Wymagania do poszczególnych działów

Wymagania do poszczególnych działów z przyrody. Klasa 5 „a” i „c”.
Wymagania rozszerzające
(ocena dobra)
Wymagania
dopełniające
(ocena bardzo dobra)
Wymagania
wykraczające
(ocena celująca)
Dział 1. Polska – moja ojczyzna
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
Uczeń:
wymienia państwa
wymienia stolice państw
podaje nazwy województw
podaje nazwy władz
wskazuje w najbliższej
graniczące z Polską; podaje
graniczących z Polską;
sąsiadujących
wojewódzkich, powiatowych
okolicy ślady działania sił
nazwy: województwa,
odczytuje informacje
z województwem,
i gminnych; porównuje
wewnętrznych
powiatu i gminy, w których
z mapy administracyjnej
w którym mieszka; wymienia
budowę skał litych,
i zewnętrznych
mieszka; rozpoznaje
Polski; przyporządkowuje
elementy krajobrazu
zwięzłych i luźnych;
pospolite drzewa iglaste
poznanym rodzajom skał
polodowcowego; na mapie
przyporządkowuje typ lasu
i liściaste, a 2 spośród nich
podane nazwy skał;
kontuowej Polski zaznacza
rodzajowi gleby; wyjaśnia
podpisuje nazwami
wyjaśnia, od czego zależy
pasy rzeźby terenu;
zależność ilości jezior
gatunkowymi; rozpoznaje
żyzność gleby;
wymienia typy gleb
od czasu zlodowacenia;
i podpisuje
przyporządkowuje poznanym występujących w Polsce;
przyporządkowuje
na mapie konturowej
typom lasów
podaje przyczyny
wymienione przez
lub na rysunku
po 2 charakterystyczne dla
zmniejszania się powierzchni
nauczyciela organizmy
schematycznym rzekę
nich rośliny; podaje nazwy
lasów w Polsce; podaje po
poszczególnym królestwom;
główną, dopływy
królestw, na które
1 przykładzie: jeziora
wymienia formy ochrony
i jeziora; wymienia
podzielono organizmy;
górskiego, jeziora
przyrody w Polsce
2 różnice między komórką
wyjaśnia znaczenie pojęć:
przybrzeżnego, sztucznego
roślinną a komórką
„rzeka główna”, „dopływ”;
zbiornika wodnego; omawia
Wymagania
konieczne
(ocena dopuszczająca)
Wymagania
podstawowe
(ocena dostateczna)
zwierzęcą; omawia sposób
wymienia czynniki
rolę, jaką pełnią poznane
zachowania się
niezbędne do procesu
struktury komórkowe;
na obszarach chronionych
fotosyntezy; wymienia formy
wyjaśnia, na czym polega
ochrony przyrody w Polsce
ochrona całkowita, a na
czym – ochrona częściowa
Dział 2. Morze Bałtyckie – słonowodne środowisko życia
na podstawie rysunków
wyjaśnia, dlaczego
wymienia przystosowania
wyjaśnia, dlaczego Morze
ocenia stan czystości Morza
schematycznych nazywa
w strefie przybrzeżnej morza
glonów do życia w morzu;
Bałtyckie jest bardzo słabo
Bałtyckiego; podaje
glony wielokomórkowe;
występuje najwięcej
charakteryzuje działalność
zasolone; wyjaśnia
przykłady wykorzystania
na mapie konturowej Polski
organizmów; nazywa części
fal na wybrzeżu wysokim
przyczyny piętrowego
przez człowieka glonów
zaznacza: mierzeję, zatokę,
ciała glonów
i wybrzeżu niskim; wymienia
rozmieszczenia glonów
morskich
jezioro przybrzeżne; podaje
wielokomórkowych;
główne cechy krajobrazu
w morzu; podaje przykłady
2 cechy pogody nadmorskiej;
wymienia cechy
pobrzeży
niszczącej i budującej
wskazuje na mapie Polski
charakterystyczne wybrzeża
działalności morza; rysuje
parki narodowe: Woliński
niskiego i wybrzeża
kierunek bryzy w dzień
i Słowiński; wymienia
wysokiego; wymienia
i w nocy
główne miasta pobrzeży
główne zajęcia mieszkańców
pobrzeży.
