Ewa Pasieka KATALOG POTENCJALNYCH ZDARZEŃ

Ewa Pasieka
KATALOG POTENCJALNYCH ZDARZEŃ NIEPOŻĄDANYCH JAKO NARZĘDZIE
DOSKONALENIA JAKOŚCI W RENTGENODIAGNOSTYCE
Zgodnie z art. 33.c pkt.7 Ustawy z dnia 29 listopada 2000r. Prawo atomowe (tekst jednolity Dz. U. z
2012 r., poz. 264) w podmiotach leczniczych, w których wykorzystywane jest promieniowanie
rentgenowskie należy wdrożyć System Zarządzania Jakością w radiologii. Podstawową ideą systemów
jakościowych jest doskonalenie. Doskonalenie jakości jest procesem ciągłym, którego podstawą jest
analiza i wyciąganie wniosków ze „wszystkiego, co robimy i jak robimy”. Niedoskonałość zawsze
towarzyszy podjętemu działaniu. Należy poszukiwać przyczyn popełnianych błędów oraz wprowadzać
działania zapobiegawcze tak, aby w realizacji czynności podejmowanych celem udzielenia świadczenia
zdrowotnego następował stały postęp. Ważne jest ustalenie sposobu oceny, przy zastosowaniu
odpowiednich narzędzi, wdrożonych działań w zakresie ich skuteczności pod kątem wyeliminowania
przyczyn popełnianych błędów.
W marcu 2011r. w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego sporządzono i
wprowadzono do realizacji Katalog Potencjalnych Zdarzeń Niepożądanych w Rentgenodiagnostyce
(KPZNwRTG). W praktyce klinicznej KPZNwRTG jest narzędziem, którego celem jest określenie
potencjalnych błędów, które mogą mieć miejsce podczas rentgenodiagnostyki oraz oszacowanie ryzyka,
jak i prawdopodobieństwa wystąpienia nieprawidłowości podczas realizacji świadczenia zdrowotnego.
Katalog zawiera również informacje o wdrożonych działaniach zapobiegawczych i zapisane są w nim
narzędzia oceniające skuteczność wdrożonych działań.
Katalog Potencjalnych Zdarzeń Niepożądanych w Rentgenodiagnostyce został opracowany przez
Zespół ds. analiz, w skład którego wchodzą przedstawiciele tych grup zawodów medycznych, którzy biorą
udział w realizacji świadczenia zdrowotnego z wykorzystaniem promieniowania jonizującego tj.: lekarze o
specjalizacji z radiologii i diagnostyki obrazowej oraz specjaliści dziedzin klinicznych wykorzystujących
promieniowanie rentgenowskie w praktyce klinicznej, pielęgniarki, technicy elektroradiologii, jak i osoby
odpowiedzialne za nadzór nad spełnieniem wymagań ochrony radiologicznej pacjenta tj.: inspektor
ochrony radiologicznej oraz fizyk. Koordynatorem działań zespołu jest Pełnomocnik ds. SZJ w obszarze
radiologii i medycynie nuklearnej. Zespół ds. analiz działa w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym od
2007r. a głównymi zadaniami przez niego realizowanymi są:






poszukiwanie i rozpowszechnianie przykładów najlepszej praktyki (best practieces)
analiza zapisów w instrukcjach i procedurach np. na zgodność z wymaganiami prawnymi w ochronie
zdrowia
opracowywanie pytań ankiety badania satysfakcji pacjenta oraz pracownika, analiza
przeprowadzonego badania, opracowanie wyników i wyciągnięcie wniosków
analiza wyników obliczeń wskaźników skuteczności procesu „radiologia obrazowa i zabiegowa”
projektowanie działań zapobiegawczych, naprawczych, korygujących oraz wnioskowanie o wdrożenie
planowanych zmian
prowadzenie szkoleń
Członkowie Zespołu ds. analiz dokonali identyfikacji niedoszłych zdarzeń (near miss), w zakresie
