Dyskryminacja w szkole

DYSKRYMINACJA
W SZKOLE
Edukacja
antydyskryminacyjna
DEFINICJA:
DYSKRYMINACJA



Dyskryminacja jest zjawiskiem powszechnym w
szkołach i przejawia się w bardzo różny sposób (od
izolacji poprzez prześladowanie do agresji
fizycznej), w fizycznej przestrzeni szkoły oraz w
Internecie. Niektóre przypadki prześladowań
trwają kilka lat i skutkują samobójstwami lub
próbami samobójczymi.
Do dyskryminacji dochodzi między
uczniami/uczennicami, pomiędzy nauczycielami
/nauczycielkami oraz w relacjach uczeń –
nauczyciel.
Zarówno uczniowie jak i nauczyciele mają
ograniczoną wiedzę na temat tego, jak reagować i
jak radzić sobie w sytuacji dyskryminacji.
DYSKRYMINACJA



to gorsze traktowanie, w tym przemoc
ze względu na tożsamość,
przynależność do grupy
mniejszościowej
związane ze stereotypami,
uprzedzeniami, normami społecznymi.
PRZEJAWY DYSKRYMINACJI
Dyskryminacja przybiera bardzo różne formy,
często współwystępujące i wzmacniające się
wzajemnie:











izolacja
wyśmiewanie
wyzywanie
ocenianie
wywyższanie się
paternalistyczne postawy i dyscyplinowanie do
normalności
deprecjonujące komentarze
faworyzowanie
brak zrozumienia
przemoc fizyczna
przemoc seksualna.
PRZYCZYNY DYSKRYMINACJI







Przyczyną dyskryminacji jest najczęściej
przynależność do każdej mniejszości występującj
w szkole, a więc:
niższy status ekonomiczny
orientacja seksualna
niepełnosprawność
problemy zdrowotne
płeć i przekroczenie norm społecznych związane z
płcią
przekroczenia norm społecznych związanych z
wyglądem
niepolskie pochodzenie, kolor skóry inny niż biały,
wyznanie inne niż katolicyzm.
OSOBY DYSKRYMINOWANE
W SZKOLE
W szkolnej przestrzeni osoby, które spotykają się
z dyskryminacją to osoby:










biedniejsze
nieheteroseksualne
niepełnosprawne
przewlekle chore
„nie stąd”, o innym niż polskie pochodzeniu
narodowymi i etnicznym (uchodźcy)
o innym niż biały kolorze skóry
wyznania innego niż katolickie
o wyglądzie nieprzystającym do obowiązującego
wzorca: nadwaga, wzrost, ubiór
chłopcy nierealizujący normy „męskości”
dziewczęta nierealizujące normy „kobiecości”.
REAGOWANIE NA
DYSKRYMINACJĘ W SZKOLE


Dwie strategie reagowania na dyskryminację:
strategia „na przetrzymanie”
strategia rozwiązania siłowego
Uczniowie i uczennice w sytuacji
dyskryminacji w niewielkim stopniu
wykazują gotowość skorzystania ze wsparcia
kadry pedagogicznej, co wynika z braku
zaufania i wiary, że dorośli załatwią sprawę
pozytywnie.
DZIAŁANIA PODEJMOWANE
W SZKOLE W SYTUACJI DYSKRYMINACJI:








rozmowa z osobą, która dopuściła się danego
zachowania przy braku dialogu i edukacji, obniżenie
oceny z zachowania, rozmowa z pedagogiem,
poinformowanie rodziców, a w sytuacji braku poprawy
sytuacji zgłoszenie sprawy na policję, do sądu (co
pogarsza tylko sytuację)
działania pozorne, nie związane z przeciwdziałaniem
dyskryminacji, np. akcje charytatywne, religijne,
prozdrowotne i ekologiczne
działania potencjalnie związane z przeciwdziałaniem
dyskryminacji:
działania integracyjne, interpersonalne skierowane do
uczniów i uczennic (zapoznanie ze szkolnym kodeksem
grzeczności)
działania przeciwko przemocy (spotkanie z policjantem
nt. przemocy fizycznej i psychicznej)
działania ukazujące różnorodność społeczną
działania pomocowe skierowane do konkretnych
uczniów i uczennic
działania antydyskryminacyjne „sensu stricto”.
DZIAŁANIA
ANTYDYSKRYMINACYJNE


są odpowiedzią na konkretny
przypadek dyskryminacji lub
działaniem, którego celem jest
zmniejszenie ryzyka, że dyskryminacja
wystąpi w przyszłości.
„ZŁOTE” ZASADY DZIAŁAŃ
ANTYDYSKRYMINACYJNYCH





odwołują się do kontekstu współczesnego
i bliskiego życiu szkoły – rzeczywistości uczniów
i uczennic
wskazują na jeden mechanizm dyskryminacji,
ale w odniesieniu do różnych grup, wymiarów
tożsamości (płeć, niepełnosprawność, wyznanie,
kolor skóry, orientacja seksualna, status
społeczno-ekonomiczny)
przełamują stereotypy i uprzedzenia
wskazują na działanie norm społecznych
powinny być uczące tzn. wiązać się z edukacją
antydyskryminacyjną.
EDUKACJA
ANTYDYSKRYMINACYJNA



