D-III-2-03

Przedmiot: Wykład monograficzny XX w.
Niepodległościowe dążenia narodów Europy 1914-1918
Kod ECTS: 08.3-xxxx-140
Punkty ECTS: 1
Rodzaj studiów: studia stacjonarne I stopnia, rok III, sem 1
Liczba godzin: 24
Prowadzący: dr hab. prof. UP Andrzej Essen
Rodzaj zajęć: wykład
Forma zaliczenia: zaliczenie
Wykaz tematów:
1. Zmiany układu sił w Europie 1870-1914.
2. Mocarstwa europejskie: potencjały ekonomiczne i militarne, cele polityczne, plany
wojenne.
3. Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie.
4. Programy polityczne: polski, czeski, południowosłowiański, rumuński, bałtycki.
5. Wybuch wojny: pierwsze inicjatywy niepodległościowe, sprawa polska w latach 19141916
6. Etapy realizacji koncepcji jugosłowiańskiej. Panserbizm. Stosunek Chorwatów do
planów przebudowy Monarchii Austro-Węgierskiej w 1916 r.
7. Ewolucja „sprawy czeskiej” w latach 1916-1917. Narody bałtyckie - autonomia czy
niepodległość.
8. Zmiana układu sił w 1917 roku w Europie Środkowo-Wschodniej. Rewolucja lutowa i
pucz bolszewicki w Rosji
9. Konkretyzacja celów wojennych mocarstw w latach 1917-1918. Amerykańskie plany
pokojowe.
10. Sytuacja Austro-Węgier w 1917 roku. Kryzys wewnętrzny, tendencje odśrodkowe.
11. Współpraca „narodów uciśnionych” pod koniec I wojny światowej.
12. Europa powojenna w koncepcjach politycznych przywódców Ententy w 1918 roku.
D III 2-03
1
Temat zajęć:
Zmiany układu sił w Europie 1870-1914
Zakres tematyczny
- zjednoczenie Niemiec – zachwianie równowagi europejskiej
- powstanie bloków polityczno-militarnych w Europie
- konflikty międzynarodowe
Literatura podstawowa:
Bartlett Ch., Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach
1880-1990, Wrocław 1997
Lp. 1
Buszko J., Doboszewscy A i R., Smoleń M., Wielka historia świata, T. X, Świat od Wiosny
Ludów do I wojny światowej, Kraków 2006
Literatura pomocnicza:
Kennedy P., Mocarstwa Świata. Narodziny – rozkwit – upadek. Przemiany gospodarcze i
konflikty zbrojne 1500-2000. Warszawa 1994
Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996
Temat zajęć:
Mocarstwa europejskie: potencjały ekonomiczne i militarne, cele polityczne, plany
wojenne.
Zakres tematyczny:
- państwa Trójprzymierza,
- państwa Trójporozumienia
- Stany Zjednoczone, Japonia
Literatura podstawowa:
Bartlett Ch., Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach
1880-1990, Wrocław 1997
Lp. 2
Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996
Literatura pomocnicza:
Buszko J., Doboszewscy A i R., Smoleń M., Wielka historia świata, T. X, Świat od Wiosny
Ludów do I wojny światowej, Kraków 2006
Kennedy P., Mocarstwa Świata. Narodziny – rozkwit – upadek. Przemiany gospodarcze i
konflikty zbrojne 1500-2000. Warszawa 1994
Lubbe A., Dominacja i współzależność. Ekonomiczne podstawy Pax Britannica i Pax
Americana, Warszawa 1994
Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009
D III 2-03
2
Temat zajęć:
Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie.
Zakres tematyczny:
- struktura ludności państw Europy
- państwa wielonarodowe Rosja, Austro-Węgry, Turcja
- narody zależne i mniejszości narodowe w państwach europejskich
- ustawodawstwo
Literatura podstawowa:
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Lp. 3
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej,
Warszawa 1992
Literatura pomocnicza:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Chlebowczyk J., O prawie do bytu małych i młodych narodów, Warszawa-Kraków 1983
Eberhardt E., Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie ŚrodkowoWschodniej w XX w., Warszawa 1996
Gellner E., Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991
Temat zajęć:
Programy polityczne: polski, czeski, południowosłowiański, rumuński, bałtycki.
