1 - Biuletyn Informacji Publicznej – Strona główna
advertisement
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla miasta Ostróda na lata 2009-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016 Gmina Miejska Ostróda ul. A. Mickiewicza 24 14 – 100 Ostróda Ostróda, wrzesień 2009 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Spis treści WSTĘP................................................................................................................................ 3 I. I.1. I.2. I.3. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ........................................................................... 3 CEL OPRACOWANIA PROGRAMU.................................................................................. 3 ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA ....................................................................................... 4 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM ........ 6 III. UWARUNKOWANIA PROGRAMU ............................................................................ 10 III.1. UWARUNKOWANIA ZAWNĘTRZNE ......................................................................... 10 III.1.1. Zasady polityki ekologicznej ............................................................................ 10 III.1.2. Podstawowe założenia polityki ekologicznej Województwa WarmińskoMazurskiego i Powiatu Ostródzkiego .............................................................................. 10 III.2. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRNE .......................................................................... 17 III.2.1. Przyjęte w obowiązujących dokumentach strategicznych kierunki działań w zakresie ochrony środowiska na terenie miasta Ostróda................................................. 17 IV. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ NA LATA 2009-2012 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2013-2016 ............................................................................................................................. 21 IV.1. IV.1.1. IV.1.2. IV.1.3. IV.1.4. IV.2. IV.2.1. IV.2.2. IV.3. IV.3.1. IV.3.2. IV.3.3. IV.3.4. IV.3.5. IV.3.6. IV.4. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO.......................................................... 21 Ochrona przyrody i krajobrazu ........................................................................ 21 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów........................................................... 27 Ochrona powierzchni ziemi .............................................................................. 29 Gospodarowanie zasobami geologicznymi ...................................................... 33 ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII34 Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią ........................ 34 Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych ............................................... 37 JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE ...................................... 39 Jakość wód ....................................................................................................... 39 Gospodarka odpadami ..................................................................................... 55 Jakość powietrza atmosferycznego .................................................................. 57 Hałas ................................................................................................................ 64 Promieniowanie elektromagnetyczne ............................................................... 68 Awarie .............................................................................................................. 71 EDUKACJA EKOLOGICZNA ..................................................................................... 72 V. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ...................................................... 74 VI. OCENA REALIZACJI PROGRAMU .......................................................................... 81 VII. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJĘ PROGRAMU ................................... 84 VIII. SPIS RYSUNKÓW .......................................................................................................... 87 IX. SPIS TABEL..................................................................................................................... 88 X. SPIS FOTOGRAFII ........................................................................................................ 89 Ostróda, wrzesień 2009 2 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 I. WSTĘP I.1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Obowiązek opracowania gminnego programu ochrony środowiska wynika z art. 17 ust. 1 i art. 18 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska” (Tekst jednolity Dz. U. 2008r. Nr 25, poz. 150). Poprzedni „Program ochrony środowiska miasta Ostróda na lata 2004 – 2007 z perspektywą do 2011” został przyjęty Uchwałą Nr XXXIII/244/2004 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 29 grudnia 2004r. Na podstawie art. 14 ust 2. w/w ustawy program jest opracowywany zgodnie z polityką ekologiczną państwa na okres 4 lat. Aktualnie polityka ekologiczna państwa została przyjęta na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. Niniejszy dokument stanowi aktualizację obowiązującego dotychczas Programu Ochrony Środowiska, a zatem stanowi realizację powyższych zapisów prawnych. Do opracowania „Programu ochrony środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2013-2016” przystąpiono w oparciu o wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie artykułu 4 pkt.8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004r Prawo zamówień publicznych (Tekst jednolity Dz. U. z 2007r., Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) przeprowadzonego przez Gminę Miejską Ostróda. Na jego podstawie w dniu 09 maja 2009 r. roku zawarto umowę, pomiędzy Gminą Miejską Ostróda, a Firmą EkoKoncept s.c. z Olsztyna, wybraną w drodze powyższego postępowania na wykonawcę projektu. Aktualizacji w stosunku do poprzedniego Programu Ochrony środowiska podlegać będzie stan wyjściowy oraz kierunki działań wskazane do realizacji. Zmiany wynikają z obowiązku aktualizacji programu co 4 lata oraz w przypadku kierunków działań ze zmian kompetencyjnych organów administracji publicznej. I.2. CEL OPRACOWANIA PROGRAMU Opracowanie gminnego programu ochrony środowiska ma na celu realizację polityki ekologicznej państwa, województwa i powiatu. W ramach programu zostały opracowane cele ekologiczne wraz z kierunkami działań poprzedzone stanem wyjściowym oraz listą przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2009 – 2012 ujęte w blokach tematycznych. Przedstawione działania pozostają w ścisłej relacji z celami wyznaczonymi w dokumentach na szczeblu państwowym, wojewódzkim i powiatowym. Do prac nad niniejszym programem wykorzystano następujące opracowania i materiały: 1. Polityka ekologicznej państwa na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, 2. II Polityka ekologiczna państwa, 3. Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002 – 2010, 4. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, 5. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, 6. Krajowy Program Zwiększania Lesistości, 7. Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami, 8. Program Ochrony Środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014, 9. Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska województwa warmińsko-mazuskiego, 10. Plan zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, 11. Plan Gospodarki odpadami województwa warminsko-mazurskiego na lata 2007-2010, 12. Regionalny Program Operacyjny Warmia Mazury 2007-2013, 13. Wojewódzki program zwiększania lesistości na lata 2001-2010, 14. Program Ekoenergetyczny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2005-2010, 15. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020, 16. Program zwiększania lesistości pojezierza iławsko-ostródzkiego na lata 2001-2020, 17. Strategia rozwoju miasta Ostróda na lata 2009-2016, 18. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego dla miasta Ostróda, 19. Studiami uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda, Ostróda, wrzesień 2009 3 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2009-2016, Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Ostróda, Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda, Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska miasta Ostróda za okres dwuletni obowiązywania Programu do 31.12.2006r., Sprawozdanie z wykonania Planu Gospodarki Odpadami dla związku gmin regionu ostródzkoiławskiego „Czyste Środowisko” za okres dwuletni do 31.12.2006r., Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2003r., Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005r., Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006r., Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2007r., Ustawa Prawo ochrony środowiska, Relacje Programu ochrony środowiska dla miasta Ostróda do innych opracowań strategicznych, programowych i planistycznych przedstawiono na rys. 1. Rys. 1 Relacje gminnego programu ochrony środowiska do innych programów Powiat Gmina Strategia rozwoju powiatu Strategie rozwoju Program Ochrony Środowiska powiatu ostródzkiego Program ochrony środowiska miasta Ostróda Powiatowe plany sektorowe Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Kraj, Województwo Polityka państwa ekologiczna Strategia rozwoju województwa warmińskomazurskiego Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińskomazurskiego Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego I.3. ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA Program Ochrony Środowisk miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 – 2016 wykorzystuje podstawy merytoryczne i metodyczne zawarte w wojewódzkim i powiatowym Programie Ochrony Środowiska. Struktura Programu obejmuje następujące działy tematyczne: Ochrona dziedzictwa przyrodniczego, Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii, Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne, Edukacja ekologiczna. Niniejszy program obejmuje także ocenę realizacji programu oraz aspekt finansowy realizacji programu. Ostróda, wrzesień 2009 4 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Analizę stanu aktualnego przeprowadzono w oparciu o dane GUS, Starostwa Powiatowego w Ostródzie, Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Olsztynie, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie, WIOŚ w Olsztynie, Zakładu Energetycznego, Centrum Edukacji Ekologicznej oraz z informacji uzyskanych od podmiotów gospodarczych znajdujących się na terenie miasta Ostróda. Jako rok bazowy przyjęto 2007, w szczególnych przypadkach oparto się na danych z 2006 i 2008 roku. W opracowanym „Programie...” uwzględniono zarówno uwarunkowania zewnętrzne (wynikające z dokumentów wyższego szczebla), jak i uwarunkowania wewnętrzne wypływające z zagospodarowania przestrzennego gminy oraz programów i strategii gminy. Przy opracowywaniu „Programu...” korzystano z: – dokumentów rządowych, określających politykę ekologiczną państwa, – opracowań szczebla wojewódzkiego i powiatowego, określających realizację polityki ekologicznej państwa na szczeblu regionalnym, – opracowań dotyczących rozwoju lokalnego (na szczeblu gminy), z uwzględnieniem uwarunkowań ochrony środowiska, – ustaw i rozporządzeń, zawierających regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska. Ostróda, wrzesień 2009 5 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM Fot. 1 Miasto Ostróda z lotu ptaka (http://www.ostroda.pl) Miasto Ostróda zajmuje powierzchnię 14,15 km2 i jest położone w centralnej części powiatu ostródzkiego. W 2007 roku miasto zamieszkiwało 33.262 osoby (GUS). Obszar objęty zakresem obowiązywania programu stanowi teren specyficzny – teren miasta, w wysokim stopniu przekształcony poprzez antropopresję – w znacznej części zabudowany i uzbrojony w infrastrukturę techniczną, o podwyższonej gęstości zaludnienia. Zabudowę tego obszaru stanowią obiekty komunalne mieszkaniowe i handlowo – usługowe oraz obiekty sektora gospodarczego (podmiotów gospodarczych) wraz z infrastrukturą techniczną. Obiekty te, jak i działalność w nich prowadzona, niewątpliwie nie są obojętne dla środowiska naturalnego, a w przypadku niewłaściwie prowadzonej gospodarki mogą one stanowić poważne zagrożenie nie tylko dla środowiska i przyrody miejscowej, ale także mogą negatywnie oddziaływać na obszary sąsiednie położone poza obszarem objętym zakresem obowiązywania niniejszego programu. Ostróda stanowi jeden z atrakcyjniejszych ośrodków turystycznych województwa warmińsko-mazurskiego. Atrakcyjne położenie, a także dobrze rozbudowana baza turystyczno-wypoczynkowa sprawiają, iż miasto to jest celem wielu turystów krajowych i zagranicznych. Dodatkowym elementem przyciągającym uwagę turystów, stanowiącym unikatową atrakcję turystyczną, jest Kanał Ostródzko-Elbląski. Miasto Ostróda otoczone jest kompleksami leśnymi, które stanowią doskonałą bazę dla turystów lubiących piesze wędrówki i rowerowe rajdy. Także dla miłośników kajakarstwa miasto Ostróda oferuje przepięknie położne szlaki kanałowe. W skali lokalnej miasto Ostróda jest ośrodkiem usługowym dla mieszkańców i działalności gospodarczych w obszarze gminy wiejskiej Ostródy, stanowiącej bezpośrednie otoczenie zewnętrzne miasta. Powiązania te dotyczą m.in. położonych na terenie gminy wiejskiej Ostróda zespołów osadniczych i turystycznych oraz Zakładów Mięsnych w Morlinach – Grupa ANIMEX S.A. W skali ponadlokalnej od 1.01.1999r. Ostróda funkcjonuje jako siedziba powiatu ostródzkiego. Charakter tych powiązań wynika z ustawowych właściwości powiatu. Ta materia składa się na funkcje usług publicznych, skoncentrowanych w mieście, ale służących zaspokajaniu potrzeb społecznych w granicach powiatu. Ostróda, wrzesień 2009 6 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Użytkowanie gruntów na terenie miasta Ostróda kształtuje się następująco: Użytki rolne, w tym grunty orne, sady, łąki, pastwiska, grunty rolne zabudowane, grunty pod rowami – 320,0 ha, Grunty leśne i zadrzewienia, w tym lasy, grunty leśne i zadrzewione – 72,0 ha, Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym tereny mieszkaniowe, przemysłowe, inne tereny zabudowane, zurbanizowane tereny niezabudowane, tereny rekreacji i wypoczynku, tereny komunikacyjne, użytki kopalne – 675,0 ha, Grunty pod wodami, w tym wody powierzchniowe płynące i powierzchniowe stojące – 259,0 ha, Nieużytki – 34,0 ha, inne – 55,0 ha. Rys. 2 Struktura użytkowania gruntów w mieście Ostróda 48% Użytki rolne Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzaczone Grunty zabudowane zurbanizowane Grunty pod wodami Nieużytki inne 5% 23% 4% 18% 2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Urząd Miasta w Ostródzie (stan na koniec 2008r). Przez teren miasta przebiegają następujące drogi krajowe i wojewódzkie stanowiące szkielet komunikacyjny powiatu ostródzkiego: Drogi krajowe Nr 7 Warszawa - Gdańsk, Nr 15 Ostróda – Toruń, Nr 16 Grudziądz – Augustów. Drogi wojewódzkie Nr 530 Ostróda – Dobre Miasto. Istotną rolę w komunikacji Powiatu odgrywa kolej. Przez teren miasta przebiegaj następującą linia kolejowa: Poznań Wschód – Skandawa (granica państwa) – Žielienodorožnyj. Strukturę funkcjonalno – przestrzenną miasta określają następujące cechy charakterystyczne istniejącego zagospodarowania: obszar śródmieścia miasta – zawarty między ul. Olsztyńską, jez. Drwęckim, ul. Słowackiego, ul. Pieniężnego, ul. Jana Pawła Il-go, ul. Kard. Wyszyńskiego, ul. Kościuszki, ul. Pieniężnego, ul. Jagiełły, ul. Czarnieckiego, ul. Grunwaldzką i ul. Drwęcką; obszar ten stanowi główną koncentrację przestrzenną usługowych funkcji miastotwórczych, w tym usług publicznych o znaczeniu ponadlokalnym, obszar zwartej zabudowy miejskiej na południe od linii PKP, stanowiący główną koncentrację budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego w mieście, powiązany z centrum ciągami ulic: Grunwaldzkiej i Czarnieckiego, grupującymi funkcje usługowe o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, Ostróda, wrzesień 2009 7 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 zespoły zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej w południowej części miasta (dzielnica „Osiedle Młodych”) i zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej na północ od ul: Olsztyńskiej (dzielnica „Wałdowo i „Osiedle Plebiscytowe”), oddzielone od struktur zwartej zabudowy miasta obszarami terenów niebudowlanych, tereny zabudowy przemysłowo – usługowo – składowej, skoncentrowanej głównie w dwóch następujących obszarach: w części południowej miasta w rejonie ul. Grunwaldzkiej (Zajezierze), w części północnej miasta w rejonie ul. Olsztyńskiej i tereny PKP i ul. Gizewiusza i Przemysłowej, tereny niebudowlane w części środkowej i wschodniej części miasta (dolina Drwęcy), oraz w części północnej miasta, w obrębie dawnej doliny rzecznej, gdzie występuje szczególnie duża ilość terenów bagiennych, tereny usług turystycznych w otoczeniu jeziora Drwęckiego o wysokim standardzie użytkowy wraz z terenami zieleni publicznej tereny zamknięte, stanowiące własność Wojska Polskiego (w środkowo – zachodniej części miasta), układ ciągów komunikacyjnych dróg krajowych wraz z linią PKP. