Załącznik nr 1 do Uchwały nr 1
advertisement
Załącznik do Uchwały nr 1 Samorządu mieszkańców wsi Potoczek z dnia 05.02.2009r. Plan Odnowy Miejscowości Potoczek na lata 2009-2016 (Gmina Jerzmanowa, województwo dolnośląskie) Potoczek 2009 Spis treści: str. Wstęp...................................................................................................................3 I. Charakterystyka miejscowości ...............................................................4 Dane ogólne Położenie naturalne Położenie komunikacyjne Położenie w Zagłębiu miedziowym i w osi rozwojowej Historia Układ przestrzenny wsi II. Inwentaryzacja zasobów ........................................................................7 Dziedzictwo kulturowe Zasoby środowiska przyrodniczego Obiekty i tereny Infrastruktura techniczna i komunikacyjna Infrastruktura społeczna Gospodarka i rolnictwo Infrastruktura turystyczna i rekreacja Kapitał społeczny i ludzki III. Ocena słabych i mocnych stron ..............................................................12 IV. Planowane zadania inwestycyjne i przedsięwzięcia ...............................14 Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność Potoczka Szacunkowe koszty i harmonogram realizacji zadań V. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości ...............................................19 Zasady realizacji Monitorowanie, ocena i modyfikacja planu Komunikacja 2 Wstęp „Plan Odnowy Miejscowości Potoczek” na lata 2009-2016 to dokument opracowany przez nas mieszkańców z myślą o przyszłym rozwoju naszej miejscowości. Wymienione w dalszej części Planu zadania inwestycyjne i przedsięwzięcia zostały przez nas uznane za ważne i niezbędne do realizacji w najbliższych latach. W miarę upływu czasu lista wymienionych zadań może ulec rozszerzeniu. W zależności od zmieniających się potrzeb mieszkańców poszczególne zadania mogą zmienić kolejność ich wykonania. W związku z tym, iż pojawiły się przed nami perspektywy pozyskania środków finansowych na realizację naszych działań z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 pragniemy aktywnie włączyć się w działania na rzecz odnowy wsi. 3 I. CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI Dane ogólne Potoczek to wieś sołecka w gminie Jerzmanowa, pow. głogowski, oddalona o 12 km na południe od Głogowa i 4 km na płd-zachód od Jerzmanowej. Lokalizację wsi określają ponadto inne ważne czynniki: położenie naturalne, przy głównych traktach komunikacyjnych oraz w obszarze Zagłębia Miedziowego (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy). Sołectwo zajmuje obszar 735 ha. Według danych statystycznych liczba ludności w 2007 r. wynosiła 188 osób. Położenie naturalne Wieś Potoczek znajduje się w mezoregionie Wzgórza Dalkowskie (mikroregion Grzbiet Dalkowski). Potoczek leży na wysokości około 150 m n.p.m., na łagodnym południowym skłonie wału moreny spiętrzonej, która w sąsiedztwie Jerzmanowej osiąga wysokość 230 m n.p.m. Lokalizację wsi określiło płytkie obniżenie, którego oś wyznacza bezimienny ciek, dopływ Kłębanówki. W kierunku południowym znajduje się podłużne wyniesienie terenu, którego zasięg wyznacza granice mezoregionów Wzgórza Dalkowskie i Równina Szprotawska. W kierunku południowo-zachodnim teren otwiera się na rozległe spłaszczenie doliny Kłębanówki, należące już do Równiny Szprotawskiej. Usytuowanie wsi stanowi równocześnie granicę strefy leśnej – kompleksu pokrywającego morenę spiętrzoną - ze strefą upraw oraz łąk i pastwisk, właściwych dla Równiny Szprotawskiej. Położenie komunikacyjne Wieś znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie ważnych drogowych szlaków komunikacyjnych. Droga krajowa nr 3 (E 65) Świnoujście – południowa granica państwa przebiega w bezpośrednim sąsiedztwie wsi, wzdłuż osi zabudowy (z płd.-wschodu na płn.-zachód). Ze wsi istnieją bezpośrednie włączenia do ruchu; w zachodniej części funkcjonuje zamknięte odgałęzienie (dawny odcinek drogi nr 3). W odległości 0,5 km od wschodniej granicy zabudowy wsi znajduje się dwupoziomowy, zmodernizowany, węzeł komunikacyjny odgałęzienie z drogi kraj. nr 3 do Głogowa (i do drogi kraj. nr 12) - droga wojewódzka nr 329. Wieś posiada drogi gminne o nawierzchni bitumicznej, z połączeniem do drogi krajowej nr 3 i drogi powiatowej nr 1017 - która to łączy drogę krajową nr 3 z drogą wojewódzką nr 329, w relacji Gaiki - Jerzmanowa. Droga ta posiada w części nawierzchnię szutrową. Położenie w Zagłębiu Miedziowym i w osi rozwojowej Przynależność do obszaru Zagłębia Miedziowego (Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy) stanowi ważną determinantę. Wieś położona jest w kompleksie terenów, pod którymi odbywa się eksploatacja złóż rud miedzi. Północno-wschodnia cześć wsi znajduje się nad wyznaczonym złożem „Kazimierzów”. Od południa do linii drogi kraj. nr 3 sięga złoże 4 „Sucha Górna”. Najbliższa infrastruktura na powierzchni znajduje się w odległości 1,5 km (szyb kop. Polkowice-Sieroszowice SW-1) i 3 km (szyb SG-1, SG-2). Wieś zlokalizowana jest tuż przy korytarzu