Tajemnica magnezu (część druga)

Tajemnica magnezu (część druga)
Ze względu na ogromne znaczenie magnezu w naszym organizmie, opisane
w pierwszej części artykułu, zostały opracowane różne metody jego
oznaczania. Ciągle poszukuje się nowych zależności pomiędzy wahaniami
stężenia magnezu w organizmie a różnymi schorzeniami oraz sposobów
wykorzystania suplementacji
patologicznych.
magnezem
w
leczeniu
stanów
Stężenie magnezu można oznaczać w moczu, płynach ustrojowych, leukocytach,
trombocytach, włosach. Mimo tak szerokiego zaplecza materiałów biologicznych
nie są one rutynowo badane, głównie z powodu trudności technicznych. Część z
nich wykorzystuje się wyłącznie do celów naukowych.
W praktyce laboratoryjnej najczęściej wykonujemy testy z surowicy lub osocza.
Stężenie magnezu w tych materiałach biologicznych jest w miarę stabilne.
Powszechnie stosowane jest również badanie poziomu magnezu w moczu, gdzie
odnotowuje się pewne wahania, w zależności od diety, równowagi
neurohormonalnej, wysiłku fizycznego oraz zażywanych leków.
Wśród najpopularniejszych metod oznaczenia stężenia magnezu czołowe miejsce
zajmują metody spektrofotometryczne oraz kolorymetryczne. Pozwalają one na
określenie stężenia magnezu całkowitego. Należy jednak pamiętać, że stężenie
magnezu całkowitego nie jest miernikiem jego zawartości komórkowej i
tkankowej, ponieważ stanowi niewielki odsetek całkowitej ilości zasobów
organizmu.
Badanie krwi powinno stanowić jedynie wskaźnik obecności bądź braku
homeostazy magnezowej we krwi.
Prawidłowe stężenie magnezu w surowicy waha się w granicy od 0,75 mmol/l do
0,95 mmol/l. Wartości referencyjne [1] pozostałych materiałów są następujące:
— erytrocyty: 1,08–2,80 mmol/l
— limfocyty: 42–44 mmol/kg
— płyn mózgowo-rdzeniowy: 1,0–1,25 mmol/l
— pot: 0,25– 3,0 mmol/l
— włosy: 7–83 mg/g
Wydalanie magnezu przez nerki zależy od wielu czynników. Oceny ilości
wydalanego z moczem magnezu można dokonać w dobowej zbiórce moczu, przy
użyciu wskaźnika magnezowo-kreatyninowego, wydalania frakcyjnego i klirensu.
Nie powinno się oznaczać nerkowego wydalania magnezu w oderwaniu od jego
zawartości w płynach ustrojowych i komórkach. Średnie wydalanie magnezu z
moczem jest rzędu 4 mmol/dobę, a wartości magnezurii poniżej 2 mmol/dobę i
powyżej 6 mmol/dobę powinny być traktowane jako wskaźniki zaburzonej
homeostazy.
Stężenie magnezu można oznaczać w moczu, płynach ustrojowych,
leukocytach, trombocytach, włosach
Wśród składników upostaciowanych krwi, najważniejszym wskaźnikiem
wewnątrzkomórkowej zawartości magnezu są erytrocyty. Ilość magnezu zależy tu
od wieku komórki.
Stopniowo wzrasta zainteresowanie oznaczaniem magnezu w tkankach
zrogowaciałych (włosy, paznokcie). Ma ono nieinwazyjny charakter i nietrudno je
wykonać. Magnez kompensuje niekorzystne działanie wielu pierwiastków, które
przez lata mogą gromadzić się w organizmie (kadm, ołów, rtęć, aluminium).
Analiza zawartości pierwiastków we włosach ocenia proporcje biopierwiastków i
może pozwolić na odpowiednie prowadzenie suplementacji. Wartości prawidłowe
wykazują duże wahania i różnią się w zależności od środowiska, populacji, wieku,
płci i metody badania.
Ze względu na zaangażowanie jonu magnezowego w wiele różnych reakcji w
organizmie, prowadzone są liczne i wieloaspektowe badania nad rolą tego
pierwiastka.
Magnez a depresja
Wiele badan klinicznych wskazuje na związek hipomagnezemii z depresją [2, 3].
Zaobserwowano, ze zawartość magnezu w płynie mózgowo-rdzeniowym osób z
lekooporną depresją oraz pacjentów, którzy próbowali popełnić samobójstwo, była
mniejsza niż u osób zdrowych. Także poziom magnezu w tkance mózgowej,
mierzony przy pomocy spektroskopii rezonansu magnetycznego, był obniżony.
Antydepresanty mogą podnosić poziom magnezu w mózgu, a tym samym
przyczyniać się do powodzenia stosowanej terapii[4].
Magnez a nowotwory
Nowotwory są ważnym problemem współczesnych społeczeństw. Ryzyko
nowotworów wzrasta wraz z wiekiem, głównie z powodu dłuższego czasu
narażenia na różne czynniki onkogenne. Mechanizm powstawania nowotworów
spowodowanych niedoborem magnezu stał się centrum zainteresowania świata
naukowego. Pierwsze doniesienia na temat związku magnezu z nowotworami
opisane zostały wiele lat temu. Liczne badania potwierdzają hipotezę związku
przewlekłego deficytu magnezu z zachorowalnością na chłoniaka Burkitta [5] i
inne nowotwory [6]. Także badania retrospektywne wykazały, że środowisko o
niskiej zawartości magnezu w wodzie i glebie przyczynia się do wzrostu
zachorowalności na białaczki [7]. Niedobór magnezu działa jako czynnik
karcynogenny [8]. Jest to wywołane rozpadem kwasów nukleinowych. Magnez jest
stabilizatorem układu chromosomalnego komórki i aktywatorem wielu enzymów,
które chronią komórkę przed inwazją wirusów onkogennych.