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym J. Kondrackiego, miasto Ostróda położone jest na granicy dwóch megaregionów: Niżu Wschodnioeuropejskiego i Pozaalpejskiej Europy Środkowej, cząstkowo w granicach podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich i Pojezierzy Wschodniobałtycjich, na pograniczu trzech makroregionów Pojezierza Iławskiego, Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego i Pojezierza Mazurskiego, w obrębie mezoregionów: Pojezierze Olsztyńskie, Garb Lubawski, Dolina Drwęcy. Rys. 3 Położenie fizyczno – geograficzne miasta Ostróda Ostróda Źródło: Wikipedia Wolna Encyklopedia Miasto Ostróda położone jest na pograniczu Garbu Lubawskiego, Pojezierza Iławskiego i Pojezierza Olsztyńskiego. Ostróda, wrzesień 2009 8 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Pojezierze Olsztyńskie to duży mezoregion fizycznogeograficzny na Pojezierzu Mazurskim. Obszar Pojezierza Olsztyńskiego rozciąga się po obu brzegach górnego biegu Łyny, sięgając na zachodzie po Pasłękę. Krajobraz ukształtowany został w wyniku ostatniego zlodowacenia (lobu Łyny), którego fazy zaniku zaznaczają się w postaci łuków wałów morenowych sięgających na zachodzie po Morąg, na południu po Nidzicę, a na wschodzie po linię Szczytno-Biskupiec. Wysokość moren nie przekracza 200 m n.p.m. W podłożu zalega głównie glina zwałowa. W dolinach rynien lodowcowych i mis pojeziernych występują torfowiska i łąki. Pojezierze Iławskie, nie podzielony na mniejsze jednostki makroregion, obejmuje większość terenów powiatu iławskiego. Na północy teren ten opada ku Żuławom Wiślanym, na zachodzie natomiast ku Dolinie Dolnej Wisły. Na wschodzie jego granicę stanowi dolina Drwęcy oraz Pojezierze Olsztyńskie, południową granicę natomiast łuk moren czołowych, wyznaczający zasięg fazy pomorskiej. Teren Pojezierza to głównie wysoczyzna morenowa falista, jedynie między Jeziorkiem, a jez. Łabędź wysoczyzna morenowa płaska. W morfologii zaznacza się również rozległa równina sandrowa rozciągająca się na północ od Iławy i znacznie mniejsza - na północ od Zalewa. Pomiędzy Jeziorkiem, a jez. Dauby występuje wał moreny czołowej spiętrzonej. Na zachód od jez. Karaś znajduje się rozległe torfowisko. Cechą charakterystyczną krajobrazu tego obszaru jest duża jeziorność. W jego obrębie znajduje się kilkadziesiąt zbiorników m. in.: jez. Jeziorak, Płaskie, Ewingi, Karaś, Łabędź, Trupel. Większe kompleksy leśne występują na północ i zachód od Iławy, porastając powierzchnie sandrowe, występujące po obu stronach rynny Jezioraka. Garb Lubawski, graniczący od zachodu z Doliną Drwęcy jest mezoregionem wyróżniającym się od sąsiednich wysokościami bezwzględnymi i dużymi deniwelacjami terenu, przekraczającymi 100 m. Jego kulminację stanowi Góra Dylewska (312 m), której geneza podobnie jak całego obszaru Garbu, wiąże się z ukształtowaniem podłoża podczwartorzędowego, wyniesionego w czasie fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego. Jest to obszar pozbawiony praktycznie większych zbiorników wodnych, charakteryzujący się niewielkim zalesieniem - lasy występują jedynie w obrębie najwyższych wyniesień Garbu. Dolina Drwęcy, rozciągająca się pomiędzy pojezierzami to obszar stanowiący w okresie zlodowacenia płytką dolinę, umożliwiającą odpływ roztopowym wodom w kierunku południowo-zachodnim. Obecna dolina przechodzi przez rozległe tereny sandrowe, a rzędne terenu maleją od ok.115 m n.p.m. w rejonie Samborowa do ok.100 m n.p.m. w rejonie miejscowości Rodzone. Ostróda, wrzesień 2009 9 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 III. UWARUNKOWANIA PROGRAMU Program ochrony środowiska miasta Ostróda pozostaje w ścisłej relacji z „Polityką ekologiczną państwa na lata 2009- 2012 z perspektywą do roku 2016”, ,,Programem ochrony środowiska dla województwa warmińskomazurskiego” oraz z opracowaniami dotyczącymi rozwoju lokalnego miasta Ostróda. Z dokumentów tych wynikają główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego omawianego obszaru i związane z nimi kierunki presji na środowisko. III.1. UWARUNKOWANIA ZAWNĘTRZNE III.1.1. Zasady polityki ekologicznej W Programie Ochrony Środowiska miasta Ostróda przyjęto następujące zasady polityki ekologicznej: 1. Zasada zrównoważonego rozwoju - tj. racjonalnego i optymalnego sposobu zarządzania zasobami przyrodniczymi oraz zapobiegania powstawaniu negatywnych skutków działalności człowieka/intensywnego rozwoju gospodarki; 2. Zasada przezorności - podejmowanie działań już w momencie pojawienia się uzasadnionego prawdopodobieństwa, że problem wymaga rozwiązania; 3. Zasada prewencji – przeciwdziałanie negatywnym skutkom dla środowiska na etapie planowania i realizacji przedsięwzięcia, które to przeciwdziałanie określane jest przez cztery hierarchiczne grupy: - zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń i innych uciążliwości, - recykling, - zintegrowane podejście do ograniczania tych zanieczyszczeń i zagrożeń, którym z powodów ekonomicznych lub technicznych nie można skutecznie zapobiegać; 4. Zasada wysokiego poziomu ochrony środowiska, która zakłada, że planowana jakość środowiska będzie możliwie najwyższa, szczególnie z punktu widzenia bezpieczeństwa dla zdrowia ludzkiego; 5. Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi - wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju i skutkuje zasadami prewencji (w tym ideą likwidacji zanieczyszczeń u źródła), przezorności i wysokiego poziomu ochrony środowiska. W praktyce oznacza ona uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. 6. Zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego - oparta na założeniach: sprawiedliwości międzypokoleniowej, międzyregionalnej i międzygrupowej oraz równoważenia szans pomiędzy człowiekiem a przyrodą; 7. Zasada uspołecznienia – polegająca na tworzeniu instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska. 8. Zasada „zanieczyszczający płaci” – założenie pełnej odpowiedzialności, w tym materialnej, za skutki zanieczyszczania i stwarzania innych zagrożeń dla środowiska na sprawców, tj. jednostki użytkujące zasoby środowiska; 9. Zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej - wybór przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska, uwzględniający minimalizację nakładów finansowych na jednostkę uzyskanego efektu. III.1.2. Podstawowe założenia polityki ekologicznej Województwa WarmińskoMazurskiego i Powiatu Ostródzkiego Cele polityki ekologicznej województwa określone w „Programie Ochrony Środowiska Województwa WarmińskoMazurskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” określają konkretne wyzwania i obszary zainteresowania dla „Programu ochrony środowiska dla miasta Ostróda”. Jako priorytetowe uznano w Programie województwa zadania związane z: ochroną przyrody i krajobrazu; ochroną i zrównoważonym rozwojem lasów; ochroną powierzchni ziemi, zasobów kopalin i wód podziemnych; Ostróda, wrzesień 2009 10 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 ochroną klimatu; zapewnieniem bezpieczeństwa biologicznego; minimalizowaniem uciążliwości hałasu, zanieczyszczeń powietrza oraz zagrożeń powodowanych przez odpady; rozwojem edukacji ekologicznej społeczeństwa. Program Ochrony Środowiska dla powiatu ostródzkiego obejmuje lata 2003-2006. Zarząd powiatu przygotowuje się do podjęcia działań zmierzających do aktualizacji Programu. Z uwagi na brak w chwili obecnej projektu aktualizacji oraz w wyniku założenia, iż Programy powiatowe musza być spójne z dokumentami wyższego stopnia (wojewódzkimi) w opracowywaniu niniejszego dokumentu posłużono się wytycznymi zawartymi w Programie Wojewódzkim. Tabela 1 Wybrane cele i działania określone w „Programie ochrony środowiska dla woj. warmińsko-mazurskiego”. W ZAKRESIE DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrona przyrody i krajobrazu Cele: Wysokie walory krajobrazowe; Wysoka różnorodność biologiczna, jej ochrona i zrównoważone wykorzystanie. Działania: 1. Uwzględnienie w planowaniu przestrzennym i realizacji inwestycji zasad ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej, zwłaszcza ochrony jezior i rzek oraz ich obrzeży; 2. Wdrażanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form gospodarowania i dostosowanie sposobu użytkowani do określonych form, celów i przedmiotów ochrony; 3. Wyznaczenie korytarzy ekologicznych i właściwe ich zagospodarowanie poprzez m.in. zalesianie i zadrzewianie, tworzenie korytarzy łączących jeziora, w oparciu o ekosystemy bagienne i drobne zbiorniki wodne, budowę przejść dla zwierząt na trasach komunikacyjnych i przepławek na rzekach oraz w miejscach, gdzie jest to konieczne; 4. Opracowanie programów tworzenia obszarów zieleni i zadrzewień w miastach oraz na terenach wiejskich; 5. Utworzenie Parku Krajobrazowego Puszczy Boreckiej i Parku Krajobrazowego Puszczy Napiwodzko-Ramuckiej; 6. Weryfikacja istniejących form ochrony przyrody pod kątem ich aktualnych walorów przyrodniczych; 7. Sukcesywny rozwój sieci rezerwatów przyrody, użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczo – krajobrazowych; 8. Opracowanie i aktualizacja planów ochrony dla parków krajobrazowych, rezerwatów oraz obszarów sieci Natura 2000; 9. Przeprowadzenie waloryzacji przyrodniczej województwa pod kątem różnorodności biologicznej; 10. Realizacja działań związanych z ochroną obszarów sieci Natura 2000; 11. Renaturalizacja zniszczonych cennych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych, szczególnie wodno-błotnych i rzecznych; 12. Ochrona obszarów naturalnej retencji i dolin rzecznych, powiększanie i odtwarzanie śródpolnych remiz, zadrzewień, zakrzaczeń i drobnych zbiorników wodnych; 13. Ochrona stanu torfowisk i bagien; 14. Monitorowanie i ograniczanie nadmiernych liczebności niektórych zwierząt, obecnie objętych ochroną gatunkową; 15. Identyfikacja przyczyn zagrożeń rzadkich gatunków i eliminowanie źródeł zagrożeń; 16. Restytucja gatunków fauny i flory; 17. Stosowanie czynnej ochrony rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Ostróda, wrzesień 2009 11 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Cele: Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Działania: 1. Określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego; 2. Zalesianie gruntów (zwłaszcza marginalnych), w szczególności w zlewniach jezior, obszarach wododziałowych zagrożonych erozją, obszarach źródliskowych, terenach zbiorników wód podziemnych bez izolacji, korytarzy ekologicznych; 3. Ochrona i powiększanie biologicznej różnorodności lasów, w tym genetycznej i gatunkowej; 4. Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych; 5. Budowa i utrzymanie na obszarach leśnych infrastruktury służącej celom poznawczo-dydaktyczno-turystycznym; 6. Wykorzystanie walorów lasów do rozwoju ekoturystyki oraz edukacji ekologicznej społeczeństwa; 7. Wdrażanie na szeroką skalę odwodnień naturalnych; 8. Odbudowa drzewostanu zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych na gruntach państwowych i prywatnych; 9. Rozbudowa bazy szkółkarskiej oraz infrastruktury leśnej. Ochrona powierzchni ziemi Cele: Wysoka jakość gleby; Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi. Działania: 1. Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej; 2. Podjęcie działań zmniejszających poziom zakwaszenia gleb; 3. Przeciwdziałanie erozji gleb poprzez wprowadzenie trwałej pokrywy roślinnej oraz stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych; 4. Wykonywanie i utrzymanie urządzeń melioracji wodnych, z zachowaniem zróżnicowanych biocenoz, w ścisłym dostosowaniu do właściwości przyrodniczo-rolniczych gleb; 5. Sukcesywny rozwój systemu monitoringu ziemi; 6. Opracowanie programów i realizacja rekultywacji terenów zdegradowanych; 7. Stosowanie urządzeń zabezpieczających ziemię przed zanieczyszczeniami. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych Cele: Eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna z zasadami zrównoważonego rozwoju. Działania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Uzupełnienie rozpoznania zasobów kopalin w województwie; Uzupełnienie rozpoznania zasobów energii geotermalnej; Ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo przed eksploatacją kopalin; Stosowani technologii niepowodujących istotnej zmiany poziomu wód ; Sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych; Odpowiednie zagospodarowanie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochrony ujęć wód; Ustanowienie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochrony ujęć; Budowa i modernizacja sieci wodociągowych oraz stacji uzdatniania wody; Likwidacja nieczynnych ujęć wody. Ostróda, wrzesień 2009 12 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Biotechnologie i organizmy genetycznie modyfikowane Cele: Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego województwa. Działania: 1. Monitorowanie działań związanych z użytkowaniem GMO; 2. Doskonalenie systemu kontrolnego, w tym szkolenie pracowników służb kontrolnych; 3. Wspieranie badań naukowych w zakresie wpływu GMO na różnorodność biologiczną. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII Materiałochłonność, wodochłonność i odpadowość produkcji Cele: Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii. Działania: 1. Stosowanie nowoczesnych technologii z wykorzystaniem kryteriów BAT; 2. Ograniczenie zużycia wody z ujęć podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym, farmaceutycznym i niektórymi specjalnymi działami produkcji); 3. Intensyfikacja stosowania zamkniętych obiegów wody oraz wtórnego wykorzystywania ścieków i zużytych wód; 4. Zmniejszenie materiałochłonności gospodarki poprzez wprowadzenie technologii niskoodpadowych i stosowanie surowców przyjaznych środowisku; 5. Zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych (energetycznych, cieplnych), poprawa parametrów termoizolacyjnych budynków. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Cele: Udział energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9% w 2010 r. Działania: 1. Realizacja wojewódzkiego programu ekoenergetycznego. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy Cele: Dobry stan zasobów wodnych; Sprawny system osłony przeciwpowodziowej. Działania: 1. Poprawa stosunków wodnych poprzez zmniejszenie nierównomierności przepływów cieków, przede wszystkim na obszarach węzłów hydrograficznych; 2. Identyfikacja głównych obszarów zasilania wód podziemnych i odpowiednie ich zagospodarowanie; 3. Opracowanie bilansów i programów zlewniowych; 4. Wdrożenie systemu zarządzania zasobami wodnymi; 5. Weryfikacja obszarów zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi; 6. Budowa urządzeń wstrzymujących erozję wodną; 7. Poprawa zdolności retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji naturalnej i budowę zbiorników retencyjnych oraz jazów; 8. Budowa i modernizacja zabezpieczenia przeciwpowodziowego; 9. Utrzymanie i odnawianie urządzeń melioracyjnych. Ostróda, wrzesień 2009 13 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO Relacja środowisko - zdrowie Cele: Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia. Działania: 1. Ustalenie kierunków i zakresu rewitalizacji terenów zdegradowanych; 2. Wzmocnienie monitoringu wody przeznaczonej do spożycia. Jakość wód Cele: Dobry stan wód. Działania: 1. Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacyjnych; 2. Tworzenie wokół jezior i rzek stref ochronnych, zagospodarowanych trwałą zielenią i niezabudowanych; 3. Zwiększenie lesistości oraz rozbudowa systemu małej retencji w szczególności na obszarach węzłów hydrograficznych; 4. Renaturalizacja, polegająca głównie na odtworzeniu mokradeł, zwiększeniu zadrzewień i lesistości oraz rozbudowie systemu małej retencji; 5. Ograniczanie dopływu do wód zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa m.in. poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej; 6. Rekultywacja zdegradowanych systemów wodnych. Zanieczyszczenie powietrza Cele: Czyste powietrze. Działania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Likwidacja lokalnych kotłowni o dużej emisji poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej; Zamiana kotłowni węglowych na obiekty niskoemisyjne; Instalowanie wysokosprawnych urządzeń ciepłowniczych i budowa nowoczesnych sieci ciepłowniczych; Instalowanie urządzeń ochrony powietrza; Termomodernizacja budynków; Stosowanie technologii energooszczędnych i mniej zanieczyszczających powietrze; Rozbudowa sieci gazowej (przesyłowej i rozdzielczej); Ograniczenie emisji ze środków transportu (stosowanie form transportu publicznego mało obciążającego powietrze atmosferyczne oraz usprawnienie systemu komunikacyjnego – obwodnice, zielona fala, modernizacja dróg, komunikacja publiczna). Gospodarka odpadami Cele: Minimalizacja zagrożeń środowiska powodowanych przez odpady. Działania: 1. Realizacja wojewódzkiego programu gospodarki odpadami. Ostróda, wrzesień 2009 14 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Zagrożenia wynikające z awarii przemysłowych i stosowania chemikaliów, w tym substancji niszczących warstwę ozonową Cele: Sprawny system ochrony środowiska przed poważnymi awariami. Sprawny system pełnej kontroli dystrybucji, składowania i stosowania substancji i preparatów chemicznych dla osiągnięcia pełnego bezpieczeństwa zdrowia ludzi i środowiska. Działania: 1. Prowadzenie rejestru zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku oraz potencjalnych sprawców awarii. 2. Prowadzenie rejestru awarii EKOAWARIE, jako bazy danych do analizy doświadczeń z przebiegu zaistniałych awarii i akcji ratowniczych; 3. Doposażenie wyspecjalizowanych jednostek w sprzęt do wykrywania i dokładnej lokalizacji miejsca awarii, likwidacji i analizy skutków zdarzenia; 4. Utworzenie wojewódzkiej bazy danych o rodzaju, ilości i lokalizacji substancji chemicznych stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska; 5. Szkolenie osób zajmujących się obrotem chemikaliami oraz kontrolujących obrót; 6. Wdrożenie systemu i wykonywanie kompleksowych kontroli obrotu i stosowania substancji i preparatów chemicznych; Oddziaływanie hałasu Cele: Dobry klimat akustyczny. Działania: 1. Utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego; 2. Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed hałasem, stosownie do wymogów ustawy Prawo ochrony środowiska, między innymi poprzez właściwe kształtowanie przestrzeni urbanistycznej; 3. Wprowadzanie ograniczeń emisji hałasu na wybranych akwenach wodnych cennych przyrodniczo; 4. Rozeznanie stanu akustycznego środowiska i obserwacja zachodzących zmian; 5. Sporządzenie map akustycznych dla miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców (Olsztyn, Elbląg) oraz dla innych terenów jeśli wynika to z powiatowego programu ochrony środowiska; 6. Opracowanie programów ograniczania hałasu na terenach, gdzie przekracza on wartość dopuszczalną; 7. Ocena stanu akustycznego dróg, linii kolejowych i lotnisk (lądowisk) zaliczonych przez ministra właściwego do spraw środowiska do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach oraz opracowanie programów działań ochronnych dla terenów zagrożonych hałasem; 8. Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i dróg, zapewnienie płynności tras – zielona fala); 9. Propagowanie wdrażania transportu intermodalnego; 10. Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych; 11. Doposażenie wyspecjalizowanych jednostek w aparaturę do badań akustycznych; 12. Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem od urządzeń, maszyn, linii technologicznych, wymiana na urządzenia o mniejszej emisji hałasu; 13. Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem drogowym i kolejowym, np.: budowa ekranów akustycznych, tworzenie pasów zadrzewień, wymiana okien na dźwiękoszczelne; Ostróda, wrzesień 2009 15 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Cele: Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych. Działania: 1. Kontynuacja okresowych badań kontrolnych poziomów pól elektromagnetycznych; 2. Założenie i prowadzenie rejestru wojewódzkiego, zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych z uwzględnieniem terenów mieszkaniowych i innych miejsc dostępnych dla ludności; 3. Eliminacja ewentualnych zagrożeń, spowodowanych przekroczeniem dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych; 4. Doposażenie wyspecjalizowanych jednostek w aparaturę badawczą do pomiaru promieniowania elekromagnetycznego. OCHRONA KLIMATU Cele: Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych; Wycofywanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową. Działania: 1. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energii pierwotnej; 2. Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki i obniżenie jej materiałochłonności. EDUKACJA EKOLOGICZNA Cele: Wysoka świadomość ekologiczna; Skuteczna edukacja ekologiczna. Działania: 1. Podejmowanie akcji i działań na rzecz aktywnej ochrony środowiska w regionie i upowszechnianie informacji o nich. 2. Prowadzenie edukacji ekologicznej przez samorządy, organizacje ekologiczne pozarządowe, grupy obywatelskie, Lasy Państwowe; 3. Wspomaganie istniejących oraz tworzenie nowych ośrodków edukacji ekologicznej o zasięgu regionalnym i ponadregionalnym; 4. Prowadzenie szkoleń w zakresie edukacji ekologicznej; 5. Opracowanie i realizacja lokalnych programów edukacji ekologicznej uwzględniających, specyfikę środowiska, lokalną tożsamość i tradycję kulturową; 6. Tworzenie „zielonych szkół”; 7. Realizacja programów edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie poziomy nauczania; 8. Tworzenie sieci centrów informacji i edukacji ekologicznej; 9. Organizacja imprez i festynów ekologicznych; 10. Popularyzacja spraw ochrony środowiska w mediach (pozytywne przykłady); 11. Działania wydawniczo – popularyzacyjne; 12. Tworzenia systemu infrastruktury umożliwiającej poznawanie przyrody: ścieżki dydaktyczne, trasy rowerowe, muzea przyrodnicze; 13. Rozszerzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo; 14. Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki. Ostróda, wrzesień 2009 16 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 III.2. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRNE III.2.1. Przyjęte w obowiązujących dokumentach strategicznych kierunki działań w zakresie ochrony środowiska na terenie miasta Ostróda Fot. 2 Urząd Miejski w Ostródzie 1. Strategia Rozwoju Miasta Ostródy na lata 2006-2016 Główne kierunki rozwoju miasta definiują cele strategiczne zapisane w „Strategii rozwoju miasta Ostróda na lata 2006-2016”. Celami strategicznymi, zapisanymi w „Strategii...” są: ­ zapewnienie warunków dla dynamicznego rozwoju turystyki, ­ zapewnienie dobrej dostępności komunikacyjnej miasta, ­ wzrost innowacyjności i konkurencyjności lokalnej gospodarki, ­ zapewnienie dobrych warunków dla zaspokajania potrzeb życiowych i realizowania osobistych celów przez mieszkańców miasta, ­ zapewnienie nowoczesnej i efektywnej obsługi administracyjnej umożliwiającej obsługę mieszkańców i realizację zadań rozwojowych. Do każdego z celów zostały dopisane cele pośrednie, operacyjne i działania. Poniżej wymieniono te, których realizacja przyczyni się w sposób bezpośredni bądź pośredni do ochrony środowiska: ­ Cel operacyjny 1.2.2 - Rozwój infrastruktury dla turystyki pieszej, rowerowej i zmotoryzowanej, ­ Działanie 1.2.2.1 - Opracowanie i wdrożenie programu budowy ścieżek rowerowych, ­ Działanie 1.5.2.2 - Wsparcie dla organizacji szkoleń, wizyt studyjnych, upowszechniania dobrych praktyk dla małych przedsiębiorców z branży turystycznej i okołoturystycznej, ­ Działanie 1.7.1.2 - Wdrożenie MSI dla ruchu pieszego i rowerowego (dla turystów i mieszkańców), ­ Działanie 1.8.1.3 - Realizowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu infrastruktury Kanału Ostródzko-Elbląskiego, ­ Cel pośredni nr 1.9 - Zapewnienie wysokich standardów środowiska naturalnego i usług świadczonych w oparciu o nowoczesną infrastrukturę, ­ Cel operacyjny 1.9.1 - Poprawa czystości wód poprzez rozbudowę i modernizację sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, ­ Cel operacyjny 1.9.2 - Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, Ostróda, wrzesień 2009 17 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ Cel operacyjny 1.9.3 - Opracowanie i wdrożenie programu ochrony powietrza na terenie miasta Ostródy, Cel operacyjny 1.9.4 - Modernizacja infrastruktury i poprawa gospodarki odpadami w mieście Ostróda, Cel operacyjny 1.9.5 - Zapewnienie monitoringu jakości wód na obszarze miasta Ostródy, Cel pośredni nr 1.10 - Stworzenie warunków dla wdrażania zasad gospodarki opartej na wiedzy, w tym innowacji w sektorze turystyki, Cel pośredni nr 2.3 - Rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej w mieście Ostróda, Działanie 2.3.1 - Opracowanie programu modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej w Ostródzie, Działanie 2.3.2 - Wdrożenie programu modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej w Ostródzie, Cel pośredni nr 2.5 - Poprawa bezpieczeństwa w komunikacji drogowej na terenie Ostródy, Działanie 2.5.1.1 - Identyfikacja i ocena zagrożeń w ruchu drogowym na terenie miasta, Działanie 2.6.1.2 - Wsparcie rozwoju alternatywnych dla PKS podmiotów świadczących usługi przewozowe dla mieszkańców i turystów w rejonie Ostródy, Cel operacyjny 4.2.5 - Rozwój oferty edukacyjnej w zakresie edukacji ekologicznej, Działanie 4.3.2.1 - Opracowanie i wdrożenie programu utrzymania czystości ulic i chodników, Cel pośredni nr 5.1 - Stworzenie warunków dla przyśpieszenia rozwoju miasta poprzez zapewnienie wysokiej absorpcji środków z funduszy UE. 2. Wieloletni Plan Inwestycyjny na lata 2009-2016 dla miasta Ostródy Wieloletni Plan inwestycyjny powstał w celu długofalowego i spójnego planowania wydatków miasta Ostródy. Punktem wyjścia dla stworzenia Planu było rozpoznanie potrzeb miasta i mieszkańców. Dzięki temu stworzone opracowanie uwzględnia oczekiwania mieszkańców i jest pochodną możliwości finansowych miasta Ostróda. Działania inwestycyjne, które pośrednio lub bezpośrednio będą realizowały cele wskazane w POŚ zostały wymienione poniżej: 1. Budowa ulicy Turystycznej w Ostródzie; 2. Przebudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i drogowej przy nabrzeżu jeziora Drwęckiego; 3. Zagospodarowanie turystyczne nabrzeża jeziora Drwęckiego-II etap; 4. Zagospodarowanie turystyczne nabrzeża jeziora Drwęckiego-III etap; 5. Rewitalizacja infrastruktury technicznej na terenie Białych Koszar; 6. Przebudowa Szosy Elbląskiej; 7. Infrastruktura techniczna Ul. 11 Listopada (kierunek Tyrowo); 8. Budowa ul. Parkowej; 9. Odwodnienie skarp na ul. Sienkiewicza oraz ul. 11 Listopada; 10. Bezkolizyjna przeprawa drogowa przez tory kolejowe (wiadukt); 11. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym (lewa strona - ul.: Gen, Andersa, Zembrzyckiego, Reja, Asnyka, Lazurowa, Tęczowa, Brzegowa, Letnia); 12. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym (prawa strona - ul.: Osiedlowa, Gen. Kutrzeby, Nałkowskiej, Konopnickiej, Pana Tadeusza, Zientary - Malewskiej, Gen. Sosnowskiego); 13. Infrastruktura drogowa na os. Drwęckim; 14. Biblioteka multimedialna; 15. Przebudowa skrzyżowania ul. Pieniężnego z ul. Jagiełły 16. Uzbrojenie terenu przy Szosie Elbląskiej. 3. Plan Zagospodarowania Przestrzennego miasta Ostróda Podstawowym dokumentem warunkującym prawnie rozwój miasta są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda. Aktualny, kompletny miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego składa się z 14 sztuk teczek, będących opracowaniami planistycznymi dla określonych osiedli, dzielnic miasta, nie pokrywających się zasięgiem z obrębami miasta. Poniżej znajduje się spis obowiązujących Planów zagospodarowania przestrzennego: 1. Uchwała Nr XX/107/95 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 20 grudnia 1995r. w sprawie uchwalenia zmian miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla 40-lecia (ob. Nad Jarem) w Ostródzie [Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 4, poz. 33 z dnia 05.02.1996 r.] Ostróda, wrzesień 2009 18 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 2. Uchwała Nr XXXII/187/97 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 26 marca 1997r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda – w obszarze G75UZ [Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 17, poz. 219 z dnia 30.05.1997r.] 2. Uchwała Nr XLV/293/98 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia25 marca 1998r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszaru śródmieścia miasta Ostróda [Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 9, poz. 119 z 30.04.1998r] 4. Uchwała Nr II/17/98 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 25 listopada 1998r w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu szczegółowego zagospodarowania przestrzennego osiedla Plebiscytowe 2 w Ostródzie [Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 34, poz. 468 z dnia 29.12.1998r.] 5. Uchwała Nr XI/89/99 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 8 września 1999r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w obrębie dzielnicy Jaracza [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 64, poz. 1090 z 04.10.1999r.] 6. Uchwała Nr X/74/99 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 30 czerwca 1999r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego południowej części miasta Ostróda [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 45, poz. 861 z 20.07.1999r.] 7. Uchwała Nr X/75/99 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 30 czerwca 1999r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w obrębie dzielnicy Zajezierze [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 45, poz. 862 z 20.07.1999r.] 8. Uchwała Nr XVIII/138/2000 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 19 kwietnia 2000r w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w obrębie osiedli: Drwęckiego i Mrongowiusza [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 32, poz. 483 z 29.05.2000r.] 9. Uchwała Nr XVIII/139/2000 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 19 kwietnia 2000r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego rejonu ulic OlsztyńskaGizewiusza w Ostródzie [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 32, poz. 484 z 29.05.2000r.] 10. Uchwała Nr XVIII/140/2000 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 19 kwietnia 2000r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w obrębie osiedli Plebiscytowego i Ostrów w Ostródzie [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 32, poz. 485 z 29.05.2000r.] 11. Uchwała Nr XVIII/141/2000 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 19 kwietnia 2000r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w obszarze komunikacji kolejowej [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr Nr 32, poz. 486 z 29.05.2000r.] 12. Uchwała Nr XXII/165/2000 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 18 października 2000r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowych planów ogólnego zagospodarowania przestrzennego w obrębie osiedli Plebiscytowego i Ostrów w Ostródzie, dotyczącej terenów oznaczonych symbolami A i B (rejon ul. Łódzkiej) [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 74, poz.918 z 27.11.2000r.] 13. Uchwała Nr IX/64/03 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 30 kwietnia 2003r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w obrębach nr 1, 8, 9. [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 85, poz. 1247 z 17.06.2003r.] Ostróda, wrzesień 2009 19 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 14. Uchwała Nr XXXVII/291/2005 Rady Miejskiej w Ostródzie z dnia 27 kwietnia 2005r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda w kwartale ulic: Stefana Czarnieckiego, Władysława Jagiełły, Seweryna Pieniężnego i Tadeusza Kościuszki – „Białe Koszary” [Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 70, poz. 976 z 10.06.2005r.] Sporządzane zadania planistyczne oraz kolejność ich sporządzania nie są ściśle związane z ukształtowanym modelem struktury przestrzennej miasta Ostródy. Jest to raczej efekt pragmatycznych przesłanek, wynikających z hierarchii potrzeb miejskich w zakresie regulacji warunków dla inwestycji budowlanych i obrotu nieruchomościami. Wytyczne dotyczące ochrony środowiska zawarte w poszczególnych planach zagospodarowania przestrzennego zastały ujęte w niniejszym Programie Ochrony Środowiska. Drugim dokumentem o charakterze planistycznym, istotnym dla opracowywanego „Programu ochrony środowiska...”, jest „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego”, określającym uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego i podstawowe problemy rozwoju oraz strategiczne cele rozwoju i kierunki zagospodarowania przestrzennego miasta Ostróda. Na podstawie tego dokumentu zostały opracowane ww. plany zagospodarowania przestrzennego. 4. Współpraca ponadlokalna miasta Współpraca Miasta Ostróda z innymi samorządami terytorialnymi przejawia się między innymi w członkostwie z innymi gminami w kilku związkach ponadlokalnych, w celu realizacji wspólnej polityki promocyjno – rozwojowej i osiągnięcia wspólnych celów. Miasto Ostróda jest członkiem następujących związków i stowarzyszeń: Związek Gmin Regionu Ostródzko – Iławskiego „Czyste Środowisko”, Związek Gmin Kanału Ostródzko – Elbląskiego i Powiatu Iławskiego, Związek Miast Polskich, Stowarzyszenie Gmin „Polskie Zamki Gotyckie”, Stowarzyszenie Gmin RP „Euroregion Bałtyk”. Ostróda, wrzesień 2009 20 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV. CELE I KIERUNKI DZIAŁAŃ NA LATA 2009-2012 Z UWZGLĘDNIENIEM LAT 2013-2016 IV.1. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO IV.1.1. Ochrona przyrody i krajobrazu Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej związana jest z ochroną zasobów przyrody na całym obszarze kraju, niezależnie od formalnego statusu ochronnego konkretnych terenów i sposobu ich użytkowania. Trwałość różnorodności biologicznej i krajobrazowej podlega obecnie silnemu zagrożeniu ze względu na znaczną presję społeczną związaną z dążeniem do wykorzystywania wszelkich zasobów przyrody w celu podnoszenia materialnego poziomu życia oraz osiągania szybkich i możliwie dużych zysków. Do głównych zagrożeń różnorodności biologicznej można zaliczyć: postępującą urbanizację, procesy eutrofizacji, odwadniania, zakwaszania gleb, skażenia toksycznymi związkami chemicznymi, zmiany sposobu użytkowania ziemi, negatywną presję człowieka na gatunki postrzegane jako konfliktowe (np. bóbr, wydra), nadmierną eksploatację populacji wybranych gatunków dziko żyjących (np. grzyby, zioła, gatunki łowne), nadmierna masowa turystyka, pożary. Stan wyjściowy Na terenie miasta Ostróda obszary, o najbogatszej różnorodności przyrodniczo-krajobrazowej objęto różnymi formami ochrony przyrody na mocy ustawy o ochronie przyrody. Na terenie miasta Ostróda znajdują się następujące formy ochrony przyrody: Natura 2000: - SOO „Dolina Drwęcy” PLH280001, Rezerwaty przyrody: - rzeka Drwęca, Obszary chronionego krajobrazu: - Kanału Elbląskiego, - Lasów Taborskich. Pomniki przyrody – tabela poniżej. Tabela 2 Pomniki przyrody na terenie m. Ostróda Obwód Wysokość Lp. Obiekt [cm] [m] dąb szypułkowy forma stożkowa 1. 