których należy podjąć działania doskonalące na podstawie zgłoszonych przez pracowników Zakładu
Strona 1 z 7
Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku sugestii, zebranych podczas
comiesięcznych spotkań dotyczących analizy funkcjonowaniu SZJ w radiologii. W tworzeniu Katalogu
uwzględniono również informacje z przeglądu piśmiennictwa (przegląd bazy Medline) oraz orzecznictwa
krajowego w zakresie zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce. Na tej podstawie zidentyfikowano
potencjalne zdarzenia niepożądane, które mogą mieć miejsce w rentgenodiagnostyce:







Błędna identyfikacja danych osobowych pacjenta
Błędna identyfikacja strony badanej, zakresu badania
Wykonanie innego zdjęcia rtg niż zlecone w skierowaniu
Wykonanie zdjęcia rtg lub zabiegu radiologicznego kobiecie w ciąży (poza uzasadnieniem, jakim jest
sytuacją zagrożenia życia i zdrowia matki)
Brak wywiadu w kierunku uczulenia na środek kontrastowy celem wykluczenia potencjalnej reakcji
alergicznej
Niestosowanie zasad i środków ochrony przed promieniowaniem
Niepoinformowanie pacjenta o konieczności i sposobie przygotowania do badania rtg
Zidentyfikowane potencjalne zdarzenie niepożądane w rentgenodiagnostyce oszacowano pod kątem
ryzyka, jak i prawdopodobieństwa wystąpienia przy wykorzystaniu matrycy punktowej oceny ryzyka
(Tabela 1).
Potencjalne zdarzenia niepożądane w rentgenodiagnostyce
Poziom ryzyka
Opis
Opis
ilościowy
jakościowy
Błędna identyfikacja danych osobowych pacjenta
25
wysoki
Błędna identyfikacja strony badanej, zakresu badania
25
wysoki
Wykonanie innego zdjęcia rtg niż zlecone w skierowaniu
20
wysoki
Wykonanie zdjęcia rtg lub zabiegu radiologicznego kobiecie w ciąży (poza
uzasadnieniem, jakim jest sytuacją zagrożenia życia i zdrowia matki)
20
wysoki
Niestosowanie zasad i środków ochrony przed promieniowaniem
10
średni
Niepoinformowanie pacjenta o konieczności i sposobie przygotowania do badania rtg
10
średni
Brak wywiadu w kierunku uczulenia na środek kontrastowy celem wykluczenia
9
średni
potencjalnej reakcji alergicznej
Tabela 1: Wyniki szacowania poziomu ryzyka wystąpienia potencjalnych zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce.
Kolejnym etapem pracy Zespołu ds. analiz było określenie potencjalnych przyczyn zdarzeń
niepożądanych w rentgenodiagnostyce. W tym celu zastosowano, jako narzędzie analizy diagram
przyczynowo-skutkowy Ishikawy tzw. rybią ość w kategoriach 5M + E (Man - człowiek, Method –
„metoda”, Machine – „maszyna”, Material – „materiał”, Management - „zarządzanie”, Environment„otoczenie”). Analiza wykonanych wykresów ujawniła, że generalnie występują dwa strategiczne czynniki
potencjalnych przyczyn zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce tj. czynnik ludzki i technika
wykonywania badania / zabiegu terapeutycznego z zastosowaniem promieniowania rentgenowskiego
(Tabela 2).
Strona 2 z 7
Czynnik ludzki
Personel
Pacjent
 Za mała/ za duża liczebność obsady
 Brak możliwości lub utrudnienia
stanowiskowej i zmianowej
komunikacji np. pacjent
nieprzytomny, w upojeniu
 Brak nadzoru koordynatora zespołu
alkoholowym, głuchoniemy,
 Zaburzenia komunikacji w zespole
obcokrajowiec.
