Patogeneza późnych powikłań w przebiegu cukrzycy

Paweł Maroszek
1. Wiadomości ogólne
2. Działanie fizjologiczne insuliny
3. Powikłania w cukrzycy
Cukrzyca
grupa chorób metabolicznych
charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą
z defektu wydzielania i działania insuliny
Insulina reguluje przemiany
 węglowodanowe
 tłuszczowe
 aminokwasów
1.
Transport glukozy do wnętrza komórek
( mięśniowych, adipocytów, fibroblastów )
2. Nasila zużycie glukozy w :
 glikolizie
 cyklu trój karboksylowym
 cyklu pentozo fosforanowym
3. Zwiększa syntezę glikogenu w wątrobie i
mięśniach
Hamuje lipazę lipoproteinową
 antylipolityczna
 maleje ilość WKT w osoczu
Zwiększa lipogeneze w adipocytach
Zwiększa transport aminokwasów do komórek
 Nasila się synteza białek
Hamuje glukoneogeneze
o
o
o
o
o
o
Zahamowanie ww. procesów
Mniej ATP z glukozy
Nasilenie glukoneogenezy
Glukoza jest osmotycznie czynna i nasila
diurezę
Nieenzymatyczna glikozylacja hemoglobiny
(niedotlenienie tkanek)
Nasilenie cyklu poliowego
1. Zmiany naczyniowe
o
Makroangiopatia
o
Mikroangiopatia (Nefropatia, Retinopatia)
2. Neuropatia
Miażdżyca dużych i średnich tętnic
(atheromatosis)
Stwardnienie tętniczek (arteriolosclerosis)
Zmiany napięcia żylnego i rozszerzenie żył
(venopathia diabetica)
1.
Hiperinsulinemia
- proliferacja mięśni gładkich naczyń
Wzrost cholesterolu
- aktywacja receptorów LDL
wewnątrz
komórkowego i
- hamowanie receptorów HLD
tworzenie komórek
piankowatych
2. Zaburzenia gospodarki lipidowej
3. Nieenzymatyczna glikacja białek
Mało ATP z glukozy
Źródłem energii kwasy tłuszczowe
Synteza VLDL i związków
ketonowych
Rozwój miażdżycy



Łączenie glukozy w wolnymi grupami
aminowymi białek bez udziału enzymów
W jej wyniku powstają końcowe produkty
glikacji białek AGE (Advanced Glycation End
products)
Procesowi temu ulegają wszystkie białka
organizmu
Glikowane LDL mają mniejsze powinowactwo
do receptorów i łatwiej wiążą się z włóknami
kolagenowymi i zalegają w ścianach naczyń
Glikacja kolagenu w ścianie naczyń
o Prowadzi to do tworzenia się krzyżowych
wiązań pomiędzy polipeptydami
o Wychwytywanie nieglikowanych białek
krążące LDL
rozwój miażdżycy
o
Choroba niedokrwienna serca
o
Choroba naczyniowa mózgu
o
Choroba naczyniowa nóg
W wyniku miażdżycy dochodzi do niedokrwienia
serca
W wyniku polineuropatii chorzy słabiej lub wcale
nie odczuwają bólu dławicowego
Występują zaś niecharakterystyczne objawy
 Zaburzenia orientacji
 Osłabienie
 Duszność
 Nudności
W wyniku zakrzepu uwolnionego ze zmian
miażdżycowych w
 łuku aorty
 t. szyjnych
dochodzi do udaru niedokrwiennego mózgu
Zmiany miażdżycowe w
 t. piszczelowej przedniej i tylnej
 t. strzałkowej
Doprowadzają do chromania przestankowego
W wyniku niedokrwienia może dojść do amputacji
Objawy
 Oziębienie, bladość skóry nasilona po uniesieniu
kończyny
 Po opuszczeniu kończyny występuje czerwono
purpurowe zabarwienie skóry ( przekrwienie
bierne )
Zmiany swoiste dla cukrzycy
Zmiany zachodzą w układzie naczyń
włosowatych i drobnych żył i tętnic ( poniżej
100µm
1.
Zwiększona glikozylacja hemoglobiny prowadzi
do hipoksji tkanek
2. Szlak poliowy
3. Zaburzenia przemian lipidowych
(zmiana w budowie LDL i nasilona lipoliza)
4. Uszkodzenia autonomicznego układu
nerwowego
(zaburzenia regulacji mikrokrążenia)
5. Nieenzymatyczna glikacja białek struktur błony
podstawnej włośniczek
Tkanki niewymagające insuliny do pobierania
glukozy (nerwy, soczewka, nerka, naczynia
krwionośne)
Wewnątrz komórkowa hiperglikemia
Glukoza
Reduktaza
aldozy
Sorbitol, polyol, fruktoza
Wzrost osmolalności wew. kom
Napływ wody do komórek
Uszkodzenie komórek
o
Zgrubienie błony podstawnej
o
Zwiększenie przepuszczalności naczyń
o
Tworzenie mikrotętniaków
W wyniku wiązania przez kolagen większej
ilości związków cukrowych i gromadzenia się
glikozaminoglikanów w błonie podstawnej
dochodzi do jej pogrubienia
Nieenzymatyczna glikacja białek błony
podstawnej włośniczek i zmiana ich
właściwości fizykochemicznych
Produkty glikacji wiążą się z receptorami makrofagów
Wydzielanie cytokin ( TNF, IL-1 )
Zwiększenie przepuszczalności
Zakrzepica
Ograniczenie zdolności relaksacji
naczyń
Stopniowa utrata komórek ściennych prowadzi
do powstania bezkomórkowych odcinków
naczyń, zwiotczenia ściany i tworzenia się
mikrotętniaków.
1. Retinopatii
2. Nefropatii
Główną przyczyną jest niedotlenienie
Trzy główne zmiany
1.
Angiopatia siatkówki


