uniwersytet jagielloński

SYLLABUS
TYTUŁ
PRZEDMIOTU
Kierunek studiów:
Specjalność:
Rok
studiów/semestr
Tryb zajęć, liczba
godzin,:
Liczba pkt. ECTS:
Forma zajęć:
Założenia i cele:
Filozofia sztuki i piękna do XVIII w.
Filozofia
Estetyka
2006/07, semestr zimowy
Dzienne
60
wieczorowe
zaoczne
6
Wykład
Zamierzeniem jest zapoznanie słuchaczy z problematyką estetyczną
(zagadnienia piękna, wartości, sztuki) w ujęciu historycznym,
sięgającym do osiemnastego stulecia. Wybór materiału ogranicza się
do przedstawienia najważniejszych postaci estetyki europejskiej, a ten
z kolei zostaje zawężony do prezentacji najistotniejszych zagadnień
ich systemów. W sposób naturalny, pojawią się również informacje z
zakresu historii sztuki, jednak będą posiadać charakter ilustracyjny i
uzupełniający.
Prowadzący
Stopień i tytuł
naukowy:
Imię:
Nazwisko:
Szczegółowy program zajęć:
WYKŁAD
Dr, adiunkt
Leszek
Sosnowski
Tematyka zajęć
ĆWICZENIA
I
A. 1. Metodologia estetyki
a) przedmiot estetyki
b) metoda estetyki
c) kategorie/wartości estetyczne
d) estetyka a kategorie nie-estetyczne (np. prawda, jakości
metafizyczne)
e) estetyka a inne dyscypliny filozofii - etyka, aksjologia
B. Treść i dzieje pojęcia estetyki
2. aisthesis i noesis – etymologia i historia rozróżnienia
3. Baumgarten (Leibniz, Wolff) – rozumienie poznania
estetycznego
C. Subiektywizm w estetyce europejskiej
4. subiektywizm i relatywizm estetyki sofistów
5. starożytny sceptycyzm estetyczny
6. hedonizm – estetyka Demokryta i wątki estetyczne w myśli
Epikura;
7. św. Tomasz: visum – placet
8. Kartezjusz i narodziny nowożytnego subiektywizmu
9. Shaftesbury – „pierwsza spójna filozofia piękna” (Cassirer)
10. Hume – standard smaku
11. Burke – idea wzniosłości
D. Nurt pitagorejsko-platoński w estetyce europejskiej.
12. Pitagorejczycy – rozumienie piękna i liczby
13. Platon – metafizyka piękna
14. Platon – władca/państwo versus artysta/sztuka
15. Plotyn – emanacjonizm i piękno – twórczość i artysta
16. Dionizy Areopagita: droga do piękna – koncepcja sztuki
17. Dionizy Areopagita: piękno jako światło – koncepcja piękna
18. Św. Augustyn – koncepcja piękna (piękno, brzydota, fałsz)
19. Św. Augustyn – przeżycie estetyczne i teoria sądu
20. Boecjusz – sztuka, muzyka, piekno
21. Św. Tomasz – koncepcje piękna: blask-proporcja-pełnia;
22. Cystersi z Clairvaux – kanonicy od św. Wiktora - szkoła w Chartres
23. Robert Grosseteste – estetyka a nauki
E. Arystotelizm w estetyce europejskiej.
24. pojęcie „katharsis” u pitagorejczyków i u Arystotelesa;
25. Arystotelesa idea autonomii sztuki
26. Demokryt-Platon-Arystoteles – koncepcja mimesis
27. wątki arystotelesowskie w estetyce okresu upadku Cesarstwa
Rzymskiego
28. św. Bonawentura: piękno i przeżycie estetyczne – koncepcja
sztuki
29. Albert Wielki – św. Tomasz: piękno a forma
30. Estetyka a poetyki renesansowe
Literatura
Literatura obowiązkowa
obowiązkowa:
Arystoteles, Poetyka, w: Dzieła wszystkie, T. VI, (T. VII – zawiera
słownik);
Augustyn, Wyznania, (kilka wydań);
Burke E., Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości
i piękna, przekł. P. Graff, Warszawa 1968.
Corneill P., Cyd, wstęp, (kilka wydań);
Hume D., Eseje z dziedziny moralności i smaku, przekł. T.
Tatarkiewiczowi, W-wa 1955; esej: „Sprawdzian smaku”.
Platon: Charmides, Gorgiasz, Hippiasz Większy, Ion, Menon, Obrona
Sokratesa, Państwo, Prawa, Protagoras, Uczta, przekł. Wł. Witwicki;
Platon, Listy, przeł. Maria Maykowska, Warszawa 1987, (szczeg. List
VII, s. 23-68.