 Brak zidentyfikowanej
 Niezrozumienie informacji/
odpowiedzialności
polecenia
 Niestaranność prowadzenia zapisów

Niewiedza, jako przyczyna błędnej/
w dokumentacji medycznej
niekompletnej odpowiedzi na
 Pośpiech
stawiane przez personel medyczny
 Znużenie
pytania
 Brak motywacji do podnoszenia
 Świadome ukrywania faktów lub
kwalifikacji zawodowych
wprowadzanie w błąd
 Małe lub złe doświadczenie
 Obniżona / podwyższona
 Niezrozumienie zapisów w
reaktywność organizmu na alergen
procedurach
środka kontrastowego
 Brak krytycyzmu oceny sytuacji
 Problem przełożenia trzewi (situs
klinicznej
viscerum inversus)
 Brak świadomości własnych
Technika badań
rentgenodiagnostycznych
 Brak ustalonych reguł w
pozycjonowaniu pacjenta
(zachowanie pozycji ciała pacjenta
w zależności od rodzaju zdjęcia rtg
i/lub wskazania klinicznego)
 Brak ustalonych reguł identyfikacji
danych osobowych i oznaczenia
strony badanej
 Brak środków ochrony przed
promieniowaniem jonizującym lub
ich uszkodzenie
 Brak potwierdzenia
przeprowadzenia wywiadu w
kierunku uczulenia na środek
kontrastowy
ograniczeń
Tabela 2: Czynniki potencjalnych zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce. Źródło: Opracowanie własne na podstawie
analizy diagramów przyczynowo-skutkowych oraz [1,2].
W zakresie czynnika ludzkiego, należy zwrócić uwagę, iż przyczyny związane są ze wszystkimi
osobami biorącymi udział w realizowanym świadczeniu zdrowotnym (pacjent, jak i pracownicy ochrony
zdrowia z każdej grupy zawodów medycznych i pracowników personelu pomocniczego, w tym osoby
organizujące i nadzorujące pracę) [1]. Poszukiwanie czynników potencjalnego zdarzenia niepożądanego
jest szczególnie trudne i obarczone istotnym prawdopodobieństwem pomyłki w ocenie ich istotności,
wzajemnych zależności i wkładu w zaistnienie zdarzenia. Wykresy przyczynowo-skutkowe ukazują
mnogość i siłę wzajemnych oddziaływań wyróżnionych zjawisk oraz wskazują jakimi drogami osiągnąć
żądany rezultat i jakie działania zapobiegawcze wdrożyć.
W wyniku analizy czynników potencjalnych zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce
wprowadzono w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku działania
zapobiegawcze mające na celu prewencję niepożądanych zdarzeń (Tabela 3). Wprowadzone działania
zostały zapisane w procedurach roboczych określających postępowanie personelu medycznego.
Procedura jest podstawowym elementem w realizacji idei doskonalenia jakości w organizacji.
Badanie Towarzystwa Promocji Jakości Opieki Zdrowotnej ujawniło, że aż 53% ankietowanych
pracowników ochrony zdrowia wskazuje procedury, które są „przestarzałe bądź niekompletne”, jako
przyczyny zdarzenia niepożądanego [3]. Rewizja zapisów w procedurach i wprowadzanie zmian
(rozwinięcie lub uściślenie już istniejących zapisów w procedurach robaczych, a w razie koniczności
wycofanie błędnych zapisów) ma na celu potwierdzenie realizacji zadań zgodnie z wymaganiami
formalno-organizacyjnymi oraz ulepszanie sposobu realizacji zadań zawodowych z jednoznacznym
określeniem odpowiedzialności.
Strona 3 z 7
Działania zapobiegawcze
Stosowanie punktów kontrolnych potwierdzających zachowanie dobrej praktyki wykonania
zdjęcia rtg (Tabela 4).
Informowanie o ryzyku radiacyjnym dla zarodka i płodu przed wykonaniem zdjęcia rtg, celem
oddziaływania na świadomość pacjentek (czynnik edukujący) w zakresie negatywnych skutków
działania promieniowania jonizującego.
Potwierdzenie wykluczenia ciąży u kobiet w wieku rozrodczym na podstawie pisemnego
oświadczenia pacjentki, stanowiącym integralną składową skierowania.
Odpowiedzialność
Technik
elektroradiologii
Lekarz kierujący
Technik
elektroradiologii
Lekarz radiolog
Technik
elektroradiologii
Lekarz kierujący
Lekarz kierujący
Lekarz radiolog
Uzupełnienie wymaganych danych skierowania pismem komputerowym.
Potwierdzenie przeprowadzenia wywiadu w kierunku uczulenia pacjenta na środek kontrastowy –
zapisy w formularzu potwierdzającym, opracowanym zgodnie z wytycznymi European Society of
Urogenital Radiology (wersja 7.0 z 2008r.) [4].