2.
Retinopatia

3.
Poszerzenie naczyń
Mikrotętniaki
Rozsiane plamy świadczą o ogniskach niedokrwienia
Retinopatia proliferacyjna



Nowotworzenie naczyń z wrastaniem do ciała szklistego
Rozległe wylewy
Odwarstwienie siatkówki



Obustronna
Zmętnienie soczewki
Nadmierne gromadzenie sorbitolu i
glikozylacja soczewki



Pogrubienie błony podstawnej
Proliferacja śródbłonka, doprowadza do
niedrożności i zarośnięcia naczyń kłębuszka i
zwłóknienie
Miażdżyca tętnic
1.
2.
3.
4.
Szlak poliowy
Nadmierne wykorzystanie glukozy w szlaku
poliowym ogranicza jego wykorzystanie
jako substratu energetycznego dla
neuronów
Uszkodzenie naczyń odżywczych (vasa
narvorum)
Mikroangiopatia i wzrost przepuszczalności
naczyń włosowatych zaopatrujących
neurony
Zmiany metaboliczne
o
symetryczna neuropatia obwodowa
o
neuropatia układu autonomicznego
Zmiany niedokrwienne
o
neuropatia ogniskowa



Symetryczne obustronne uszkodzenie
nerwów obwodowych (głównie czuciowych
kończyn dolnych)
Mrowienie, pieczenie, ból w nocy, ból pod
wpływem ciepła
Osłabienie czucia, wibracji, dotyku, temp



Niesymetryczne uszkodzenie
Dotyczy jednego nerwu
Uszkodzenie naczyń odżywiających nerw i
jego nagłe niedokrwienie
Objawy
•Silny ból
•Niedowład
Dotyczy głównie nerwów:
•Udowy
•Kulszowy
•Strzałkowy
•Łokciowy
•Czaszkowe II, IV, VI
Dotyczy uszkodzenia obwodowych neuronów:
 Dośrodkowych
 Odśrodkowych
 Współczulnych
 Przywspółczulnych
Hipotonia ortostatyczna
(spadek ciśnienia skurczowego ponad
30mmHg)
Bezbolesny zawał






Zazwyczaj bezobjawowo
Hipotonia i zmniejszenie kurczliwości mięśni
gładkich
Spłycenie perystaltyki
Brak łaknienia, uczucie pełności
Biegunki
Nudności, wymioty
Impotencja, ale zachowane libido
Atonia pęcherza moczowego
Przewlekłe zakażenia dróg
moczowych

Nadmierna potliwość
Miażdżyca
Uszkodzenie nerek
Zaćma
Jaskra
Choroba niedokrwienna serca
Choroby naczyń kończyn dolnych
Zaburzenia neurologiczne
Niedokrwienie kończyn
Atonia pęcherza moczowego
Hipotonia ortostatyczna
Zaburzenia jelitowe, biegunki
Wiele innych…
Dziękuję za uwagę