komunikacyjnym łączącym Głogów i Polkowice. Obydwa wymienione ośrodki miejskie po II wojnie światowej oraz po utworzeniu Zagłębia Miedziowego stały się głównymi ośrodkami rozwoju gospodarczego na tym obszarze. Historia Osada powstała prawdopodobne na fali kolonizacji niemieckiej w 2. połowie XIII w. lub na przełomie XIII/XIV w. Wskazuje na to nazwa Tropperdorf, pod którą wymieniona została w 1305 r. Układ przestrzenny wskazywałby, że wieś od początku miała charakter dworski. Było to duże założenie dworskie z folwarkiem, oddzielone od południowej części wsi, w której prawdopodobnie w średniowieczu osadzeni zostali przez feudała zagrodnicy. W 2. połowie XVII w. właścicielem Potoczka (Töppendorf, Teppendorf) i sąsiednich Gaików (Hainbach) był przedstawiciel rodu Haugwitzów. Haugwitzowie posiadali w głogowskiem klucz dóbr, z główną siedzibą w Obiszowie. W 1746 r. właścicielami tego kompleksu stali się panujący w Prusach Hohenzollernowie. Utworzyli oni z dóbr fideikomis. Pod tym tytułem funkcjonowały one do 1945 r. Około połowy areału (700 ha) stanowiły lasy. Majątki w XIX-XX w. był wydzierżawiane. Potoczek stanowił jeden z majątków, z dworem, majdanem i dwoma folwarkami. Od 1894 r. istniał wspólny zarząd dla majątków rolnych Potoczek i Gaiki. Obejmowały one 691 ha (rewir leśny Potoczek, 378 ha, znalazł się w osobnym zarządzie lasów). Samą osadę zamieszkiwało około 1765 r. 19 rodzin (wśród nich 16 zagrodników). W 1789 r. znajdowały się tu 32 domy ze 180 mieszkańcami, w 1845 r. było ich już 290. W następnych dziesięcioleciach liczba mieszkańców spadała. W strukturze utworzonych w 2. połowie XIX w. w Prusach jednostek administracyjnych: gminy wiejskie (Landgmeinden) i dobra (Gutsbezirke), dla wsi Potoczek i Gaiki (wraz z folwarkami) utworzone zostały wspólne jednostki. Dobra Töppendorf w 1913 r. posiadały 147 mieszkańców, gmina wiejska Hainbach - 307. Po zniesieniu w 1928 r. dóbr, jako formy administracji, liczba mieszkańców gminy (odtąd nazwa Hainbach-Töppendorf) oscylowała wokół 500 (1930 - 521, 1942 - 477). Mieszkańcy, poza wyjątkami, byli ewangelikami. Posiadali oni wspólną dla obydwu miejscowości szkołę (odnotowana w 1845 r.). Obydwa wyznania należały do parafii w Jakubowie. Od 1820 r. Potoczek znajdował się na trasie bitego traktu łączącego Wrocław z Berlinem. W 1828 r. wybudowane zostało obecne odgałęzienie do Głogowa (i dalej do Poznania). Po 1875 r. w Potoczku utworzony został Urząd Stanu Cywilnego (Standesamt Töppendorf), obejmujący swoim zasięgiem kilka miejscowości (także Jerzmanową). Również Amtsbezirk jednostka administracji wyższego rzędu – miała swoją siedzibę w Potoczku. W 1930 r. w Potoczku znajdowały się 24 posesje. Przeważały gospodarstwa zagrodnicze. W majątku funkcjonowała gorzelnia, we wsi znajdowała się gospoda i był kowal (inne usługi - w Gaikach). Miejscowość od początku lat 20. posiadała prąd elektryczny. Funkcjonowały przewozy pasażerskie (Głogów, Polkowice). W styczniu 1945 r. ludność gminy ewakuowała się przed frontem w głąb Rzeszy. Po zakończeniu wojny nieliczni pozostali mieszkańcy przesiedleni zostali do Niemiec. Zniszczenia dotknęły głównie zabudowę majątku; spalony został dwór. Po II wojnie św. wieś została zaludniona przez polskich osadników. Wywodzili się oni z różnych regionów. W lipcu 1945 r. wybrano sołtysa. Wieś włączono do gminy Polkowice (od 1955 r. do gromady Jerzmanowa, od 1972 r. w gminie Jerzmanowa). Dawne dobra Potoczek i Gaiki objęło utworzone Państwowe Gospodarstwo Rolne w Potoczku. Tym samym w 5 Potoczku odtworzony został podział na „wieś” i „majątek”, również w aspekcie socjologicznym: rolnicy indywidualni – pracownicy PGR (dla których w późniejszym czasie uzupełniono bazę mieszkaniową poprzez budowę bloków). Powstanie Zagłębia Miedziowego miało istotne znaczenie dla mieszkańców Potoczka (np. jako źródła zatrudnienia), a ogólny rozwój obszaru przyczynił się do wyposażenia miejscowości w infrastrukturę techniczną. Po transformacji ustrojowej faktami, które miały duży wpływ na życie lokalnej społeczności, były: utworzenie samorządnych gmin i likwidacja PGR. Grunty i mienie trwałe przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa (obecnie: Agencja Nieruchomości Rolnych, Oddział we Wrocławiu, AZWRSP w Legnicy). Po okresie obniżania się stanu ludności wsi w 4. ćwierci XX w., w ostatniej dekadzie wykazuje on stabilność na poziomie 180 - 190 mieszkańców. Układ przestrzenny wsi Wieś stanowi pośrednią formę między układem zwartym i rozproszonym. Podyktowane to jest warunkami naturalnymi, do których dopasowała się pierwotna koncepcja osadnicza. Lokalizacja nastąpiła w oparciu o płytkie obniżenie wzdłuż potoku. Od strony północnej teren zajęty został przez duże założenie dworskie. Wzdłuż obniżenia powstała droga; przy niej oprócz zabudowań dworskich, znalazło się kilka zagród. Po stronie południowej analogicznie przeprowadzona została droga, a wzdłuż niej rozlokowana rozluźniona zabudowa zagrodowa, właściwa dla wsi łanowej. Środek zajmował podmokły pas z ciekiem, wykorzystywany jako pastwisko; utworzono