Geomorfologia i geologia Gór *wi*tokrzyskich
advertisement
Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich Praca pisemna na studia. Razem z bibliografią około 8 stron. Całość pracy – 50 zł. KOD pracy-PR19 Napisz [email protected] Góry Świętokrzyskie to najniższe i obok Sudetów najstarsze góry na terenie naszego kraju. Góry te zostały wypiętrzone w erze paleozoicznej, podczas ruchów hercyńskich, przypadających na okres karboński i składają się z kilkunastu pasm górskich. Poszczególne z nich, poprzecinane rozległymi dolinami, leżą równolegle względem siebie i w większości biegną z północnego zachodu na południowy wschód. Najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich to Łysica, wznosząca się na wysokość 612 m n.p.m.. Pozostałe większe wzniesienia to Szczytniak (554 m n.p.m.), Klonówka (473 m n.p.m.) oraz Święty Krzyż (595 m n.p.m.). W okresie panowania morza na tym obszarze, na jego dnie gromadziły się różne osady, które utworzyły kilka podstawowych rodzajów skał takich jak łupki, zlepieńce, piaskowce i wapienie. W skałach tych zachowały się liczne dowody bogatego życia w ówczesnych morzach w postaci skamieniałych śladów organizmów roślinnych i zwierzęcych, z których liczne opisane zostały dla nauki dopiero w latach 1960-1985. W czwartorzędzie, trwającym ostatnie 2 miliony lat, Góry Świętokrzyskie pokrywał okresowo lodowiec. Wyróżniają się one na tle innych gór Polski oryginalną budową geologiczną, polegającą na odsłonięciu pokładów starszych skał zalegających na niżu na dużej głębokości. Największą osobliwością parku są gołoborza tj. podszczytowe rumowiska głazów kwarcytowych okresu kambryjskiego, pozbawione zazwyczaj roślinności naczyniowej. 2 Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich Budowa geologiczna Gór Świętokrzyskich Pod względem budowy geologicznej Góry Świętokrzyskie składają się z dwóch części: trzonu paleozoicznego, występującego w części środkowej i na południu masywu i obrzeżenia mezozoicznego otaczającego trzon z północnego wschodu, północnego zachodu i południowego zachodu [1]. Z jednostkami fizyczno- geograficznymi nie pokrywa się jednak zasięg geologicznych struktur a Z. Gardziel stwierdził, że jednostki geologiczne wchodzące w skład paleozoicznego masywu świętokrzyskiego przedłużają się zarówno na obszar Niżu Polskiego jak również Kotliny Sandomierskiej [2]. Należy zwrócić uwagę, że przeważająca część Gór Świętokrzyskich znajduje się w obrębie paleozoicznego trzonu, gdzie pasma górskie są najbardziej wykształcone, a tym samym są najwyższe. Poza Dobrudżą - trzon paleozoiczny Gór Świętokrzyskich, to jedyny rejon w Europie, gdzie w bezpośrednim sąsiedztwie strefy krawędziowej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej odsłaniają się struktury paleozoiczne, wchodzące dzisiaj w skład podłoża platformy paleozoicznej Europy zachodniej i środkowej [3]. Rys. 1. Szkic tektoniczny paleozoiku świętokrzyskiego Źródło: M.Jóźwiak, M.A.Jóźwiak, M.Strzyż, 20101. 1 Jóźwiak M.A., Jóźwiak M., Strzyż M., Predyspozycje naturalne regionu świętokrzyskiego do rozwoju turystyki, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, 2010. 3 Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich Ten zapadnięty i pogrzebany masyw jest utworzony głównie z eokambryjskich łupków ilastych i krzemionkowych, słabo zmetamorfizowanych z wkładkami mułowców i piaskowców kwarcytowych [4]. Trzon paleozoiczny Gór Świętokrzyskich składa się z dwóch jednostek: - kieleckiej, - łysogórskiej. Jednostki tektoniczne wchodzące w skład trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich przedstawiono w poniższej tabeli. Jednostki te rozdziela dyslokacja świętokrzyska (tab.1). Tabela 1. Jednostki tektoniczne wchodzące w skład trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich. Blok Blok łysogórski Jednostka Osady Antyklina bronowicko-wydryszowska * osady dewonu i syluru * w środkowym odcinku pochylona a w zewnętrznych odcinkach obalona na południe Synklina bodzentyńska * osady dewonu * oddzielona od antykliny bronowickowydryszowskiej dyslokacją Świstliny * obalona ku południu Jednostka łysogórska * skłony osadowe starszego paleozoiku * budowa monoklinalna Blok kielecki Synlinorium kielecko-łagowskie Antyklinorium chęcińsko-klimontowskie * utwory dewonu i karbonu * utwory starszego paleozoiku i dewonu Źródło: Mizerski, 20002. 2 Mizerski W., 2000: Tektonika i tektogeneza paleozoiku świętokrzyskiego [w:] B.J. Kowalski (red.), Geologia i geomorfologia Gór Świętokrzyskich– kontrowersje i nowe spojrzenia, Prace Instytutu Geografii WSP w Kielcach, nr 4, Kielce. 4 Geomorfologia i geologia Gór Świętokrzyskich Strefa łysogórska obejmuje obszary północnej części trzonu paleozoicznego jakim są Łysogóry. Obszar ten zbudowany jest z utworów starszego paleozoiku i dewonu, na którym z niezgodnością kątową zalegają osady permo-mezozoiczne [6]. Trzy głowne kompleksy można wyróznić w rejonie łysogórskim: - starokaledoński (osady okruchowe, łupki ilaste, mułowce i piaskowce), - młodokaldeoński (piaskowce, mułowce, iłowce, margle, łupki, wapienie, szarogłazy), - waryscyjski (piaskowce i osady węglanowe). Uskokami o założeniach paleozoicznych, ale także trzeciorzędowych, wyniesionych na różną wysokość i poprzesuwanych względem siebie charakteryzuje się właśnie pasmo łysogórskie [7]. W strefie kieleckiej udokumentowano niepełny profil osadów paleozoicznych, od dolnego kambru do dolnego karbonu. Największe rozprzestrzenienie mają tam jednak skały kambru i dewonu [5]. Dyslokacja świętokrzyska… Chcesz uzyskać dostęp do całej pracy? Napisz podając kod pracy na [email protected] 5