Dział 3. Jeziora – słodkowodne środowisko życia
wymienia czynniki
rysuje schematycznie glony:
wskazuje na przykładach
wyjaśnia związek
podaje przykłady wpływu
niezbędne do życia roślinom
jednokomórkowy
przystosowania roślin
występowania organizmów
zanieczyszczeń
wodnym; rozpoznaje na
i kolonijny; omawia
do życia w strefie
wodnych
na organizmy żyjące
rysunku glony
znaczenie glonów; wymienia
przybrzeżnej jeziora
z przenikaniem światła
w wodzie
jednokomórkowe, kolonijne
cechy przystosowujące
i w strefie otwartej toni
i temperaturą wody;
i wielokomórkowe;
rośliny do życia w wodzie;
wodnej; wymienia rośliny
wskazuje dowody działania
wymienia nazwy 3 roślin
wymienia strefy życia
strefy przybrzeżnej i strefy
lądolodu na Pojezierzu
strefy przybrzeżnej;
w jeziorze; podaje
otwartej toni wodnej;
Suwalskim
odczytuje z mapy
po 2 przykłady roślin
wymienia osobliwości
po 2 nazwy jezior
występujących w strefie
Puszczy Augustowskiej
na Pojezierzu Mazurskim
przybrzeżnej i w strefie
i Pojezierzu Suwalskim
otwartej toni wodnej;
omawia zależność
temperatury wody
w jeziorze od pory roku
Dział 4. Ląd jako środowisko życia
rozpoznaje na rysunkach:
podpisuje części ciała mchu
wyjaśnia znaczenie nazw:
wyjaśnia, dlaczego mchy
na podstawie analizy
mech, paproć, skrzyp,
i paproci; wskazuje miejsca
„rośliny zarodnikowe”,
nazywa się roślinami
budowy mchów uzasadnia
widłak, roślinę nasienną,
występowania zarodników
„rośliny nagonasienne”
pionierskimi; wskazuje
stwierdzenie, że są one
grzyb, porost; podpisuje
mchów, paproci i skrzypów;
i „rośliny okrytonasienne”;
3 różnice między roślinami
najprostszymi roślinami
części rośliny nasiennej;
podaje po 2 przykłady
omawia rolę poszczególnych
zarodnikowymi a roślinami
lądowymi; podaje przykłady
wymienia funkcje korzeni
znaczenia w przyrodzie:
części kwiatu; odróżnia
nasiennymi; podaje
przekształceń korzeni, liści,
i łodygi; podaje przykłady
mchów, roślin
kwiat od kwiatostanu;
przykłady przekształceń
pędów
owoców suchych
nagonasiennych
wskazuje przystosowania
łodygi; omawia budowę
i mięsistych; na rysunku
i roślin okrytonasiennych;
owoców do różnych
owocu; wymienia etapy
wskazuje części grzyba
rozpoznaje typy systemów
sposobów rozsiewania;
rozwoju rośliny
i podaje ich nazwy;
korzeniowych roślin
podaje po 2 przykłady
okrytonasiennej; wyjaśnia
rozpoznaje 3 gatunki
nasiennych; wymienia
pozytywnej i negatywnej roli
znaczenie pojęć: „organizmy
grzybów jadalnych
funkcje liścia; określa
grzybów w przyrodzie
symbiotyczne”
warunki niezbędne
i w życiu człowieka; nazywa
i „wskaźniki czystości
do kiełkowania nasion;
kształty plechy porostów
powietrza”; wymienia
podaje różnicę między
objawy, które mogą
grzybami a roślinami
świadczyć o zatruciu
grzybami; omawia budowę
porostu
Dział 5. Krajobrazy Nizin Środkowopolskich
wskazuje na mapie
wskazuje i podpisuje na
wymienia cechy krajobrazu
omawia rolę lądolodu
wymienia 2 osobliwości
konturowej Polski pas nizin;
mapie konturowej Polski:
nizin; charakteryzuje
w kształtowaniu krajobrazu
przyrodnicze
odczytuje z mapy Polski
