AN3-07-hist

KARTA KURSU
Kierunek: ANTROPOLOGIA HISTORYCZNA
Studia stacjonarne I stopnia (licencjat)
Rok II, semestr 1
Nazwa
Historia mentalności
Nazwa w j. ang.
History of Mentality
Punktacja ECTS*
Kod
Koordynator
Prof. zw. dr hab. Bożena Popiołek
3
Katedra Historii Nowożytnej
Zakład Historii Kultury
Dr Urszula Kicińska
Opis kursu (cele kształcenia)
Celem kształcenia jest przedstawienie i charakterystyka przyczyn i uwarunkowań formowania się
mentalności społeczeństwa europejskiego w epoce nowożytnej. Wykazanie różnic kulturowych i społecznych, które wpłynęły na ukształtowanie się takich, a nie innych systemów mentalnych i światopoglądowych w trzech epokach kulturowych – renesansie, baroku i oświeceniu, wykazanie różnic
w funkcjonowaniu systemów mentalnych i hierarchii wartości, przyczyn kształtowania się stereotypów
i wzorców osobowych. Umiejętność analizy źródeł.
Warunki wstępne
Wiedza
Posiada podstawową wiedzę merytoryczną (pojęcia, faktografia), rozumie
uwarunkowania, źródła i przyczyny kształtowania się mentalności. Rozumie istotne
różnice w systemach światopoglądowym i mentalnym różnych epok historycznych i
różnych grup społecznych. Dysponuje podstawową wiedzą o stanie badań nad
mentalnością epok dawnych.
Umiejętności
Potrafi analizować podstawowy zestaw materiałów źródłowych „wytworzonych” przez
różne kręgi mentalne i światopoglądowe. Rozumie proces historyczny i zmiany, które
kształtują sferę mentalności społecznej. Potrafi ocenić różnice występujące
w dawnych systemach mentalnych i ich wpływ na kulturę epoki.
Kursy
Historia rodziny dawnej, Ciało i płeć - historia intymności
1
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu student:
Numer
efektu
Odniesienie
do efektów
kierunkowych
WIEDZA
W01
Wykazuje niezbędną wiedzę na temat historii mentalności oraz orientuje się w K_W12
zakresie historii życia codziennego, religii, obrzędów,
W02
Rozumie powiązania wydarzeń i procesów historycznych z rozwojem K_W07
cywilizacyjnym, technicznym, duchowym i kulturowym człowieka.
W03
Rozpoznaje relacje i zależności pomiędzy przeszłością a aktualnymi K_W09
wydarzeniami także w zakresie historii kultury, mentalności, obyczaju i życia
codziennego
Numer
efektu
Odniesienie
do efektów
kierunkowych
UMIEJĘTNOŚCI
U01
Samodzielnie zdobywa i utrwala wiedzę w sposób uporządkowany i K_U01
systematyczny przy zastosowaniu nowoczesnych technik pozyskiwania,
klasyfikowania i analizowania informacji
U02
Stosuje podstawowe elementy warsztatu badawczego antropologii K_U07
historycznej, dobierając metody i narzędzia właściwe dla wybranego
problemu.
U03
Prezentuje efekty swojej pracy w przejrzystej, usystematyzowanej i K_U11
przemyślanej formie z zastosowaniem różnorodnych, nowoczesnych metod i
technik.
Numer
efektu
Odniesienie
do efektów
kierunkowych
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
K01
Uznaje i szanuje różnice punktów widzenia determinowane różnym podłożem
narodowym i kulturowym.
K02
Docenia i szanuje, jak też jest gotów promować tradycje oraz dziedzictwo K_K03
historyczne i kulturowe Polski, swojego regionu i Europy.
K_K02
Organizacja
Forma zajęć
Liczba godzin
Wykład
(W)
15
Ćwiczenia w grupach
A
K
L
S
P
E
15
2
Opis metod prowadzenia zajęć
Kurs obejmuje 15 godzin wykładu i 15 godzin ćwiczeń w grupach audytoryjnych, gdzie podstawową
metodą jest dyskusja nad wybranymi zagadnieniami związanymi z historią mentalności, jej przemian
kulturowych i jej funkcjonowania. W trakcie zajęć przewidziane są również krótkie referaty (czas
wystąpienia: 5-7 minut) oraz dyskusja Kurs zakłada także projekt indywidualny w formie wybranej przez
studentów.
Egzamin ustny oraz pozytywny wynik zaliczenia ćwiczeń.
x
X
x
x
W07
x
X
x
x
W09
x
X
x
x
U01
x
X
x
x
U07
x
X
x
x
U11
x
X
x
x
K02
x
X
x
x
K03
x
X
x
x
W01
Inne formy
Egzamin
pisemny
Egzamin ustny
Praca pisemna
(esej)
Referat
Udział w
dyskusji
Projekt
grupowy
Projekt
indywidualny
Praca
laboratoryjna
Zajęcia
terenowe
Ćwiczenia w
szkole
Gry
dydaktyczne
E – learning
Formy sprawdzania efektów kształcenia
Dostateczny – student opanował w sposób zadowalający założone efekty kształcenia
Kryteria oceny
Dobry – student swobodnie orientuje się w głównych zagadnieniach związanych z
mentalnością, zna dorobek cywilizacyjny poszczególnych epok i proces kształtowania
się mentalności poszczególnych grup i kręgów społecznych, potrafi charakteryzować
zachowania społeczne, umie formułować własne opinie w oparciu o przygotowane
źródła i literaturę tematu.
