SYLABUS

SYLABUS
rok akademicki 2016/2017
Nazwa
przedmiotu/modułu
Nazwa jednostki/-ek w
której/ -ych jest
przedmiot realizowany
e-mail jednostki
Wydział
Nazwa kierunku studiów
Poziom kształcenia
Forma studiów
Język przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Mikrobiologia z parazytologią
Zakład Mikrobiologii
[email protected]
Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim
Lekarski
jednolite magisterskie
stacjonarne 
niestacjonarne 
polski 
angielski 
obowiązkowy 
fakultatywny 
1  2  3
11  12 
4  5  6  7  8  10 
Rok studiów/semestr
I  II  III  IV  V  VI 
Przedmioty
wprowadzające wraz z
wymaganiami wstępnymi
Wiadomości z biologii z zakresu szkoły średniej
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z
podziałem na formy
prowadzenia zajęć
70, w tym : 20 –wykłady, 50 – ćwiczenia
Założenia i cele
przedmiotu
Treści kształcenia :
 Klasyfikacja drobnoustrojów.
 Ogólna charakterystyka bakterii, wirusów i grzybów.
 Formy i mechanizmy wzajemnego oddziaływania
w
układzie drobnoustrój- gospodarz.
 Flora fizjologiczna.
 Etiopatogeneza i epidemiologia.
 Diagnostyka mikrobiologiczna.
 Terapia empiryczna i celowana.
 Dezynfekcja, sterylizacja i postępowanie aseptyczne zakażenia szpitalne
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje :
 opisu właściwości biologicznych i klasyfikacji drobnoustrojów,
 rozpoznawania czynników etiologicznych i mechanizmów patogenezy zakażeń
wywoływanych przez drobnoustroje,
 doboru badań diagnostycznych w zależności od rodzaju schorzenia
i
zasad diagnostyki mikrobiologicznej i serologicznej,
 pobierania, przechowywania i przesyłania materiału do badań,
 interpretacji wyników badań mikrobiologicznych i serologicznych,
 prognozowania racjonalnej antybiotykoterapii,
 przeprowadzania dezynfekcji i sterylizacji w oparciu o znajomość podstaw epidemiologii
chorób zakaźnych – szczególnie w sytuacji zakażeń wewnątrzszpitalnych.
Metody dydaktyczne
Przekazywanie wiedzy w formie wykładów, zajęć praktycznych (ćwiczeń)
Imię i nazwisko osoby
prowadzącej przedmiot
Pracownicy naukowo-dydaktyczni i dydaktyczni zatrudnieni w Zakładzie Mikrobiologii:
Dr hab. Katarzyna Leszczyńska, Dr n. med. Tamara Daniluk, Dr n. med. Krzysztof Fiedoruk,
mgr Małgorzata Ściepuk
Imię i nazwisko osoby
odpowiedzialnej za
dydaktykę
Symbol
i numer
efektu
kształcenia
zgodnie ze
standardam
i kształcenia
oraz inne
przedmioto
we efekty
kształcenia
C.W11
CW12
C.W13
C.W14
C.W15
C.W16
C.W17
C.W18
C.W19
C.W39
C.W10
C.U6
C.U7
C.U9
C.U10
C.U15
Dr h. n. med. Katarzyna Leszczyńska
Opis kierunkowych efektów kształcenia
wiedza
Zna genetyczne mechanizmy nabywania lekooporności
przez drobnoustroje i komórki nowotworowe
Klasyfikuje drobnoustroje z uwzględnieniem
chorobotwórczych i obecnych we florze fizjologicznej
Zna epidemiologię zarażeń wirusami, bakteriami oraz
zakażeń grzybami i pasożytami z uwzględnieniem
geograficznego zasięgu ich występowania
Zna wpływ abiotycznych i biotycznych (wirusy,
bakterie) czynników środowiska na organizm i