również dwa stawy (centralny osiągnął w XX w. powierzchnię 2 ha). Komunikację między obydwoma częściami zapewniała centralnie usytuowana grobla - do dziś stanowiąca charakterystyczny element krajobrazu wsi. Od wschodu, gdzie teren się podnosi, była to równoległa do grobli droga. Zachodnia część wsi powstała zapewne później i rozbudowała się po wybudowaniu drogi berlińskiej (1820 r.). Naturalny układ został zakłócony przez nasyp drogi, przecinający obniżenie potoku. Ponadto niewielka grupa zabudowy powstała na granicy z obrębem wiejskim Gaików - przy drodze do tej wsi (przedłużenie drogi północnej). Jako wieś dworska, Potoczek nie rozwinął się w istotnym stopniu poza pierwotne ramy, nie wydzielono tu również miejsca na kościół. Dawny układ wsi, składający się z trzech głównych części – taki, jaki przedstawiają XIX-wieczne mapy - nie zmienił się zasadniczo do dziś. Jednak kompleks dworski uległ zniszczeniom (pałac), a w ostatnim okresie - degradacji. Podmokły pas jest słabo urządzony (także jako system hydrotechniczny). Cześć zachodnia wsi, przyległa do drogi kraj. nr 3, pełni główne funkcje: obsługa ruchu (przystanek, parking, warsztaty samochodowe), świetlica wiejska, sklep. Wieś nie posiada wykształconego centrum, ani dominant architektonicznych. 6 II. INWENTARYZACJA ZASOBÓW Dziedzictwo kulturowe W rejestrze zabytków na terenie wsi Potoczek znajdują się dwa obiekty: 1. Pałac (właściwiej: dwór; zabytek nie istnieje – kwalifikuje się do zdjęcia z rejestru), 2. Oficyna (2. połowa XVIII, 2. połowa XIX w. W ewidencji zabytków (na podst. ustawy z 23. 07. 2003) znajdują się (6 pozycji): 1. Relikty założenia dworskiego z folwarkiem: stodoła i obora z 4. ćwierci XIX w.); grobowiec Kurta Hempla, 1938; zadrzewienia z 2. połowy XIX w. - pocz. XX w. (aleja, aleja prowadząca do grobowca, szpaler graniczny i obsadzenie grobli), 2 - 3. 2 budynki mieszkalne, 2. połowa XIX w., 4 - 5. Stodoła i budynek gospodarczy, 2. połowa XIX w., 6. kapliczka przydrożna, XVIII w. Na terenie wsi zlokalizowano 7 stanowisk archeologicznych, z których 5 odnosi się do osady z późnego średniowiecza, jedno to ślad pradziejowy, jedno – podziemne relikty pałacu (XVI –XIX w.). Według „Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jerzmanowa” (2007), to ostatnie stanowisko kwalifikuje się do objęcia go ochroną archeologiczną (strefa ochrony konserwatorskiej „W”). Widzi się również potrzebę wyznaczenia dla wsi strefy „K” – kształtowanego krajobrazu kulturowego. Zasoby środowiska przyrodniczego Rzeźba terenu i struktura podłoża. W podziale fizyczno-geograficznym gmina Jerzmanowa należy do mezoregionu Wzgórz Dalkowskich. Tworzą one długi na około 90 km łańcuch wzniesień wyróżniający się w nizinnym krajobrazie północno-zachodniej części Dolnego Śląska. Jest to wał czołowo-morenowy, spiętrzony na podłożu trzeciorzedowym podczas zlodowacenia środkowopolskiego, w stadiale Warty. Gmina znajduje się w mikroregionie Grzbiet Dalkowski (maks. wysokość 230 m n.p.m.), który cechuje najbardziej wykształcona na Wzgórzach Dalkowskich pagórkowata rzeźba, ze znacznymi deniwelacjami i spadkami terenu oraz z erozyjnymi rozcięciami zboczy. Wybitne przykłady takiej rzeźby znajdziemy w bezpośredniej sąsiedztwie sołectwa Potoczek – głęboko wcięta dolinka Kłębanówki w Gaikach oraz na płd.-zachodnich zboczach w kierunku Bądzowa. Południowo-zachodnia część sołectwa należy już do Równiny Szprotawskiej. Równina Szprotawska stanowi równinę moreny dennej - szerokie kotlinowate obniżenie przez które przepływa Szprotawa, prawy dopływ Bobru. Pod względem tektonicznym obszar gminy leży na monoklinie przedsudeckiej, zbudowanej ze skal paleozoicznych, mezozoicznych i kenozoicznych. Z podłożem mezozoicznym związane są złoża rud miedzi z towarzyszącymi im pierwiastkami (eksploatowane), sól kamienna i anhydryty. Z utworami trzeciorzędu związane są złoża węgla brunatnego (nie przewidziane do eksploatacji). Czwartorzędowe są iły oraz kopaliny pospolite: piaski podsadzkowe i kruszywo naturalne, posiadające pewne znaczenie gospodarcze. Klimat Potoczka odpowiada warunkom właściwym dla gminy Jerzmanowa. Należy ona do subregionu najcieplejszego na Dolnym Śląsku. Charakteryzuje się on najdłuższym w Polsce okresem wegetacji i wysoką średnioroczną temperaturą (8,9 °C). Okres wegetacyjny trwa 216 dni. Najzimniejszym miesiącem jest luty ze średnią temperaturą – 1,9 °C, najcieplejszym lipiec - 18 °C. Średni opad roczny osiąga 556 mm. Najbardziej deszczowym 7 miesiącem jest lipiec ze średnim opadem 76 mm. Śnieg zalega przeciętnie 46,7 dni. Na obszarze gminy występuje znaczna przewaga wiatrów z kierunku zachodniego, płn.zachodniego i płd.-zachodniego. Wody powierzchniowe. Garb Grzbietu Dalkowskiego stanowi dział wodny II rzędu miedzy zlewniami Odry i Bobru. Pochylenie zboczy sprawia, że Kłębanówka oraz lokalne cieki z sołectwa Potoczek spływają w kierunku płd.-zachodnim do Szprotawy. W Potoczku znajduje się największy w gminie, obok Bądzowa, zespół zbiorników wód stojących. W obrębie Gaiki-Potoczek (w płd.