Bardzo dobry – student biegle operuje treściami z zakresu historii mentalności
poszczególnych epok, potrafi samodzielnie przeprowadzić ich krytykę, formułować i
uzasadniać swoje poglądy, wykazuje się pogłębioną znajomością literatury tematu.
Egzamin ustny
Uwagi
Sposób oceny:
1) obecność na zajęciach (10% oceny)
2) aktywność na zajęciach (10% oceny)
3) referat/prezentacja na zajęciach (10% oceny)
4) projekt indywidualny (20% oceny)
5) odpowiedź ustna na egzaminie (50% oceny)
3
Treści merytoryczne (wykaz tematów)
1. Zajęcia organizacyjne – literatura, zakres tematyczna, forma zaliczenia.
2. Co to jest historia mentalności? – przedmiot i zakres badań, metody badawcze, podstawowe
pojęcia
3. Źródła do badań nad mentalnością społeczeństwa wieków dawnych
a. źródła masowe - korespondencja jako źródło do historii mentalności
b. ego dokumenty
4. Mentalność, świadomość, światopogląd, hierarchie wartości – czynniki kształtujące społeczną
mentalność.
5. Mentalność indywidualna i grupowa – psychologia zbiorowości,
6. Wartości indywidualne i zbiorowe, duchowe i materialne – kryteria doboru.
7. Mentalność renesansu, baroku, oświecenia – jak kształtowała się mentalność w różnych epokach
historycznych – czynniki różnicujące i kształtujące, przyczyny zmian
8. Wpływ instytucji społecznych na kształtowanie się mentalności – rola rodziny, środowiska, państwa
i kościała na kształtowanie się społecznych zachowań w epoce nowożytnej.
9. Wzorce i modele osobowe – literatura parenetyczna i jej wpływ na kształtowanie społecznej
mentalności.
10. Stereotypy społeczne w epoce nowożytnej – podstawy ich kształtowania.
11. Inny, obcy, wróg – stereotypy osobowe i narodowe w epoce nowożytnej
12. Theatrum mundi – światopogląd a ogląd świata w epoce nowożytnej
13. Horyzont geograficzny i mentalny ludzi w czasach nowożytnych
14. Medycyna w epoce nowożytnej jako źródło do badań mentalności
15. Kult świętych i zachowania religijne jako przejaw postaw mentalnych (pielgrzymki, miejsca
cudowne)
Wykaz literatury podstawowej (5 prac do wyboru)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Delumeau Jean, Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w. Oblężony ogród, Warszawa 2010.
Elias Norbert, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, Warszawa 1980.
Ginzburg Carlo, Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI w., przeł. R. Kłos, Wa-wa1989.
Kowalski Piotr, Theatrum świata wszystkiego i poćciwy gospodarz. O wizji świata pewnego
siedemnastowiecznego pisarza ziemskiego, Kraków 2000.
Kowalski Piotr, Świat Andrzeja Komonickiego kronikarza Żywca. Studia z antropologii historycznej,
Wrocław 2010.
Kuchowicz Zbigniew, Człowiek polskiego baroku, Łódź 1983.
Maliszewski Kazimierz, W kręgu staropolskich wyobrażeń o świecie, Lublina 2006.
Popiołek Bożena, Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studium z historii mentalności kobiet z
kręgów szlacheckich, Kraków 2003.
Popiołek Bożena, „Woli mojej Testament ten”. Testamenty XVII i XVIII wieku jako źródło do historii
mentalności, Kraków 2009.
Rolnik Dariusz, Portret szlachty czasów stanisławowskich, epoki kryzysu, odrodzenia i upadku
Rzeczypospolitej w pamiętnikach polskich, wyd. II, Katowice 2011.
Wykaz literatury uzupełniającej
4
1. Baczewski Sławomir, Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim. Druga połowa
XVI wieku, XVII wiek, Lublin 2009.
2. Błuszkowski J., Stereotypy a tożsamość narodowa, Warszawa 2005.
3. Davis Natalie Z., Powrót Martina Guerre’a, tłum. P. Szulgit, posłowie E. Domańska, Poznań 2010.
4. Delumeau Jean, Grzech i strach. Poczucie winy w kulturze Zachodu XIII-XVIII w., Warszawa 1994.
5. Dziechcińska Hanna, Oglądanie i słuchanie w kulturze dawnej Polski, Warszawa 1987.
6. Le Goff Jacques, Świat średniowiecznej wyobraźni, Warszawa 1997.
7. Jaworska K., Etos społeczeństwa polskiego doby saskiej w świetle ówczesnych kazań, Legnica
1999.
8. Kępiński A., Lach i Moskal, Z dziejów stereotypu, Warszawa 1990.
9. Mity i stereotypy w dziejach Polski, pod red. J. Tazbira, Warszawa 1991.
10. Le Roy Laudurie E., Montaillou, wioska heretyków 1294-1324, Warszawa 1987.
11. Tokarska-Bakir Joanna, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, Warszawa 2008.
12. Wolański Filip, Europa jako punkt odniesienia dla postrzegania przestrzeni geograficznej przez
szlachtę polską osiemnastego wieku w świetle relacji podróżniczych i geograficznych, Wrocław
2002.
Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta)
Ilość godzin zajęć w
kontakcie z prowadzącymi
Ilość godzin pracy studenta
bez kontaktu z
prowadzącymi
Wykład
15
Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.)
15
Konsultacje indywidualne
3
Uczestnictwo w egzaminie/zaliczeniu
2
Lektura w ramach przygotowania do zajęć
30
Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu
po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu
10
Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat
(praca w grupie)
20
Przygotowanie do egzaminu / kolokwium
10
Ogółem bilans czasu pracy
90
Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika
3
5