populację oraz drogi ich wnikania do organizmu
człowieka, potrafi opisać konsekwencje narażenia
organizmu człowieka na różne czynniki chemiczne i
biologiczne oraz zasady profilaktyki
Zna inwazyjne dla człowieka formy lub stadia
rozwojowe wybranych pasożytniczych grzybów,
pierwotniaków, helmintów i stawonogów, z
uwzględnieniem geograficznego zasięgu ich
występowania
Omawia zasadę funkcjonowania układu pasożytżywiciel oraz zna podstawowe objawy chorobowe
wywoływane przez pasożyty
Zna objawy zakażeń jatrogennych, drogi ich
rozprzestrzeniania się oraz patogeny wywołujące
zmiany w poszczególnych narządach
Zna i rozumie podstawy diagnostyki mikrobiologicznej
i parazytologicznej
Zna podstawy dezynfekcji, sterylizacji i postepowania
aseptycznego
Rozumie problem lekooporności, w tym lekooporności
wielolekowej
Określa korzyści i zagrożenia wynikające z obecności w
ekosystemie organizmów modyfikowanych genetycznie
(GMO)
umiejętności
Ocenia zagrożenia środowiskowe oraz posługuje się
podstawowymi metodami pozwalającymi na wykrycie
obecności czynników szkodliwych (biologicznych) w
biosferze
Rozpoznaje najczęściej spotykane pasożyty człowieka
na podstawie ich budowy, cykli życiowych oraz
objawów chorobowych
Potrafi przygotować preparat i rozpoznać patogeny pod
mikroskopem
Interpretuje wyniki badań mikrobiologicznych
Projektuje schemat racjonalnej chemioterapii zakażeń
empirycznej i celowanej
Forma
zajęć
Metody weryfikacji osiągnięcia
zamierzonych efektów kształcenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Metody podsumowujące:
Zaliczenie końcowe –praktyczne i
pisemne
Metody formujące
Ćwiczenia - zaliczenie pisemne i
praktyczne
Kolokwia- zaliczenie pisemne
(testowe)
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
Wykłady
Ćwiczenia
ćwiczenia
ćwiczenia
ćwiczenia
ćwiczenia
ćwiczenia
Metody podsumowujące:
Zaliczenie praktyczne na ocenę
Metody formujące
- obserwacja pracy studenta
- ocena przygotowania do zajęć
kompetencje społeczne
potrafi nawiązać i utrzymać głęboki i pełen szacunku
Wykłady
Ćwiczenia
kontakt z chorym
kieruje się dobrem chorego, stawiając je na pierwszym
Wykłady
Ćwiczenia
miejscu
posiada świadomość własnych ograniczeń i umiejętność Wykłady
Ćwiczenia
stałego dokształcania się
K2
K3
K4
K1
Przestrzega tajemnicy lekarskiej i prawa pacjenta
Punkty ECTS
Ocenianie ciągłe przez nauczyciela
Wykłady
Ćwiczenia
9 (wraz z parazytologią)
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności
Liczba godzin na zrealizowanie aktywności
Zajęcia wymagające udziału prowadzącego:
1. Realizacja przedmiotu: wykłady (wg planu studiów)
20
2. Realizacja przedmiotu: ćwiczenia (wg planu studiów)
50
3. Realizacja przedmiotu: seminaria (wg planu studiów)
4. Realizacja przedmiotu: fakultety
5. Udział w konsultacjach
godziny razem: 70
Samodzielna praca studenta:
1 punkt ECTS oznacza 25-30 godzin pracy studenta w różnych formach, takich jak np.:
1. Samodzielne przygotowanie się do zajęć teoretycznych i
praktycznych (wykonanie projektu, dokumentacji, opisu
przypadku itp.)
