Tajemnica magnezu (część druga) Ze względu na ogromne znaczenie magnezu w naszym organizmie, opisane w pierwszej części artykułu, zostały opracowane różne metody jego oznaczania. Ciągle poszukuje się nowych zależności pomiędzy wahaniami stężenia magnezu w organizmie a różnymi schorzeniami oraz sposobów wykorzystania suplementacji patologicznych. magnezem w leczeniu stanów Stężenie magnezu można oznaczać w moczu, płynach ustrojowych, leukocytach, trombocytach, włosach. Mimo tak szerokiego zaplecza materiałów biologicznych nie są one rutynowo badane, głównie z powodu trudności technicznych. Część z nich wykorzystuje się wyłącznie do celów naukowych. W praktyce laboratoryjnej najczęściej wykonujemy testy z surowicy lub osocza. Stężenie magnezu w tych materiałach biologicznych jest w miarę stabilne. Powszechnie stosowane jest również badanie poziomu magnezu w moczu, gdzie odnotowuje się pewne wahania, w zależności od diety, równowagi neurohormonalnej, wysiłku fizycznego oraz zażywanych leków. Wśród najpopularniejszych metod oznaczenia stężenia magnezu czołowe miejsce zajmują metody spektrofotometryczne oraz kolorymetryczne. Pozwalają one na określenie stężenia magnezu całkowitego. Należy jednak pamiętać, że stężenie magnezu całkowitego nie jest miernikiem jego zawartości komórkowej i tkankowej, ponieważ stanowi niewielki odsetek całkowitej ilości zasobów organizmu. Badanie krwi powinno stanowić jedynie wskaźnik obecności bądź braku homeostazy magnezowej we krwi. Prawidłowe stężenie magnezu w surowicy waha się w granicy od 0,75 mmol/l do 0,95 mmol/l. Wartości referencyjne [1] pozostałych materiałów są następujące: — erytrocyty: 1,08–2,80 mmol/l — limfocyty: 42–44 mmol/kg — płyn mózgowo-rdzeniowy: 1,0–1,25 mmol/l — pot: 0,25– 3,0 mmol/l — włosy: 7–83 mg/g Wydalanie magnezu przez nerki zależy od wielu czynników. Oceny ilości wydalanego z moczem magnezu można dokonać w dobowej zbiórce moczu, przy użyciu wskaźnika magnezowo-kreatyninowego, wydalania frakcyjnego i klirensu. Nie powinno się oznaczać nerkowego wydalania magnezu w oderwaniu od jego zawartości w płynach ustrojowych i komórkach. Średnie wydalanie magnezu z moczem jest rzędu 4 mmol/dobę, a wartości magnezurii poniżej 2 mmol/dobę i powyżej 6 mmol/dobę powinny być traktowane jako wskaźniki zaburzonej homeostazy. Stężenie magnezu można oznaczać w moczu, płynach ustrojowych, leukocytach, trombocytach, włosach Wśród składników upostaciowanych krwi, najważniejszym wskaźnikiem wewnątrzkomórkowej zawartości magnezu są erytrocyty. Ilość magnezu zależy tu od wieku komórki. Stopniowo wzrasta zainteresowanie oznaczaniem magnezu w tkankach zrogowaciałych (włosy, paznokcie). Ma ono nieinwazyjny charakter i nietrudno je wykonać. Magnez kompensuje niekorzystne działanie wielu pierwiastków, które przez lata mogą gromadzić się w organizmie (kadm, ołów, rtęć, aluminium). Analiza zawartości pierwiastków we włosach ocenia proporcje biopierwiastków i może pozwolić na odpowiednie prowadzenie suplementacji. Wartości prawidłowe wykazują duże wahania i różnią się w zależności od środowiska, populacji, wieku, płci i metody badania. Ze względu na zaangażowanie jonu magnezowego w wiele różnych reakcji w organizmie, prowadzone są liczne i wieloaspektowe badania nad rolą tego pierwiastka. Magnez a depresja Wiele badan klinicznych wskazuje na związek hipomagnezemii z depresją [2, 3]. Zaobserwowano, ze zawartość magnezu w płynie mózgowo-rdzeniowym osób z lekooporną depresją oraz pacjentów, którzy próbowali popełnić samobójstwo, była mniejsza niż u osób zdrowych. Także poziom magnezu w tkance mózgowej, mierzony przy pomocy spektroskopii rezonansu magnetycznego, był obniżony. Antydepresanty mogą podnosić poziom magnezu w mózgu, a tym samym przyczyniać się do powodzenia stosowanej terapii[4]. Magnez a nowotwory Nowotwory są ważnym problemem współczesnych społeczeństw. Ryzyko nowotworów wzrasta wraz z wiekiem, głównie z powodu dłuższego czasu narażenia na różne czynniki onkogenne. Mechanizm powstawania nowotworów spowodowanych niedoborem magnezu stał się centrum zainteresowania świata naukowego. Pierwsze doniesienia na temat związku magnezu z nowotworami opisane zostały wiele lat temu. Liczne badania potwierdzają hipotezę związku przewlekłego deficytu magnezu z zachorowalnością na chłoniaka Burkitta [5] i inne nowotwory [6]. Także badania retrospektywne wykazały, że środowisko o niskiej zawartości magnezu w wodzie i glebie przyczynia się do wzrostu zachorowalności na