Zakres tematyczny:
- idee niepodległościowe
- koncepcje przebudowy Austro-Węgier
- autonomia – niepodległość
Lp. 4
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Chlebowczyk J., O prawie do bytu małych i młodych narodów, Warszawa-Kraków 1983
Literatura pomocnicza:
Eberhardt E., Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie ŚrodkowoWschodniej w XX w., Warszawa 1996
Gellner E., Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991
D III 2-03
3
Temat zajęć:
Wybuch wojny: pierwsze inicjatywy niepodległościowe. Sprawa polska w latach
1914-1916
Zakres tematyczny:
- cele wojenne mocarstw
- problem południowosłowiański w 1914-1915 r.
- kwestia polska w latach1914 -1916 r. - aktywiści i pasywiści. (Rosja i mocarstwa
centralne)
Literatura podstawowa:
Buszko J., Doboszewscy A i R., Smoleń M., Wielka historia świata, T. X, Świat od Wiosny
Ludów do I wojny światowej, Kraków 2006
Lp. 5
Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Literatura pomocnicza:
Bartlett Ch., Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach
1880-1990, Wrocław 1997
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa. Warszawa 1988
Gilbert M., Pierwsza wojna światowa, Poznań 2003
Kennedy P., Mocarstwa Świata. Narodziny – rozkwit – upadek. Przemiany gospodarcze i
konflikty zbrojne 1500-2000. Warszawa 1994
Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa 1978
Temat zajęć:
Etapy realizacji koncepcji jugosłowiańskiej.
Zakres tematyczny:
- panserbizm
- Chorwaci a plany przebudowy Austro-Węgier w 1916 r.
- Włochy a kwestia jugosłowiańska
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Lp. 6
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej,
Warszawa 1992
D III 2-03
4
Temat zajęć:
Ewolucja „sprawy czeskiej” w latach 1916-1917. Narody bałtyckie - autonomia czy
niepodległość?
Zakres tematyczny:
- Rosja a sprawa czeska do końca 1917 r.
- polityka Zachodu w sprawie czeskiej 1916-1917
- koncepcja budowy państwa czechosłowackiego T. G. Masaryka
- obszar nadbałtycki w polityce niemieckiej po 1914 -1918.
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Lp. 7
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Literatura pomocnicza:
Eberhardt E., Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie ŚrodkowoWschodniej w XX w., Warszawa 1996
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej,
Warszawa 1992
Temat zajęć:
Zmiana układu sił w 1917 roku w Europie Środkowo-Wschodniej. Rewolucja lutowa
i pucz bolszewicki w Rosji
Zakres tematyczny:
- Rewolucja lutowa w Rosji
- Koncepcje rozwiązania sprawy narodowościowej w Rosji II-XI 1917
- czechosłowackie i polskie formacje zbrojne w Rosji
- 1918 - pokój na wschodzie
Literatura podstawowa:
Bazylow L., Dzieje Rosji 1801-1917, Warszawa 1967
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Lp. 8
Rosja w pierwszej wojnie światowej i rewolucji lutowej, (red. L. Bazylow), Warszawa 1877
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Eberhardt E., Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie ŚrodkowoWschodniej w XX w., Warszawa 1996
Mędrzecki W., Niemiecka interwencja militarna na Ukrainie w 1918 r., Warszawa 2000
Pipes R. Rewolucja rosyjska, Warszawa 1994
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej,
Warszawa 1992
D III 2-03
5
Lp. 9
Temat zajęć:
Konkretyzacja celów wojennych mocarstw w latach 1917-1918. Amerykańskie plany
pokojowe.
Zakres tematyczny:
- niemieckie plany zakończenia wojny .
- cele wojenne aliantów w latach 1917-1918
- początek wojny domowej w Rosji
-
14 punktów Wilsona
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Pułaski M., Z dziejów genezy "Europy wersalskiej". Współpraca Słowian zachodnich
i południowych w ostatnim etapie I wojny światowej. Wrocław 1974
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Carroll W. H., Narodziny i upadek rewolucji komunistycznej, Kąty Wrocławskie 2008
Wędrowski J. R. Stany Zjednoczone a odrodzenie Polski. Polityka Stanów Zjednoczonych
wobec sprawy polskiej i Polskio w latach 1916-1919. Wrocław 1980
Lp. 10 Temat zajęć:
Sytuacja Austro-Węgier w 1917 roku. Kryzys wewnętrzny, tendencje odśrodkowe.