to świadome działanie
podnoszące wiedzę, umiejętności i
wpływające na postawy,
które ma na celu przeciwdziałanie
dyskryminacji i przemocy
motywowanej uprzedzeniami oraz
wspieranie równości i różnorodności.
FUNKCJE EDUKACJI
ANTYDYSKRYMINACYJNEJ:




rozwija wiedzę na temat mechanizmów
dyskryminacji i wykluczenia,
buduje kompetencje przeciwdziałania
dyskryminacji
rozwija wiedzę na temat grup
dyskryminowanych i ruchów
emancypacyjnych
wzmacnia grupy i osoby
dyskryminowane i wykluczone na
zasadach włączania i upodmiotowienia.
DZIAŁANIA
ANTYDYSKRYMINACYJNE:
WNIOSKI



Działania antydyskryminacyjne stanowią
rzadkość w szkołach, są prowadzone przez
pojedynczych nauczycieli, często
osamotnionych.
Problemem jest niewystarczająca wiedza i
świadomość dotycząca dyskryminacji.
Konsekwencją zaprzeczanie istnieniu
zjawiska, niereagowanie oraz bardzo niska
obecność działań antydyskryminacyjnych.
DOBRE PRAKTYKI: FORMY DZIAŁAŃ
ANTYDYSKRYMINACYJNYCH W NASZEJ SZKOLE







zapewnienie pomocy i stymulowanie do rozwoju uczniów o
specjalnych potrzebach edukacyjnych,
reagowanie na bieżąco na przejawy dyskryminacji,
zapobieganie izolacji i wykluczeniu przez powierzanie funkcji w
klasie uczniom z problemami,
pogłębianie integracji zespołów klasowych poprzez udział w:
wycieczkach, wyjściach, uroczystościach klasowych, ”zielonych
szkołach”, zabawach i dyskotekach,
cykl imprez o tematyce kultury zachowania: „Bezpieczeństwopromujemy –przemoc tamujemy”, „Dzień savoire - vivre’u”
spotkania z przedstawicielem Straży Miejskiej nt.
„Odpowiedzialność prawna nieletnich” (zwrócenie uwagi na
problem przestępczości w Internecie – zjawisko cyberprzemocy,
- kształtowanie bezpiecznych zachowań w sieci, wzrost
świadomości zagrożeń związanych z Internetem
warsztaty i spotkania z pedagogiem i psychologiem, lekcje
wychowawcze, WDŻ, uczące kształtowania pozytywnych relacji,
akceptacji siebie i drugiego człowieka, umiejętności
opanowywania emocji i okazywania uczuć (warsztaty psych.
„Emocjo – chcę Cię poznać”), kształtowanie postaw asertywnych
(warsztaty psych. „Być asertywnym – czyli jakim?”) ,
umiejętności odmawiania, przeciwstawiania się negatywnym
naciskom,
DOBRE PRAKTYKI: FORMY DZIAŁAŃ
ANTYDYSKRYMINACYJNYCH W NASZEJ
SZKOLE








stworzenie klasowego kodeksu dobrych manier,
uwrażliwianie na problemy innych ludzi, budzenie empatii
poprzez:
udział w akcjach charytatywnych na rzecz osób poszkodowanych
przez los, potrzebujących „Góra Grosza, ”Zbieramy zakrętki”,
zbiórka na rzecz Domu Samotnej Matki,
udział w koncercie na rzecz osób wykluczonych „Anioł Dzielnicy
XVII”,
obecność problematyki wielokulturowości i równości na lekcjach
przedmiotów i lekcjach wychowawczych (np. poprzez słuchanie
muzyki, czytanie bajek z różnych kultur itp.),
wpieranie pomocy koleżeńskiej,
wzrost świadomości własnych praw i obowiązków: znajomość
praw ucznia zapisanych w Statucie, Praw Dziecka, Praw Dziecka
Pacjenta.
lekcje, imprezy oraz konkursy kształtujące postawy szacunku i
tolerancji wobec innych kultur, inności, odmienności i
różnorodności („Boże Narodzenie w różnych krajach”, Dzień św.
Walentego, Halloween, Dzień św. Patryka ect.).
DZIAŁANIA ANTYDYSKRYMINACYJNE WYZWANIA
DOBRA WOLA – EMPATIA - MIŁOŚĆ BLIŹNIEGO
ZROZUMIENIE – WIEDZA – KOMPETENCJE
ROZPOZNAWANIE – NAZYWANIE - REAGOWANIE
Bibliografia:




Dyskryminacja w szkole –
obecność nieusprawiedliwiona,
Magdalena Chustecka, Płock, 2015
Działania antydyskryminacyjne w
szkołach –diagnoza i wyzwania,
Małgorzata Dymowska, Wrocław,
2016
www.tea.org. Pl
dokumentacja szkolna