Plotyn i Pseudo-Dionizy Areopagita. “Teologia negatywna wobec sztuki
Pseudo-Dionizy Areopagita, O teologii mistycznej”, Znak 2 (441), 1992
Plotyn, Enneady;
Pseudo-Dionizy Areopagita, Imiona Boże, Teologia negatywna
Racine J., Fedra, Ifigenia, Berenika, wstępy (kilka wydań);
Shaftesbury A., „List o entuzjazmie do Lorda”, Estetyka i Krytyka
1(1/2001), s. 121-148
Shaftesbury A., „Moraliści”, Estetyka i Krytyka 1(2/2002), s. 86-101;
Literatura uzupełniająca
Literatura
uzupełniająca:
Anton J.P., Plotinus' Conception of the Functions of the Artist, JAAC 25,
1967/68, s. 91-101.
Anton J.P., Plotinus' Refutation of Beauty as Symmetry, JAAC 23,
1964/65, s. 233-237
Asmis E., “Plato on poetic creativity”, in: R. Kraut (ed.), Plato,
Cambridge 1992, s. 338-364;
Auerbach E., Mimesis, t. 1–2, Warszawa 1968.
Bearsdley M.C., Aesthetics, from Classsical Greece to the Present, NY
1966;
Brunius T., Inspiration and Katharsis, Uppsala 1966;
Cohen T., “Dylemat w teorii smaku: Hume czy Kant”, Studia Estetyczne,
XVIII (1981), s. 223-231;
Copleston F., Historia filozofii, t. I. Grecja i Rzym.
Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995, [tam: Problem dobra i
piękna, s. 47-53, Droga piękna, s. 64-66, oraz fragmenty Ennead I i V
dot. piękna.
Fubini E., Historia estetyki muzycznej, przekł. Z. Skowron, Kraków 1997;
Gajda-Krynicka J. „Czy można mówić o estetyce starożytnej? Nóesis i
aisthesis” w: Wielkość i piękno w filozofii, J. Lipiec (red.), Kraków 2003,
s. 377-390;
Ghyka M.C., Złota liczba, I. Kania (tł.), Kraków, Universitas 2001
Grzeliński A., “Entuzjazm i piękno w estetyce Shaftesbury’ego”, Estetyka
i Krytyka 1(1/2001), s. 149-154;
Grzeliński A., “Shaftesbury’ego Moraliści”, Estetyka i Krytyka 1(2/2002),
s. 103-110;
Grzeliński A., Angielski spór o istotę piękna, Toruń 2001;
Jan Paweł II, “List Ojca świętego do artystów. Do tych, którzy z pasją i
poświęceniem poszukują nowych “epifanii” piękna, aby podarować je
światu w twórczości artystycznej”, Tygodnik Powszechny”, nr 22 (2603),
30 V 1999, s. 8. (dot. poj. Kalokagathia)
Jaroszyński P., Spór o piękno, Poznań 1992.
Juszczak W., Czy istnieje mistyczna sztuka?, [w:] Sacrum i sztuka, oprac.
N. Cieślińska, Kraków 1989
Kuczyńska A., Piękno. Mit i rzeczywistość, Warszawa 1972;
Melberg A., Teorie mimesis, przekł. J. Balbierz, Kraków 2002;
Morawski St., “Teoria estetyczna E. Burke’a”, “O podstawowych
zagadnieniach estetyki angielskiej XVIII w.” w: Studia z historii myśli
estetycznej XVIII i XIX w., Warszawa 1961;
Pazura S., “Smak a ratio w estetyce XVIII w.”, Studia Estetyczne, XIV
(1977), s. 85-89;
Reale G., Historia filozofii starożytnej, T. I-IV, Lublin
Stróżewski Wł., Istnienie i wartości,
Stróżewski Wł., O wielkości, Kraków 2002, (“Istnienie i piękno”), s. 267281;
Stróżewski Wł., O pięknie, w: Wokół piękna, Kraków 2002, s. 155-179.
Stróżewski Wł., Próba systematyzacji określeń piękna występujących w
tekstach św. Tomasza, (nadbitka bibl. IF);
Stróżewski Wł., Wokół piękna, Kraków 2002,
Tatarkiewicz Wł., Droga przez estetykę, Warszawa 1972;
Tatarkiewicz Wł., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1975;
Tatarkiewicz Wł., Historia estetyki, T. I, II, III, Warszawa 1967;
Widomski J., Ontologia liczby, Kraków 1996;
Forma i warunki 1. Zaliczenie – napisanie eseju dot. problematyki estetycznej
zaliczenia 2. Egzamin – znajomość wykładów oraz zadanych lektur
przedmiotu: przedmiotowych.