385 30 Quercus robur ‘Fastigiata’ Lokalizacja Rok uznania Ostróda Skrzyżowanie ulic 21 Stycznia i Pieniężnego Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 1, poz. 4, 1993 r. 2. dąb szypułkowy Quercus robur 410 28 Skrzyżowanie ulic Grunwaldzkiej i Czarnieckiego Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 1, poz. 4, 1993 r. 3. dąb szypułkowy Quercus robur 390 28 Skrzyżowanie ulic Grunwaldzkiej i Czarnieckiego Dz. Urz. Woj. Olsztyńskiego Nr 1, poz. 4, 1993 r. Udział form ochrony przyrody na terenie miasta Ostróda w stosunku do całkowitej powierzchni wynosi ok. 15 %. Ostróda, wrzesień 2009 21 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Fot. 3 Dąb szypułkowy – skrzyżowanie ul. Grunwaldzkiej i Czarnieckiego w Ostródzie. Fot. 4 Dąb szypułkowy – skrzyżowanie ul. Grunwaldzkiej i Czarnieckiego w Ostródzie. Fot. 5 Dąb szypułkowy (forma stożkowa) – skrzyżowanie ul. Pieniężnego i 21 Stycznia w Ostródzie. Ostróda, wrzesień 2009 22 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Ministerstwo Środowiska przekazało do konsultacji społecznych i międzyresortowych propozycje nowych specjalnych obszarów ochrony siedlisk. Na terenie miasta Ostróda istniejący obszar o nazwie „Dolina Drwęcy” zostanie rozszerzony o dodatkowe tereny zgodnie z poniższą mapą. Rys. 4 Projektowany obszar Natury 2000 – Dolina Drwęcy Źródło: Ministerstwo Środowiska (stan na 02.10.2009r.) Bogactwo i różnorodność systemu przyrodniczego SOOS Dolina Drwęcy, jak i otoczenia, decyduje o jego wysokim potencjale ekologicznym. Doliny większych rzek mają duże znaczenie dla funkcjonowania systemów powiązań przyrodniczych. Drwęca wraz z dopływami jest ważnym korytarzem ekologicznym o znaczeniu nie tylko lokalnym, ale i krajowym. Należy ją traktować, jako ekosystem przyrodniczy o znaczeniu ponadregionalnym. Dolina Drwęcy stanowi jedną z głównych osi ekologicznych kraju. Powiązania przestrzenne pomiędzy szeregiem struktur przyrodniczych zarówno o charakterze liniowym, jak i powierzchniowym, stanowią o wysokiej randze obszaru nie tylko w krajowym, ale też europejskim systemie ochrony przyrody. Obszar ważny dla ochrony bogatej ichtiofauny i mozaiki siedlisk związanych z doliną rzeczną. Stwierdzono tu występowanie 22 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Sama Drwęca stanowi jedyny ichtiologiczny rezerwat na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Rzeka Drwęca i jej dorzecze objęte jest krajowym programem restytucji ryb wędrownych, zaś rzeka Wel jest wymieniana, jako jeden z głównych cieków dorzecza Drwęcy o walorach kwalifikujących ją, jako podstawowe tarlisko anadromicznych ryb wędrownych i siedlisko ryb prądolubnych, będących w sferze zainteresowania Unii Europejskiej. Ostróda, wrzesień 2009 23 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Obszar stanowi cenny zasób zróżnicowanych siedlisk dla gatunków zwierząt rzadkich i poddanych ochronie związanych ze środowiskiem wodnym - występuje tu 27 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym 8 gatunków ryb. Spośród podanych 27 gatunków zwierząt 11 to ptaki objęte artykułem 4 Dyrektywy 79/409/EWG oraz wymienione w Załączniku II Dyrektywy 92/43/EWG - ich liczba jest niepełna i podana w oparciu o obserwacje poczynione podczas innych badań terenowych. Dodatkowym atutem obszaru jest jego kształt, sprzyjający zachowaniu tras migracji i rozprzestrzeniania się wielu gatunków fauny i flory. Jest to korytarz ekologiczny między Doliną Wisły, a Pojezierzem Mazurskim. Ponadto dorzecze rzeki Drwęcy powinno podlegać szczególnej ochronie, gdyż w jej dolnej części w Lubiczu znajduje się powierzchniowe ujęcie wody zaopatrujące miasto Toruń. Powinno to być dodatkowym argumentem za zachowaniem jej walorów przyrodniczych. Do najważniejszych zagrożeń obszaru należą: ­ zanieczyszczenia wód, ­ zmiany stosunków wodnych, ­ zaniechanie użytkowania rolniczego terenu, ­ niekontrolowana turystyka i kłusownictwo. Tabela 3 Powierzchnia i udział procentowy form ochrony przyrody na terenie miasta Ostróda Powierzchnia [ha] Procentowy udział w całkowitej powierzchni miasta Ostróda [%] 174,5 12,4 rezerwat rzeki Drwęcy 97,8 6,9 OChK Kanału Elbląskiego 78,2 5,5 OChK Lasów Taborskich 35,3 2,5 Suma 209,8 14,9 Formy ochrony przyrody Natura 2000 w tym: Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2007 r., oraz danych RDOŚ w Olsztynie. Obszar Chronionego Krajobrazu Kanału Elbląskiego został ustanowiony rozporządzeniem nr 111 Wojewody Warmińsko-Mazruskiego (Dz. Urz. Nr 176, poz. 2580). Obszar ten w mieście Ostróda obejmuje część jeziora Drwęckiego (Rys. 6). OChK Lasów Taboryckich ustanowiony rozporządzeniem nr 150 Wojewody WarmińskoMazruskiego (Dz. Urz. Nr 179, poz. 2635) obejmuje w mieście Ostróda część jeziora Pauzeńskiego (Rys. 6). Na obszarach chronionych w myśl ustawy o ochronie przyrody istnieje obowiązek stosowania się do zakazów, nakazów i zaleceń określonych przez samą ustawę, a także przez akty prawa miejscowego. Na poziomie regionalnym regulacje z tego zakresu są zawarte w ww. rozporządzeniach. Na Obszarach Chronionego Krajobrazu obowiązują następujące zakazy: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902, z pózn. zm.1); 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; Ostróda, wrzesień 2009 24 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. Zakazy, o których mowa powyżej nie dotyczą: 1) wykonywania zadań na rzecz obronności kraju i bezpieczeństwa państwa; 2) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem powszechnym; 3) realizacji inwestycji celu publicznego. Rys. 5 OChK w granicach administracyjnych miasta Ostróda Źródło: Dz. Urz. Woj. War-Maz. Nr 179, poz. 2635. Szczegółowe regulacje w stosunku do rezerwatu rzeki Drwęcy zostały zawarte w Zarządzeniu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 27 lipca 1961 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody rzeki Drwęcy (M.P. Nr 71, poz. 302). Zgodnie z powyższym Zarządzeniem w obszarze rezerwatu rzeki Drwęcy obowiązują następujące zakazy: 1) zanieczyszczania wody, Ostróda, wrzesień 2009 25 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 2) przegradzania rzek urządzeniami uniemożliwającymi rybom swobodny przepływ, 3) połowu ryb urządzeniami stałymi, 4) odłowu łososia i troci jakimikolwiek narzędziami, 5) odłowu ryb, z wyjątkiem odłowy na jeziorach Ostrowin i Drwęckie oraz z wyjątkiem połowów wędkarskich dokonywanych przez członków Polskiego Związku Wędkarskiego, 6) niszczenia, usuwania oraz jakiejkolwiek eksploatacji roślinności wodnej, 7) wycinania drzew i krzewów, z wyjątkiem niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych i gospodarczych na warunkach ustalonych przez konserwatora przyrody, 8) wycinania trzciny, sitowia i innych roślin oraz koszenia trawy w pasie szerokości 5 m po obu stronach rzek i wokół jezior objętych ochroną. Wszystkie formy ochrony przyrody znajdujące się na terenie miasta Ostróda są związane bezpośrednio bądź pośrednio z ochroną wód. Zlewnia rzeki Drwęcy jest obszarem o znaczeniu nie tylko krajowym, ale także wspólnotowym, dlatego bardzo ważne jest zahamowanie procesu pogarszania się stanu jakości wód. Zadanie to powinno być priorytetowe nie tylko dla samorządu miasta Ostróda, ale także dla samorządów wszystkich gmin położonych w zlewni Drwęcy. W porozumieniu wszystkich zainteresowanych gmin powinien być opracowany program ochrony rzeki Drwęca oraz jej zlewni, a następnie podjęta jego realizacja. Nie podjęcie programu ochronnego doprowadzi nieuchronnie do dalszego pogorszenia stanu czystości środowiska wodnego rezerwatu. Przedmiotowy program ochronny powinien obejmować swoim zakresem wszystkie wody (płynące i stojące) związane bezpośrednio lub pośrednio z rzeką Drwęcą oraz ich zlewnie. Powinien obejmować zarówno przedsięwzięcia ograniczające dopływ ładunków zanieczyszczeń z punktowych źródeł, jak i ingerować w gospodarkę w zlewni, proponując przedsięwzięcia ograniczające dopływ zanieczyszczeń obszarowych. Zahamowanie postępującego procesu pogarszania się wód poza nadrzędnymi celami wynikającymi z ochrony środowiska, jest konieczne i nieodzowne ze względu na strategię rozwoju, nie tylko miasta Ostróda, ale także innych okolicznych gmin. Dlatego też przyszłe porozumienie między gminami w sprawie „czystych wód” wydaje się być słuszne i nieodzowne zarówno z technicznego, hydrologicznego i przestrzennego punktu widzenia jak i punktu ekonomicznego – racjonalizacji wydatków oraz pozyskania z zewnątrz środków na realizację programu. Cele Utrzymanie wysokich walorów krajobrazowych oraz różnorodności biologicznej i jej zrównoważone wykorzystanie Kierunki działań: 1. Przestrzeganie przepisów ochrony przyrody i środowiska w procesach inwestycyjnych, 2. Tworzenie małoobszarowych form ochrony przyrody w oparciu o inwentaryzacje i waloryzacje przyrodnicze, 3. Uwzględnienie w opracowywanych miejscowych palach zagospodarowania przestrzennego wymogów ochrony środowiska i krajobrazu, 4. Ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w szczególności poprzez konsekwentne utrzymanie wokół jezior i rzek stref ochronnych zagospodarowanych trwałą zielenią, 5. Planowanie przeznaczenia terenów pod rekreację oraz infrastrukturę turystyczną w sposób nie naruszający walorów środowiska i krajobrazu, 6. Kontrola turystyki i wypoczynku na terenach o dużej wartości przyrodniczej, 7. Odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych wraz z informacjami o regulaminie, obowiązujących przepisach i karach za ich naruszanie. Ostróda, wrzesień 2009 26 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.1.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Stan wyjściowy Lesistość miasta Ostróda wynosi – 4,3%, i jest mniejsza od średniej powiatu ostródzkiego – 28,9%. Powierzchnia gruntów leśnych w gminie w 2007 roku wynosiła 60,7 ha, w tym lasy stanowiły 60,5 ha. Z ogólnej powierzchni gruntów leśnych 46,7 ha stanowiły lasy publiczne, z czego 31,7 ha to grunty leśne będące własnością Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych, zaś 15,0 ha to grunty leśne będące własnością gminy. Grunty leśne prywatne stanowiły 23% gruntów leśnych ogółem. Rys. 6 Struktura własnościowa gruntów leśnych w mieście Ostróda w 2007 roku 25% lasy prywatne lasy Skarbu Państwa lasy gminne 23% 52% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2007r. Wśród lasów znajdujących się na terenie miasta Ostróda występują lasy sosnowe na siedliskach borowych, których duży kompleks leśny zwany Knieją Taborsko – Ostródzką dochodzi do północnych granic miasta. W obrębie granic miasta występują niewielkie kompleksy leśne, w tym sosny na siedliskach borowych, a także na siedliskach żyźniejszych sosny z domieszką gatunków liściastych – głównie w części południowo – zachodniej. Warunki mikroklimatyczne w tych lasach są na ogół korzystne. Odporność roślinności podłoża glebowego i elementów abiotycznych jest stosunkowo znaczna. Na podkreślenie zasługują także walory widokowe starszych lasów tego typu. Można je uznać zatem za przydatne do rekreacji bez szczególnych ograniczeń, zwłaszcza jako tereny spacerowe do wypoczynku codziennego. Stosunkowo duże powierzchnie, głównie w północnej części miasta, zajmują lasy na siedliskach bagiennych, głównie ols. Charakteryzują się one znaczną wilgotnością podłoża wpływającą niekorzystnie na warunki mikroklimatyczne, utrudniającą swobodną penetrację wnętrza lasu, a także sprzyjającą występowaniu uciążliwej obfitości owadów. Jednocześnie odporność występującej tutaj roślinności, a także elementów podłoża, jest nieco zmniejszona. Znaczne powierzchnie w dolinach i obniżeniach zajmuje też naturalna roślinność hydrofilna (w tym krzewiasta), rozwinięta na terenach bagiennych, które ze względu na wysoki poziom wód gruntowych i słabe, niestabilne podłoże nie nadają się do wykorzystania w działalności ludzkiej. Są one natomiast na ogół wysoko oceniane pod względem swych wartości przyrodniczych. Na terenie miasta Ostróda w latach 2004 – 2008r. zostało zalesione w sumie 1,8 ha gruntów nieleśnych. Zalesienie to zostało wykonane przez Lasy Państwowe na gruntach Skarbu Państwa, a odbyło się w 2004 roku i spowodowało wzrost lesistości miasta Ostróda o 0,2%. W 2005 roku zaobserwowano jednak spadek powierzchni gruntów leśnych o 4 ha. Spowodowało to obniżenie lesistości miasta o 0,3%. W roku 2006 niebyły prowadzone zalesienia. Struktura własności i powierzchnia lasów nie uległy zmianie. Rok 2007 odnotowuje natomiast spadek powierzchni gruntów leśnych prywatnych o 2 ha, ale także wzrost lasów należących do Skarbu Państwa o 0,5 ha. W sumie, w ogólnej powierzchni terenów leśnych w mieści ubyło 1,5 ha, co spowodowało obniżeniem lesistości o 0,1%. Ostróda, wrzesień 2009 27 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Rys. 7 Struktura własności gruntów leśnych w mieście Ostróda w latach 2004 – 2008 r. [ha] 70 60 15 15 50 15 15 15 40 30 35,9 37,7 31,7 31,7 32,2 12 12 14 14 12 2004 2005 2007 2008 20 10 0 2006 grunty gminne grunty Skarbu Państwa grunty prywatne Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za okres 2004-208 r. Na podstawie przedstawionych danych obserwuje się systematyczny spadek powierzchni gruntów leśnych na terenie miasta Ostróda od 2005 roku. Należałoby podjąć działania zmierzające do zahamowania tego procesu. Zwiększenie stopnia lesistości miasta można uzyskać zalesiając grunty marginalne oraz grunty w zlewniach jezior. Działanie to przyczyni się także do zabezpieczenia zasobów wodnych oraz zapewni ich ochronę przed zanieczyszczeniem. Cel: Zwiększenie lesistości Kierunki działań: 1. Określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego. 2. Zalesianie gruntów marginalnych w szczególności w zlewniach jezior, obszarach wododziałowych, korytarzy ekologicznych. 3. Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych. 4. Budowa i utrzymanie na obszarach leśnych infrastruktury służącej celom dydaktyczno-turystycznym. 5. Ochrona biologicznej różnorodności lasów. Ostróda, wrzesień 2009 28 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.1.3. Ochrona powierzchni ziemi Fot. 6 Grunty orne – Ostróda Stan wyjściowy Gleba jest podstawowym elementem środowiska przyrodniczego, a jej właściwości (fizyczne, chemiczne, biologiczne) kształtowane pod wpływem działania procesu glebotwórczego znajdują się w stanie równowagi dynamicznej. Naruszenie tej równowagi powoduje najczęściej negatywne skutki dla środowiska. W ostatnich latach obserwujemy znaczne nasilenie wielu procesów degradacji gleb z udziałem człowieka. Główne zagrożenia gleb to: degradacja chemiczna (niewłaściwe stosowanie nawozów mineralnych i pestycydów) oraz zakwaszenie gleb, degradacja fizyczna (związana z działalnością górniczą, mechanizacją rolnictwa, erozją, pracami budowlanymi), degradacja przez niewłaściwą meliorację: jednostronne osuszanie oczek śródpolnych, odwadnianie gruntów, brak możliwości retencjonowania wody (szczególnie jest to dotkliwe w odniesieniu do ważnych przyrodniczo kompleksów gleb hydrogenicznych; skrajnie niekorzystne zabiegi to próby osuszanie torfowisk), intensyfikacja użytkowania rolniczego i zagospodarowania turystycznego. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony (Tekst jednolity Dz. U. 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) art. 101, ochrona powierzchni ziemi polega na zapewnieniu jak najlepszej jej jakości, w szczególności poprzez m. in. : racjonalne gospodarowanie, zachowanie wartości przyrodniczych, ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania, utrzymanie jakości gleby i ziemi powyżej lub co najmniej na poziomie wymaganych standardów, konsekwentne przestrzeganie obowiązku badania gleb rolniczych, na których są stosowane odpady z przemysłu rolnego. Ostróda, wrzesień 2009 29 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Na terenie miasta Ostróda struktura zagospodarowania powierzchni (stan na koniec 2008 r.) przedstawia się następująco: Użytki rolne, w tym grunty orne, sady, łąki, pastwiska, grunty rolne zabudowane, grunty pod rowami – 320,0 ha, Grunty leśne i zadrzewienia, w tym lasy, grunty leśne i zadrzewione – 72,0 ha, Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym tereny mieszkaniowe, przemysłowe, inne tereny zabudowane, zurbanizowane tereny niezabudowane, tereny rekreacji i wypoczynku, tereny komunikacyjne, użytki kopalne – 675,0 ha, Grunty pod wodami, w tym wody powierzchniowe płynące i powierzchniowe stojące – 259,0 ha, Nieużytki – 34,0 ha, inne – 55,0 ha. Na obszarze miasta występują głównie gleby bielicowe z niewielkim udziałem gleb brunatnych i płowych. Należy zaznaczyć, iż są to gleby zdegradowane poprzez postępującą urbanizację i antropopresję. Badaniami gleb na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zajmuje się Stacja Rolniczo-Chemiczna w Olsztynie. Z informacji uzyskanych z tej instytucji wynika, że na terenie miasta Ostróda nie były wykonywane badania w zakresie odczynu oraz zawartości przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Użytki rolne znajdujące się w granicach administracyjnych miasta pokrywają powierzchnię 320,0 ha, w tym: grunty orne – 162,0 ha, sady – 2,0 ha, łąki trwałe – 95,0 ha, pastwiska – 40,0 ha, grunty rolne zabudowane – 16,0 ha, grunty pod rowami – 5,0 ha. Rys. 8 Podział użytków rolnych w stosunku do zajmowanej powierzchni przez poszczególne rodzaje gruntów. 1% 2% 50% 5% 29% 13% grunty orne pastwiska łąki trwałe grunty rolne zabudowane grunty pod rowami sady Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie W strukturze użytków rolnych dominują grunty orne – 50%. Udział pastwisk i łąk trwałych, zaliczanych do użytków zielonych wynosi 42%. Najmniej dominująca formą użytków rolnych są sady, które stanowią tylko 1%. Ostróda, wrzesień 2009 30 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Struktura jakości gruntów ornych wg. klas bonitacyjnych przedstawia się następująco. Rys. 9 Udział poszczególnych klas bonitacyjnych występujących na terenie miasta Ostróda w całkowitej powierzchni gruntów ornych Grunty orne 19,2% 13,9% 0,7% IIIb klasa IVa klasa IVb klasa V klasa 22,2% VI klasa 44,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie. W zdecydowanej przewadze występują gleby słabej jakości zaliczane do klasy V – 44,0%. Do tej klasy należą gleby kamieniste lub piaszczyste o niskim poziomie próchnicy, są także ubogie w substancje organiczne. Zalicza się tu również gleby położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich, które do melioracji się nie nadają. Gleby lekkie i suche tej klasy należą w zasadzie do kompleksu gleb żytnich słabych lub bardzo słabych. W głównej mierze uzależnione to jest od stosunków wodnych i stopnia kultury. Gleby klasy V przydatne są tylko pod niektóre gatunki drzew owocowych. Gleby ciężkie i podmokłe klasy V przydatne są najlepiej pod brukiew i kapustę, mieszanki traw oraz niektóre rośliny pastewne. Gleby te należą do kompleksu przydatności rolniczej zbożowo – pastewnego słabego. Pod sady w zasadzie nie nadają się. Gleby najsłabszej jakości zaliczane do klasy VI stanowią 22,2% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Do tej klasy zalicza się gleby bardzo płytkie lub płytkie silnie kamieniste, wskutek tego trudne do uprawy, oraz gleby za mokre o stale za wysokim poziomie wód gruntowych, często ze storfiałą lub murszastą próchnicą, w których przeprowadzenie melioracji jest bardzo utrudnione. Gleby suche tej klasy mogą być zaliczone wyłącznie do kompleksu żytniego bardzo słabego. Pod sady gleby te w zasadzie nie nadają się, mogą być na nich sadzone tylko mniej wybredne odmiany wiśni. W zasadzie gleby te nadają się bardziej pod zalesienie niż pod uprawę rolną. Podmokłe gleby tej klasy nie nadają się do uprawy zbóż i okopowych, dlatego też powinny być wykorzystywane raczej jako pastwiska. Struktura jakości użytków zielonych wg klas bonitacyjnych przedstawia się następująco. Rys. 10 Udział poszczególnych klas bonitacyjnych występujących na terenie miasta Ostróda w całkowitej powierzchni użytków zielonych Użytki zielone [ha] 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 7,03 39,31 48,7 łąki trwałe 21,06 9,59 9,43 klasa IV klasa V pastwiska klasa VI Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie. Ostróda, wrzesień 2009 31 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Największy udział w użytkach zielonych posiada klasa V, która stanowi 43% ogółu powierzchni użytków zielonych, w tym 83,7% stanowią łąki trwałe, a 16,3% - pastwiska. Wśród ogólnej powierzchni pastwisk dominuje klasa VI. Do tej klasy zakwalifikowanych zostało 52,5% wszystkich znajdujących się na terenie miasta Ostróda