2. Samodzielne przygotowanie się do zaliczeń/kolokwiów
3. Samodzielne przygotowanie się do egzaminu/zaliczenia
końcowego
godziny razem:
Treści programowe przedmiotu:
Efekty kształcenia
(symbol i numer)
C.W12, C.W14, C.W16,
C.W16, C.W17, C.W18,
C.W11, C.W13, C.W14,
C.W12, C.W13, C.W14, C.W16, C.W17
C.W12, C.W13, C.W14, C.W16, C.W17
C.W12, C.W13, C.W14, C.W16, C.W17
C.W12, C.W13, C.W14, C.W15, C.W16, C.W17
C.W12, C.W13, C.W14, C.W16, C.W17
tematyka
Wprowadzenie do mikrobiologii lekarskiej. Klasyfikacja i
charakterystyka komórkowych (bakterie, grzyby, protisty) i
bezkomórkowych (wirusy, wiroidy, priony) drobnoustrojów.
Mikroorganizmy prokariotyczne i eukariotyczne.
Klasyfikacja bakterii ważnych w medycynie. Budowa i
funkcje podstawowych składników i struktur komórek
bakteryjnych.
Metabolizm i genetyka bakterii chorobotwórczych.
Klasyfikacja i charakterystyka bakterii Gram+.
Klasyfikacja i charakterystyka bakterii Gram-.
Klasyfikacja i charakterystyka bakterii beztlenowych i
atypowych.
Drożdżaki i grzyby pleśniowe : budowa i właściwości
biologiczne, klasyfikacja, chorobotwórczość i
epidemiologia. Mykotoksyny. Chemioterapeutyki
przeciwgrzybicze.
Przegląd wirusów DNA i RNA chorobotwórczych dla
człowieka : charakterystyka, immunopatogeneza,
epidemiologia, profilaktyka i terapia przeciwwirusowa.
Interferony. HIV i AIDS. Wirusy onkogenne.
C.W11, C.W14, C.W39
Terapia przeciwdrobnoustrojowa. Przegląd
chemioterapeutyków przeciwbakteryjnych,
przeciwgrzybiczych i przeciwwirusowych. Prognozowanie
racjonalnej chemioterapii w oparciu o znajomość czynników
etiologicznych i ich lekooporności.
C.W12, C.W13, C.W14, C.W15, C.W16, C.W17
Etiopatogeneza i epidemiologia chorób infekcyjnych
(bakteryjne, wirusowe, grzybicze), w tym
immunopatogeneza zakażeń oraz czynniki wirulencji
związane z inwazją i zapaleniem i/lub działaniem
toksycznym (toksyny : egzotoksyny i endotoksyny : LPS,
LOS).
Organizacja zajęć. Zasady BiHP w laboratorium
mikrobiologicznym.
Zasady mikroskopowania. Mikroskopy różne.
Ocena morfologii komórek bakteryjnych w preparatach
barwionych.
Wprowadzenie do mikrobiologii lekarskiej. Zasady
klasyfikacji i krótka charakterystyka drobnoustrojów.
Drobnoustroje prokariotyczne (bakterie): podstawowe i
dodatkowe struktury komórki bakteryjnej i ich funkcje.
Morfologia i fizjologia bakterii : metody badań
1. Techniki sporządzania preparatów
2. Techniki barwienia bakterii
2.1. Barwienie metodą Grama i morfologia komórek w
mikroskopie świetlnym
3. Barwienia specjalne: metoda Neissera, Dornera,
Manevala,Ziehl – Neelsena i inne.
Część teoretyczna: Budowa i biologia komórki bakteryjnej
Część praktyczna: Morfologia i fizjologia bakterii : metody
badań
1. Zasady hodowli bakterii
1.1. Podłoża do hodowli
1.2. Techniki posiewów
1.3. Morfologia kolonii bakteryjnych i typy wzrostu na
podłożach
KOLOKWIUM 1 : Mikrobiologia ogólna
Część teoretyczna: Wzrost i rozmnażanie bakterii oraz
metabolizm bakteryjny. Bakterie mikroaerofilne i
beztlenowe: charakterystyka i klasyfikacja oraz
chorobotwórczość.