Nizinę Śląską, Nizinę
poszczególne niziny
nizin; na przykładzie
Białowieskiego Parku
nazwy głównych miast
Mazowiecką, Nizinę
w Polsce, uwzględniając
Puszczy Białowieskiej
Narodowego
położonych
Podlaską i Polesie Lubelskie;
warunki rozwoju rolnictwa
podaje przykłady
na Nizinie Śląskiej, Nizinie
nazywa parki narodowe na
wzajemnych oddziaływań
Mazowieckiej
Nizinie Mazowieckiej,
między organizmami
i Nizinie Podlaskiej
Nizinie Podlaskiej i Polesiu
Lubelskim; wymienia cechy
klimatu nizin
Dział 6. Krajobrazy wyżyn
odczytuje z mapy Polski
podaje 2 przykłady bogactw
wymienia cechy
opisuje krajobraz krasowy;
proponuje 3 rodzaje działań,
nazwy głównych miast
mineralnych występujących
charakterystyczne
wyjaśnia, w jaki sposób
które mogą się przyczynić
Wyżyny Śląskiej
na Wyżynie Śląskiej; podaje
krajobrazów wyżyn: Śląskiej, powstają wąwozy;
do poprawy stanu
i Wyżyny Lubelskiej;
2 przykłady roślin
Krakowsko-Częstochowskiej
na podstawie opisu
środowiska na Wyżynie
na mapie konturowej Polski
sucholubnych występujących
i Lubelskiej; wymienia
identyfikuje parki narodowe
Śląskiej
zaznacza położenie pasa
na Wyżynie Krakowsko-
przystosowania suchorośli
na wyżynach
wyżyn; podaje nazwy wyżyn
-Częstochowskiej, wymienia
do warunków życia
polskich
2 przykłady roślin
uprawianych
na Wyżynie Lubelskiej
Dział 7. Krajobrazy gór
na mapie konturowej Polski
wyjaśnia znaczenie pojęcia
podaje cechy
wskazuje przyczyny
na mapie konturowej Polski
wskazuje Góry
„kotlina”; wymienia
charakterystyczne krajobrazu
wymierania jodeł
zaznacza położenie
Świętokrzyskie, Sudety
charakterystyczne cechy
Tatr Wysokich i Tatr
w Górach Świętokrzyskich
3 górskich parków
i Tatry; odczytuje z mapy
krajobrazu wysokogórskiego;
Zachodnich; oblicza
i lasów w Sudetach; wyjaśnia
narodowych:
ogólnogeograficznej
rozpoznaje na ilustracji limbę
temperaturę powietrza
znaczenie pojęć: „gołoborza”
Świętokrzyskiego,
wysokość najwyższych
i kosodrzewinę
na szczycie, mając podaną
„turnie”, „granie”, „żleby”,
Karkonoskiego
szczytów Gór
temperaturę u podnóża gór;
„stożki piargowe”, „wiatr
i Tatrzańskiego;
Świętokrzyskich, Sudetów
charakteryzuje piętra
halny” („halny”); opisuje
podaje po 2 przykłady
i Tatr; podaje nazwy pięter
roślinne w Tatrach
przystosowania roślin do
osobliwości przyrodniczych
życia w klimacie górskim
parków narodowych:
roślinnych w Tatrach;
wymienia 2 cechy pogody
Świętokrzyskiego,
w Tatrach
Karkonoskiego
i Tatrzańskiego
Dział 8. Budowa i właściwości materii
wyjaśnia, dlaczego
wskazuje w życiu
wyjaśnia znaczenie pojęć:
podaje 2 przykłady
podaje przykłady sytuacji
nie spadamy z Ziemi, mimo
codziennym
„bieguny jednoimienne”
zastosowania maszyn
potwierdzających istnienie
że ma ona kształt kuli;
po 1 przykładzie działania
i „bieguny różnoimienne”;
prostych we współczesnych
napięcia powierzchniowego;
wymienia nazwy
sił: tarcia, sił sprężystości,
rysuje schematycznie
urządzeniach technicznych;
podaje inne niż wymienione
3 przedmiotów
sił oddziaływania
dźwignię dwustronną
wyjaśnia związek
w podręczniku przykłady
