52_Choroby_ukladu_kr..
advertisement
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Choroby układu krwionośnego Choroby układu krążenia należą do grupy chorób tzw. cywilizacyjnych. Do najważniejszych chorób tego układu zalicza się: nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, chorobę wieńcową, zawał serca, arytmię, żylaki. We wszystkich rozwiniętych krajach choroby układu krążenia zajmują czołową pozycję wśród przyczyn zgonów i inwalidztwa. Granica wieku występowania tych chorób obniża się. Cywilizacja niewątpliwie ułatwia życie, ale wpływa tez niekorzystnie na otaczające na s środowisko i na nas samych. Żyjemy w ustawicznym pośpiechu, w zagęszczonych , zadymionych, hałaśliwych miastach, oderwani od przyrody i jej regenerującego wpływu. Często także nie potrafimy odpoczywać, tak aby uspokoić i rozładować negatywne stany emocjonalne. Co to jest ciśnienie tętnicze krwi? Krew u człowieka krąży w układzie zamkniętym, jaki tworzą serce i naczynia krwionośne. Aby mogła ona płynąć w układzie krążenia, musi w nim istnieć ciśnienie. Ciśnienie tętnicze można określić, jako siłę wywieraną na ściany naczyń krwionośnych przez strumień wyrzucanej z serca krwi. Ciśnienie tętnicze krwi nie jest wartością stałą i zmienia się zależnie od fazy cyklu serca. Podczas skurczu serca, krew tłoczona jest z dużą siłą do aorty i dużych tętnic. W tym momencie ciśnienie osiąga najwyższą wartość i jest nazywane ciśnieniem skurczowym. W chwili rozkurczu serca, przed kolejnym skurczem, ciśnienie obniża się do najniższych wartości. Wysokość ciśnienia zależy wtedy od stopnia napięcia ścian tętnic i zgodnie z fazą cyklu pracy serca, nazywane jest ciśnieniem rozkurczowym. Ciśnienie tętnicze podobnie jak częstość oddechu lub częstość pracy serca ulega zmianom. Zależy to od wielu czynników. Do najważniejszych należą aktywność fizyczna i psychiczna osoby badanej oraz pora dnia. W warunkach fizjologicznych wysiłek fizyczny lub stres powodują wzrost ciśnienia. Jest ono natomiast niższe w czasie odpoczynku lub po jedzeniu. Ciśnienie jest wyższe w czasie dziennej aktywności, a obniża się podczas nocnego spoczynku. W godzinach porannych ciśnienie tętnicze wzrasta ponownie, aby przygotować organizm do pionizacji i dziennej aktywności. W warunkach spoczynku ciśnienie tętnicze dorosłego człowieka wynosi około 120/80 mm Hg. Pierwsza liczba (120) oznacza wartość ciśnienia skurczowego, a druga liczba (80) to wartość ciśnienia rozkurczowego. Jak wykonać pomiar ciśnienia krwi? Samodzielnego pomiaru ciśnienia tętniczego dokonuje się na ramieniu lub nadgarstku, w zależności od rodzaju ciśnieniomierza, który posiadamy. Pomiaru ciśnienia dokonujemy zawsze w ciszy i po chwilowym odpoczynku. Nadciśnienie tętnicze Jeżeli kilkukrotne pomiary ciśnienia tętniczego w pewnym okresie czasu przekraczają wartość 140/90 mm Hg to upoważnia to do rozpoznania nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienia nie można rozpoznać na podstawie jednorazowego pomiaru. Dopiero wartości ciśnienia uzyskane w trakcie kilku pomiarów świadczą o tym, że ciśnienie jest nieprawidłowe. Często także u osób starszych bywa, że podwyższona jest tylko jedna wartość ciśnienia, a druga pozostaje prawidłowa. Taka sytuacja również upoważnia do rozpoznania nadciśnienia. Przyczyny nadciśnienia Z uwagi na przyczyny nadciśnienie tętnicze klasyfikuje się na dwie grupy: • nadciśnienie pierwotne, które występuje najczęściej (90% przypadków). Przyjmuje się, że jest ono spowodowane oddziaływaniem na siebie kilku czynników z których głównymi są: predyspozycja genetyczna, rasa, płeć (na które nie mamy wpływu) oraz oddziaływaniem czynników środowiskowych związanych głównie z naszym stylem życia (na wiele z nich mamy wpływ). • nadciśnienie wtórne - występuje rzadziej i stanowi 10% przypadków. Nadciśnienie wtórne zwykle jest wynikiem choroby określonego narządu, albo przewlekłym przyjmowaniem niektórych preparatów. Cholesterol Często słyszy się, że cholesterol jest szkodliwym związkiem chemicznym, co nie jest prawdą. Cholesterol jest potrzebny, a nawet niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Bierze udział w tworzeniu hormonów sterydowych, kwasów żółciowych i witaminy D, jest składnikiem błon komórkowych. Szkodliwy dla organizmu ludzkiego jest tylko nadmiar tzw. „złego” cholesterolu LDL oraz niedostatek tzw. „dobrego” cholesterolu HDL. HDL i LDL Nie są to rodzaje cholesterolu, lecz nośniki odpowiedzialne za jego transport w organizmie ludzkim. HDL i LDL należą do lipoprotein: • LDL to lipoproteina o małej gęstości, nazywana powszechnie „złym” cholesterolem. Gdy jej poziom jest zbyt wysoki, to duże ilości cholesterolu odkładają się w komórkach ścian tętniczych, tworząc złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi, i w rezultacie doprowadzając do zwężenia światła naczyń krwionośnych, głównie tętnic. • HDL to lipoproteina o dużej gęstości, nazywana powszechnie „dobrym” cholesterolem. Usuwa ona cholesterol ze ścian naczyń dlatego przypisuje się jej właściwości przeciwmiażdżycowe. Za korzystny dla zdrowia uważa się wysoki poziom HDL. Miażdżyca (arterioskleroza) Polega na tworzeniu się w naczyniach krwionośnych, a szczególnie w tętnicach, zmian nazywanych płytkami miażdżycowymi. Płytki takie składają się głównie z substancji tłuszczowych a zwłaszcza cholesterolu. Płytka miażdżycowa rośnie latami zwężając światło naczynia, a tym samym utrudniając przepływ krwi. Schemat powstawania płytki miażdżycowej Przyczyny miażdżycy Na pojawienie się choroby wpływają różne czynniki. Jej rozwój bardzo przyspiesza m. in. palenie papierosów, nieodpowiedni sposób odżywiania się, otyłość, brak aktywności fizycznej, stres. Schorzenie nasilają także inne dolegliwości- cukrzyca i nadciśnienie. Pozostałe przyczyny to uwarunkowania genetyczne, wiek, zanieczyszczenie środowiska, również płeć – mężczyźni częściej zapadają na miażdżycę. Naczynia wieńcowe Serce nie jest odżywiane przez przepływającą przez niego krew, ponieważ jego grube ściany uniemożliwiają dyfuzję tlenu i substancji odżywczych do komórek. Odżywianie mięśnia sercowego możliwe jest dzięki tętnicom wieńcowym odchodzącym od początkowego odcinka aorty. Tętnice te rozgałęziają się na coraz drobniejsze tętniczki, tworząc ostatecznie sieć naczyń włosowatych, gdzie dochodzi do wymiany substancji odżywczych i gazów. Choroba wieńcowa W większości przypadków choroba wieńcowa, zwana też chorobą niedokrwienną serca, ma podłoże miażdżycowe. U osób z miażdżycą, w ścianach naczyń wieńcowych odkładają się blaszki miażdżycowe(1) (materiał tłuszczowy z krwi) wskutek czego dochodzi do znacznego zwężenia, a czasami nawet zamknięcia światła tętnic wieńcowych, spowalniając tym samym przepływ krwi (2) i ograniczając powoli jej dopływ do mięśnia sercowego. Czynniki ryzyka choroby wieńcowej: • wiek - wraz z wiekiem rośnie ryzyko zachorowania • płeć - częściej chorują mężczyźni • palenie tytoniu • siedzący tryb życia • podniesiony poziom cholesterolu • nadciśnienie tętnicze • cukrzyca • otyłość Leczenie choroby wieńcowej W leczeniu choroby wieńcowej stosuje się różne leki, np. nitroglicerynę oraz zabiegi chirurgiczne. Należą do nich: zabieg wszczepienia bypassów oraz angioplastyka. Bypassy (sztuczne naczynia) – umożliwiają stworzenie połączenia omijającego zablokowane miejsce. 