-zachodniej podmokłej części) ponad 500 ha wymaga regulacji stosunków wodnych. Przyroda. W szczegółowym podziale geobotanicznym Wzgórza Dalkowskie tworzą osobny Podokręg Dalkowski w Okręgu Żarsko-Trzebnicko–Ostrzeszowskim, Kraina Wał Trzebnicki. Z kolei Równina Szprotawska – to podokręg w Okręgu Niziny Śląsko-Łużyckiej, Kraina Kotliny Śląskiej. Przyroda obydwu tych jednostek podlegała w procesie historycznym, a jeszcze bardziej w czasie nam współczesnym, silnym przekształceniom. Dobre gleby spowodowały, że teren Wzgórz Dalkowskich jest w zdecydowanej przewadze bezleśny. Ten czynnik i silna ingerencja przemysłu miedziowego sprawiają, że cechuje go zubożenie flory i fauny. Jednak w górnych partiach Wzgórz, pokrytych lasem, przyroda zachowuje gdzieniegdzie cechy zbliżone do naturalnych. Dotyczy to zbiorowisk leśnych, roślin runa i drobnej fauny. Warunki takie znajdują się w sąsiedztwie Potoczka: tworzy je duży kompleks lasów pokrywający silnie urzeźbione partie moreny czołowej. Utworzone w pobliżu rezerwaty to „Buczyna Jakubowska” (5,0 km) i „Uroczysko Obiszów” (5,5 km). Siedliska wskazane do ochrony. Na terenie sołectwa Potoczek fragmenty siedlisk wymagające ochrony, rozpoznane w inwentaryzacji przyrodniczej gminy Jerzmanowa, znajdują się na południowy zachód od wsi. Są to las łęgowy i łąką trzęślicowa, zaproponowane do ochrony obszarów ujętych w załączniku nr 1 do Dyrektywy Siedliskowej UE. Ponadto za podlegający ochronie uznano pas terenu od drogi krajowej nr 3 w kierunku i w otoczeniu przysiółka Drogomin. Podobne walory przyrodnicze posiadają ujęte w inwentaryzacji fragmenty sąsiadujące z sołectwem od północy. Zasoby gatunkowe. Na Wzgórzach Dalkowskich cennymi przyrodniczo enklawami są doliny potoków spływających do Szprotawy, z oczkami wodnymi i stawami. Należy do nich dolinka granicząca z sołectwem dolina Kłębowianki w Gaikach. Duży staw w Potoczku, zarybiony, posiada wokół roślinność wodną wynurzoną. Spotyka się tu sporo ptaków wodnych, a w pobliżu żaby trawne (Rana temporaria). W mozaice pól i zadrzewień na wschód od wsi widuje się pustułkę (Falco tinnunculus), w samej wsi płomykówkę (Tyto alba). W przylegającym do Równiny Szprotawskiej lesie sosnowym, który pokrywa niski południowy grzbiet Wzgórz Dalkowskich, stwierdza się występowanie jaszczurki zwinki (Lacerta agililis) oraz trzmielojada (Pernis apivorus), a na skraju lasu - ortolana (Emberiza hortulana). Na Równinie Szprotawskiej przeważa krajobraz łąk i pastwisk, poprzecinanych siecią drobnych cieków i rowów. Bytują tam m.in. rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens), ryjówka aksamitna (Sorex araneus), świerszczak (Locustella naevia) i przepiórka (Coturnix coturnix). W Potoczku zachowały się stare aleje (2. połowa XIX w. - pocz. XX w.) będącymi wyrazem kształtowania krajobrazu przez człowieka. Wśród nich aleja wjazdowa do dawnego zespołu dworskiego (na grobli), składająca się z 21 drzew (gatunki: jesion wyniosły z 8 domieszką dębu szypułkowego), i szpaler dębów, wyznaczający zachodni granicę zespołu dworskiego. Obecnie park jest zdewastowany, zachowały w nim m.in. platan klonolistny i jodła jednobarwna. Obiekty i tereny W Potoczku przeważa dawna zabudowa o różnym charakterze funkcjonalnym i różnym stanie utrzymania. Zagrody są na ogół wyremontowane, niektóre zmodernizowane, z dobrze utrzymanymi ogródkami przydomowymi. Zły stan wykazują budynki wybudowane lub zaadoptowane dla pracowników PGR. Dzielące wieś obniżenie, z ciekiem i stawami, jest w złym stanie utrzymania. Teren po założeniu dworskim i folwarku jest, poza wyjątkami (budynki mieszkalne) w stanie całkowitej dewastacji. Zieleń wysoka jest w stanie zadowalającym częściowo (aleje i szpalery z wypadami) i zdewastowanym (dawny park). Istnieje konieczność („Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Jerzmanowa”, 2007) poddania obiektów podworskich, zwłaszcza wyróżniających się walorami kulturowymi, rewitalizacji, modernizacji oraz adaptacji do nowych funkcji. Znajdujące się na terenie miejscowości drogi o bitumicznej nawierzchni są utrzymywane w dość dobrym stanie. Jednak ogólny obraz wsi jest niezadowalający, tak pod względem stanu obiektów, jak i estetyki. Ważnym obiektem we wsi są instalacje ujęcia wody „Potoczek”, zaopatrującego w wodę Gminę Jerzmanowa. Infrastruktura techniczna i komunikacyjna Potoczek posiada dobrze rozwiniętą infrastruktura techniczną i komunikacyjną. Ujęcie wody „Potoczek” zlokalizowane na terenie wsi zaopatruje w wodę jej mieszkańców oraz mieszkańców sąsiedniej miejscowości Gaiki. Budynki podłączone są do sieci kanalizacji sanitarnej. Wieś zaopatrzona jest w 5 przepompowni ścieków. Ścieki trafiają do kolektora tłocznego, a następnie odprowadzone są do oczyszczalni ścieków w Jerzmanowej. Funkcjonuje stały wywóz odpadów i segregacja – kontenery na szkło i tworzywa sztuczne. Istniejący we wsi staw o pow. 2 ha spełnia zadania retencyjne. W przyszłości planowane jest podłączenie do sieci gazowej. Rozwinięta jest sieć telekomunikacyjna. W granicach sołectwa znajduje się nowo wybudowany przekaźnik