Część praktyczna: Morfologia i fizjologia bakterii: metody
badań
4. Zasady hodowli bakterii
4.1. Podłoża do hodowli
4.2. Techniki posiewów
5. Zasady identyfikacji bakterii tlenowych
5.1. Właściwości fizjologiczne (biochemiczne)
6. Morfologia kolonii bakteryjnych i typy wzrostu na
podłożach płynnych i półpłynnych
7. Procedury w hodowli i identyfikacji bakterii
beztlenowych i mikroaerofilnych
Część teoretyczna i praktyczna
Charakterystyka bakterii Gram–dodatnich (m.in.
Staphylococcus, Streptococcus, Enterococcus i
Corynebacterium, Bacillus, Listeria)
- hodowla i identyfikacja drobnoustrojów (testy biochemiczne)
Część teoretyczna i praktyczna:
Charakterystyka bakterii Gram-ujemnych( m.in.
Enterobacteriaceae,
Pseudomonas, Neisseria, Haemophilus)
- hodowla i identyfikacja drobnoustrojów (testy
biochemiczne)
C.W12, C.W18
C.U9
C.W12, C.W13, C.W15, C.W18,
C.U7, C.U9
C.W12, C.W18,
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10,
C.W12, C.W18,
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10,
C.W12, C.W14, C.W18
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.W12, C.W14, C.W18
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.W12, C.W14, C.W15, C.W18
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.W18, C.W39,
C.U10, C.U15
Część teoretyczna: Drożdżaki i grzyby pleśniowe: budowa i
właściwości biologiczne, klasyfikacja, chorobotwórczość i
epidemiologia.
Przegląd grzybic i ich czynników etiologicznych.
Mykotoksyny i mykotoksykozy.
Część praktyczna:
Zasady diagnostyki grzybic
1. Morfologia i fizjologia drożdżaków z rodzajów :
Candida, Cryptococcus,
Saccharomyces i innych
1.1. Barwione i niebarwione komórki i/lub hodowle
1.2. Podłoża i zasady hodowli
1.3. Morfologia kolonii i/lub hodowli
1.4. Identyfikacja w oparciu o właściwości fenotypowe
2. Morfologia i fizjologia grzybów pleśniowych z rodzajów:
Aspergillus,Penicillium i innych
KOLOKWIUM 2 : Charakterystyka i klasyfikacja
drobnoustrojów
Część teoretyczna : Kontrola (nadzór, regulacja) wzrostu
drobnoustrojów: chemioterapia i chemioprofilaktyka.
Terapia empiryczna i celowana.
Przegląd chemioterapeutyków przeciwbakteryjnych.
Część praktyczna: Zasady chemioterapii racjonalnej
(empirycznej i celowanej) i jej skuteczność terapeutyczna.
1. Metody oznaczania wrażliwości bakterii na
chemioterapeutyki (jakościowe, półilościowe, ilościowe) i
interpretacja wyników
1.1. Metoda dyfuzyjno-krążkowa
1.2. Metoda Etest (AB Biodisk, Solna, Szwecja)
1.3. Metody rozcieńczeniowe w podłożu stałym, płynnym
i/lub półpłynnym
1.3.1. Określenie MIC (μg/mL; mg/L) (Minimum Inhibitory
Concentration)
1.3.2. Określenie MBC (μg/mL; mg/L)
1.3.3. Określenie MIC50 i MIC90 oraz innych wartości
1.4. Automaty i półautomaty do oceny lekowrażliwości
1.5. Metody skriningowe oceny wrażliwości
1.5.1. wykorzystanie stężeń krytycznych (tzw. break-points)
C.W11, C.W18, C.W39,
C.U10, C.U15
Część teoretyczna : Chemioterapia i chemioprofilaktyka.
Mechanizmy działania, spektrum i skuteczność oraz
bakteryjne mechanizmy oporności na antybiotyki.
Charakterystyka i chorobotwórczość ziarniaków Gramdodatnich.