1 – tętnica wieńcowa 2 – blaszka miażdżycowa 3 – balon 4 – balon napełniony powietrzem 5 – poszerzona tętnica Angioplastyka wieńcowa polega na wprowadzeniu balonu do zwężonego odcinka tętnicy wieńcowej przez tętnicę biegnącą w pachwinie albo na ramieniu. Napełnienie balonu w zwężonym miejscu "rozgniata" nagromadzone tam substancje i wciska je w ścianę tętnicy. Po usunięciu balonu w tętnicy powraca prawidłowy przepływ krwi. Zawał serca Zawał serca jest nazywany często atakiem serca. Podczas zawału część mięśnia serca umiera. Jego przyczyną przeważnie jest zakrzep w tętnicy wieńcowej, do którego doszło w miejscu gromadzenia się substancji tłuszczowych (blaszki miażdżycowej). Zamyka on światło tętnicy wieńcowej, co pozbawia tkanki sercowe niezbędnego dla życia tlenu. W ciągu kilku minut od zablokowania tętnicy wieńcowej mięsień zaczyna obumierać. Zawałowi towarzyszy silny ból w klatce piersiowej. Najważniejszą zasadą postępowania w zawale serca jest natychmiastowe przewiezienie do szpitala i leczenie na oddziale kardiologicznym. Zawał serca 1 – tętnica wieńcowa 2 – gałąź tętnicy zamkniętej przez skrzep 3 – część mięśnia serca pozbawiona dopływu krwi Udar mózgu Udar niedokrwienny mózgu - udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającym przepływem krwi przez dany obszar mózgu. Do zamknięcia tętnicy może doprowadzić zakrzep powstały w miejscu niedrożności lub materiał zatorowy, który przemieścił się do naczynia mózgowego. Arytmia To zaburzenie rytmu serca. Najczęściej arytmię odczuwa się jako kołatanie serca. W większości przypadków odczucie to towarzyszy zaburzeniom niegroźnym, ale czasami wymaga szczegółowych badań. Arytmia serca powstaje wskutek zaburzonego wytwarzania i przewodzenia impulsów elektrycznych przez odpowiednio wyspecjalizowane komórki znajdujące się w sercu. Przejawia się ona nierównymi odstępami czasowymi pomiędzy kolejnymi uderzeniami serca lub okresami nagłego przyśpieszenia lub zwolnienia rytmu serca. Arytmię można leczyć m.in. operacyjnie przez wszczepienie sztucznych, elektrycznych rozruszników serca. Żylaki To pogrubione, poskręcane i zmienione chorobowo odcinki żył. Wśród rodzajów choroby wyróżnia się żylaki kończyn dolnych i górnych, żylaki powrózka nasiennego, przełyku i hemoroidy. Żylaki kończyn dolnych to pogrubione, poskręcane i zmienione chorobowo odcinki żył powierzchownych, wyczuwalne pod skórą i widoczne przez skórę jako nabrzmiałe powrózki, ewentualnie guzki. Przyczyną choroby jest genetyczna lub nabyta niewydolność zastawek żył powierzchownych, skutkiem czego jest upośledzenie odpływu krwi, zastój żylny i wzrost ciśnienia w naczyniach powierzchownych, co sprawia że wiotkie ściany żył ulegają odkształceniu. LITERATURTA • • • • Lewiński W. i inni, 2006. Biologia 1. Operon, Gdynia Wiśniewski H, 1998. Biologia. Agmen, Warszawa Gołda w., Wardas J., 1994. Biologia. Nowa Era, Warszawa Strony www: - http://www.nadcisnienie.org.pl/ - http://www.medserwis.pl/ - http://www.jestemchory.pl/
