Uwagi-Autyzm-Polska, Fundacja SYNAPSIS

Warszawa 04.05.2015r.
Ministerstwo
Edukacji Narodowej
00-918 Warszawa
Al. Szucha 25
Porozumienie AUTYZM-POLSKA
Fundacja SYNAPSIS
02-085 Warszawa
ul. Ondraszka 3
Stanowisko Fundacji SYNAPSIS i Porozumienia AUTYZM-POLSKA
w sprawie projektu z dnia 8 kwietnia 2015r. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie
warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci niepełnosprawnych,
niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
W odpowiedzi na pismo Ministerstwa Edukacji Narodowej, Fundacja SYNAPSIS jako
przewodniczący Porozumienia AUTYZM-POLSKA, zrzeszającego blisko 60 organizacji z całej
Polski działających na rzecz osób dotkniętych autyzmem i ich rodzin, przedstawia następujące
uwagi do powyższego projektu:
1. W § 2 ust. 1 punkt 16
Zamiast proponowanego brzmienia: „ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z
upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem
umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki:.”
wnioskujemy o nadanie brzmienia
„ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu
głębokim, dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami
sprzężonymi, w tym dzieciom z autyzmem do ukończenia piątego roku życia, u których stwierdzono
ponadto zaburzenia o charakterze opóźnień rozwojowych, realizację etapu wychowania
przedszkolnego, w tym rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku
nauki:
W naszej ocenie niezbędne jest również dokonanie analogicznych zmian w brzmieniu par. 36 pkt. 1
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r.w sprawie rodzajów i
szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych
placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w
tych placówkach (Dz. U. 2011 nr 109 poz. 631)
1
2. W § 6.ust. 2 dodanie pkt. 2 w brzmieniu:
„2) możliwości rozpoczęcia procesu nauki języka obcego na etapie przedszkolnym u ucznia z
autyzmem lub ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia o charakterze opóźnień rozwojowych,”
I odpowiednia zmiana numeracji pozostałych punktów
3. W §6. punkt 5. proponujemy nadanie punktowi 5 brzmienia:
„5. Program opracowuje się na okres jednego roku. Program opracowuje się w terminie:
1) 30 dni od dnia….. (jak w projekcie)
2) 30 dni od rozpoczęcia roku szkolnego”
UZASADNIENIE
Ad. 1.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011 r. w
sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci i
młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za
pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz. U. 2011 nr 109 poz. 631) ośrodkami umożliwiającymi
dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i
młodzieży z upośledzeniem umysłowym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację
obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, są
ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze.
Wprowadzenie zapisu dot. etapu przedszkolnego
dla uczniów z autyzmem i sprzężoną
niepełnosprawnością w ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych jest niezbędne, ponieważ
właśnie w takich placówkach możliwe jest objęcie małych dzieci specjalistycznym indywidualnym
wsparciem, a po zakończeniu tego etapu kontynuowanie go w tej samej placówce lub w innej,
bardziej adekwatnej do potrzeb dziecka.
Natomiast zgodnie z ust 2 powołanego wyżej artykułu, wychowankami ośrodków rewalidacyjnowychowawczych mogą być dzieci i młodzież w wieku od 3 do 25 roku życia.
Zatem dzieci w wieku od 3 do co najmniej 5 roku życia nie spełniają obowiązku szkolnego, tylko
etap wychowania przedszkolnego. Istnieje zatem konieczność usunięcia tej sprzeczności.
Dodatkowo podkreślić należy, że szczególnego opisania wymaga sytuacja dzieci z autyzmem w
wieku do lat 5. W wieku do 5 roku życia bardzo trudno jest stwierdzić u dziecka fakt i stopień
niepełnosprawności intelektualnej. W przypadku dzieci z zaburzeniami komunikacji, a takie są
dominujące u dzieci z autyzmem – stwierdzenie niepełnosprawności intelektualnej i jej stopnia jest
niemożliwe i sprzeczne z zasadami diagnozowania i orzekania dzieci. W rezultacie w orzeczeniach
o potrzebie kształcenia specjalnego małych dzieci z autyzmem, zamieszczane są różne opisy,
dotyczące zaburzeń, w późniejszych latach diagnozowanych wprost jako upośledzenie umysłowe :
„opóźnienie rozwoju psychoruchowego”, „opóźnienie rozwoju” „funkcjonowanie na poziomie
upośledzenia umysłowego” i szereg innych. W rezultacie brak pojęcia używanego w przepisach
2
„upośledzenie umysłowe” może być podstawą kwestionowania zasadności przebywania dzieci z
autyzmem w OREW mimo, że u dziecka występuje upośledzenie umysłowe sprzężone z autyzmem.