Okresowe sprawdzanie środków ochrony przed promieniowaniem jonizującym (fartuchy
Inspektor ochrony
radiologicznej
ołowiowe, osłony z materiału pochłaniającego promieniowanie, itp.) pod kątem poszukiwania
pęknięć i rozdarć [5].
Tabela 3: Działania zapobiegawcze w postępowaniu personelu medycznego wprowadzone w wyniku analizy czynników
potencjalnych zdarzeń niepożądanych w rentgenodiagnostyce.
Punkty kontrolne potwierdzające zachowanie dobrej praktyki wykonania zdjęcia rtg
Przed wykonaniem zdjęcia rtg
 Potwierdzenie prawidłowego działania aparatu rtg (tzw.
oglądowy test codzienny, przeprowadzony w zakresie
zgodnym z zaleceniami producenta aparatury medycznej)
 Usunięcie z drogi ruchu kolumny lampy rtg i stołu
pacjenta przedmiotów mogących spowodować kolizję
 Sprawdzenie dostępności środków ochrony
radiologicznej pacjenta
 Dezynfekcja powierzchni roboczych (np. blatu stołu rtg,
detektora obrazu) oraz środków ochrony radiologicznej
pacjenta
 Mycie i/lub dezynfekcja rąk
 Dwukrotna identyfikacja danych osobowych pacjenta
(pytania wymagające aktywnej odpowiedzi, a nie tylko
potwierdzenia)
 Potwierdzenie wykluczenia ciąży u kobiet w wieku
rozrodczym – uzyskanie pisemnego oświadczenia, po
udzieleniu informacji o ryzyku radiacyjnym dla zarodku i
płodu
 Potwierdzenie zakresu badania (narząd/ okolica ciała,
strona badana)
 Weryfikacja zapisów w skierowaniu z lekarzem
kierującym, jeśli są one niejasne lub nieczytelne
 Pouczenie pacjenta, jak należy przygotować się do
danego zdjęcia rtg
 Sprawdzenie, czy pacjent usunął z okolicy badanej
przedmioty, które mogą zaburzyć proces interpretacji
radiogramu np. zdjęcie obrączki przy zdjęciu rtg IV palca
ręki prawej
 Dobór warunków technicznych (wpływających na dawkę
pochłoniętą) zgodnie z zasadą ALARA (As Low As
Reasonably Achievable – „tak nisko, jak to rozsądnie
możliwe”)
Po wykonaniu zdjęcia rtg
 Asekuracja pacjenta przy zmianie pozycji/
zabezpieczenie przed upadkiem
 Poinformowanie pacjenta o terminie odbioru wyniku
 Mycie i/lub dezynfekcja rąk
 Sprawdzenie na radiogramie obecności i poprawności
danych osobowych pacjenta
 Sprawdzenie na zdjęciu rtg obecności i poprawności
lateralizacji (oznakowanie strony badanej)
 Porównanie dawki otrzymanej przez pacjenta z
ustalonym poziomem referencyjnym (zgodnie z zapisami
w Załączniku nr2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z
dnia 18 lutego 2011r. w sprawie warunków bezpiecznego
stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich
rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. z 2011r. Nr 51,
poz. 265 z późn. zm.)
 Dezynfekcja powierzchni roboczych (np. blatu stołu rtg,
detektora obrazu) oraz środków ochrony radiologicznej
pacjenta
 Uporządkowanie gabinetu rtg przed przyjęciem kolejnego
pacjenta
 Zapewnienie właściwego przechowywania środków
ochrony przed promieniowaniem jonizującym
Tabela 4: Punkty kontrolne potwierdzające dobrą praktykę wykonania zdjęcia rentgenowskiego przez technika
elektroardiologii. Źródło: Opracowanie własne z wykorzystaniem [1, 6, 7].
Strona 4 z 7
Cechą charakteryzującą system jakości jest brak punktu końcowego [8]. Wdrożony system wymaga
ciągłego nadzorowania i oceny, a także zmian np. na zgodność z wymaganiami ustawodawstwa w zakresie
bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Wprowadzenie działań zapobiegawczych
potencjalnym zdarzeniom niepożądanym w rentgenodiagnostyce ma na celu poprawę jakości udzielanych
świadczeń zdrowotnych. Wdrożone działania należy poddać ocenie pod kątem skuteczności, gdyż tylko w
ten sposób można uzyskać informację o poprawie jakości. W tym wypadku kryterium sukcesu jest fakt
niewystąpienia w danym okresie czasowym zdarzeń niepożądanych wynikających z zidentyfikowanych
problemów.
