Kierowanie w sposób właściwy procesem motywowania ucznia – do nauki,
współpracy i aktywnego pokonywania własnych trudności.
Korygowanie niepożądanych zachowań – ukryte cele ucznia
Motywy i cele: ( co uczeń chce osiągnąć za pomocą złego zachowania?)
 zwrócić na siebie uwagę;
 zyskać władzę;
 zemścić się lub wyrównać rachunki;
 ujawnić własne niedostatki;
 dokuczyć nauczycielowi;
 uniknąć pracy, wymigać się
Kontekst, który stwarza sposobność lub zachęca do złego zachowania:
 Sposób kierowania tokiem lekcji:
- inicjowanie,
- prowadzenie,
- kończenie pracy;
 Sposób odnoszenia się do uczniów.
Okoliczności sprzyjające niewłaściwemu zachowaniu
 Inicjowanie lekcji:
 Czas rozpoczęcia zajęć;
 Sposób rozpoczęcia zajęć.
 Kierowanie tokiem lekcji:
 Impet:
o Spowalnianie, (naddawanie) - przeznaczanie nieproporcjonalnie długiego czasu na
coś już dobrze znanego lub niepowiązanego z tematem;
o Rozdrabnianie – zajmowanie się pojedynczymi uczniami w chwili, gdy trzeba
zajmować się całą klasą;
o Sposób zadawania pytań i traktowania odpowiedzi – udzielanie głosu, kontrola nad
komunikacją itp.
 Płynność:
o Sprawność sprzętu;
o Przygotowanie pomocy;
o Rozpoczynanie jakiejś czynności i porzucanie jej, zaczynanie innej, powracanie do
poprzedniej;
o Przechodzenie od czynności do czynności powiązane z przemieszczaniem się
uczniów.
 Utrzymywanie uwagi:
o Czujność
o Modulowanie głosu, przerywanie i rozpoczynanie w odpowiednim momencie itp.;
o Ustawienie ławek.
 Kończenie pracy
Ingerencja w niewłaściwe zachowania uczniów
 Utrzymywanie dobrych stosunków z grupą;
 Ingerencje dyskretne;
 Ingerencje bezpośrednie.
Ingerencje dyskretne:
Pozwalają uniknąć sytuacji: zwycięzca – przegrany; należy reagować dyskretnie na
pomniejsze przewinienia za pierwszym razem, pod warunkiem, że uczeń i nauczyciel zdają
sobie sprawę, jaki będzie następny krok, jeśli dyskretna interwencja nie pomoże.
- Czujność – swoim zachowaniem wywoływać wrażenie, że jest się zawsze w gotowości i
zauważy się wszelkie przejawy złego zachowania. Informować uczniów o konsekwencjach
zachowań i dotrzymywać obietnic.
- Upomnienia niewerbalne – bezsłowne reprymendy są bardziej skuteczne, a jednocześnie
nie wywołują ryzyka długich dyskusji i konfliktów.
- Uwaga wybiórcza – okazywać tzw. „taktyczne zignorowanie” w sytuacji drobnego złego
zachowania i zauważać, podkreślać zachowania pożądane.
- Zachęcanie do współpracy – stosować polecenia porządkowe i dydaktyczne.
- Polecenia pozytywne.
- Ingerencje machinalne.
Ingerencje bezpośrednie:
- Właściwe słowa – unikać komunałów, stosować jednoznaczne polecenia wyrażone
stanowczo, lecz spokojnie. Pamiętać, że za ostrzeżeniem muszą iść następstwa.
(konsekwencja)
- Zwięzłość.
- Działania rozstrzygające – dopóty, dopóki nie jesteśmy gotowi doprowadzić sprawy do
końca, lepiej jej nie zauważyć, chociaż taki fakt może odbić się niekorzystnie na opinii
uczniów o czujności nauczyciela.
- Szacunek – unikać „pokazówek”
- Własna odpowiedzialność – stosować zasadę: „jesteś panem swojego postępowania –
dokonujesz wyboru i ponosisz jego konsekwencje”.
- Przywracanie normalnych stosunków – po interwencji powracamy do wcześniejszej
formy kontaktów tak, jakby nic się nie stało, pod warunkiem, że nasza interwencja była
spokojna, neutralna, bez negatywnego emocjonalnego zabarwienia.
Działania podnoszące skuteczność technik korygujących zachowania uczniów
1.
Prawidłowe relacje uczeń – nauczyciel.