pastwisk. Natomiast łąki trwałe w większości zaliczone zostały do klasy V – 51,2%. Niewiele mniej zostało zaliczone do klasy IV – 41,4%. Racjonalne gospodarowanie gruntami na terenie miasta obejmować będzie przede wszystkim ograniczenie zjawiska zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na grunty budowlane. Zmiana taka może odbyć się tylko poprzez ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, którego wykonawcą jest wójt/burmistrz (art. 17 pkt 4 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Dz. U. Nr 80, poz. 717), a organem opiniującym – starosta, którzy stosować powinni następujące zasady ograniczania zmiany przeznaczenia gruntów rolnych : ochronę gruntów organicznych, szczególnie w dolinach rzek, rejonach jezior i w terenach bezodpływowych, ochronę trwałych użytków zielonych, szczególnie w zlewniach bezpośrednich jezior i na terenach bezodpływowych, na tarasach zalewowych w dolinach rzek, dla których preferuje się uznanie w planie jako wyłączonych spod zabudowy, ochronę gruntów rolnych w sąsiedztwie zwartych kompleksów leśnych o pow. powyżej 20 ha, ochronę gruntów rolnych na stokach o nachyleniu powyżej 6o i na wierzchołkach stoków. W zakresie zachowania wartości przyrodniczych gleb najistotniejsze działania należą do właścicieli gruntów lub dzierżawców tych gruntów. Cel: Racjonalne użytkowanie ziemi i wysoka jakość gleb Kierunki działań: 1. Prawidłowe rolnicze użytkowanie gruntów, 2. Wykonywanie i utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych, 3. Ochrona zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych, 4. Szkolenia dla rolników w zakresie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej, 5. Zakładanie i ochrona trwałych użytków zielonych. Ostróda, wrzesień 2009 32 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.1.4. Gospodarowanie zasobami geologicznymi Stan wyjściowy W granicach miasta Ostróda brak jest złóż kopalin, które byłyby dostatecznie udokumentowane lub przedstawiałyby odpowiednią wartość eksploatacyjną. Udokumentowane złoża kopalin posiadające koncesję na wydobycie występują na terenie sąsiadującym z miastem Ostróda – gminy wiejskiej Ostróda. Na terenie tym występują złoża kopalin pospolitych, do których zalicza się kruszywa naturalne. Głównie wykorzystuje się je w budownictwie i rolnictwie. Tabela 4 Złoża surowców mineralnych w gminie wiejskiej Ostróda Lp. Złoże Surowiec Powierzchnia OG [m2] Użytkownik 1. Glaznoty kruszywo naturalne 19 900 p. E. i K. Marszelewscy 2. Idzbark kruszywo naturalne 18 000 p. A.M. Kozicz 3. Ornowo I kruszywo naturalne 8 044 p. J. Serbintowicz Źródło: Rejestr Obszarów Górniczych Regulacje POŚ dotyczące ochrony kopalin zapewniają ochronę złóż kopalin polegającą na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym kopalin towarzyszących. Dla prawidłowego gospodarowania zasobami kopalin ustala się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego szczególne warunki zagospodarowania terenów, w tym zakaz zabudowy. Ochrona złóż i obszarów perspektywicznych w mieście Ostróda będzie polegać na uwzględnianiu tych obszarów w planach zagospodarowania przestrzennego i studium uwarunkowań w postaci zapisów uniemożliwiających zagospodarowanie tych terenów w sposób trwały, wykluczający potencjalną eksploatację surowców. Cel: Ochrona potencjalnych wartościowych złóż kopalin Kierunki działań: 1. Uwzględnianie w MPZP wartościowych obszarów złóż kopalin wraz z zakazem zagospodarowania w sposób trwały. Ostróda, wrzesień 2009 33 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.2. ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW, MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII IV.2.1. Kształtowanie stosunków wodnych i ochrona przed powodzią Stan wyjściowy Wody powierzchniowe Obszar miasta Ostróda leży w granicy jednostki hydrologicznej dorzecza Dolnej Wisły w skład, którego wchodzi zlewnia rzeki Drwęcy. Istotne znaczenie w sieci hydrogeologicznej miasta mają także jeziora. W obszarze miasta znajduje się 5 jezior, są to: jezioro Drwęckie, Pauzeńskie (Puzy), Kajkowskie (Sajmino), Perskie (Paskierz), Jakuba (Smordy). Trzy z wymienionych jezior mają charakter rynnowy, przepływowy, stąd ich wydłużony kształt. Pozostałe dwa (Paskierz, Sajmino) powstały, jako zbiorniki zaporowe, które powstały w obniżeniach pomiędzy wzgórzami moren czołowych. Sieć hydrograficzną miasta uzupełniają liczne cieki oraz Kanał Ostródzki. Istotnym elementem systemu wodnego miasta Ostróda jest częściowo Kanał Elbląski - kiedyś droga wodna, dziś atrakcja turystyczna, na której wybudowano 4 śluzy i 5 pochylni, umożliwiających żeglugę statków. Kanał Elbląski łączy Jezioro Drużno z Drwęcą oraz z jeziorem Jeziorak. Z jeziora Drużno, poprzez rzekę Elbląg z Zalewem Wiślanym, a także przez kanał Jagielloński, Nogat i Wisłę z Morzem Bałtyckim. W skład stopnia wodnego Ostróda wchodzą następujące obiekty hydrotechniczne : ­ śluza żeglowna, ­ awanport górny i dolny obiekty IV klasy budowli, ­ upust młyński. Śluza Ostróda położona jest przy ul. Mickiewicza 42, w 15,400 km szlaku żeglugowego Miłomłyn - Ostróda - Jez. Szeląg. Zadaniem stopnia jest umożliwienie żeglugi na odcinku Miłomłyn - Ostróda - Jez. Szeląg. Obiekt został wybudowany w latach 1872 - 1876 i poddany generalnej przebudowie w latach 1923 - 1926. Wrota śluzowe zostały wymienione w 1998 r. Śluza Ostróda jest śluzą komorową o konstrukcji betonowo - ceglanej z wrotami wspornymi dwuskrzydłowymi z mechanizmami cięgnowymi sztywnymi o napędzie ręcznym. Komora jest napełniana i opróżniana przez zastawki we wrotach (także o napędzie ręcznym). Na wrotach znajdują się drewniane pomosty służące do obsługi zastawek. Przy dolnej głowie śluzy znajduje się most drogowy w ciągu ul. Mickiewicza.1 Upust młyński służy do utrzymywania piętrzenia Jez. Pauzeńskiego. Przelewem odprowadzany jest nadmiar wód z Jez. Pauzeńskiego do Jez. Drwęckiego. Konstrukcja przelewu: betonowa, zamknięcia w postaci szandorów drewnianych.1 Wody podziemne Warunki hydrogeologiczne zostały rozpoznane na podstawie szeregu wierceń studziennych, tj. studni wchodzących w skład starego (nieczynnego) miejskiego ujęcia wody (przy ulicy Gizewiusza), studni aktualnego miejskiego ujęcia wody „Kajkowo”, studni stanowiących byłe i nadal funkcjonujące indywidualne ujęcia wody o niewielkich wydajnościach (Piekarni „Gigant”, Szpitala Miejskiego, Ciepłowni, Gminnej Spółdzielni, Zakładu Mięsnego „Mewa”, Jednostki Wojskowej, Zakładu Mleczarskiego) oraz kilkunastu studni publicznych znajdujących się na terenie miasta. Wyniki powyższych badań hydrogeologicznych w rejonie Ostródy pozwalają stwierdzić, że budowa geologiczna oraz warunki hydrogeologiczne są w tym rejonie skomplikowane i zróżnicowane. 1 RZGW Gdańsk Ostróda, wrzesień 2009 34 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Generalnie, od powierzchni terenu stwierdza się jeden poziom gliny zwałowej o miąższości do 40 m. W części zachodniej ujęcia „Kajkowo” jest on podzielony 4-9 m warstwą piasków międzymorenowych. W spągu przechodzi czasem w mułek. We wschodniej części ujęcia występuje od powierzchni terenu do 7 m torf, a miąższość gliny zwałowej wynosi tylko 11,5 m. W tej części doliny ujęcia torf i gytia organiczna sięga do 12 m. Na północ od jeziora Kajkowskiego, w stronę doliny Drwęcy, miąższość gliny zwałowej redukuje się do 9,5 m. Od powierzchni terenu występuje tutaj warstwa piaszczysta o miąższości ponad 20 m (dalej, na północ od Ostródy rozciąga się obszar sandru). Na obszarze ujęcia „Kajkowo”, w kierunku jeziora Drwęckiego nie ma gliny zwałowej, a od powierzchni terenu występuje kompleks osadów piaszczystych o miąższości nawet do 65 m. W innych miejscach ujęcia podobne utwory występują na głębokościach od 20 do 50 m, a miąższość ich jest mniejsza i wynosi od 5 do 55 m. Utwory podścielające kompleks osadów piaszczystych to nieciągłe, naprzemianległe warstwy gliniasto – piaszczyste i iły. Na terenie Ostródy i okolic można wydzielić w utworach czwartorzędowych dwie warstwy wodonośne. Pierwsza jest związana z przypowierzchniowymi osadami piaszczystymi występującymi w obniżeniach jeziornych i na obszarze sandru (północna część miasta). Z warstwy wodonośnej tej była dawniej ujmowana woda ze starego ujęcia miejskiego przy ulicy Gizewiusza (główną przyczyną rezygnacji z tego ujęcia była zła jakość wody – fenole, związki azotowe, skażenia bakteryjne). Generalnie wody tej warstwy nie posiadają naturalnej izolacji, która chroniłaby przed zanieczyszczeniem z powierzchni ziemi. Jest to fragment obszaru zwanego Drwęcko - Taborskim zbiornikiem wód podziemnych bez izolacji, który jest wrażliwy na zanieczyszczenia z powierzchni. Druga warstwa czwartorzędowego piętra wodonośnego występuje powszechnie na terenie Ostródy i jest wykorzystywana do zaopatrzenia w wodę miasta i indywidualnych użytkowników. Woda występuje w kompleksie piasków różnoziarnistych i jest związana z poziomami międzymorenowymi. Poziom ten, charakterystyczny dla południowej części miasta, jest przeważnie izolowany od powierzchni terenu i przypowierzchniowych osadów przepuszczalnych, poziomem gliny zwałowej. Ponieważ nie jest on ciągły są możliwe związki hydrauliczne między obiema warstwami wodonośnymi. Z drugiej warstwy wodonośnej ujmowana jest woda w ramach ujęcia „Kajkowo”. Na podstawie rozpoznanych uwarunkowań hydrogeologicznych w istniejących odwiertach studziennych należy stwierdzić, że istnieją związki hydrauliczne pomiędzy wodami powierzchniowymi i podziemnymi. Kontakt obu warstw wodonośnych z wodami powierzchniowymi zachodzi też w rynnach jeziornych. Istotnym jedynie problemem jest ilościowe określenie udziału wód powierzchniowych w zasilaniu warstwy wodonośnej. Obszary zagrożenia powodziowego Na terenie miasta zidentyfikowano dwa obszary zagrożenia powodziowego. Znajdują się one w obrębie jeziora Drwęckiego i rzeki Drwęcy. Pierwszy z nich opisywany w Planie zagospodarowania przestrzennego symbolem ZZ znajduje się po północnej stronie jeziora w okolicy plaży miejskiej (rejon ul. Turystycznej), drugi natomiast znajduje się przy ujściu rzeki Drwęcy do jeziora Drwęckiego (rejon ul. Mickiewicza). Na obszarach tych wprowadzone zostały ograniczenia wynikające z ustawy Prawo wodne. Cel: Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych Kierunki działania: 1. Odpowiednie zagospodarowanie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochrony ujęć, 2. Likwidacja nieczynnych ujęć wody, 3. Budowa i modernizacja sieci wodociągowych, 4. Identyfikacja głównych obszarów zasilania wód podziemnych i odpowiednie ich zagospodarowanie, 5. Wdrożenie systemu zarządzania zasobami wodnymi, Ostróda, wrzesień 2009 35 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 5 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 Rodzaj Lp. Zadanie przedsięwzięcia Infrastruktura techniczna ul. 11-go Listopada Kanalizacja 1. (kierunek Tyrowo) wodociągowa Uzbrojenie terenu przy Szosie Elbląskiej Sieć wodociągowa, 2. ul. Mrongowiusza – Aleja Lipowa przepompownie Przebudowa i modernizacja infrastruktury Przebudowa kanalizacji 3. technicznej i drogowej przy nadbrzeżu wodociągowej – jeziora Drwęckiego ul. Słowackiego Rewitalizacja infrastruktury technicznej na Modernizacja sieci 4. terenie Białych Koszar wodociągowej Ostróda, wrzesień 2009 Termin realizacji 2010-2011 2016 2009-2011 2009-2010 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda 36 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.2.2. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Średni wskaźnik produkcji energii ze źródeł odnawialnych w Polsce wynosi 2,3% (GUS). W strukturze źródeł energii odnawialnej dominuje energia wodna, następnie energia z biomasy i pozostałe źródła. Dla województwa warmińsko-mazurskiego przyjęto w Programie ochrony środowiska zwiększenie udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do poziomu 9 % w 2010r. Stan wyjściowy Na terenie miasta Ostróda znajduje się około 56 kotłowni lokalnych (dane na podstawie wykazu podmiotów gospodarczych wnoszących opłaty za korzystanie ze środowiska za 2008r), które zaopatrują w ciepło zarówno zespoły zabudowy wielorodzinnej jak i obiekty użyteczności publicznej czy zakłady przemysłowe. Do instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii zaliczyć należy instalację do spalania biogazu przy oczyszczalni ścieków w Tyrowie o mocy 186 kW (produkcja energii elektrycznej), 318 kW (produkcja energii cieplnej). Instalacja ta składa się z dwóch kotłów o łącznej mocy ok. 1 MW oraz agregatu. Energia wytworzona z biogazu w pełni zaspokaja potrzeby własne oczyszczalni ścieków. Z informacji uzyskanych od PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie wynika, iż instalacja nie wykorzystuje całości produkowanego biogazu. Ok. 37% w czasie letnim jest spalana w pochodni. Stan ten wynika z braku możliwości sprzedaży nadmiaru energii do sieci zewnętrznej. W najbliższym czasie zostaną podjęte działania zmierzające do synchronizacji agregatu z siecią zewnętrzna co pozwoli na efektywniejsze wykorzystanie instalacji produkującej energię z biogazu. Na terenie miasta Ostróda znajdują się 3 jednostki publiczne, które dostarczają ciepło do zabudowy wielorodzinnej i obiektów użyteczności publicznej. Zaliczono tutaj: ­ Miejską Administrację Budynków Komunalnych, ­ Spółdzielnię Mieszkaniową „Jedność”, ­ MPEC Sp. z o.o. Dwie pierwsze jednostki wykorzystują jako paliwo gaz ziemny wysokometanowy. Jednakże największy dostarczyciel ciepła, MPEC Sp. z o.o., który zaopatruje 60 % mieszkańców miasta bazuje na paliwie węglowym przy niewielkim udziale biomasy i gazu ziemnego. Poniżej przedstawiamy bilans zużycia nośników energii w mieście Ostróda, który powstał na podstawie danych dotyczących zużycia paliw wykazanych przez podmioty gospodarcze zobowiązane do wnoszenia opłat za emisję gazów i pyłów do powietrza znajdujących się na terenie miasta oraz na podstawie danych przekazanych przez gestorów instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, a w przypadku energii elektrycznej oparto się na danych GUS. Dane te jednak są szacowane i mogą odbiegać od faktycznego udziału OZE w ogólnej ilości wykorzystanej energii z tego względu, iż nie udało się ustalić jaki wkład w wykorzystaną energię elektryczną mają odnawialne źródła energii, a także nie jest możliwe zebranie wszystkich danych dotyczących zużycia poszczególnych nośników energii na terenie całego miasta od indywidualnych odbiorców. Może się okazać, że stopień wykorzystania OZE jest wyższy od przedstawionego poniżej. Przedstawione zestawienie jest tylko przybliżonym zobrazowaniem bilansu energetycznego na terenie miasta Ostróda. Nie mniej jednak można przyjąć, iż przedstawione dane w ogólny sposób charakteryzują stopień wykorzystania odnawialnych źródeł energii w mieście. Ostróda, wrzesień 2009 37 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Tabela 6 Zestawienia składników bilansu zużycia nośników energii w mieście Ostróda Nazwa nośnika węgiel olej lekki gaz ziemny wysokometanowy gaz płynny propan – butan energia elektryczna SUMA drewno (biomasa) e. elektryczna biogaz e. cieplna energia wodna energia wiatru energia słońca SUMA zużycie (paliwa stałe i płynne [Mg], paliwa gazowe [m3]) przyjęta wartość opałowa [GJ/Mg, GJ/m3] energia pierwotna 18064,2 27 750,5 42 2627201 0,031 36,8 45 energia odnawialna 1079,22 19 482168 101665 0,021 GJ energia wykorzystana w ciągu roku [GWh] % 487733,4 31521,0 81443,2 1656,0 78480,0 135,5 8,8 22,6 0,5 21,8 69,0 4,5 11,5 0,2 11,1 96,3 20505,2 5,7 0,9 0,6 0 0 0 2,9 0,5 0,3 0 0 0 3,7 2134,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Marszałkowskiego, GUS, użytkowników instalacji wykorzystujących OZE oraz własnej wiedzy. Odnawialne źródła energii na terenie miasta stanowią ok. 3,7 ogółu wykorzystywanych nośników energii. Największy udział w OZE przypadł biomasie, która stanowi ok. 80% wszystkich źródeł odnawialnych, pozostała część przypadła biogazowi. W stosunku do poziomu krajowego miasto Ostróda wykazuje wyższy stopień wykorzystania OZE, jednakże poziom wojewódzki nie został jeszcze osiągnięty. Na terenach miejskich, najwłaściwszym i najpowszechniejszym działaniem w celu zwiększenia wskaźnika produkcji energii ze źródeł odnawialnych jest wykorzystanie energii słonecznej do ogrzewania pomieszczeń i wody. Szacuje się, że w Polsce właściwie dobrana instalacja kolektorowa może pokryć następujące potrzeby: ­ 60-70% ciepłej wody użytkowej (1-2 m2 powierzchni kolektora słonecznego na 1 mieszkańca); ­ 30-50% ogrzewania domu docieplonego (0,5 m2 powierzchni kolektora słonecznego na 1m2 powierzchni użytkowej budynku). W świetle przedstawionych danych wynika, iż miasto Ostróda nie osiągnęła jeszcze progu określonego w wojewódzkim Programie Ochrony Środowiska. Wskazane jest podjęcie działań, które spowodują zwiększenie udziału OZE w ogólnym bilansie energetycznym. Cel: Dalsze zwiększanie udziału OZE w bilansie zużycia nośników energii Kierunki działań: 1. Wykorzystanie kolektorów słonecznych do ogrzewania wody i pomieszczeń, 2. Wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych i przedsiębiorców w kierunku wykorzystania zasobów odnawialnych (biomasa, biogaz, energetyka słoneczna). Ostróda, wrzesień 2009 38 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3. Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne Jakość środowiska jest jednym z istotnych czynników decydujących o zdrowiu człowieka. Zasady prozdrowotnej polityki ekologicznej uwzględniającej związki środowiska ze zdrowiem wyraża: „Europejska karta środowiska i zdrowia”, przyjęta podczas Pierwszej Europejskiej Konferencji nt. „Środowisko i Zdrowie” we Frankfurcie n.Menem w 1989 roku, Deklaracja Drugiej Europejskiej Konferencji Ministrów Środowiska i Zdrowia w Helsinkach w 1994 roku, w której Polska wyraziła potrzebę i gotowość ustanowienia i realizacji narodowego projektu zdrowia środowiskowego, Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, która w art. 68 ust.4 zobowiązuje władze publiczne do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska. Również w Programie Działań UE w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 – 2010 , wśród czterech priorytetowych obszarów działań wymienione jest „Środowisko i zdrowie”. Cel strategiczny sformułowano jako „osiągnięcie takiej jakości środowiska, w którym poziomy zanieczyszczeń spowodowanych przez człowieka nie prowadzą do znaczącego wpływu na zdrowie człowieka lub jego zagrożenia”. Do najważniejszych elementów środowiska mających wpływ na zdrowie należą: wody, powietrze atmosferyczne i gleby, a wśród uciążliwości środowiskowych należy wymienić: hałas, odpady komunalne i przemysłowe. Większość unijnych standardów, którym Polska musiała sprostać ubiegając się o członkostwo w Unii Europejskiej dotyczy jakości środowiska. Zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, ponieważ obejmują tak ważne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego, gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi się równie wiele przyjętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych wynikających z podpisanych konwencji i protokołów do konwencji. IV.3.1. Jakość wód Fot. 7 Rzeka Drwęca w Ostródzie Stan wyjściowy Wody powierzchniowe Teren miasta Ostróda leży w rejonie zlewni rzeki Drwęcy w dorzeczy Wisły. W obszarze miasta znajduje się 5 jezior, są to: jezioro Drwęckie, Pauzeńskie (Puzy), Kajkowskie (Sajmino), Perskie (Paskierz), Jakuba (Smordy). Ostróda, wrzesień 2009 39 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Jeziora: Drwęckie i Pauzeńskie wchodzą w skład Systemu Jezior Warmińskich. Poziom wody w tych jeziorach regulowany jest sztucznie (poprzez śluzy i jazy). Poziomy wody w tych jeziorach ustalone zostały decyzją wydaną w 1967 roku przez PWRN w Olsztynie. Wynoszą one (w m n.p.m. w układzie Kronsztadt): ­ w jeż. Pauzeńskim: maksymalna rzędna lustra wody nie może przekroczyć 96,75, a rzędna minimalna nie może być niższa niż 96,65; ­ w jeż. Drwęckim: maksymalna rzędna lustra wody nie może przekroczyć 95,11 z wyjątkiem okresu sianokosów, w którym lustro wody nie może być położone wyżej niż na rzędnej 94,91, a minimalna rzędna lustra wody nie może być niższa niż 94,71. Podstawowym ciekiem przepływającym przez miasto jest rzeka Drwęca. Źródła rzeki znajdują się na południe od miejscowości Drwęck, w rejonie wzgórz Dylewskich. Zlewnia rzeki zbudowana jest głównie z glin zwałowych oraz piasków i żwirów wodnolodowcowych. Największe zanieczyszczenia rzeka ta odbiera pośrednio poprzez swoje dopływy i są to ścieki pochodzące z oczyszczalni mechaniczno-biologicznej z chemicznym strącaniem fosforu zlokalizowanej w Tyrowie obsługującej mieszkańców Ostródy, okoliczne miejscowości w gm. wiejskiej Ostróda a także Zakłady Mięsne w Morlinach (Grupa ANIMEX S.A.) Zgodnie z ostatnia kontrolą WIOŚ-iu oczyszczalnia ta zrzuca ok. 7160 m3/d ścieków. Ocena jakości wód rzeki Drwęcy została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych, podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284). Zgodnie z wyżej cytowanym rozporządzeniem wyróżnia się pięć klas wód : Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V - wody o bardzo dobrej jakości, wody dobrej jakości, wody zadawalającej jakości, wody niezadawalającej jakości, wody złej jakości. Tabela 7 Jakość wód rzek miasta Ostróda Rzeka Drwęca Rok badania 2006 Lokalizacja przekroju km biegu rzeki ocena ogólna 1. pon. jez. Ostrowin, wodowskaz Lidzbark 187,7 III 2. pon. jez. Drwęckiego, Ostróda 179,7 III 3. pon. jez. Drwęckiego, wodowskaz Sambrowo 164,7 III 4. Franciszkowo 159,4 III 5. pow. ujścia Iławki, Gromoty 153,2 III 6. pon. ujścia Iławki, wodowskaz Rodzone 142,6 III 7.Bratian 132,8 III 8. Kurzętnik 123,2 III wskaźniki obniżające jakość wód barwa, O2, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NK, NO2, Mn, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek., og.b.coli barwa, O2, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NO2, Mn, saprob., b.coli fek., og.b.coli barwa, O2, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO2, Mn, oleje, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek., og.b.coli barwa, O2, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NK, NO2, Ba, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek., og.b.coli barwa, O2, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO2, oleje, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek., og.b.coli barwa, O2, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO2, PO4, oleje, saprob., b.coli fek., og.b.coli barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO2, PO4, Mn, oleje, saprob., b.coli fek., og.b.coli barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO3, NO2, Nog, PO4, oleje, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek., og.b.coli Źródło: Raport WIOŚ 2006r. Ostróda, wrzesień 2009 40 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Tabela 8 Klasyfikacja wód Drwęcy w latach 1996, 1999, 2003, 2006 na wybranych stanowiskach Punkt pomiarowy pon. jez. Drwęckiego, Ostróda pon. jez. Drwęckiego, wodowskaz Sambrowo Franciszkowo Rok badań 1996 1999 2003 2006 1996 1999 2003 2006 1996 1999 2003 2006 Wskaźniki decydujące o ocenie fizykochemicznej Ocena ogólna O2, ChZT-Cr, Z, NO2, PO4, Pog O2, NO2, O2, ChZT-Cr, NO2, PO4, Pog O2, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NO2, Mn, O2, ChZT-Cr, NO2, PO4, Pog O2, PO4, Pog O2, ChZT-Cr, NO2, PO4, Pog O2, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NK, NO2, Mn, oleje, NO2, PO4, Pog NO2, PO4, Pog NO2, O2, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, NK, NO2, Ba NON III III III II III III III III NON III III Źródło: Raporty WIOŚ 2003, 2006r. Stan jakości wód rzeki Drwęcy praktycznie nie zmieniał się na przestrzeni ostatnich lat. Tabela nr 8 charakteryzuje stan jakości wód rzeki Drwęcy w Ostródzie oraz w punkcie pomiarowych za Ostródą, a także określa stan wód rzeki po zrzucie ścieków komunalnych z Oczyszczalni odbierającej ścieki z m. Ostródy. Nie obserwuje się pogorszenia jakości wód rzeki Drwęcy we wszystkich przekrojach pomiarowych, co świadczy o braku wpływu zanieczyszczeń pośrednio zrzucanych do rzeki z obszaru miasta Ostródy. Największym problem dla rzeki Drwęcy są wysokie zawartości substancji organicznych, a także stężenia związków fosforu i azotu azotynowego, powodujące eutrofizację rzeki. Niepokojące są również utrzymujące się od wielu lat wysokie wartości miana Coli odpowiadającej IV klasie. Świadczy to o złym stanie sanitarnym rzeki. Czynnikiem pozytywnie wpływającym na stan czystości wód rzeki Drwęcy jest duże zalesienie obszarów nadrzecznych, które stwarza warunki dla lepszego samooczyszczanie się. O nienajgorszej kondycji świadczy także utrzymywanie się nadal populacji ryb łososiowatych w wodach rzeki, przede wszystkim za sprawą dobrego natlenienia. Do wód powierzchniowych znajdujących się w granicach administracyjnych miasta Ostróda należą także jeziora. W mieście Ostróda znajduje się częściowo lub całkowicie 5 jezior. Poniżej charakteryzowano ich stan na podstawie dostępnych danych WIOŚ. Tabela 9 Stan jakości wód jezior w Ostródzie Nazwa Jezioro Drwęckie Jezioro Pauzeńskie (Puzy) Jezioro Kajkowskie (Sajmino) Jezioro Perskie (Paskierz) Jezioro Jakuba (Smordy) Rok ostatniego badania 2005 2007 1987 1988 1987 Klasa czystości III III II NON NON Kategoria podatności na degradację III** poza kategorią III III poza kategorią* * - występowanie punktowych źródeł zanieczyszczeń odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód jeziora ** - ścieki odprowadzane do dopływu jeziora Źródło: opracowanie własne na podstawi Raportów WIOŚ, 2004, 2005, 2007r. Jak wynika z powyższej tabeli stan czystości jezior położonych na terenie miasta Ostróda jest zły. Spośród pięciu jezior tylko jez. Kajkowskie było względnie czyste (II klasa czystości). Natomiast wody jezior: Jakuba i Perskiego nie odpowiadały normatywom (były pozaklasowe). Należy podkreślić, że ocenę stanu czystości większości jezior oparto na starych wynikach badań, pochodzących z lat 1987 – 1988. Tylko badania wód jezior Pauzeńskiego oraz Drwęckiego były wykonywane stosunkowo niedawno (2005 r – jez. Drwęckie, 2007r. – jez. Pauzeńskie). W związku z tym, tylko te wyniki odzwierciedlają aktualny stan czystości jezior położonych w Ostródzie (spośród pięciu istniejących). Poniżej opisano te jeziora i szczegółowiej omówiono wyniki badań. Ostróda, wrzesień 2009 41 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Fot. 8 Molo nad jeziorem Drwęckim w Ostródzie Jezioro Drwęckie Podstawowe dane morfometryczne: ­ powierzchnia zwierciadła wody – 870,0 ha; ­ głębokość maksymalna – 22,3 m; ­ głębokość średnia – 5,7 m; ­ objętość jeziora – 50.140,1 tys. m3; ­ powierzchnia zlewni całkowitej – 1015,2 km2. Jezioro Drwęckie jest rozległym i niezbyt głębokim zbiornikiem, o urozmaiconym kształcie. Składa się ono z dwóch wydłużonych rynien, zbiegających się pod kątem ostrym, rozdzielonych przewężeniem, nad którym przerzucony został most kolejowy. Brzegi jeziora są urozmaicone, przeważnie płaskie i podmokłe w części zachodniej i na ogół wysokie oraz strome w części północnej. Dno zbiornika oraz stoki ławicy przybrzeżnej przeważnie muliste. Jezioro Drwęckie zasilane jest wodami licznych cieków. Głównym dopływem jest Drwęca, wpadająca do południowo-wschodniej części zbiornika, w Ostródzie. W Ostródzie do jeziora uchodzi też ciek niosący wody z jeziora Pauzeńskiego. Od północy dopływa ciek z jeziora Piławki. Do wschodniego krańca rynny samborowskiej doprowadzone są wody z jeziora Jakuba, od północy - wody Kanału Elbląskiego. Ponadto od zachodniej części tej rynny uchodzi ciek z jeziora Iłgi, które jest połączone z Gilem Wielkim. Wody z jeziora Drwęckiego odprowadzane są przez rzekę Drwęce, wypływająca z zachodniego krańca jeziora, w okolicy wsi Samborowo. W zlewni bezpośredniej, liczącej blisko 850 ha, dominują lasy pokrywające prawie 68% jej terenu; nieużytki stanowią blisko 20 %, grunty orne – niecałe 10 %, a tereny zabudowane około 5 %. Do jeziora kierowane są wody deszczowe z Ostródy oraz wody z utwardzonych powierzchni zakładów mięsnych w Morlinach (Grupa ANIMEX S.A.) i z utwardzonej drogi dojazdowej do zakładu. Ścieki pochodzące z oczyszczalni w Miłomłynie zrzucane są około 9 km powyżej jeziora do Kanału Elbląskiego. Jezioro Drwęckie z uwagi na wiele niekorzystnych cech naturalnych należy do zbiorników wykazujących podwyższoną podatność na degradację, odpowiadającą III kategorii. Należy jednak zwrócić uwag, że wynik punktacji jest bliski wartości granicznej miedzy kategorią II i III. Wskaźnikami korzystnymi są – głębokość średnia (kategoria II) i zagospodarowanie zlewni (przewaga lasów, kategoria I). Bliskie sąsiedztwo miasta, zrzut ścieków do dopływu jeziora – Kanału Elbląskiego – oraz dopływ wód deszczowych niewątpliwie wywierają, trudny do oszacowana, negatywny wpływ na jakość wód zbiornika. Ostróda, wrzesień 2009 42 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Badania jakości wód prowadzono na czterech stanowiskach pomiarowych, usytuowanych w różnych częściach zbiornika: w środkowej części rynny północnej, (głęb. maks. - 22,3 m), w południowym krańcu rynny północnej (głęb. maks. - 12,9 m), we wschodniej części rynny zachodniej – samborowskiej (głęb. maks. - 6,4 m) i w zachodnim końcu jeziora (głęb. maks. - 13,6 m). W czasie badań prowadzonych w okresie wiosennym wody jeziora na powierzchni wykazywały podwyższoną temperaturę (9,5 - 11°C) i dobre natlenienie. Wody jeziora charakteryzują się wysoką zawartością składników mineralnych oraz podwyższoną ilością substancji organicznych, o czym świadczą wskaźniki ChZT-Cr (wartość średnia 33,6 mg O2/l) i BZT5 (średnia 6,5 mg O2/l) latem w warstwie powierzchniowej. Stężenia fosforanów wiosną nie było wysokie (0,012 mg P/l), a azotu mineralnego podwyższone – średnia (0,65 mg N/l). Fosfor całkowity w obu okresach wykazywał wartości umiarkowane (0,051-0,096 mg P/l), tylko w części samborowskiej latem – wysokie (0,17 mg P/l – III klasa). Stężenie azotu całkowitego na ogół odpowiadało klasie II III (wartość średnia dla wszystkich stanowisk i obu okresów – 1,47 mg/l). Zawartość chlorofilu „a” była wysoka, większość wyników nie odpowiadała normom (średnia 29,5 mg/m3). Najwyższe wartości (ponad 30 mg/m3) stwierdzono na stanowisku zlokalizowanym w rynnie samborowskiej i latem w części południowo-wschodniej rynny ostródzkiej. Widzialność krążka Secchiego w czasie badań wiosennych wynosiła 1,5-2,6 m, latem od 0,8 do 1,5 m. Odtlenione wody naddane obfitowały w związki azotu i fosforu. Miano coli typu kałowego w zachodniej części jeziora latem na powierzchni było obniżone do wartości mieszczącej się w II klasie. Sumaryczny wynik punktacji wskazuje na niezadowalającą jakość wód jeziora i III klasę czystości. Większość wziętych pod uwagę wskaźników była niekorzystna – mieściły się one w granicach normatywów klasy III lub nie odpowiadały normom. Także badania biologiczne wskazywały na znaczną żyzność wód jeziora. Zapobieganie dalszej wzmożonej eutrofizacji jeziora Drwęckiego wymaga zmniejszenia dostaw zanieczyszczeń i substancji pożywkowych z otaczających terenów poprzez wykonanie dalszych zabiegów ochronnych. Jezioro Pauzeńskie (Puzy) Podstawowe dane morfometryczne: ­ powierzchnia zwierciadła wody – 211,8 ha; ­ głębokość maksymalna – 2,0 m; ­ głębokość średnia – 0,7 m; ­ objętość jeziora – 1561,3 tys. m3; ­ powierzchnia zlewni całkowitej – 149,8 km2. Jezioro Pauzeńskie jest zbiornikiem bardzo płytkim i silnie zarastającym. Brzegi jeziora są zróżnicowane od płaskich i podmokłych do stromych. Jest to akwen o charakterze przepływowym, zasilanym wodami rzeki Szelężnicy oraz Kanału Ostródzkiego. Wody jeziora odprowadzane są ciekiem do jeziora Drwęckiego. Zlewnia bezpośrednia jest obszarem o rzeźbie płasko-falistej. W strukturze użytkowania gruntów dominują lasy. Ze względu na małą głębokość, niekorzystny stosunek powierzchni zlewni do objętości jeziora i duży kontakt ze zlewnią, zbiornik łatwo ulega wpływom zewnętrznym – akwen ten znajduje się poza kategorią podatności na degradację. Badania jakości wód jeziora Pauzeńskiego przeprowadzone zostały na dwóch płytkich (głęb. 2,0 m) stanowiskach pomiarowych. Woda w jeziorze była wymieszana i dobrze natleniona w całej masie w obu okresach badań. Ilości tlenu zamykały się w granicach 8,1 – 10,0 mg O2/l. Wody jeziora charakteryzowały się wysoką zawartością materii organicznej. Wartości ChZT-Cr na badanych stanowiskach były podobne i mieściły się w przedziale 53,3 – 57,1 mg O2/l (przekraczały normatywy III klasy). Zbiornik zasobny był również w związki azotu, których stężenia były pozaklasowe. Koncentracja fosforanów była niska i odpowiadała I kasie. Zasobność jeziora w podstawowe składniki mineralne była umiarkowana. Wartość przewodności elektrolitycznej właściwej, wynosząca średnio 295 S/cm odpowiadała II klasie. Rezultatem przeżyźnienia jeziora była jego nadmierna produkcja pierwotna. Świadczyły o tym wysokie, przekraczające dopuszczalne normy, wartości chlorofilu „a”, wahające się w okresie badań letnich w zależności od stanowiska od 84,7 do 92,9 mg/m3. Widzialność krążka Secchiego w okresie badań wiosennych wynosiła od 0,8 do 1,0 m. W lecie nastąpiło ograniczenie przeźroczystości wody do 0,40 m. Warunki sanitarne wyrażone wskaźnikiem miano coli typu kałowego były dobre (I klasa). Ostróda, wrzesień 2009 43 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Poza wymienionym wyżej jeziorem Drwęckim (2005 r) i jeziorem Pauzeńskim (2007 r), pozostałe jeziora badane były ostatnio w latach osiemdziesiątych, a więc aktualny stan ich czystości nie jest dokładnie znany. Poniżej krótko scharakteryzowano stan czystości pozostałych jezior w oparciu o przeprowadzone ostatnie badania z lat osiemdziesiątych. Jezioro Kajkowskie (Sajmino) Podstawowe dane morfometryczne: ­ powierzchnia zwierciadła wody – 29,0 ha; ­ głębokość maksymalna – 7,8 m; ­ głębokość średnia – 3,8 m; ­ powierzchnia zlewni całkowitej – 400 ha. Badania akwenu OBiKŚ Olsztyn obecnie WIOŚ przeprowadził w 1987 roku. Zbiornik określono jako bardzo podatny na degradację. Pomimo tego ogólna ocena biologiczna wskazywała na niezbyt zaawansowany stan troficzny. Wodę jeziora zaliczono do II klasy czystości (wg klasyfikacji SOJJ). Stan sanitarny był bardzo dobry. Zbiornik ma słabo rozwinięta linie brzegowa oraz łagodnie opadające stoki. Dno jest muliste, jedynie miejscami pokrywa je piach lub żwir. W południowej części akwenu znajduje się niewielka wysepka. Z jeziorem Kajkowskim wiąże się zagrożenie jego zaniku. W latach osiemdziesiątych systematycznie obniżało się jego zwierciadło wody (od 102,4 m n.p.m. w 1979 do 99,6 m n.p.m. na koniec 1991 r; tj. o 2,4 m). Z wykonanej ekspertyzy hydrologicznej jeziora (przez BPWM Olsztyn) wynika, że główną przyczyną tego procesu jest wpływ miejskiego ujęcia wody zlokalizowanego w rynnie Kajkowskiej. W roku 1993 w części zahamowano ten proces przez dodatkowe zasilenie jeziora wodami ze zlewni jez. Nakroń (Sement Mały). Pierwotnie sytuacja była odwrotna – jez. Nakroń było zasilane z jez. Kajkowskiego. Obniżanie lustra wody w jez. Kajkowskim następowało przy eksploatacji ujęcia miejskiego w ilości ledwie połowy wydajności zasobów wykazanych w dokumentacji hydrogeologicznej. Jezioro Jakuba (Smordy) Podstawowe dane morfometryczne: ­ powierzchnia zwierciadła wody – 22,8 ha; ­ głębokość maksymalna – 6,1 m; ­ głębokość średnia – 2,7 m; ­ powierzchnia zlewni całkowitej – 2240 ha. Jezioro położone na południowo-zachodnich brzegach Ostródy. Zbiornik o mało rozwiniętej linii brzegowej, mulistej ławicy przybrzeżnej i mulistym dnie. Od północy jezioro łączy się z krótkim ciekiem z jeziorem Drwęckim a od południa z jeziorem Morliny. Brzegi jeziora przeważnie wysokie, łagodnie wzniesione, obrzeża na południowych krańcach płaskie. Część zachodnich brzegów porasta las, pozostałe brzegi zajmują łąki. Badania jakości wód zbiornika OBiKŚ Olsztyn obecnie WIOŚ wykonał w 1987 roku. Określono, że akwen wykazuje bardzo dużą podatność na degradację. Badania biologiczne wykazały znaczny stopień zeutrofizowania zbiornika. Jakość wody oceniona została jako zdecydowanie pozaklasowa (wg klasyfikacji SOJJ). Przyczyną tego była głównie duża zawartość substancji biogennych (azot i fosfor) oraz złe parametry tlenowe. Stan bakteriologiczny wód był w granicach II i III klasy czystości. Dopływ do jeziora niosący wodę z jeż. Morliny był zimą w I klasie czystości, a latem - w klasie III (ze względu na bakteriologię). Prawdopodobnie główną przyczyną degradacji zbiornika był długoletni zrzut ścieków miejskich i z mleczarni. Ostróda, wrzesień 2009 44 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Jezioro Perskie (Paskierz) Podstawowe dane