Brak tego zapisu może pozbawiać dzieci z autyzmem dostępu do najwłaściwszego dla nich rodzaju
placówki.
Ad. 2.
Problem nauki elementów języka obcego w przedszkolu wymaga indywidualnego podejścia do
uczniów i oceny ich możliwości. Jak wskazano wyżej, w wieku do 5 roku życia bardzo trudno jest
stwierdzić u dziecka stopień upośledzenia umysłowego. W przypadku dzieci z zaburzeniami
komunikacji, a takie są dominujące u dzieci z autyzmem – stwierdzenie niepełnosprawności
intelektualnej i jej stopnia jest niemożliwe i sprzeczne z obowiązującymi standardami.
Dlatego małe dzieci z autyzmem i małe dzieci z niepełnosprawnością intelektualną nie będą
korzystały ze zwolnień z nauki języka na podstawie orzeczonego upośledzenia umysłowegfo w
stopniu umiarkowanym i znacznym. Jednak tym uczniom nauka języka obcego nie tylko nie
przyniesie korzyści, ale może poważnie zaszkodzić.
Poniżej cytat z pisma jednego z przedszkoli dla dzieci z autyzmem:
„(….) zebrałyśmy z koleżankami z przedszkola informacje w kontekście terapeutycznym, dlaczego
uważamy, że wprowadzenie obowiązkowego nauczania języka angielskiego w naszym przedszkolu
byłoby złe:
- około 50% naszych dzieci w ogóle nie mówi ( w tym także dzieci 5-6-7 letnie, których dotyczy ta
ustawa), natomiast większość dzieci, które mówią mają problemy rozwojowe w zakresie
posługiwania się językiem (opóźniony jest rozwój mowy, występuje nieprawidłowa artykulacja,
nieprawidłowa gramatyka)
- te dzieci, które używają języka mówionego bardzo często nie wykorzystują go do komunikowania
się;
- dzieci często nie rozumieją języka polskiego mówionego, wprowadzenie im kolejnego języka
prowadziłoby do dezorganizacji, chaosu oraz poczucia lęku, co w konsekwencji może prowadzić do
wystąpienia zachowań trudnych u dzieci;
- dzieci z autyzmem mają zaburzony proces uczenia się, trudności z przyswajaniem nowych
umiejętności, trudności z naśladownictwem (będącym podstawą uczenia się);
- u dzieci 5-8 letnich będących w przedszkolach terapeutycznych, które w perspektywie mają zaraz
zmianę placówki, największy nacisk kładzie się na naukę samodzielności, samoobsługę,
komunikowanie własnych potrzeb, podstawowe umiejętności z zakresu rozwoju społecznego, które
pozwolą im funkcjonować w grupie. wprowadzenie języka angielskiego w tym momencie dzieciom
nie będzie miało żadnej funkcji;
- praca z dziećmi z autyzmem jest na tyle specyficzna, że terapia oraz nauka podstawowych
umiejętności przedszkolnych różni się zdecydowanie w swojej formie od typowych zajęć w
przedszkolu masowym, państwowym dla dzieci zdrowych (dzieci z autyzmem mają dłuższy czas
przetwarzania i wyszukiwania informacji, odnajdywania odpowiednich słów, uczą się poprzez
skojarzenia, mają trudności z generalizacją i tworzeniem pojęć).
- w naszym przedszkolu zależy nam na tym, aby dzieci komunikowały się intencjonalnie,
spontanicznie i w sposób zrozumiały dla otoczenia. Pracujemy nad wykorzystaniem AAC- wymóg
nauki angielskiego zaburzy i opóźni proces wprowadzania naszym dzieciom wspierających metod
komunikowania się.”
3
W świetle tych doświadczeń proponowana zmiana jest w pełni uzasadniona.
Ad. 3. Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny nie może być przygotowywany na okres
dłuższy niż 1 rok, ponieważ nie można z góry przewidzieć, w jakim tempie będzie przebiegał rozwój
i jakie pojawią się problemy. Zasadność opracowania programu na okres jednego roku szkolnego
wynika również z §6 ust 9 projektu rozporządzenia „ Zespół nie rzadziej niż raz w roku szkolnym
dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia uwzględniając
ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi……” Po dokonaniu
okresowej ( rocznej) wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania opracowywany jest
nowy Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny dostosowany do aktualnych możliwości i
potrzeb dziecka.
Z poważaniem
Mec. Maria Jankowska
Michał Wroniszewski
Rzecznik Praw Osób z Autyzmem
Specjalista psychiatra
przy Fundacji SYNAPSIS
Prezes Fundacji SYNAPSIS
z pełnomocnictwem
Przewodniczący Rady
Porozumienia AUTYZM-POLSKA
Porozumienia AUTYZM – POLSKA
4