Część praktyczna: Prognozowanie racjonalnej chemioterapii
w oparciu o znajomość czynników etiologicznych i ich
lekooporności
1. Metody badania oporności na antybiotyki
wśród wybranych gatunków lub grup bakterii
oraz interpretacja wyników i praktyczne znaczenie
kliniczne
1.1. Oporność na metycylinę wśród gronkowców : MRSA;
(methicillin-resistant Staphylococcus aureus), MRCNS lub
MRCoagNS
1.2. Oporność na penicylinę wśród paciorkowców
(Streptococcus pneumoniae – PRSP; PISP; NSSP)
1.3. Oporność na ampicylinę wśród Haemophilus spp.,
Neisseria spp., Moraxella catarrhalis, wybranych
pałeczek jelitowych i innych (np. Enterococcus spp.)
2. β-laktamazy i metody badań
2.1. β-laktamazy i szczepy alarmowe : ESBL, AmpC –
IB(+), inne
3. Oporność na wankomycynę wśród gronkowców (VISA,
VRSA, inne) i enterokoków (VRE) i metody badań
4. Oporność typu MLSB (macrolide- lincomycin –
streptogramin B) i inne typy oporności (m.in. indukowana)
na makrolidy / linkosamidy wśród bakterii Gram-dodatnich
oraz metody wykrywania
5. Oporność wysokiego poziomu na aminoglikozydy wśród
enterokoków (HLAR)
C.W13, C.W14, C.W19,
C.U6, C.U10
Część teoretyczna i praktyczna: Kontrola (nadzór) wzrostu
drobnoustrojów:
1. Aseptyka i antyseptyka
1.1. Zasady postępowania aseptycznego
1.2. Antyseptyki
1.3. Higieniczna i chirurgiczna dezynfekcja rąk oraz ich
kontrola
2. Dezynfekcja
2.1. Metody fizyczne i chemiczne
2.2. Stopnie, skuteczność i zastosowanie
2.3. Kontrola dezynfekcji
3. Dekontaminacja wyposażenia i otoczenia
4. Mikrobiologiczna kontrola powierzchni
5. Mikrobiologiczna kontrola powietrza
6. Zasady badania jałowości leków i materiałów
medycznych
7. Sterylizacja (wyjaławianie)
7.1. Metody, skuteczność i ich zastosowanie w medycynie
7.2. Kontrola procesów sterylizacji
KOLOKWIUM 3 - Chemioterapia przeciwbakteryjna,
przeciwgrzybicza i przeciwwirusowa oraz sterylizacja,
dezynfekcja, antyseptyka
Część praktyczna i teoretyczna :
1. Organizacja i zasady badań mikrobiologicznych,
konstruowania i przekazywania wyników.
Zasady pobierania i transportu próbek materiałów od
chorych i ze środowiska.
Zasady współpracy lekarza i mikrobiologa.
2. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych, grzybiczych i
wirusowych (metody hodowlane, serologiczne i
molekularne)
C.W18,
C.U7, C.U9, C.U10
C.W13, C.W14, C.W15, C.W16, C.W17, C.W18, C.W39
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10, C.U15
C.W13, C.W14, C.W15, C.W16, C.W17, C.W18, C.W39
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10, C.U15
C.W13, C.W14, C.W15, C.W16, C.W17, C.W18, C.W39
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10
C.U6, C.U7, C.U9, C.U10, C.U15
Część teoretyczna i praktyczna:
1. Charakterystyka i chorobotwórczość pałeczek Gramujemnych: Enterobacteriaceae, Pseudomonas,
Campylobacter, Helicobacter pylori
2. Uropatogeny i patogeneza zakażeń oraz diagnostyka
mikrobiologiczna i immunodiagnostyka (wykrywanie
przeciwciał i/lub antygenów) i zasady chemioterapii w
zakażeniach dróg moczowych. Choroby przenoszone drogą
płciową.