Dodatkowo
należy prowadzić „follow up”, czyli nadzór nad funkcjonowaniem
zmodyfikowanych procedur.
Narzędzia, które są wykorzystywane w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego
w Białymstoku celem oceny wdrożonych działań zapobiegawczych:






Audit kliniczny wewnętrzny w rentgenodiagnostyce (planowy i pozaplanowy)
Analiza wpisów w Rejestrze zdarzeń niepożądanych
Analiza dokumentacji zdjęć odrzuconych, czyli takich zdjęć rtg, które nie spełniają ustalonych
kryteriów np. identyfikacji radiogramu pod kątem wymaganych danych osobowych pacjenta i
konieczności oznaczenia strony badanej
Analiza wyników ankiety satysfakcji pacjentów oraz pracowników Zakładu Radiologii USK w
Białymstoku
Analiza wpisów pacjentów i/lub pracowników do Zeszytu uwag i wniosków
Analiza raportów pokontrolnych np. kontroli organu wydającego zezwolenie na uruchomienie
pracowni rentgenowskiej i stosowanie aparatu rtg
Zapobieganie zdarzeniom niepożądanym jest przejawem wysokiej świadomości osób udzielających
świadczeń medycznych w zakresie bezpieczeństwa pacjenta oraz budowania wizerunku podmiotu
leczniczego w zakresie efektywności jego funkcjonowania. W badaniach satysfakcji pacjenta
korzystającego ze świadczeń zdrowotnych w gabinetach rentgenowskich podkreśla się rolę „solidności”
wykonywanych czynności przez pracowników ochrony zdrowia, którą należy rozumieć, jako pracę
wykonaną z należytą starannością tak, aby uzyskany radiogram przy jak najniższej dawce promieniowania
rentgenowskiego odzwierciedlał stan faktyczny zdrowia lub choroby badanego pacjenta i umożliwił
postawienie rozpoznania diagnostycznego[9]. Należy zwrócić uwagę, że najwyższej jakości obsługa to
budowanie zaufania pacjenta i pozyskiwanie jego pozytywnej opinii w tworzeniu wizerunku podmiotu
leczniczego.
Katalog Potencjalnych Zdarzeń Niepożądanych w Rentgenodiagnostyce (KPZNwRTG) jest
narzędziem doskonalenia jakości, poprzez poprawę bezpieczeństwa pacjenta w podmiocie leczniczym.
Dodatkowym argumentem za wdrożeniem działań zapobiegających jest wzmocnienie zaangażowania
personelu w budowanie Systemu Zarządzania Jakością, a także wzrost poczucia pewności
podejmowanych działań zawodowych.
Strona 5 z 7
Bibliografia
1.
Seiden, S. C., Barach, P.: Wrong-side/wrong-site, wrong-procedure, and wrong-patient adverse
events: Are they preventable? Archives of Surgery, 2006, Nr 141(9), s. 931-939.
2.
Applying the Universal Protocol to Improve Patient Safety in Radiology Services, Pennsylvania
Patient Safety Advisory, 2011, Vol. 8, Nr. 2, s. 63-69.
3.
Lisowska, B.: Ujawnianie zdarzeń niepożądanych, Puls Medycyny, 2005, Nr. 22 [online]
Protokół dostępu: http://www.pulsmedycyny.com.pl/index/archiwum/6311,ujawnianie,
zdarze%C5%84, niepo%C5%BC%C4%85danych.html
4.
Data pobrania: 18 marca 2011r.
ESUR Guidelines on Contrast Media European Society of Urogenital Radiology, Contrast Media
Safety Committee, 2008, Wersja 7.0 [online]
Protokół dostępu: http://www.esur.org/Contrast-media.51.0.html Data pobrania: 10 maja 2011r.
5.
Stam W., Pillay M.: Inspection of Lead Aprons: A Practical Rejection Model, The Radiation Safety
Journal, 2008, Vol.95, Suppl.2, s. 133-136.
6.