morfometryczne: ­ powierzchnia zwierciadła wody – 14,3 ha; ­ głębokość maksymalna – 10,6 m; ­ głębokość średnia – 2,6 m; ­ powierzchnia zlewni całkowitej – 1670 ha. Jezioro leżące na północno – wschodnich obrzeżach Ostródy. Zbiornik o miernie rozwiniętej linii brzegowej, dosyć regularnie wykształconej misie jeziornej, mulistym dnie i mulistej ławicy, brzegach wysokich i miejscami stromych. Jezioro Perskie łączy się z sąsiednimi jeziorami Pauzeńskim oraz Rudutem. Badania jakości wód jeziora OBiKŚ Olsztyn obecnie WIOŚ przeprowadził w 1988 roku. Ze względu na niekorzystne cechy morfometryczne zaliczono go do wysokiej – III kategorii podatności na degradację – jako zbiornik silnie reagujący na wpływy zewnętrzne. Akwen jest przeżyźnionym zbiornikiem wodnym o wysokiej produkcji pierwotnej. Według SOJJ wody jeziora kwalifikowały się zdecydowanie do pozaklasowych. Prawie wszystkie parametry fizyczno - chemiczne były pozaklasowe. Pod względem bakteriologicznym wody mieściły się w II klasie czystości. Utrzymującą się niską jakość wód jeziornych miasta Ostróda determinują w dużej mierze uwarunkowania naturalne np. cechy morfometryczne jezior (głębokość, powierzchnia), czy procesy ich starzenia się. Spośród zbiorników objętych obserwacjami dwa charakteryzują się bardzo niską odpornością na degradację (jez. Pauzeńskie i Jakuba - poza ustalonymi kategoriami), trzy cechuje znaczna wrażliwość na wpływy antropogeniczne (jez. Drwęckie, Perskie, Kajkowskie - klasa III). Jeziora narażone są na przyjmowanie, wraz z dopływem rzecznym lub ze spływem powierzchniowym, szkodliwych substancji z pól uprawnych, terenów podmokłych, szlaków komunikacychnych, występujących w zlewni bezpośredniej. Szczególnym zagrożeniem dla wód powierzchniowych są ścieki pochodzące z ośrodków wypoczynkowych, pensjonatów, pól namiotowych, kwater agroturystycznych itp., zlokalizowanych nad brzegami jezior. Ich ilość, ze względu na turystyczny charakter miasta Ostróda jest duża. Szczególnie dużą koncentracje bazy turystycznej obserwuje się nad jeziorem Drwęckim. Ze względu na wzajemne połączenie w systemie hydrograficznym wód powierzchniowych położonych w obrębie miasta Ostróda z wodami sąsiednich gmin ważne jest, aby działania podejmowane w celu ochrony tych wód prowadzone były w na obszarze całej zlewni w porozumieniu okolicznymi gminami. Dobry stan jakości wód jest istotnym elementem dalszego rozwoju miasta Ostródy ze względu na turystyczny charakter miasta związany silnie z rekreacją wodną. Dlatego też należy w najbliższym czasie podjąć działania w celu ochrony wód powierzchniowych, aby zapobiec ich dalszej degradacji. Wody podziemne Wody podziemne na terenie Pojezierza Iławskiego i Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego są intensywnie zasilane przez wody pochodzące z opadów, płytkich poziomów wodonośnych, a także lokalnie dzięki infiltrującym wodom z rzek i jezior. Strefy drenażu wód są przede wszystkim związane z obszarem Żuław Wiślanych, doliną Wisły i dolinami innych większych rzek. Naturalna odporność wód podziemnych jest uwarunkowana stopniem izolacji od powierzchni i systemem krążenia wód. Ważnym czynnikiem decydującym o stopniu zagrożenia są rzeczywiste i potencjalne ogniska zanieczyszczeń. Występują one lokalnie i są związane z obszarami miejsko-przemysłowymi. Wynikiem naturalnej odporności poziomów wodonośnych oraz występujących ognisk zanieczyszczeń jest stopień zagrożenia. Wody podziemne występujące na obszarze miasta Ostróda ze względu na występujące warunki hydrologiczne (brak izolacji) oraz charakter miasta cechują się wysokim stopniem zagrożenia. Prowadzony w latach 1998-2003 przez WIOŚ monitoring jakości zwykłych wód podziemnych wskazywał, że w punkcie pomiarowych w Ostródzie wody podziemne ujmowane z utworów czwartorzędowych zostały zaliczone do wód średniej jakości (II klasa). O obniżonej jakości tych wód decydowały przekroczenia w zakresie wskaźników takich jak: żelazo, mangan oraz azot amonowy. O ile podwyższone zawartości żelaza i manganu w płytkich warstwach wodonośnych nie świadczą o dodatkowym zanieczyszczeniu, o tyle azot amonowy jest Ostróda, wrzesień 2009 45 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 wskaźnikiem, który potwierdza silną presję zewnętrzną na jakość tych wód. Źródłem związków azotowych w wodach podziemnych mogą być ścieki komunalne i przemysłowe, odcieki ze składowisk, ferm oraz osadników gnilnych, a także spływy obszarowe z pól uprawnych. Zważywszy na fakt, iż wody podziemne na terenie miasta Ostródy są zasilane przez wody powierzchniowe rzek i jezior można stwierdzić, że w dużej mierze zanieczyszczenia znajdujące się w wodach podziemnych są wynikiem zanieczyszczeń znajdujących się w wodach powierzchniowych. Dlatego tak bardzo ważne jest podjęcie działań na rzecz ochrony wód powierzchniowych. Ramowa Dyrektywa Wodna przetransportowana do prawa Polskiego definiuje pojęcie jednolitych części wód podziemnych. Przez JCWPd rozumie się określoną objętość wód podziemnych występujących w obrębie warstwy wodonośnej lub zespołu warstw wodonośnych. Miasto Ostróda położone jest na terenie JCWPd o numerze 40. Rys. 11 Jednolite części wód podziemnych wydzielone w regionie wodnym dolnej Wisły Źródło: Hydrogeologia regionalna Polski tom II, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2007r. JCWPd 40 Q1-4, (Ng1-2), (Pg1-2), (Cr) Obszar JCWPd 40 obejmuje zlewnie Drwęcy i Osy. Z uwagi na rozległość JCWPd obejmuje on różne jednostki morfologiczne i hydrogeologiczne. W związku z tym występowanie wód podziemnych i warunki hydrogeologiczne są także zróżnicowane. System wodonośny jest wielopiętrowy (poziomów wodonośnych); obok poziomów międzymorenowych obecne są również warstwy wodonośne miocenu, oligocenu i paleocenu. W południowozachodniej części obszary wody podziemne występują również w osadach kredy. Główne obszary zasilania systemu wodonośnego znajdują się w północnej i wschodniej części JCWPd.2 2 Oddział Geologii Morza Państwowego Instytutu Geologicznego Ostróda, wrzesień 2009 46 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Ujęcie komunalne na terenie miasta Ostródy zwane ujęciem „Kajkowo” składa się z 7 studni wierconych. Wszystkie studnie bazują na zasobach czwartorzędowego piętra wodonośnego. Ujęcie jest eksploatowane na podstawie pozwolenia na pobór wody podziemnej orzeczonego decyzją Wydziału Rolnictwa i Ochrony Środowiska Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie ROŚ/O.I. 6210/67/98 z dnia 10.08.1998 roku. Pozwolenie określa pobór wody podziemnej z ujęcia miejskiego „Kajkowo" w Ostródzie w ilości do: ­ ­ ­ ­ Qmax.h = 550 m3/h, Qśr.d = 13 200 m3/d, Qmax.d = 18 500 m3/d, Qśr.r. = 4 820 000 m3/r, dla potrzeb socjalno – przemysłowych mieszkańców miasta Ostródy, wsi Kajkowo i wsi Wałdowo. Wydajność całego zespołu ujęcia jest równa 1000 m3/h przy S = 9 ÷ 21,5 m. Pozwolenie jest ważne do 31.12.2010 roku. Tabela 10 Parametry techniczne ujęcia wody „Kajkowo” Nr studni głębinowej Parametry techniczne studni według pozwolenia wodnoprawnego Głębokość [m] Maksymalna wydajność [m3/h] Studnia Nr 1 100,00 157 Studnia Nr 2 70,50 138 Studnia Nr 3 85,00 218 Studnia Nr 4 66,50 234 Studnia Nr 5 75,00 252 Studnia Nr 6A 63,00 185 Studnia Nr 7A 55,00 85 Dla ujęcie wody w Kajkowie została ustanowiona rozporządzeniem nr 4/2006 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gdańsku z dnia 22 czerwca 2006 r. (Dz. Urz. Woj. Warm-Maz Nr 91, poz. 1531) strefa ochronny bezpośredniej i pośredniej. Teren ochrony bezpośredniej obejmuje grunty wokół poszczególnych studni w promieniu minimum 6m. Teren ochrony pośredniej obejmuje część doliny, w której zlokalizowane jest ujęcie, ograniczone od strony północnej, wschodniej i zachodniej krawędziami doliny, a od strony południowej linią w odległości 500 m od studni nr 4 w kierunku studni nr 5. Zgodnie z rozporządzeniem teren ochrony bezpośredniej musi zostać zagospodarowany zielenią, ogrodzony i oznakowany. Wody opadowe muszą być odprowadzane w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody, ścieki sanitarne muszą zostać odprowadzone poza teren ochrony bezpośredniej. W strefie tej istnieje ograniczenie do przebywania osób niezwiązanych z obsłudze urządzeń służących do poboru wody. Na terenie ochrony pośredniej są ustanowione następujące zakazy: ­ ­ ­ ­ ­ wprowadzania ścieków do ziemi i wód, za wyjątkiem oczyszczonych wód opadowych odprowadzanych na podstawie pozwolenia wodnoprawnego, rolniczego wykorzystania ścieków i osadów ściekowych i gnojowicy, stosowania środków ochrony roślin innych niż dopuszczone do stosowania w strefach ochrony pośredniej ujęć wody, stosowania ponadnormatywnych dawek środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w strefach ochrony pośredniej ujęć wody, lokalizowania składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych, Ostróda, wrzesień 2009 47 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych oraz innych substancji niebezpiecznych, a także rurociągów do ich transportu, budowy stacji paliw, urządzania obozowisk i parkingów (z wyjątkiem istniejących parkingów osiedlowych i przyulicznych oraz na terenie firmy), lokalizowania cmentarzy i grzebania zwłok zwierzęcych, eksploatacji kopaliny, lokalizowania dodatkowych nowych ujęć wody podziemnej, w tym studni kopanych i wierconych, z wyłączeniem modernizacji i rozbudowy ujęcia „Kajkowo”, budowy dróg publicznych o znaczeniu ponadlokalnym (zakaz nie dotyczy modernizacji dróg istniejących, budowy dróg na istniejących osiedlach) wwożenia na teren strefy ochronnej i przewożenia materiałów niebezpiecznych mogących skazić ujmowaną wodę, w tym materiałów niebezpiecznych, podlegających zgłoszeniu wojewódzkiemu komendantowi Policji i wojewódzkiemu Komendantowi Straży Pożarnej. Ocena jakości wód podziemnych ujęcia miejskiego „Kajkowo” została wykonana w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896) na podstawie badań przeprowadzonych w 2008r. Zgodnie z wyżej cytowanym rozporządzeniem wyróżnia się pięć klas wód : Klasa I - wody o bardzo dobrej jakości, Klasa II - wody dobrej jakości, Klasa III - wody zadawalającej jakości, Klasa IV - wody niezadawalającej jakości, Klasa V - wody złej jakości. Tabela 11 Jakość wód użytkowanego poziomu wodonośnego na terenie miasta Ostróda Klasyfikacja Wynik badania Parametr Jednostka zgodnie z rozporządzeniem MŚ (uśredniony) (Dz. U. Nr 143/2008, poz. 896) Odczyn pH 7,2 I Przewodność 669 I S/cm w temp. 25°C Amonowy jon mg/l 0,81 II Azotany mg/l 0,2 I Azotyny mg/l 0,0041 I Chlorki mg/l 25 I Mangan mg/l 0,236 II Żelazo mg/l 1,68 III Siarczany mg/l 47,8 I Fluorki mg/l 0,4 I Wapń mg/l 100 II Magnez mg/l 15,6 I Sód mg/l 18,1 I Potas mg/l 4,6 I Glin mg/l 0,015 I Nikiel mg/l 0,029 I Cynk mg/l 0,0175 I Miedź mg/l 0,0062 I Chrom mg/l 0,0047 I WWA mg/l 0,000023 I Źródło: na podstawie danych przekazanych z PWiK Ostróda Sp z o.o. w Tyrowie Wody ujmowanego, głównego poziomu użytkowego, występującego na terenie miasta Ostróda wykazują wysoką jakość, odpowiadającą głównie klasie I. Z uwagi na to, że występuje w nich duża koncentracja Fe i Mn wymagają one uzdatnienia. Ostróda, wrzesień 2009 48 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Ujmowana ze studni woda podziemna jest uzdatniana w Stacji Uzdatniania Wody „Kajkowo” położonej w Ostródzie przy ul. 21 Stycznia. Stacja ta eksploatowana jest od 1979 roku. W latach 2005-2006 Stacja została poddana modernizacji polegającej na: ­ ­ ­ ­ ­ wymianie wyposażenia technicznego, budowie dodatkowych zbiorników (wyrównawczego wody uzdatnionej o pojemności 436 m3, oraz osadnika na ścieki z płukania filtrów), częściowej przebudowie budynku technologicznego, wykonaniu nowych przewodów technologicznych, wykonaniu nowych układów elektrycznych zasilających i sterowania. Celem modernizacji Stacji było usprawnienie jej pracy, podwyższenie niezawodności w dostawie wody o wymaganej jakości i ilości. Najważniejsze zmany zaszły w procesie uzdatniania wody podziemnej ze studni głębinowych, który w chwili obecnej oparty jest na technologii dwustopniowej filtracji ciśnieniowej. Podczas filtracji wody przez złoza filtracyjne (głównie kwarcowe) następuje redukcja zawartych w niej związków żelaza, manganu, a także substancji odpowiedzialnych za jej barwę i mętność. Nieodzownym procesem towarzyszącym podczas filtracji jest nitryfikacja, czyli usuwanie z wody amoniaku na drodze biochemicznego utleniania. W tabeli poniżej przedstawiono średnie wartości charakteryzujące jakość wody uzdatnionej z próbek pobranych w 2008r. Tabela 12 Jakość wody uzdatnionej – uśrednione wyniki z 2008r. Jednostka Wynik badania mgPt/l NTU S/cm w temp. 25°C mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l jtk/100ml jtk/100ml jtk/100ml akceptowalny 5 0,23 7,2 603 0,15 2,3 0,05 20 0,01 310 0,02 0 0 0 Najwyższe dopuszczalne stężenie wg rozporządzeniem MZ w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61/2007, poz. 417) akceptowalny 15 1 6,5-9,5 2500 0,5 50 0,5 250 0,05 60-500 0,2 0 0 0 jtk/1ml 3 50 jtk/1ml 19 100 Parametr Zapach Barwa Mętność Odczyn pH Przewodność Amonowy jon Azotany Azotyny Chlorki Mangan Twardość Żelazo Escherichia coli Bakterie gr. coli Enterokoki Ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2°C po 48 h Ogólna liczba mikroorganizmów w 22±2°C po 72 h Źródło: PWiK Ostróda Sp z o.o. w Tyrowie Jakość wody uzdatnionej odpowiada dopuszczalnym wartościom określonym dla wody do spożycia dla ludzi. Gospodarka wodno-ściekowa KANALIZACJA WODOCIĄGOWA Woda po procesie uzdatnienia dostarczana jest odbiorcom za pośrednictwem sieci wodociągowej. Istniejący system gospodarki wodnej, eksploatowany przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie, dostarcza dla ludności, zakładów i instytucji wodę przeznaczoną do spożycia oraz dla celów produkcyjnych i usługowych na terenie miasta Ostródy. Ostróda, wrzesień 2009 49 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Z sytemu wodociągowego Ostródy zaopatrywane są w wodę pitną także sieci wodociągowe w sąsiednich miejscowościach – Wałdowo i Kajkowo w gminie wiejskiej Ostróda. Kajkowo posiada własne ujęcie i z wody z sieci wodociągowej w Ostródzie korzysta tylko część mieszkańców Kajkowa. Ujęcie w Kajkowie oraz sieć wodociągowa w Kajkowie i Wałdowie nie wchodzą w skład majątku sytemu wodociągowego Ostródy, nie są eksploatowane przez PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie lecz przez inny podmiot gospodarczy (PUK Sp. z o.o.), któremu PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie sprzedaje wodę hurtem. Całkowita długość sieci wodociągowej na terenie miasta Ostródy wynosi obecnie 94,9 km, w tym: 3,2 km magistrala, 66,5 km sieć rozdzielcza i 25,2 km przyłącza. Przewody są wykonane głównie z żeliwa (53%) i PCV (36%).Przewody azbestowo – cementowe stanowią 2% całkowitej długości sieci. Wiek znacznej części przewodów jest wysoki – 65% przewodów ma powyżej 20 lat, a 50% powyżej 50 lat. Wskaźnik awaryjności w 2007 roku wynosił 0,41 awarii na 1 km sieci wodociągowej. Sukcesywnie prowadzona jest modernizacja starszych odcinków sieci. Liczba budynków mieszkalnych podłączonych do sieci wodociągowej w obszarze miasta Ostróda, wynosi 1 599. Jednostkowa liczba korzystających/odbiorców z sieci wodociągowej w m. Ostróda wg. danych GUS za 2007 r. wynosi 32 737 osób, co stanowi 98,4% ogółu mieszkańców Ostródy. Za pośrednictwem lokalnych sieci wodociągowych w Wałdowie i Kajkowie, do których jest sprzedawana woda z sieci eksploatowanej przez PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie, z sieci korzysta dodatkowo 433 mieszkańców gminy wiejskiej Ostróda, łącznie 33 170 mieszkańców. Całkowity pobór wody ze studni na ujęciu w roku 2007 wyniósł 1 628 tys. m3. Roczne zużycie wody z sieci wodociągowej w 2007 r. wynosiło 1 452,3 tys. m3/rok, w tym: a) sprzedaż wody: – gospodarstwa domowe – podmioty gospodarcze 1 133,6 tys. m3/rok 314,8 tys. m3/rok b) zużycie na cele własne PWiK : – cele własne PWiK 3,9 tys. m3/rok. Straty w sieci wyniosły - 175,7 tys. m3/rok. Jednostkowe dobowe zużycie wody na 1 mieszkańca korzystającego z sieci wodociągowej w 2007 rok, wg wyżej przedstawionych danych, wynosi 122 l/M/d. W ostatnich latach zużycie wody przez mieszkańców wykazywało tendencję malejącą. Z tego względu przygotowywana jest koncepcja wyłączenia głównej magistrali biegnącej ulicami 21-go Stycznia, Chrobrego, Jagiełły, Warmińską, Grunwaldzką, i Drwęcką. KANALIZACJA SANIATRNA System kanalizacji sanitarnej w Ostródzie obejmuje sieć kanałów grawitacyjnych oraz lokalne przepompownie ścieków i rurociągi tłoczne, które są eksploatowane przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie. W mieście Ostróda stosunek korzystających z instalacji kanalizacji sanitarne w % ogółu mieszkańców wynosi 94 %. Liczba budynków podłączonych do sieci kanalizacji sanitarnej w mieście Ostróda wynosi 1 552. Liczba osób korzystających z sieci kanalizacyjnej to 31 282 mieszkańców Ostródy oraz dodatkowo 3 724 mieszkańców z miejscowości Wałdowo, Stare Jabłonki, Tyrowo, Morliny, Zawady Małe, Kątno, Idzbark i Kajkowo w gminie Ostróda. Łącznie z sieci kanalizacyjnej w Ostródzie obecnie korzysta 35 006 mieszkańców. