Na tropie tarninowych smaków - prezentacja multimedialna
advertisement
„Na tropie tarninowych smaków” Tarnina w herbie Współczesność i dzieje naszej gminy wiążą się z rośliną, która znalazła się w herbie Tarnowa Opolskiego. Zwyczajny powszechnie występujący na tym terenie krzew, bliski krewny śliwy nie tylko dał swą nazwę miejscowości lecz stanowił i nadal stanowi ważny element miejscowej historii. Z tarninowymi zaroślami związana jest opowieść o Księżym Dole. To miejsce w tarnowskich lasach, gdzie podczas wojny trzydziestoletniej ludność wraz ze swoim proboszczem znalazła schronienie przed wielokrotnie plądrującymi okolice najeźdźcami. Owoce tarniny miały wówczas ochronić uciekinierów od głodu, a gęste cierniste krzaki maskowały miejsce ukrycia. W legendzie różnych krajów tarnina pojawia się także jako krzew chroniący przed czarami. Z drugiej strony uważano cierniste tarninowe gałązki za przeklęte, gdyż to właśnie z nich miała jakoby być zrobiona korona cierniowa Chrystusa. Legenda głosi, że mimo to krzew zwinął swe ciernie, by nie kaleczyły skroni Jezusa. W magiczne właściwości tarniny dawniej wierzono dość powszechnie. Ogólnie roślina ta miała być ochroną przed różnego rodzaju złem. Była także krzewem wróżebnym. Świadczą o tym przysłowia: „ Dopiero gdy zakwitnie cierniak, zima ostatecznie opuści kraj”, „Jeśli kwiat tarniny obrodzi, obrodzi i wino jesienią”, „Bogactwo kwiatów tarniny na wiosnę, wiele urodzeń w ciągu roku”. Tarnina w przyrodzie Śliwa tarnina – to niewysoki krzew wyrastający do trzech metrów. Należy do rodziny różowatych. Tak jak w całej Polsce i w naszej gminie roślinę można spotkać w środowisku naturalnym na skrajach lasu, na polach, brzegach rzek i łąkach. Tarnina ma małe wymagania glebowe, jednak najlepiej rozwija się na podłożu z dużą zawartością wapnia. Może rosnąć w półcieniu, jednak preferuje stanowiska nasłonecznione – przy niedostatecznej ilości światła nie owocuje. Jest odporna na suszę i mróz. Białe niewielkie kwiaty pojawiają się na krzewie jeszcze przed rozwinięciem małych owalnych liści. Kwitnie niezwykle obficie, choć krótko, w kwietniu i maju. Kwiaty są wonne i wydzielają obfity nektar wabiąc różne owady. Tarnina owocuje od października do grudnia wytwarzając kuliste pestkowce o ciemno niebieskiej skórce (przypominające nieco duże borówki). Tarki są jadalne lecz mają kwaśny ostry smak. Dopiero po pierwszych mrozach stają się smaczniejsze i delikatniejsze. Pestek tarniny nie wykorzystuje się do celów kulinarnych. Zawarte w nich substancje są toksyczne i mogą spowodować zatrucie. - Trasa rowerowa po najbardziej atrakcyjnych zakątkach gminy Tarnów Opolski, • największe skupiska tarniny na terenie gminy W każdej miejscowości na terenie gminy Tarnów Opolski występują skupiska tarninowych zarośli. Przede wszystkim są to miejsca tj. obrzeża lasu, brzegi strumieni i zbiorników wodnych. Liczne kępy tarniny rosną po obu stronach linii kolejowej Opole – Strzelce Opolskie oraz wzdłuż drogi krajowej 94. Kwitnące tarniny wczesną wiosną Zarośla tarniny latem Gąszcz tarninowy a w stanie bezlistnym Tarnów Opolski: wzdłuż szlaku pieszo rowerowego za boiskiem sportowym, od skrzyżowania ul. Nowej z drogą leśną w kierunku torów. Od skrzyżowania ul. Klimasa z drogą krajową w kierunku Raszowej na obrzeżu lasu z prawej strony. Na przedłużeniu ul. Leśnej w kierunku Nakła, po lewej stronie obrzeża lasu. Kosorowice: ul. Leśna (początek szlaku Św. Jakuba), na odcinku Rajskiej Drogi od mostka do torów kolejowych. Od przejazdu kolejowego na trakcie leśnym w kierunku Miedzianej i Przywór. Nad rowami odprowadzającymi wodę. Przywory: wzdłuż szlaku rowerowego w kierunku Maliny oraz na brzegu lasu i okolicznych polach w kierunku hodowli pstrągów. Walidrogi: na drodze od Nakła