Magnez a koncentracja i pamięć
Magnez jest ważnym elementem wpływającym na pamięć i koncentrację. Badania
prowadzone na zwierzętach wskazują na korzystny wpływ magnezu na poprawę
pamięci oraz na zapobieganie jej upośledzeniu. Testowano nowy związek
magnezu, który przekracza barierę krew-mózg. Niepokojącym faktem okazała się
słaba skuteczność dotychczas stosowanych dostępnych na rynku suplementów
magnezu. Magnez jest naturalnym inhibitorem neuronowego receptora NMDA (Nmetylo-D-asparaginian), co niejako podnosi „plastyczność” mózgu poprzez
aktywację dużej ilości synaps w mózgu [9]. Odkryto także inne właściwości
magnezu: podniesienie zdolności uczenia się oraz polepszenie pamięci krótko- i
długoterminowej. Badania przeprowadzono na szczurach. Dzięki zastosowaniu
związku magnezu doszło do usprawnienia połączeń międzyneuronowych oraz
zwiększenia gęstości synaps w regionie kluczowym dla zapamiętywania i uczenia
się — hipokampie [10].
Magnez a zaparcia
Związki magnezu są często wykorzystywane w przewlekłych zaparciach jako
środki przeczyszczające. Najnowsze badania wskazują jednak, że nie powinny one
być systematycznie zażywane przez dzieci, ponieważ codzienne długoterminowe
stosowanie tlenku magnezu może w młodym wieku prowadzić do
hipermagnezemii. Młody wiek powinien zatem zostać uznany za czynnik ryzyka
wystąpienia hieprmagnezemii w przebiegu leczenia przewlekłych zaparć u dzieci
[11].
Magnez a ciąża
Prowadzone są liczne badania dotyczące wpływu magnezu na zapobieżenie
poważnemu upośledzeniu zdolności ruchowej jakim jest porażenie mózgowe
dzieci. Wiele kobiet ciężarnych w Stanach Zjednoczonych obciążonych ryzykiem
wcześniejszego rozwiązania ciąży zażywa siarczan magnezu (MgSO4), aby
zapobiec wystąpieniu powyższego stanu [12, 13]. Dokładny mechanizm
protekcyjny magnezu nie jest wyjaśniony. Przypuszcza się, że związek podnosi
witalność komórek, chroni je przed czynnikami szkodliwymi, a w pewnych
okolicznościach poprawia także przepływ krwi. Nie odnotowano poważnych
skutków ubocznych stosowania magnezu w ciąży. Jedynymi widocznymi
symptomami były uderzenia ciepła, nudności, wymioty i bóle głowy [14].
Odnotowano także doniesienia o zmniejszeniu ryzyka wystąpienia rzucawki u
kobiet ciężarnych ze stanem przedrzucawkowym, dzięki suplementacji związkami
magnezu [15].
Magnez a ciśnienie krwi
Wykazano, że stosowanie suplementów magnezu może przyczynić się do
obniżenia ciśnienia krwi. Mechanizm hipotensyjnego działania magnezu ma
opierać się na rozluźnieniu naczyń krwionośnych, co odciąża serce. Nadciśnienie
pojawia się, gdy naczynia krwionośne są obkurczone i serce musi intensywnie
pracować, aby dostarczyć związków odżywczych i tlenu wraz z krwią do
poszczególnych części ciała [16]. American Heart Association rekomenduje
stosowanie związków magnezu u osób z nadciśnieniem tętniczym.
Magnez u palaczy
Spożywanie większych ilości magnezu u palaczy może znacząco obniżyć ryzyko
wystąpienia zawału mózgu (pojawiającego się w wyniku zablokowania przepływu
krwi w mózgu). Badania donoszą o 15% spadku prawdopodobieństwa wystąpienia
powyższego incydentu. Związek magnezu ze spadkiem ryzyka zawału mózgu
wynika prawdopodobnie z jego właściwości obniżających ciśnienie krwi,
pozytywnego wpływu na gospodarkę lipidową organizmu oraz stymulacji insuliny,
a tym samym wzrostu zużycia glukozy [17].
Magnez a cukrzyca
Spożywanie zwiększonych ilości błonnika, pochodzącego ze zbóż, oraz magnezu
wpływa korzystnie na gospodarkę węglowodanowa organizmu i obniża ryzyko
wystąpienia cukrzycy typu 2. Metaanaliza wykazała 33% spadek ryzyka
zachorowania przy konsumpcji błonnika zbóż oraz 23% spadek w przypadku
zażywania magnezu. Oba związki mogą okazać się korzystne w prewencji
cukrzycy [18].
Zagorzałym zwolennikom magnezu jawi się on jako panaceum;
pierwiastek, którego niedobór odgrywa istotną rolę w nowotworzeniu oraz
przyczynia się do wzrostu ilości samobójstw. Sceptycy wskazują na to, że
posiada on wprawdzie określone znaczenie biologiczne, ale jest ono
właściwie niemożliwe do dogłębnego zbadania. Naukowcy usiłują znaleźć
kompromis pomiędzy tymi dwoma stanowiskami.
Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Data publikacji: 04.11.2015r.