telefonii komórkowej PTC Sp. z o.o. Potoczek posiada drogi gminne o nawierzchni bitumicznej, dł. 2,3 km, z połączeniem do drogi krajowej nr 3 i drogi powiatowej nr 1017. Brak jest bezpośredniego połączenia wsi z drogą woj. nr 329. We wsi znajduje jeden odcinek chodnika. Wieś ma dobre położenie komunikacyjne. Połączenia autobusowe do Głogowa, Polkowic, Legnicy zapewnia bezpośrednio z miejscowości firma „Intertrans” PKS S.A. oraz prywatni przewoźnicy. Infrastruktura społeczna Główne funkcje spełniane są w Jerzmanowej, stanowiącej centrum administracyjnousługowe gminy. Znajdują się tam: prywatna praktyka lekarza rodzinnego i stomatolog, apteka, Gminy Ośrodek Pomocy Społecznej, poczta, Gminne Centrum Informacji, Gminne Przedszkole, kościół rzymsko-katolicki (filialny parafii w Jaczowie), cmentarz komunalny. 9 Jednostki Ochotniczych Straży Pożarnych (najbliższe Potoczka) znajdują się w Jerzmanowej i Bądzowie. Edukację zapewniają Szkoła Podstawowa i Gminne Gimnazjum Publiczne (posiadają salę gimnastyczną). Dzieci z terenu gminy są dowożone autobusami. Działa Centrum Kształcenia na Odległość. Kultura: Gminny Ośrodek Kultury (realizujący również zajęcia z dziećmi i młodzieżą), Gminna Biblioteka Publiczna. W Potoczku funkcjonuje świetlica wiejska, nowy - oddany do użytkowania w 2008 r. plac zabaw dla dzieci i wymagające modernizacji boisko do piłki nożnej. Gospodarka i rolnictwo W miejscowości brak jest zakładów przemysłowych. Usługi dla ludności świadczą dwa warsztaty samochodowe oraz sklep (GS Radwanice). Dalsze perspektywy rozwoju inicjatyw gospodarczych wiążą się z dogodnym położeniem Potoczka pomiędzy dwoma dużymi ośrodkami miejskimi znajdującymi się w pobliżu. Turystyka nie posiada obecnie znaczenia gospodarczego, ale ze względu na atrakcyjne walory przyrodniczo-krajobrazowe można upatrywać w niej szansę na rozwój miejscowości. W otoczeniu Potoczka rolnictwo miało zawsze mniej intensywny charakter niż w północnej części gminy: dominują tu słabe gleby 5, 6 klasy. Uprawia się w przewadze żyto. Istnieją natomiast dobre warunki dla hodowli bydła. Południową część sołectwa (za drogą krajową nr 3) zajmują w przewadze łąki i pastwiska. W skali całego sołectwa udział powierzchni terenów rolniczych nieznacznie się zmniejsza. Gospodarkę leśną prowadzą Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Głogów). Teren sołectwa znajduje się w zasięgu eksploatowanych złóż miedzi „Sucha Górna” i „Kaźmierzów”. Infrastruktura turystyczna i rekreacyjna Przez teren sołectwa przebiega szlak rowerowy „czarny” przez Wzgórza Dalkowskie: Golowice – Gaworzyce, 33 km. Jest to szlak osiowy, posiadający powiązania z dobrze rozbudowaną siecią lokalnych i regionalnych szlaków rowerowych. W bezpośrednim sąsiedztwie sołectwa przechodzi pielgrzymkowy Szlak św. Jakuba z Gniezna przez Głogów i sanktuarium św. Jakuba w Jakubowie (4,5 km od Potoczka) do Zgorzelca (Wielkopolska Droga św. Jakuba, Dolnośląska Droga św. Jakuba). Sołectwo posiada dobre warunki i wskazania dla rozwoju turystyki i rekreacji. Wzgórza Dalkowskie były od dawna ulubionymi terenami wędrówek. Tereny Wzgórz są do tego wybitnie predysponowane. Popularne dawniej wycieczki piesze obecnie ustąpiły pierwszeństwa rowerowym. Mają one także charakter rekreacyjny i sportowy. W pobliżu Potoczka znajdują się także obiekty atrakcyjne kulturowo i historycznie: kościoły – sanktuaria w Jakubowie i Grodowcu. Imprezy cykliczne na Wzgórzach Dalkowskich, w których zasięgu znajduje się Potoczek, to coroczne rajdy konne i rowerowe. Wzgórza Dalkowskie są atrakcyjne dla celów edukacji przyrodniczej. W rezerwatach „Uroczysko Obiszów” i „Buczyna Jakubowska” utworzone zostały ścieżki edukacyjne. Baza pobytowa w sąsiedztwie sołectwa znajduje się w Bądzowie („Zespół Pałacowo-Parkowy” w Bądzowie). W samym Potoczku plan miejscowego zagospodarowania dopuszcza możliwość zagospodarowania dla celów rekreacji stawu. Planuje się budowę dalszych stawów w obrębie Gaiki – Potoczek. Ponadto zakładana jest możliwość rekreacyjnego zabudowania dawnego wyrobiska w płn.-wschodniej część wsi na np. pole biwakowe. 10 Kapitał społeczny i ludzki Położenie miejscowości u zbiegu głównych traktów komunikacyjnych oraz przy założeniu, iż utrzymają się trendy rozbudowy istniejącego osadnictwa, wskazuje na dalsze perspektywy rozwoju miejscowości i stały przyrost liczby mieszkańców. Obecna społeczność wykazuje pewne zróżnicowanie, wypływające z wieloletniego podziału na „majątek” (PGR) i „wieś”. Nie występuje pełna integracja. Młodzież z rodzin byłych pracowników PGR wykazuje relatywnie duże zainteresowanie dalszym kształceniem się, co wiąże się także ze skłonnością do migracji. Wśród mieszkańców „wsi” problem migracji wyraziście nie występuje. Głównymi źródłami zatrudnienia mieszkańców są: przemysł wydobywczy i hutnictwa rud miedzi, praca w ośrodkach miejskich Głogowa i Polkowic (różne źródła), w mniejszym stopniu – gospodarowanie na roli. Miejscem integrującym mieszkańców jest świetlica wiejska. Odbywają się tu zebrania wiejskie, działa Koło Gospodyń Wiejskich. Od niedawna przy świetlicy działa również kabaret utworzony przez młodych ludzi. Koło Gospodyń i kabaret reprezentują tutejszą społeczność na zewnątrz, podczas imprez gminnych i powiatowych. W Potoczku istnieje Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, a przy nim drużyna piłkarska „Perła” Potoczek. Aktywność społeczności w działaniach na rzecz wsi wydaje się niewielka, jednakże warte odnotowania są pojedyncze akcje (np. ufundowanie krzyża misyjnego). Mieszkańcy sołectwa podejmują solidarnie decyzje o zabieganiu u władz w konkretnych sprawach, np. przyłączenie sieci wodociągowej do głównego ujęcia, czy też budowy zaplecza socjalnego przy boisku wiejskim. 