„Jak cię widzą, tak cię piszą”
Utrzymywanie dobrych stosunków z grupą:
 swobodny styl bycia, okazywanie zażyłości – (kiedy jest to na miejscu itp.)
 solidarność – w miarę możliwości stworzyć atmosferę współdziałania, solidarności.
 poczucie humoru – we właściwych momentach posługujemy się żartem.
 przyjazne słowa – nieformalne spotkania, rozmowy, pogawędki, okazywanie
zainteresowania uczniem. Warunek: wzajemny szacunek; kiedy należy, oceniamy
korzystnie.
2.
Tworzenie atmosfery zapewniającej poczucie bezpieczeństwa.
- Przewidywalność
- Czytelna, jednoznaczna komunikacja:
 Polecenia pozytywne (unikanie zadawania pytań)
 Stawianie granic w sposób pozbawiony emocji (stwierdzenie faktów, bez oceniania)
- Stosowanie wzmocnień pozytywnych i negatywnych
 Wzmacnianie pozytywne (praca na tzw. pozytywach)
Cechy pochwały:
Realność;
Niepodważalność;
Umiejętność szybkiego uzasadnienia;
Rozdzielenie chwalenia i wychowywania (grzecznie się zachowałeś. Gdybyś tak robił
zawsze…);
Stop dla zakazanych słów (jak chcesz, to potrafisz, o w końcu…., całkiem nieźle);
Zakaz ukrytej krytyki (…ale);
Zakaz jawnej krytyki (nie);
Zakaz aluzji i ironii (o, jak świetnie – nie jesteś taki głupi).
 Wzmacnianie negatywne (wyznaczanie konsekwencji)
Pamiętaj – wyznaczona konsekwencja musi być:
Szybka;
Skuteczne (doprowadzona do końca);
Stosowalna;
Sprawiedliwa – proporcjonalna do przewinienia;
Stała – znana dziecku;
Słuszna – musisz mieć pewność;
Sympatyczna (spokój, opanowanie);
Słowna;
Stanowcza – to dorosły decyduje;
Systematyczna – nie ma wyjątków
- Konsekwencja
3.
Wzmacnianie poczucia własnej wartości ucznia.
W JAKI SPOSÓB NAUCZYCIEL MOŻE WZMOCNIĆ
POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI UCZNIA
 Okazujmy zainteresowanie każdym uczniem.
 Witajmy się z uczniami tak, żeby było widać, że ich lubimy.
 Rozmawiajmy na tematy osobiste podnoszone przez uczniów.
 Podkreślajmy, akcentujmy rzeczy dobre, właściwe zachowania.
 Bądźmy dobrymi modelami ról życiowych.
 Słuchajmy.
 Sondujmy reakcje.
 Opracowujmy wraz z uczniami konkretne metody postępowania w sytuacjach
konfliktowych.
 Zwracajmy się do uczniów po imieniu.
 Nie używajmy przezwisk, nie bądźmy złośliwi i cyniczni.
 Rozpoznawajmy uczniów na boisku, placu zabaw, ulicy.
 Poznajmy szczególne umiejętności każdego ucznia.
 Unikajmy stawiania ultimatum.
 Starajmy się nie osądzać.
 Dzielmy się z rodzicami pozytywnymi uwagami o uczniu.
 Opracujmy wspólnie z uczniami zasady obowiązujące obie strony.
 Pytajmy uczniów o ich udział w zajęciach.
 Informujmy uczniów o decyzjach, które mogą ich dotyczyć.
 Pomagajmy uczniom w formułowaniu i osiąganiu celów.
 Zachęcajmy uczniów do wypowiadania własnych opinii.
CO WPŁYWA DODATNIO NA WZROST POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI UCZNIA
 Zmiana otoczenia – zorganizujmy wycieczkę, udekorujmy razem z uczniami salę itp.
 Możliwość dobrowolnego zgłaszania do wykonywania pewnych zadań.
 Możliwość wyboru ćwiczeń lub zadań przez uczniów.
 Układanki, krzyżówki.
 Ćwiczenia fizyczne, w których uczniowie nie rywalizują ze sobą.
 Odgrywanie przedstawień teatralnych, wspólne muzykowanie.
 Eksperymentowanie.
 Międzyklasowe zajęcia sportowe.
 Możliwość wyboru formy oceny.
 Uczenie się zgodnie z zawartą z nauczycielem umową.
 Nagrody – dyplomy, nalepki, znaczki itp.
 Wystawy prac uczniów.
 Wystawy fotografii przedstawiających uczniów przy pracy.
4.
Kierowanie w sposób właściwy procesem motywowania ucznia – do nauki, współpracy i
aktywnego pokonywania własnych trudności.
Polecam lekturę książki: Jere Brophy „Motywowanie uczniów do nauki”
Mirella Wolska - Sydoruk