do Walidróg. Od skrzyżowania drogi krajowej z linią leśną , przed Walidrogami, w kierunku starego młyna (stanowiska na obrzeżu lasu oraz w polu). Kąty Opolskie: nad rowami melioracyjnymi, bok od ulicy Odrzańskiej, na wałach oraz wyrobiskach po żwirowni (kople). Walory uzytkowe tarniny Tarnina ma duże znaczenie jako element ekosystemu. Oprócz pożytku przynoszonego człowiekowi stanowi pokarm dla zwierząt. Jej kolczaste gałązki stanowią skuteczną ochronę przed drapieżnikami dla bażantów i kuropatw oraz gniazdujących w jej koronie ptaków śpiewających. Wycinanie kęp tarniny przynosi dużą szkodę ekologiczną i przyrodniczą. Ze względu na swoje walory i łatwość pielęgnacji może być nasadzana jako krzew użytkowy. Jej zwarte zarośla doskonale nadają się do tworzenia żywopłotów. •W sadownictwie tarnina wykorzystywana jest w postaci naturalnej, a także jako podkładka do szczepień. W hodowli roślin przez skrzyżowanie tworzy się odmiany śliw uprawnych o szczególnej odporności. Ze względu na wyjątkową twardość tarninowego drewna produkuje się z niego laski. •Dawniej służyło także do sporządzania raków. •Wiązki tarniny wykorzystywane są do budowania tężni solankowych. Kora tego krzewu jest dobrym źródłem tanin potrzebnych przy garbarskiej obróbce skór. W średniowieczu wytwarzano z niej atrament. Ze względu na dużą twardość drewna, tarnina jest doskonałym materiałem do produkcji lasek. Wiązki tarniny są podstawowym materiałem do budowy tężni solankowych, wypełniając konstrukcję i służąc do tworzenia aerozolu z solanki. Do wykorzystania kulinarnego przeznaczone są owoce świeże. Po przemrożeniu należy je szybko przetworzyć. Można je także długo przechowywać w stanie zamrożonym. Innym sposobem przechowywania jest ich suszenie. Należy to czynić bardzo ostrożnie. Można świeże tarki rozsypać cieką warstwą na płótnie lub papierze i suszyć w pomieszczeniu ciepłym i przewiewnym ( np.. na strychu). Bardzo dobrze do tego rodzaju obróbki nadają się specjalne suszarki do grzybów, owoców i warzyw. Możliwe jest także suszenie w piekarniku. Wymaga to jednak ostrożności i cierpliwości. Należy stosować temperatury 50 – 89 stopni i uchylić drzwiczki piekarnika. Zdrowotne znaczenie tarniny W kosmetyce miąższ z owoców służy do sporządzania maseczek ściągających. W XIX wieku owoców tarniny używano do zatrzymania procesu psucia się (octowienia) wina, a kory jako skutecznej substancji przedłużającej świeżość serów. Przeciwbakteryjne właściwości owoców i kory tarniny znalazły zastosowanie w medycynie. Od starożytności wykorzystywano ich przeciwzapalne i regulujące układ trawienny działanie. Stosowane były jako napary do picia oraz płukania. Kwiatom tej rośliny przypisuje się właściwości słabo przeczyszczające, wykrztuśne, napotne i moczopędne. Oprócz herbatek z kwiatostanu rośliny używano także suszonych liści. Miąższ owoców jest ceniony ze względu na walory odżywcze, aromat i smak (po przemrożeniu). Są bogate w witaminę C, flawonoidy i kwasy organiczne i sterole. Mają bardzo niską kaloryczność. Walory kulinarne tarniny Chociaż na terenie regionu zachowała się pamięć o kulinarnym wykorzystaniu w przeszłości owocu tarniny, nie istnieją przepisy na potrawy z jej użyciem. Wiemy, że można z nich robić kompoty, konfitury, wina, nalewki, soki, syropy. Połączone z innymi owocami, warzywami oraz stosowane jako dodatek do potraw nadają im delikatny aromat i pikantny smak. Z niedojrzałych owoców można przyrządzać marynaty w occie. Projekt „Na tropie tarninowych smaków” powstał z myślą o ponownym wprowadzeniu tej cennej rośliny do lokalnej kuchni. Zachęcając do twórczych poszukiwań, życzymy uczestnikom warsztatów wiele inwencji i powodzenia w tworzeniu oryginalnych przepisów. Gotujmy zdrowo i smacznie, wykorzystując dary natury!