białaczki [7]. Niedobór magnezu działa jako czynnik karcynogenny [8]. Jest to wywołane rozpadem kwasów nukleinowych. Magnez jest stabilizatorem układu chromosomalnego komórki i aktywatorem wielu enzymów, które chronią komórkę przed inwazją wirusów onkogennych. Magnez a koncentracja i pamięć Magnez jest ważnym elementem wpływającym na pamięć i koncentrację. Badania prowadzone na zwierzętach wskazują na korzystny wpływ magnezu na poprawę pamięci oraz na zapobieganie jej upośledzeniu. Testowano nowy związek magnezu, który przekracza barierę krew-mózg. Niepokojącym faktem okazała się słaba skuteczność dotychczas stosowanych dostępnych na rynku suplementów magnezu. Magnez jest naturalnym inhibitorem neuronowego receptora NMDA (Nmetylo-D-asparaginian), co niejako podnosi „plastyczność” mózgu poprzez aktywację dużej ilości synaps w mózgu [9]. Odkryto także inne właściwości magnezu: podniesienie zdolności uczenia się oraz polepszenie pamięci krótko- i długoterminowej. Badania przeprowadzono na szczurach. Dzięki zastosowaniu związku magnezu doszło do usprawnienia połączeń międzyneuronowych oraz zwiększenia gęstości synaps w regionie kluczowym dla zapamiętywania i uczenia się — hipokampie [10]. Magnez a zaparcia Związki magnezu są często wykorzystywane w przewlekłych zaparciach jako środki przeczyszczające. Najnowsze badania wskazują jednak, że nie powinny one być systematycznie zażywane przez dzieci, ponieważ codzienne długoterminowe stosowanie tlenku magnezu może w młodym wieku prowadzić do hipermagnezemii. Młody wiek powinien zatem zostać uznany za czynnik ryzyka wystąpienia hieprmagnezemii w przebiegu leczenia przewlekłych zaparć u dzieci [11]. Magnez a ciąża Prowadzone są liczne badania dotyczące wpływu magnezu na zapobieżenie poważnemu upośledzeniu zdolności ruchowej jakim jest porażenie mózgowe dzieci. Wiele kobiet ciężarnych w Stanach Zjednoczonych obciążonych ryzykiem wcześniejszego rozwiązania ciąży zażywa siarczan magnezu (MgSO4), aby zapobiec wystąpieniu powyższego stanu [12, 13]. Dokładny mechanizm protekcyjny magnezu nie jest wyjaśniony. Przypuszcza się, że związek podnosi witalność komórek, chroni je przed czynnikami szkodliwymi, a w pewnych okolicznościach poprawia także przepływ krwi. Nie odnotowano poważnych skutków ubocznych stosowania magnezu w ciąży. Jedynymi widocznymi symptomami były uderzenia ciepła, nudności, wymioty i bóle głowy [14]. Odnotowano także doniesienia o zmniejszeniu ryzyka wystąpienia rzucawki u kobiet ciężarnych ze stanem przedrzucawkowym, dzięki suplementacji związkami magnezu [15]. Magnez a ciśnienie krwi Wykazano, że stosowanie suplementów magnezu może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi. Mechanizm hipotensyjnego działania magnezu ma opierać się na rozluźnieniu naczyń krwionośnych, co odciąża serce. Nadciśnienie pojawia się, gdy naczynia krwionośne są obkurczone i serce musi intensywnie pracować, aby dostarczyć związków odżywczych i tlenu wraz z krwią do poszczególnych części ciała [16]. American Heart Association rekomenduje stosowanie związków magnezu u osób z nadciśnieniem tętniczym. Magnez u palaczy Spożywanie większych ilości magnezu u palaczy może znacząco obniżyć ryzyko wystąpienia zawału mózgu (pojawiającego się w wyniku zablokowania przepływu krwi w mózgu). Badania donoszą o 15% spadku prawdopodobieństwa wystąpienia powyższego incydentu. Związek magnezu ze spadkiem ryzyka zawału mózgu wynika prawdopodobnie z jego właściwości obniżających ciśnienie krwi, pozytywnego wpływu na gospodarkę lipidową organizmu oraz stymulacji insuliny, a tym samym wzrostu zużycia glukozy [17]. Magnez a cukrzyca Spożywanie zwiększonych ilości błonnika, pochodzącego ze zbóż, oraz magnezu wpływa korzystnie na gospodarkę węglowodanowa organizmu i obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Metaanaliza wykazała 33% spadek ryzyka zachorowania przy konsumpcji błonnika zbóż oraz 23% spadek w przypadku zażywania magnezu. Oba związki mogą okazać się korzystne w prewencji cukrzycy [18]. Zagorzałym zwolennikom magnezu jawi się on jako panaceum; pierwiastek, którego niedobór odgrywa istotną rolę w nowotworzeniu oraz przyczynia się do wzrostu ilości samobójstw. Sceptycy wskazują na to, że posiada on wprawdzie określone znaczenie biologiczne, ale jest ono właściwie niemożliwe do dogłębnego zbadania. Naukowcy usiłują znaleźć kompromis pomiędzy tymi dwoma stanowiskami. Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny Data publikacji: 04.11.2015r.