przyciąganych przez magnes;
elektrostatycznego; podaje
i dźwignię jednostronną;
właściwości ciał stałych,
wykorzystania zjawiska
podaje po 1 przykładzie
2 przykłady urządzeń,
porównuje właściwości
cieczy i gazów
rozszerzalności
zastosowania: dźwigni
w których budowie
tej samej substancji
z odległościami między
temperaturowej ciał
dwustronnej, dźwigni
wykorzystano zasadę
w różnych stanach skupienia;
cząsteczkami; porównuje
jednostronnej, bloku, równi
działania dźwigni; określa
nazywa siły, dzięki którym
przewodnictwo cieplne ciał
pochyłej i kołowrotu; rysuje
właściwości mechaniczne
kropla deszczu ma kształt
stałych, cieczy i gazów
modele atomów i cząsteczek;
2 ciał stałych; rysuje
zbliżony do kuli; wyjaśnia,
określa podstawowe (kształt,
schematycznie ułożenie
dlaczego przedmioty
objętość) właściwości ciał
cząsteczek w ciałach stałych,
zanurzone w wodzie
stałych, cieczy i gazów;
cieczach i gazach
są mokre; porównuje
podaje po 1 przykładzie
parowanie z wrzeniem
występowania zjawiska
rozszerzalności
temperaturowej ciał stałych
i cieczy
Dział 9. Przemiany chemiczne wokół nas
podaje po 2 przykłady
dzieli wymienione substancje
wyjaśnia, dlaczego
rysuje modele podanych
omawia znaczenie
pierwiastków chemicznych
na metale i niemetale;
pierwiastki chemiczne
przez nauczyciela
3 wybranych metali
i związków chemicznych;
wyjaśnia, dlaczego gleba jest
nazywamy substancjami
pierwiastków chemicznych
i 3 wybranych niemetali
wymienia właściwości
mieszaniną niejednorodną;
prostymi, a związki
i związków chemicznych;
w prawidłowym
i zastosowanie
odczytuje z wykresu skład
chemiczne – substancjami
podaje przykłady
funkcjonowaniu organizmu
3 wybranych metali;
powietrza; podaje przykłady
złożonymi; wymienia
zastosowania stopów metali;
człowieka
odróżnia mieszaninę
występowania i znaczenia
sposoby rozdzielania
wyjaśnia, na czym polega
jednorodną od mieszaniny
roztworów wodnych
mieszanin jednorodnych;
utlenianie w komórkach
niejednorodnej; omawia
w przyrodzie; wymienia
wymienia składniki roztworu
2 sposoby rozdzielania
cechy spalania
(rozpuszczalnik i substancję
mieszanin niejednorodnych;
rozpuszczoną); wskazuje
wymienia czynniki
przykłady pozytywnej
przyspieszające proces
i negatywnej roli wody jako
rozpuszczania się substancji
rozpuszczalnika; wymienia
stałej w wodzie; wymienia 2
różnice między utlenianiem
sposoby zapobiegania
a spalaniem
korozji
Dział 10. Ochrona przyrody
podaje 3 przykłady działań
wymienia po 2 źródła
wyjaśnia, jak powstaje smog;
wyjaśnia, jak powstają
wskazuje na mapie
człowieka niekorzystnych
zanieczyszczeń powietrza,
podaje przykłady
kwaśne opady; podaje
konturowej najbardziej
dla środowiska; podaje
gleby i wody; uzasadnia
samooczyszczania się
przykłady odpadów
zanieczyszczone miejsca
2 przykłady działań
celowość segregacji
przyrody; wyjaśnia
szczególnie groźnych dla
w Polsce
globalnych służących
odpadów
znaczenie pojęcia
środowiska
ochronie środowiska; podaje
„utylizacja”; podaje
3 przykłady działań
przykłady surowców
indywidualnych służących
wtórnych
ochronie środowiska