PRACA, MOC, ENERGIA Praca jest to iloczyn wartości działającej siły i drogi przebytej przez ciało, gdy kierunek siły jest równoległy do kierunku przesunięcia. W=F.s [dżul W – praca [ J ] J = N . m] F=W:s F – siła [ N ] s=W:F s – droga [ m ] Moc informuje nas jak szybko dana praca jest wykonywana. P=W:t [wat W = J : s] P – moc [ W ] W=P.t W – praca [ J ] t=W:P t – czas [ s ] Energia opisuje stan fizyczny ciała i występuje w wielu formach. Ciało może zmienić swój stan energetyczny, przekazując część energii w formie pracy lub ciepła. ΔE=W zużyta energia = pracy wykonywanej kosztem energii Energia potencjalna ciężkości jest to energia każdego układu ciał oddziałujących wzajemnie siłami grawitacji. Ep = m.g.h m – masa [ kg ] g – przyspieszenie ziemskie [ m/s2 ] h – wysokość [ m ] Energia potencjalna sprężystości jest to energia mechaniczna ciał oddziałujących siłami sprężystości. Energia kinetyczna jest to energia każdego ciała, które jest w ruchu. v – prędkość [m/s] m – masa [kg] Zasada zachowania energii. W izolowanym układzie suma wszystkich rodzajów energii jest stała. Może zachodzić przemiana jednego rodzaju energii w drugi lub przechodzić z jednego układu ciał w drugi. Zgodnie z tą zasadą podczas swobodnego spadku energia potencjalna, którą ciało posiada na wysokości h jest równa energii kinetycznej ciała tuż nad powierzchnią ziemi. m.g.h = Energia wewnętrzna to suma wszystkich rodzajów energii cząsteczek danego ciała. Pierwsza zasada termodynamiki. Zmiana energii wewnętrznej (ΔE) ciała lub układu ciał jest równa sumie dostarczonego ciepła (Q) i pracy (W) wykonanej nad ciałem przez siły zewnętrzne. ΔE = Q + W Sposoby przekazywania energii: przewodnictwo cieplne polega na przekazywaniu energii (poprzez zderzenia cząsteczek) z ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze, podczas gdy te ciała stykają się z sobą, konwekcja polega na unoszeniu się do góry cząsteczek ogrzanych ciał, promieniowanie to przekazywanie energii od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze, do którego nie jest potrzebny żaden ośrodek materialny. Ciepło może być dostarczone lub odebrane z układu ciał. Ilość ciepła obliczamy ze wzoru: Q = cw . m . ΔT cw - ciepło właściwe [J/kg.K ] m – masa ciała [ kg ] ΔT – zmiana (przyrost) temperatury [˚C] Ciepło właściwe ciała to ilość ciepła, która jest potrzebna do zmiany temperatury ciała o masie 1 kg o 1˚C lub o 1 K. Ciepło właściwe jest charakterystyczne dla danego rodzaju substancji. Jednostką ciepła właściwego jest: J/kg.K Ciepło właściwe wody wynosi: 4200 J/kg.K Ciepło topnienia jest to ilość ciepła pobrana z otoczenia do zamiany 1 kg ciała stałego w ciecz w stałej temperaturze, równej temperaturze topnienia tej substancji. Ciepło krzepnięcia jest to ilość ciepła, która została oddana do otoczenia podczas zamiany 1 kg cieczy w ciało stałe w stałej temperaturze, równej temperaturze krzepnięcia tej substancji. Dla tej samej substancji temperatura topnienia i temperatura krzepnięcia są takie same. Oznacza to, że: ct = ck Ciepło parowania jest to ilość ciepła pobrana z otoczenia do zamiany 1 kg cieczy w parę w stałej temperaturze równej, temperaturze wrzenia tej substancji. Ciepło skraplania jest to ilość ciepła, która została oddana do otoczenia podczas zamiany 1 kg pary w ciecz w stałej temperaturze, równej temperaturze skraplania tej substancji. Dla tej samej substancji temperatura wrzenia i temperatura skraplania są takie same. Oznacza to, że: cp = cs Ciepło topnienia, krzepnięcia, parowania i skraplania mają taką samą jednostkę: J/kg Bilans cieplny – Gdy zetkniemy ze sobą dwa ciała o różnych temperaturach T1 i T2, to zachodzi pomiędzy nimi wymiana ciepła Q tak długo, aż temperatury wszystkich ciał się wyrównają (T3). ciepło oddane (stracone) = ciepło pobrane c1 . m1.(T1 – T3) = c2 . m2.(T3 – T2) Małgorzata Budzik