Zakres tematyczny:
- kryzys Austro-Węgier
- układ o wojskowym i celnym związku Niemiec i Austro-Węgier
- próby separatystycznego pokoju z Ententą i ich fiasko
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 1992
D III 2-03
6
Lp. 11 Temat zajęć:
Współpraca „narodów uciśnionych” pod koniec I wojny światowej.
Zakres tematyczny:
- aktywizacja emigracji czechosłowackiej, polskiej i jugosłowiańskiej na zachodzie
- cele ruchów niepodległościowych
-
kongres narodów uciskanych w Rzymie IV 1918
Literatura podstawowa:
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Pułaski M., Z dziejów genezy "Europy wersalskiej". Współpraca Słowian zachodnich
i południowych w ostatnim etapie I wojny światowej. Wrocław 1974
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Lp. 12 Temat zajęć:
Europa powojenna w koncepcjach politycznych przywódców Ententy w 1918 roku.
Zakres tematyczny:
- warunki rozejmowe
- rozpad Austro-Węgier i powstanie państw narodowych w Europie Środkowej
- określenie celów wojennych mocarstw przed konferencją pokojową
Literatura podstawowa:
Bartlett Ch., Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach
1880-1990, Wrocław 1997
Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Literatura pomocnicza:
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Kennedy P., Mocarstwa Świata. Narodziny – rozkwit – upadek. Przemiany gospodarcze i
konflikty zbrojne 1500-2000. Warszawa 1994
D III 2-03
7
Literatura
Balcerak W., Powstanie państw narodowych w Europie środkowo-wschodniej, PWN,
Warszawa 1974
Bartlett Ch., Konflikt globalny. Międzynarodowa rywalizacja wielkich mocarstw w latach
1880-1990, Wrocław 1997
Batowski H., Rozpad Austro-Węgier 1914-1918. (Sprawy narodowościowe i działania
dyplomatyczne), Kraków 1982
Bazylow L., Dzieje Rosji 1801-1917, Warszawa 1967
Bryła J., Strefy wpływów w stosunkach międzynarodowych. Aspekty teoretyczne i
praktyczne na przykładzie supermocarstw, Poznań 2002.
Buszko J., Doboszewscy A i R., Smoleń M., Wielka historia świata, T. X, Świat od Wiosny
Ludów do I wojny światowej, Kraków 2006
Chlebowczyk J., Między dyktatem, realiami, a prawem do samostanowienia. Prawo do
samookreślenia i problem granic we wschodniej Europie Środkowej w pierwszej wojnie
światowej i po jej zakończeniu. Warszawa 1988
Chlebowczyk J., O prawie do bytu małych i młodych narodów, Warszawa-Kraków 1983
Carroll W. H., Narodziny i upadek rewolucji komunistycznej, Kąty Wrocławskie 2008
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa. Warszawa 1988
Eberhardt E., Między Rosją a Niemcami. Przemiany narodowościowe w Europie ŚrodkowoWschodniej w XX w., Warszawa 1996
Gilbert M., Pierwsza wojna światowa, Poznań 2003
Lubbe A., Dominacja i współzależność. Ekonomiczne podstawy Pax Britannica i Pax
Americana, Warszawa 1994
Kennedy P., Mocarstwa Świata. Narodziny – rozkwit – upadek. Przemiany gospodarcze i
konflikty zbrojne 1500-2000. Warszawa 1994
Kissinger H., Dyplomacja, Warszawa 1996
Mędrzecki W., Niemiecka interwencja militarna na Ukrainie w 1918 r., Warszawa 2000
Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa 1978
Pajewski J. Pierwsza wojna światowa 1914-1918, Warszawa 2005
Pipes R. Rewolucja rosyjska, Warszawa 1994
Pułaski M., Z dziejów genezy "Europy wersalskiej". Współpraca Słowian zachodnich
i południowych w ostatnim etapie I wojny światowej. Wrocław 1974
Rosja w pierwszej wojnie światowej i rewolucji lutowej, (red. L. Bazylow), Warszawa 1977
Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009
Waldenberg M., Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej,
Warszawa 1992
Wędrowski J. R. Stany Zjednoczone a odrodzenie Polski. Polityka Stanów Zjednoczonych
wobec sprawy polskiej i Polski w latach 1916-1919. Wrocław 1980
D III 2-03
8