Kruskal J.B., Siewert B., Anderson S.W., Eisenberg R.L., Sosna J.: Managing an acute adverse event
in a radiology department, RadioGraphics, 2008, Vol. 28, Nr 5, s. 1237-1250.
7.
Hoe, J.: Quality service in radiology, Biomedical Imaging and Intervention Journal, 2007, Nr 3,
s.24-29.
8.
Kowski, R.: System Zapewnienia Jakości w zakładzie radiologii, Współczesna Onkologia, 2000, Vol.
4, Nr 6, s. 246-255.
9.
Donnelly L. F., Dickerson J. M., Goodfriend M.A., Muething S.E. : Improving Patient Safety:
Effects of a Safety Program on Performance and Culture in a Department of Radiology, American
Journal of Radiology, 2009, Nr 193, s. 165-171.
Akty prawne
1. Ustawa z dnia 29 listopada 2000r. Prawo atomowe (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 264).
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011r. w sprawie warunków bezpiecznego
stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej (Dz. U. z
2011r. Nr 51, poz. 265 z późn. zm.)
Streszczenie
Zgodnie z art. 33.c pkt.7 Ustawy z dnia 29 listopada 2000r. Prawo atomowe (tekst jednolity Dz. U. z
2012 r., poz. 264) w podmiotach leczniczych, w których wykorzystywane jest promieniowanie
rentgenowskie należy wdrożyć System Zarządzania Jakością (SZJ) w radiologii. Ideą sytemu jest
ograniczenie do minimum narażenia pacjenta na działanie promieniowania rentgenowskiego podczas
Strona 6 z 7
realizacji świadczenia zdrowotnego. W Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w
Białymstoku System Zarządzania Jakością w rentgenodiagnostyce został wdrożony w 2007r. Ze względu
na fakt, że jakość wymaga ciągłego doskonalenia w zakresie spełnienia wymagań prawnych, jak i
oczekiwań pacjenta, w marcu 2011r. opracowano i wprowadzono do praktyki klinicznej Katalog
Potencjalnych Zdarzeń Niepożądanych w Rentgenodiagnostyce (KPZNwRTG).
Celem pracy jest przedstawienie metodyki postępowania w celu opracowania Katalogu. Katalog
Potencjalnych Zdarzeń Niepożądanych w Rentgenodiagnostyce zawiera opisy zidentyfikowanych
problemów, które mogą mieć miejsce podczas wykonywania zdjęcia rtg, przyczyniając się do poniesienia
szkody przez pacjenta. Problemy, jak np. błędna identyfikacja danych osobowych pacjenta i/lub błędne
oznakowanie strony badanej, wykonanie zdjęcia rtg kobiecie w ciąży (poza sytuacją zagrożenia życia),
wykonanie innego zdjęcia rtg niż zlecone w skierowaniu oceniono pod kątem ryzyka i
prawdopodobieństwa ich wystąpienia (matryca punktowej oceny ryzyka). Celem określenia przyczyn
wystąpienia zdarzenia niepożądanego posłużono się diagramem przyczynowo-skutkowym (diagram
Ishikawy) w kategoriach 5M + E (człowiek, metoda, materiał, maszyna, kierownictwo, otoczenie). Analiza
diagramów pod kątem wyłonienia strategicznych przyczyn zdarzeń niepożądanych pozwoliła na określenie
działań zapobiegawczych, takich jak np.: zmiana algorytmu postępowania- podwójna identyfikacja danych
pacjenta prowadzona przez technika wykonującego zdjęcie rtg, potwierdzenie wykluczenia ciąży u kobiet w
wieku rozrodczym – pisemne oświadczenie pacjentki, udostępnienie wzoru skierowania na stronie
internetowej Szpitala – możliwość uzupełniania danych pismem komputerowym.
Informacja o autorze:
Ewa Pasieka – mgr elektroradioloii, Pełnomocnik ds. SZJ w obszarze radiologii i medycynie nuklearnej,
Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku, wykładowca w Zakładzie Radiologii Wydziału Nauk o
Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.
Adres do korespondencji:
Uniwersytecki Szpital Kliniczny
Zakład Radiologii
ul. M. Skłodowskiej – Curie 24a
15-276 Białystok
[email protected]
Strona 7 z 7