3. Etiopatogeneza i epidemiologia zakażeń / zatruć
pokarmowych oraz diagnostyka mikrobiologiczna i
immunodiagnostyka (m.in. wykrywanie
antygenów i/lub przeciwciał), m.in. :Escherichia coli,
Salmonella, Shigella,Yersinia, Campylobacter spp.,
Helicobacter pylori, Clostridium difficile,
Listeria monocytogenes, inne.
Charakterystyka czynników etiologicznych w ropnych i
aseptycznych zapaleniach opon mózgowo-rdzeniowych.
Charakterystyka i klasyfikacja czynników etiologicznych w
typowych i atypowych zapaleniach płuc (wirusy, bakterie,
grzyby). Czynniki, patogeneza i epidemiologa zakażeń
szpitalnych i pozaszpitalnych dróg oddechowych.
Część praktyczna:
1. Mikrobiologiczna diagnostyka zapaleń opon mózgowordzeniowych: hodowla i identyfikacja czynników.
2. Mikrobiologiczna diagnostyka zakażeń dróg
oddechowych połączona
z hodowlą i identyfikacją czynników etiologicznych
(„typowych”)
3. Procedury (podłoża i techniki specjalne) w
hodowli/wykrywaniu bakterii atypowych: mykoplazmy,
chlamydie, riketsje, Legionella spp., inne
4. Immunodiagnostyka w atypowych zapaleniach płuc :
zakażenia z udziałem wirusów, Mycoplasma, Chlamydia,
Chlamydophila, Legionella, Rickettsia, Coxiella, innych
Część teoretyczna: Zakażenia krwi, ropne oraz zakażenia
szpitalne
Część praktyczna: Główne czynniki etiologiczne w
zakażeniach krwi i w zakażeniach szpitalnych.
- Metody molekularne w diagnostyce zakażeń i w
dochodzeniach epidemiologicznych.
Egzamin praktyczny
Literatura podstawowa: (1-2 pozycje)
1. „Mikrobiologia: Murray P.R., Rosenthal K.S., Pfaller M.A.
Wydanie polskie, Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2011.
2. „Mikrobiologia lekarska” Kayser F.H., Bienz K.A., Eckert J., Zinkernagel R.M.
Wydanie polskie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa, 2006
Literatura uzupełniająca: (1-2 pozycje)
1. „Antybiotykoterapia praktyczna”
Danuta Dzierżanowska α-medica press, 2009
2. „Mikrobiologia lekarska” . Podręcznik dla studentów medycyny.
Autorzy: Zaremba M.L., Borowski J. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, wyd. II – 1997r., wyd. III – 2001r.;
Dodruk 2004 ; od 2008 roku
Kryteria oceny osiągniętych efektów kształcenia oraz forma i warunki uzyskania zaliczenia przedmiotu:
Student uzyskuje zaliczenie pojedynczego ćwiczenia przez asystenta po sprawdzeniu bieżących wiadomości i wykonaniu
samodzielnie części praktycznej i/lub odczytaniu wyników i wyciągnięciu wniosków zarejestrowanych opisowo w zeszycie
do ćwiczeń.
Student ma obowiązek uczestnictwa w wykładach , zaliczenia wszystkich zajęć praktycznych (ćwiczeń) oraz zaliczenia
trzech kolokwiów (forma pisemna/testowa) przewidzianych w programie nauczania :
Na ostatnich zajęciach praktycznych (ćwiczeniach) odbywa się egzamin praktyczny - mogą być zwolnienia pod warunkiem
uczęszczania regularnie na wykłady i ćwiczenia oraz zaliczenia kolokwiów w pierwszym terminie (bez poprawek). Egzamin
końcowy pisemny (opisowy) zdają wszyscy studenci dopuszczeni do sesji egzaminacyjnej. Zwolnienia z egzaminu nie są
przewidziane.
……………………………………………………………………………...
(data i podpis osoby sporządzającej sylabus)
……………………………………………………..
(data i podpis kierownika jednostki prowadzącej zajęcia
…………………………..
oraz
koordynatora przedmiotu)