11 III. OCENA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MOCNE STRONY Korzystne położenie komunikacyjne, centralnie między miastami powiatowymi, w osi rozwojowej gminy, blisko głównych szlaków komunikacyjnych droga nr 3, nr 329 Walory położenia naturalnego: zbiorniki wodne, sąsiedztwo lasu; w otoczeniu tereny odpowiednie dla celów turystyki, rekreacji i edukacji ekologicznej. Aktualny plan zagospodarowania przestrzennego gminy i miejscowości. Dobre wyposażenie w podstawową infrastrukturę techniczną. Atrakcyjne warunki dla osadnictwa (budownictwa jednorodzinnego). Otwartość władz samorządowych na potrzeby mieszkańców gminy. 12 SŁABE STRONY Słabo rozwinięta infrastruktura społeczna (konieczność korzystania z placówek gminnych), m.in. niedostatek placówek organizujących czynne spędzanie czasu przez dzieci i młodzież. Nie w pełni rozwinięta struktura osadnicza: Brak wykształconego centrum wsi, brak wyróżniających się obiektów dziedzictwa kultury materialnej i ośrodka kultu (kościoła) - magnesów i elementów organizujących przestrzeń wsi. Relatywnie niska aktywność i niepełna integracja lokalnej społeczności (pozostałości „syndromu popegeerowskiego”). Sąsiedztwo drogi kraj. nr 3: bariera przestrzenna, uciążliwości związane z dużym natężeniem ruchu. Wstrząsy górnicze. Częściowo zdegradowana przestrzeń i obiekty we wsi. Brak urządzonego terenu zielonego. SZANSE Dostępność komunikacyjna, do nośników energetycznych i urządzeń telekomunikacyjnych. ZAGROŻENIA Znikomy areał terenów mienia gminnego, który umożliwiałby prowadzenie przez gminę inwestycji Trend rozwojowy osadnictwa w gminie jako szansa na rozwój miejscowości. Rozwój form turystyki aktywnej, rekreacji i pokrewnych, adresowanych głównie dla społeczności subregionu głogowskopolkowickiego. Pozyskiwanie środków pomocowych. Migracja i odpływ wykształconych ludzi. Kryzys globalny. Zwiększenie wśród społeczności lokalnej aktywności i postaw prospołecznych. Postępująca degradacja środowiska naturalnego, głównie terenów leśnych. Bliskość dróg nr 3 i nr 329 szansą dla rozwoju aktywności gospodarczej. Niedostateczna współpraca w organizacji przedsięwzięć na poziomach sołectwo – sąsiednie sołectwa – gmina. Rewitalizacja i adaptacja do nowych funkcji obiektów po PGR. Dotyczy również stawu (możliwość wykorzystania go jako miejsca rekreacji, imprez plenerowych, itp.). Zagrożenia wynikające ze wstrząsów górniczych i deformacji powierzchni gruntu i (strefy sejsmiczne 1 i 2 LGOM). Współpraca z pozostałymi sołectwami w organizacji wspólnych przedsięwzięć. Współpraca, pozarządowymi przedsięwzięć Brak bodźców dla przezwyciężania przez mieszkańców utrwalonego podziału na „majątek” i „wieś” i związanych z tym niekorzystnych zjawisk. Brak środków finansowych na realizację przedsięwzięć z organizacjami podczas realizacji 13 młodych, Niespójność i niestabilność przepisów prawnych. IV Planowane zadania inwestycyjne i przedsięwzięcia Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 roku w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – środki pochodzące z tego źródła są jednymi z głównych przeznaczonych na realizację zadań w miejscowościach gmin wiejskich, gmin miejsko - wiejskich, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 000 mieszkańców oraz gmin miejskich z wyłączeniem miejscowości powyżej 5 000 mieszkańców. Wnioskować o środki finansowe mogą w tym Programie zarówno gmina, instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, działająca na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jak i organizacje pozarządowe o statusie organizacji pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. O działalności pożytku publicznego i o wolnotariacie. W myśl rozporządzenia przedsięwzięcia realizowane w ramach pozyskanych środków nie mogą mieć komercyjnego charakteru, muszą służyć osiągnięciu założonych w planie i projekcie celów operacji i ich zachowaniu przez 7 lat od dnia dokonania przez agencję płatniczą płatności ostatecznej. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność Potoczka. Zgodnie z ustaleniami priorytetów odnowy i rozwoju miejscowości przedstawiono poniżej zadania inwestycyjne i przedsięwzięcia, które mieszkańcy chcieliby zrealizować w latach 2009-2016. Lista zadań nie jest zamknięta. Dynamika rozwoju w regionie, nowe możliwości pozyskiwania środków mogą być przyczyną modyfikacji bądź rozszerzenia planu działań. Niniejszy Plan nie stanowi źródła profesjonalnych opisów przedsięwzięć, nie jest również dokumentacją projektową i kosztorysową sporządzoną zgodnie z przepisami obowiązującego prawa. W Planie przedstawiono szacunkową wartość wymienionych zadań, różne źródła finansowania dla poszczególnych przedsięwzięć: środki krajowe (Budżet Gminy, Budżet Samorządu Wojewódzkiego), środki pozyskane z Unii Europejskiej czy od sponsorów. Część projektów może być realizowana w ramach współpracy partnerskiej ze stowarzyszeniami, czasem przy ich całkowitym zaangażowaniu, czy też pracy samych mieszkańców miejscowości w ramach wolnotariatu. Kierunek rozwoju: Podniesienie walorów estetycznych i atrakcyjności turystycznej miejscowości. Cel: Odnowa starych budynków we wsi Potoczek. Cel: Zapewnienie dzieciom i młodzieży miejsca edukacji i bezpiecznej zabawy. Zadanie 1. Adaptacja dawnych budynków po Państwowych Gospodarstwach Rolnych na Terenową Bazę Edukacji Ekologicznej. 14 Opis: w miejscowości pozostały budynki Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Są opuszczone, niewykorzystywane gospodarczo i wraz z upływem czasu ulegają postępującej degradacji. Obraz ten niekorzystnie wpływa na estetykę miejscowości i otoczenia, oraz stwarza niebezpieczeństwo dla mieszkańców Potoczka. Wraz ze staraniami Stowarzyszenia „Dom” z Głogowa oraz przy udziale mieszkańców powstała idea zrewitalizowania istniejących obiektów i utworzenia w niedalekiej przyszłości Gminnego Centrum aktywnej rehabilitacji, sportu, rekreacji i edukacji ekologicznej. Inwestycja ta zdecydowanie poprawi wizerunek miejscowości i umożliwi dalszy jej rozwój. Pierwszym etapem inwestycji byłaby budowa Terenowej Bazy Edukacji Ekologicznej. Stanowiłaby ona bazę dla pieszych i rowerowych wycieczek po okolicach, bazę dla organizowania zajęć edukacyjnych i prelekcji dla dzieci o różnej tematyce. Terenowa Baza Edukacji Ekologicznej ma stanowić bazę do nowatorskiej oferty edukacji ekologicznej, wypełniać brakującą lukę w systemie oświatowym, kształcić kreatywnego człowieka przy pomocy nauki i różnych form terapii. Przeznaczenie: Obiekt będzie przeznaczony głównie dla dzieci i młodzieży. Cel: Poprawa estetyki miejscowości Zadanie 2. Zagospodarowanie zielonej przestrzeni oraz stawu przeciwpożarowego w Potoczku Opis: zagospodarowanie przestrzeni zielonej poprzez wyniszczenie chwastów i nasadzeniem ozdobnych roślin wieloletnich. Pogłębienie i oczyszczenie stawu przeciwpożarowego. Wydzielenie dostępu jednostce straży pożarnej do poboru wody. Zagospodarowanie terenu wokół stawu poprzez zamontowanie ławek i koszy na śmieci oraz nasadzenie roślin ozdobnych wieloletnich. Przeznaczenie: Realizacja zadania ma służyć wszystkim mieszkańcom. Zadanie 3. Budowa i odrestaurowanie miejsc i punktów pamiątkowych Opis: na podstawie historii Potoczka i jego okolic stworzenie miejsc pamiątkowych, min. w miejscu, gdzie stał w przeszłości pałac – wraz z tablicą objaśniającą. Miejsca te stanowiłyby doskonałe atrakcje na szlaku turystycznym, który znajdowałby się na w Potoczku i jego okolicach. Przeznaczenie: Realizacja zadania służyć będzie zarówno mieszkańcom, jak i każdej odwiedzającej Potoczek osobie. Zadanie 4. Remont starego cmentarza Opis: Obecnie cmentarz jest bardzo zniszczony. Zachowało się na jego terenie wiele starych, poniemieckich grobów, które wymagają odrestaurowania. Odnowiony cmentarz mógłby stać się kolejnym przystankiem podczas wycieczek pieszych i rowerowych po terenie Potoczka i okolic. Przeznaczenie: Realizacja zadania służyć będzie zarówno mieszkańcom, jak i każdej odwiedzającej Potoczek osobie. 15 Kierunek rozwoju: Rozwój umiejętności, aktywności i zainteresowań mieszkańców Cel: Utworzenie miejsca do uprawiania sportu i rekreacji Zadanie 5. Urządzenie boiska sportowego w Potoczku wraz z zagospodarowaniem terenu wokół boiska Opis: Istniejąca płyta boiska do piłki nożnej wymaga modernizacji. Wokół boiska dobrze byłoby zamontować ławki. Przeznaczenie: Boisko będzie służyło ogółowi mieszkańców Potoczka i poprawie ogólnego wizerunku miejscowości i zdrowia mieszkańców. Zadanie 6. Budowa kortów tenisowych Opis: W pobliżu boiska sportowego wybudowanie kortu tenisowego Przeznaczenie: Korty będą służyły ogółowi mieszkańców Potoczka Zadanie 7. Budowa ścieżek rowerowych i pieszych szlaków turystycznych Opis: Z uwagi na walory przyrodnicze i krajobrazowe, historyczne miejsca pamiątkowe oraz dogodne położenie (bliskość dużych ośrodków miejskich) wybudowane szlaki turystyczne mogą stać się wyjątkową atrakcją dla organizowania wycieczek szkolnych. Możliwość stworzenia Terenowej Bazy Edukacji Ekologicznej byłaby doskonałym dopełnieniem budowy ścieżek rowerowych i szlaków turystycznych. Przeznaczenie: Ścieżki rowerowe posłużą wszystkim chętnym ludziom do korzystania z ruchu na świeżym powietrzu. Kierunek rozwoju: Podejmowanie działań zmierzających do edukacji dzieci i młodzieży. Cel: Edukacja Zadanie 8. Organizowanie zajęć dla dzieci i młodzieży. Opis: funkcjonująca świetlica wiejska w Potoczku oraz możliwość stworzenia Terenowej Bazy Edukacji Ekologicznej będą stanowiły doskonałą bazę do organizowania różnego rodzaju bezpłatnych zajęć dla dzieci. Edukacja ekologiczna, nauka języków obcych i wiele innych. Przeznaczenie: Dzieci z Potoczka i okolic. Kierunek rozwoju: Podejmowanie działań zmierzających do podniesienia standardu życia i bezpieczeństwa mieszkańców. Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców. 16 Zadanie 9. Zagospodarowanie terenu żwirowni Opis: Ze względów bezpieczeństwa oraz podniesienia atrakcyjności miejscowości należałoby zagospodarować teren żwirowni. Inwestycja objąć powinna gruntowne uporządkowanie terenu oraz jego zagospodarowanie (zieleń wieloletnia). Przeznaczenie: Realizacja zadania będzie służyła ogółowi mieszkańców miejscowości. Cel. Zapewnienie mieszkańcom bezpiecznego dojścia do domów i miejsc użyteczności publicznej. Zadanie 10. Remont i rozbudowa chodnika w miejscowości Opis: Istniejący chodnik wymaga naprawy. Biegnie tylko wzdłuż głównej drogi po jednej stronie miejscowości. Przeznaczenie: Realizacja zadania będzie służyła ogółowi mieszkańców. Szacunkowe Koszty i Harmonogram realizacji zadań Lp. Nazwa zadania dawnych 1. Adaptacja budynków po Państwowych Gospodarstwach Rolnych na Terenową Bazę Edukacji Ekologicznej (etap 1 budowy Gminnego Centrum aktywnej rehabilitacji, sportu, rekreacji i edukacji ekologicznej) Okres realizacji Szacunkowy koszt Potencjalne Odpowiedzialni źródła za realizację finansowania zadań 650 000,00 UE + Budżet NGO, Gmina Gminy 2009-2010 (realizacja całkowita projektu przewidzia na została na lata 20092019) (pozostała część projektu Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, PFRON) 60 000,00 Budżet Gmina, Gminy, mieszkańcy WFOŚiGW (szacunkowy ogólny koszt całego projektu wynosi 3 000 000,00 zł) 2009-2010 2. Zagospodarowanie zielonej przestrzeni oraz stawu przeciwpożarowego w Potoczku 20 000,00 Budżet Gminy Gmina + UE i 2011 3. Budowa odrestaurowanie miejsc i punktów pamiątkowych starego 2011-2012 4. Remont cmentarza 250 000,00 Budżet Gminy, UE 17 Gmina boiska 2011-2012 5. Urządzenie sportowego w Potoczku wraz z zagospodarowaniem terenu wokół boiska kortów 2015 6. Budowa tenisowych ścieżek 2010 7. Budowa rowerowych i pieszych szlaków turystycznych 8. Organizowanie zajęć dla 2009-2016 dzieci i młodzieży 9. Zagospodarowanie terenu żwirowni 10. Remont i rozbudowa chodnika w miejscowości 300 000,00 Budżet Gminy Gmina 150 000,00 Budżet Gminy Gmina 60 000,00 Budżet Gminy, Gmina 20 000,00 Budżet Gminy, UE Gmina, Sołtys, mieszkańcy, NGO 220 000,00 UE + Budżet Gmina, Gminy mieszkańcy 250 000,00 UE, Budżet Gmina, Gminy mieszkańcy 2015 2015 Dane przedstawione w tabel powinny być traktowane poglądowo. Koszty realizacji nie wynikają z opracowanych projektów i kosztorysów zostały oszacowane na podstawie inwestycji tego samego typu. Ze względu na wciąż zmieniające się warunki ekonomiczne będą ulegały zmianom. Przewidywane źródła finansowania nie stanowią zobowiązania dla żadnej z wymienionych stron. Wskazują jedynie potencjalne źródła finansowania, nie wykluczają możliwości pozyskania środków z innych źródeł. W realizację wymienionych działań mogą się angażować mieszkańcy miejscowości, a od ich starań zależy sukces i powodzenie w realizacji opisanych przedsięwzięć. Realizacja działań pozwoli kształtować nowe postawy społeczne wśród mieszkańców, pozwoli na aktywne spędzanie czasu wolnego, poprawi jakość życia lokalnej społeczności, poprawi estetykę miejscowości. Jako zadanie priorytetowe i do realizacji w pierwszej kolejności wybraliśmy budowę Terenowej Bazy Edukacji Ekologicznej. Stanowi ona pierwszy etap rewitalizacji dawnych budynków Państwowego Gospodarstwa Rolnego w Potoczku. Pozwoli to na znaczną poprawę estetyki Naszej miejscowości oraz przyczyni się do rozwoju edukacji wśród dzieci i młodzieży. 18 V. Realizacja Planu Odnowy Miejscowości. 1. Zasady realizacji: Plan stanowi podstawę osiągania celów rozwoju miejscowości Warunkiem koniecznym do osiągnięcia rezultatów jest aktywność i osobiste zaangażowanie mieszkańców Istnieje konieczność poszukiwania partnerów w celu realizacji zadań Do realizacji celów niezbędne jest wsparcie Gminy Niezbędna jest aktywność Rady Sołeckiej Roczne podsumowania działań i dokonań wraz z ustaleniem kolejnych etapów realizacji Planu Należy umiejętnie korzystać z doświadczeń innych miejscowości 2. Monitorowanie, ocena i modyfikacje planu: Raz w roku sprawozdanie z realizacji zadań ujętych w planie Sprawozdanie zostanie przedłożone Radzie Gminy W razie konieczności – proces aktualizacji Planu – przy zaangażowaniu mieszkańców, Rady Sołeckiej, Wójta Gminy oraz Rady Gminy 3. Komunikacja: Podmioty realizujące i zainteresowane realizacją Planu powinny mieć zapewniony dostęp do informacji na temat realizowanych zadań (w granicach obowiązujących przepisów prawnych) Mieszkańcom będą przekazywane komunikaty dotyczące realizacji zadań znajdujących się w Planie Odnowy Miejscowości Informacje na temat realizowanych zadań będą udostępniane na stronie internetowej Gminy 19
