uczeń – obywatel

PROJEKT EDUKACYJNY
„UCZEŃ – OBYWATEL”
------------------------------------------WARIANT III
Moje miasto – moje prawo
(dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych)
HISTORIA SAMORZĄDU KRAKOWSKIEGO
• 5 czerwiec 1257 - lokacja Krakowa na prawie magdeburskim
• Akt lokacji Krakowa na prawie magdeburskim został wystawiony
dnia 5 VI 1257 roku przez księcia krakowskiego i sandomierskiego
Bolesława V Wstydliwego (1226-1279), matkę księcia Grzymisławę i jego żonę – Kunegundę (Kingę) .
• Podpisanie aktu odbyło się na wiecu w Kopernii.
Akt lokacyjny
Kraków w 1493 roku
SAMORZĄD MIEJSKI
• Najwyższą władzę w mieście sprawował dziedziczny wójt stojący na czele
ławy, pełniącej funkcje sądownicze.
• Samorządnym reprezentantem mieszkańców miasta była rada, po raz pierwszy
wymieniona w dokumentach w 1264 roku.
• Do kompetencji rady należały początkowo kwestie związane z handlem i
sądownictwo targowe oraz jurysdykcja w zakresie przekroczenia uchwał
wydanych przez radę, tzw. wilkierzy miejskich.
• Stopniowo rada rozszerzała swoje uprawnienia, przejmując większość
sądowych kompetencji ławy.
Rada zwoływała też zgromadzenie mieszczan, odpowiadała za obronę miasta
i bezpieczeństwo jego obywateli oraz zatwierdzała statuty cechowe.
• Wybierana była początkowo przez wójta, później przez ustępującą radę,
a od XIV wieku przez wojewodę krakowskiego.
Ukoronowaniem zabiegów czynionych przez radę o uzyskanie jak największej
autonomii i władzy w mieście był dekret króla Jana III Sobieskiego z 30 XII 1677
roku, przyznający prawo wolnego wyboru rajców samej radzie.
Siedzibą rady był ratusz
ODNOWA SAMORZĄDU –
NARODZINY NOWEGO KRAKOWA
 W 1866 r. Cesarz Franciszek Józef nadał „Tymczasowy statut Gminy dla
miasta Krakowa” przyznającego znaczne uprawnienia samorządowi
miejskiemu.
 Utrzymywał on biało-niebieskie barwy chorągwi miejskiej, nazwę „stołeczne
królewskie miasto Kraków” i odbudowę samorządu w postaci Rady Miejskiej
wybieranej przez mieszkańców.
 Rada składała się z 60 rajców, którzy wybierani byli na 6 lat .
 Prezydent wybierany był przez radę , a zatwierdzany przez Cesarza.
 Prezydent zarówno przewodniczył obradom rady miejskiej, jak i stał na czele
magistratu.
 Rada wybierana była na 6 lat, z tym, że co trzy lata ustępowała połowa jej
składu (chodziło o utrzymanie ciągłości działania)
Po wyborach, które odbyły się 1 sierpnia 1866 r. ukonstytuowana
Rada Miejska przystąpiła do wyboru prezydenta, którym został Józef Dietl.
HISTORIA PAŁACU WIELOPOLSKICH
(1535-1864)
Pałac wzniesiono w latach 1535-1560 dla hetmana
wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego.
Po jego śmierci 1561 pałac przeszedł w ręce Ostrogskich
i Zamoyskich (od 1561).
Od połowy XVII wieku do połowy XIX wieku budynek pozostawał w rękach rodziny
Wielopolskich. Już wtedy część sal została udostępniona przez właścicieli na różne
cele. Tutaj odbywały się przedstawienia teatralne oraz mieściła się pracownia
malarska Piotra Michałowskiego.
W czasie wielkiego pożaru miasta Krakowa w 1850r. pałac spłonął, a Wielopolscy
postanowili sprzedać spaloną i zrujnowaną siedzibę.
Nowy właściciel chirurg Wojciech Kowalski dokonał koniecznego remontu, a w 1857
wydzierżawił pałac wiedeńczykowi Ferdynardowi Winterowi , który otworzył tutaj
kawiarnię. We wnętrzach organizowano bale, wieczory muzyczne, odczyty. Następnie
w pałacu funkcjonował zakład fotograficzny .
Jan hrabia Wielopolski herbu Starykoń (ok. 1605 1668). Był synem Kaspra Wielopolskiego i Elżbiety
Broniewskiej, pierwszym hrabią i autorem potęgi rodu,
ojcem Jana – kanclerza wielkiego koronnego.
Dzieje ratuszowe (od 1864)
W 1864 pałac zakupiła Gmina Miasta Krakowa.
Uchwałą Rady Miejskiej postanowiono przystąpić do restauracji gmachu i
przeznaczyć go na siedzibę Magistratu.
Odbudowa według projektu Pawła Barańskiego została przeprowadzona
w latach 1865-1868. W trakcie remontu na II piętrze powstała okazała Sala
Posiedzeń Rady Miejskiej.
Wyposażenie do niej projektował architekt Filip Pokutyński. Górne partie ścian
sali ozdobiono rzeźbionymi popiersiami królów polskich.
Zapoczątkowano też galerię portretów prezydentów miasta sukcesywnie
umieszczając je na ścianach sali. Na pierwszym piętrze zlokalizowano biura
magistratu i gabinety prezydenckie.
Na przełomie XIX wieku i XX wieku przystąpiono do kolejnej przebudowy
i powiększenia budynku. Prace były prowadzone w latach 1906-1913 i skupiały
się w obecnej zachodniej części pałacu.
W dobudowanym segmencie umieszczono: Salę Portretową, Salę Prezydenta
i Izbę Kupiecką.
W 1926 pałac dotknął kolejny pożar – spaliła się Sala Posiedzeń Rady Miejskiej.
Obecny wystrój sali pochodzi z lat odbudowy 1927-1928.
PAŁAC WIELOPOLSKICH 1836 R.
PAŁAC WIELOPOLSKICH POD KONIEC XIX WIEKU