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej na terenie miasta wynosi obecnie 84,0 km, w tym długość przyłączy 7,1 km. Przewody kanalizacyjne, prawie w 80% są wykonane z kamionki i PCV. Przewody wykonane z PCV mają około 10 lat i ich stan jest bardzo dobry, natomiast rurociągi kamionkowe, pracujące od ok. 25 lat, oceniane są jako średnie. Roczna ilość ścieków odprowadzonych do sieci kanalizacyjnej z miasta Ostródy w 2007 r. wynosiła 1 581 tys. m3/rok. Jednostkowa ilość ścieków z gospodarstw domowych w Ostródzie na 1 mieszkańca korzystającego z sieci kanalizacyjnej wynosi obecnie ok. 138 l/mk/d. Ostróda, wrzesień 2009 50 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 OCZYSZCZALNIA ŚCIEKÓW Ścieki odprowadzane opisanym wyżej systemem kanalizacyjnym Ostródy oczyszczane są w miejskiej oczyszczalni ścieków, zlokalizowanej poza granicami administracyjnymi miasta Ostróda, w miejscowości Tyrowo (na zachód od Ostródy). Oczyszczalnia jest eksploatowana od 1976 roku. Przez pierwsze 10 lat była wykorzystywana do oczyszczania ścieków przemysłowych i sanitarnych z zakładów mięsnych w Morlinach, następnie została przystosowana do oczyszczania ścieków z miasta Ostródy. W latach 2001 – 2002 przeprowadzono kompleksową modernizację i rozbudowę oczyszczalni ścieków oraz podłączono do niej kolektor odprowadzający ścieki z miejscowości Tyrowo. Obecnie w oczyszczalni ścieków w Tyrowie oczyszczane są: ścieki sanitarne i przemysłowe z miasta Ostródy, ścieki sanitarne z miejscowości: Wałdowo, Stare Jabłonki, Kątno, Idzbark oraz Kajkowo, odprowadzane do kanalizacji miasta Ostróda, ścieki sanitarne z Tyrowa, ścieki przemysłowe i sanitarne z zakładów mięsnych w Morlinach, ścieki sanitarne dowożone z miasta Ostródy wozami asenizacyjnymi. Aktualnie z oczyszczalni ścieków w Tyrowie korzysta 38 734 mieszkańców, w tym 33 262 mieszkańców Ostródy oraz 5 472 mieszkańców z miejscowości Wałdowo, Stare Jabłonki, Tyrowo, Morliny, Zawady Małe, Kątno, Idzbark, Kajkowo, Szafranki, Lubajny, Nowe Siedlisko, Międzylesie i Młyn Idzbarski gminy Ostróda. W 2006 roku rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego została wyznaczona aglomeracja Ostróda (Dz. Urz. Woj. War-Maz. Nr 191, poz. 2675) o równoważnej liczbie mieszkańców równą (RLM) 57 254 z oczyszczalnią ścieków w Tyrowie obejmującą następujące miejscowości: Tabela 13 Miejscowości stanowiące aglomerację Ostróda Nazwa miejscowości Liczba Lp. wchodząca w skład mieszkańców aglomeracji Ostróda 1. Górka 162 2. Worniny 59 3. Idzbark 526 4. Młyn Idzbarski 13 5. Cibory 13 6. Kajkowo 1034 7. Lesiak Ostródzki 15 8. Szafranki 113 9. Kątno 144 10. Szklarnia 5 11. Lichtajny 251 12. Lipowiec 22 13. Wólka Lichtajńska 35 14. Lubajny 587 OGÓŁEM: 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Nazwa miejscowości wchodząca w skład aglomeracji Ostróda Nowe Siedlisko Morliny Ornowo Wałdowo Stare Jabłonki Zawady Małe Żurejny Tyrowo Międzylesie Ruś Mała Warlity Wielkie Zwierzewo 27. Ostróda Lp. Liczba mieszkańców 323 253 315 452 669 44 18 925 389 59 197 406 33 262 40 199 Gmina Ostróda będzie sukcesywnie podejmowała działania zmierzające do skanalizowania pozostałych obszarów i podłączenia ich do oczyszczalni ścieków w Tyrowie. W pierwszej kolejności kanalizowane będą miejscowości, które posiadają sieć wodociągową i znajdują się na terenie zbiorników wód podziemnych bez izolacji. Obecnie oczyszczalnia ścieków w Tyrowie jest oczyszczalnią trzeciego stopnia, to jest oczyszczalnią mechaniczno – biologiczno – chemiczną, z usuwaniem biogenów. W części mechanicznej ścieki poddawane są oczyszczaniu podstawowemu dla usuwania ciał stałych, w procesach cedzenia i sedymentacji. W części biologicznej ścieki oczyszczane są w procesie niskoobciążonego osadu czynnego z usuwaniem azotu i fosforu, które jest oparte na technologii wielofunkcyjnego bioreaktora typu SAP (State-of-the Art). Biologiczne usuwanie Ostróda, wrzesień 2009 51 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 fosforu jest wspomagane przez symultaniczne – chemicznie strącanie. Osady poprocesowe są stabilizowane w procesie fermentacji beztlenowej. Cześć mechaniczną stanowią następujące urządzenia: ­ mechaniczna krata, schodkowa, ­ dwa piaskowniki poziomo-wirowe z usuwaniem tłuszczu, ­ separator piasku, ­ komora rozdziału ścieków, ­ zbiornik retencyno-uśredniajacy, ­ zbiornik awaryjny, ­ osadnik wstępny. Część biologiczną oczyszczalni stanowią: ­ komora predenitryfikacji i defosfatacji, ­ komora denitryfikacji, ­ komora nitryfikacji, ­ komora rozdziału, ­ osadniki wtórne Część osadowa oczyszczalni składa się z następujących elementów: ­ pompowni osadu recyrkulowanego i nadmiernego, ­ pompowni osadu wstępnego, ­ zagęszczaczy grawitacyjnych, ­ przepompowni osadu wstępnego zagęszczonego oraz osadów z ZM Morliny, ­ stacji zagęszczania osadu nadmiernego, ­ zbiornika retencyjnego osadu nadmiernego (ZON), mieszanego (ZOM) i ścieków oczyszczonych (ZSO), ­ zamkniętej komory fermentacji osadu (ZKF) oraz otwartych komór fermentacji, ­ stacji odwadniania osadu przefermentowanego, ­ składowiska osadów ustabilizowanych. Oczyszczalnia ścieków została zaprojektowana na przyjmowanie średnio dobowo 12 000 m3/d. Na dzień dzisiejszy oczyszczalnia nie wykorzystuje swoich możliwości przerobowych. W 2007 roku średni dobowy dopływ ścieków do oczyszczalni wynosił około 7 126 m3/d (tj. ok. 59% przepustowości). A zatem oczyszczalnia może przyjąć ścieki z dodatkowych miejscowości. W oczyszczalni oczyszczanych jest 100% ścieków odprowadzanych do kanalizacji. Ścieki z 6% gospodarstw domowych w Ostródzie, które nie są podłączone do kanalizacji, gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, a następnie dowożone wozami asenizacyjnymi do oczyszczalni ścieków w Tyrowie. Ilość ścieków odprowadzonych do oczyszczalni, a następnie oczyszczonych, według danych za 2007 rok, wynosi 2 601 tys. m3/rok w tym: ­ miasto Ostróda – 1 581 tys. m3, ­ miejscowości gminne – 1 020 tys. m3, Udział poszczególnych rodzajów ścieków w ogólnej objętości odprowadzanych ścieków przedstawia poniższy wykres. Rys. 12 Udział procentowy poszczególnych rodzajów ścieków 60% 2% 10% wody infiltracyjne ścieki przemysłowe ścieki z gospodarstw domowych pozostałe 28% Źródło: na podstawie danych PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie Ostróda, wrzesień 2009 52 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie eksploatuje oczyszczalnię ścieków w oparciu o posiadane pozwolenie wodnoprawne, wydane przez Starostwo Powiatowe w Ostródzie dn. 16.08.2002 r, które zostało udzielone na okres do 31.12.2012 r. Pozwolenie wodnoprawne określa warunki, jakie muszą być spełnione przy wprowadzaniu ścieków oczyszczonych do wód cieku Sambrowo, dopływu rzeki Drwęcy. Pozwolenie wodnoprawne zostało wydane na mocy rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 5 listopada 1991 r., które obowiązywało do 2002 roku. Obecnie obowiązującym przepisem dotyczącym warunków odprowadzania ścieków jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U. Nr 137, póz. 984 + późn. zm.), które uwzględnia treści zawarte w Dyrektywie ściekowej UE o sygnaturze 91/271/EWG. Jednak pozwolenia wodnoprawne wydane przed wejściem w życie tego rozporządzenia zachowują ważność do terminu na jaki były udzielone. Poniżej w tabeli przedstawiono charakterystykę ścieków dopływających do oczyszczalni (stężenia wskaźników zanieczyszczeń w próbkach średniodobowych zmieszanych ścieków surowych dopływających i dowożonych do oczyszczalni), ścieków oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni do odbiornika naturalnego (stężenia wskaźników zanieczyszczeń w próbkach średniodobowych ścieków oczyszczonych), efekt oczyszczania ścieków (procent redukcji zanieczyszczeń) oraz wartości dopuszczalne (maksymalne) wskaźników zanieczyszczeń, jakimi powinny charakteryzować się ścieki oczyszczone odpływające z oczyszczalni. Wskaźniki zanieczyszczeń Tabela 14 Efekt oczyszczania ścieków w oczyszczalni w Tyrowie Warunki wg. rozporządzenia MŚ (Dz.U. Nr 137, póz. 984 + późn. zm.), Efekt oczyszczania ścieków Wielkości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach dopływających [mg/l] Wielkości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach oczyszczonych [mg/l] BZT5 1010 ChZT Najwyższe dopuszczalne wielkości wg. pozwolenia Procent Najwyższe Minimalna wodnoprawnego dopuszczalne redukcja redukcji zanieczyszczeń wielkości wielkości [%] [mg/l] [mg/l] [%] 6,5 99,4 15,0 15 90 1424 48,3 96,6 100,0 125 75 Zawiesina og. 842 15 98,2 40,0 35 90 Azot ogólny 97 9,8 89,9 30,0 15 80 Fosfor ogólny 24 0,66 97,3 1,5 2 85 Źródło: na podstawie danych PWiK Ostróda Sp. z o.o. w Tyrowie Kanalizacja deszczowa Kanalizacja deszczowa istnieje praktycznie na terenie całego miasta. Główne kanały deszczowe i sieć drobniejszych kanałów odprowadzają wody opadowe i roztopowe do niżej położonych odbiorników. Głównymi odbiornikami są jeziora: Drwęckie, Smordy, Pauzeńskie, rzeka Drwęca oraz lokalnie występujące niecki terenowe i rowy otwarte. Wody opadowe i roztopowe wpływające do jezior za pomocą sieci kanalizacji deszczowej odpowiadają normom ochrony środowiska. Niemniej jednak, wskazane jest dokonanie szczegółowego przeglądu urządzeń kanalizacji deszczowej oraz urządzeń podczyszczających w poszczególnych zlewniach na terenie miasta. Ostróda, wrzesień 2009 53 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Cel: Dobry stan wód Kierunki działania: 1. Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej, 2. Sukcesywna kanalizacja obszarów rozwoju turystycznego w szczególności nad jeziorami, 3. Rozbudowa kanalizacji deszczowej w obszarach miejskich, 4. Wyposażenie sieci kanalizacji deszczowej w urządzenia podczyszczające, 5. Kontrola przestrzegania wymagań stref ochronnych wód podziemnych, 6. Sukcesywna wymiana przewodów wodociągowych azbestowo-cementowych. W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 15 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 Rodzaj Lp. Zadanie przedsięwzięcia Infrastruktura techniczna ul. 11-go Listopada 1. Kanalizacja sanitarna (kierunek Tyrowo) Kanalizacja deszczowa Uzbrojenie terenu przy Szosie Elbląskiej 2. z separatorem, ul. Mrongowiusza – Aleja Lipowa sanitarna Kanalizacja deszczowa Odwodnienie skarp na ul. Sienkiewicza oraz 3. z włączeniem do ul. 11-go Listopada miejskiej sieci Budowa zaplecza Zagospodarowanie turystyczne nadbrzeża 4. sanitarnego dla turystów jeziora Drwęckiego – III etap (pole namiotowe) Rewitalizacja infrastruktury technicznej na Kanalizacja deszczowa i 5. terenie Białych Koszar sanitarna Kanalizacja deszczowa 6. Budowa ul. Turystycznej wraz z separatorem Kanalizacja deszczowa Przebudowa i modernizacja infrastruktury wraz z separatorem, 7. technicznej i drogowej przy nadbrzeżu kanalizacja sanitarna – jeziora Drwęckiego ul. Słowackiego Kanalizacja deszczowa 8. Budowa ul. Parkowej wraz z separatorem Kanalizacja deszczowa 9. Infrastruktura drogowa na os. Drwęckim wraz z separatorem, kanalizacja sanitarna Infrastruktura drogowa na os. Plebiscytowym Kanalizacja deszczowa 10. (lewa strona) Ostróda, wrzesień 2009 Termin realizacji 2010-2011 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda 2016 Gmina Miejska Ostróda 2011-2012 Gmina Miejska Ostróda 2009-2012 Gmina Miejska Ostróda 2009-2010 2009-2010 Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda 2009-2011 Gmina Miejska Ostróda 2009-2010 Gmina Miejska Ostróda 2014-2015 Gmina Miejska Ostróda 2014-2015 Gmina Miejska Ostróda 54 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3.2. Gospodarka odpadami Gmina Miejska Ostróda należy do Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko”. Gospodarkę odpadami na terenie miasta Ostróda szerzej omówiono w „Planie Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” aktualizacji na lata 2008-2011 z perspektywą do roku 2015”. Wykorzystując wyżej wymienione opracowanie, przytoczono najważniejsze dane dotyczące aktualnego i planowanego stanu gospodarki odpadami w mieście Ostróda. Stan wyjściowy Odpady komunalne Jak wynika ze sprawozdań z realizacji planów gospodarki odpadami gmin z obszaru Związku oraz informacji zebranych na potrzeby opracowania Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Regionu OstródzkoIławskiego „Czyste Środowisko” aktualizacji na lata 2008-2011 z perspektywą do roku 2015, gospodarkę odpadami komunalnymi charakteryzują przedstawione poniżej działania: ­ gospodarka odpadami komunalnymi na terenie Związku jest w fazie transformacji w związku z rozpoczęciem eksploatacji regionalnego Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Rudnie, który będzie funkcjonował w pełnym zakresie technologicznym od początku I kwartału 2009 r., ­ zbieranie i transport odpadów komunalnych prowadzone są przez podmioty posiadające odpowiednie zezwolenia na zbieranie i transport odpadów komunalnych lub podmioty komunalne wypełniające wymagania zezwoleń, ­ prawie cały strumień zbieranych odpadów komunalnych kierowany był dotychczas do unieszkodliwiania na składowiskach. Selektywnie zbieranych jest ok. 2,6 % wytwarzanych odpadów komunalnych, ­ prowadzone są przez Związek działania edukacyjne ukierunkowane na podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców. Szacuje się, że 99% mieszkańców miasta Ostróda objętych jest zbiórka odpadów. W 2007 roku z terenu miasta Ostróda zostało zebranych ok. 10213,09 Mg odpadów komunalnych. Wszystkie odpady trafiają na składowisk o odpadów komunalnych w miejscowości Rudno, gmina wiejska Ostróda. Na terenie miasta nie ma czynnego składowiska odpadów komunalnych. W 2002 r. zaczęto prowadzić selektywną zbiórkę odpadów. Zbiera się papier i tekturę, szkło, tworzywa sztuczne, odpady niebezpieczne, odpady wielkogabarytowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz metale. Z dostępnych danych (głównie GUS) wynika, że w roku 2007 na terenie miasta Ostróda zebrano łącznie 10 213,09 Mg odpadów komunalnych ogółem, z czego 7 576,41 pochodziło z gospodarstw domowych. Z analiz bilansowych odpadów wynika, że na terenie miasta Ostródy wytworzonych zostało w 2007 roku 10 810 Mg odpadów komunalnych. Miasto Ostróda w 2007 roku było obsługiwane w zakresie wywozu odpadów komunalnych z terenu miasta przez następujące firmy: ­ Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o., Ostróda (87,55 % obsługi miasta), ­ Karol Konczanin (7,36 % obsługi miasta), ­ Ostróda – Recykling Edyta Jaskółowska (2,44 % obsługi miasta), ­ Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane Sp. z o.o. Ostróda (1,74 % obsługi miasta), ­ Zakład Usług Transportowych i Drogowych Władysław Modrzewski (0,88% obsługi miasta), ­ PGM Sp. z o.o. Olsztyn (0% obsługi miasta). W wyniku prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów w mieście Ostróda w 2007 roku wydzielono z ogólnej masy wytworzonych odpadów następujące ilości odpadów surowcowych: ­ ­ ­ ­ szkło – 116,80 Mg/rok, papier – 224,80 Mg/rok, tworzywa sztuczne – 180,90 Mg/rok, inne - 10,28 Mg/rok. Wskaźnik selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na terenie miasta Ostróda wynosił w 2007 roku 4,90 %. Ostróda, wrzesień 2009 55 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Gmina miejska Ostróda prowadziła również w 2007 roku selektywna zbiórkę odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz odpadów wielkogabarytowych. W szkołach na terenie gminy prowadzone są akcje zbierania zużytych baterii, które następnie odbierane są przez firmę REBA, w aptekach zaś SA zbierane przeterminowane leki. Na terenie gminy miejskiej Ostróda nie istnieje składowisko odpadów komunalnych. Odpady komunalne z terenu gminy trafiają do ZUOK w Rudnie. W chwili obecnej jedynie niewielki strumień odpadów komunalnych ulegających biodegradacji jest zbierany selektywnie i nie jest kierowany do składowania. Selektywna zbiórka obejmuje w ograniczonym zakresie papier oraz niewielkie ilości odpadów zielonych. Odpady opakowaniowe znajdują się w przeważającej części w strumieniu odpadów komunalnych. Stanowią ok. 30% wytwarzanych odpadów komunalnych. Aktualnie jedynie niewielka cześć odpadów opakowaniowych wytwarzanych na terenie miasta Ostróda jest zbierana selektywnie i przekazywana do odzysku i recyklingu. Odpady niebezpieczne stanowią zaś ok. 1% - 2% strumienia odpadów komunalnych. Pozostałe odpady Według PGO dla Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” aktualizacją na lata 20082011 z perspektywą do roku 2015 na terenie gminy miejskiej Ostróda w 2007 roku nie wytworzono komunalnych osadów ściekowych. Zbieraniem odpadów z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej na terenie miasta Ostróda zajmują się firmy komunalne, które na wezwanie zainteresowanego wytwórcy odpadu podstawiają odpowiedni kontener do odbioru gruzu i innych odpadów budowlanych. Odpady zawierające azbest powstające na terenie gminy składowane są na składowisku odpadów niebezpiecznych zlokalizowanym w miejscowości Półwieś w gminie Zalewo, administrowanym przez Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Sp. z o.o. w Ostródzie. Zarządzający składowiskiem posiada niezbędne decyzje związane z prowadzeniem składowiska. Cel: Minimalizacja zagrożeń środowiska powodowanych przez odpady. Kierunki działań: 1. Realizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” aktualizacji na lata 2008-2011 z perspektywą do roku 2015. Ostróda, wrzesień 2009 56 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3.3. Jakość powietrza atmosferycznego Stan wyjściowy W wyniku procesów naturalnych i działalności człowieka do atmosfery przedostają się rozmaite zanieczyszczenia (substancje). Zjawisko to nazywa się emisją zanieczyszczeń, a miejsce, w którym ono występuje, określa się mianem źródła emisji. Powietrze atmosferyczne jest zanieczyszczane różnymi substancjami, zmieniającymi w otoczeniu źródeł emisji jego naturalny skład lub proporcje składników. Miarą emisji zwykle jest masa wprowadzonych do atmosfery substancji stałych (pyły wszelkiego rodzaju) i gazowych, w jednostce czasu, np. na rok. Emisja może pochodzić: ­ ­ ­ ze źródeł punktowych, tj. wszelkiego rodzaju emitorów i wyrzutni wentylatorowych; ze źródeł liniowych, przede wszystkim ciągów komunikacyjnych, ze źródeł powierzchniowych, tj. hałd popiołów, wysypisk śmieci itp. Według innych kryteriów emisję można podzielić na: ­ niską (w tym komunikacyjną) – zanieczyszczenia emitowane są z wielu lokalnych małych źródeł, o niskich emitorach (do 40 m n.p.t.). Z reguły emisja ta nie jest w żaden sposób ograniczana, tzn. emitory nie posiadają żadnych filtrów. Niska emisja może tworzyć w niekorzystnych warunkach meteorologicznych lokalne uciążliwości w pobliżu jej źródeł. ­ wysoką – z kominów wyższych niż 60 m n.p.t. Emisja ta z reguły jest przed skierowaniem do emitora zmniejszana – co najmniej o zawarty w gazach odlotowych pył. Oddziaływanie tej emisji jest znacznie szersze i z reguły nie wpływa na stan czystości powietrza w bezpośrednim sąsiedztwie emitorów. Fot. 9 Emitor kotłowni rejonowej przy ul. Demokracji – MPEC Sp. z o.o. W mieście Ostróda jedynym źródłem emisji wysokiej jest kotłownia rejonowa przy ulicy Demokracji. Emisja zanieczyszczeń pochodząca z dużych powierzchni, okresowo prowadzonych procesów na otwartym terenie, jest klasyfikowana jako emisja niezorganizowana. Trudno jest oszacować jej parametry ilościowe. Z emisją niezorganizowana mamy do czynienia w przypadku awarii z wydzieleniem się do powietrza produktów gazowych. Zgłaszane są one jako uciążliwe wrażenia zapachowe, pochodzące najczęściej z emisji powierzchniowej. Ostróda, wrzesień 2009 57 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Głównymi źródłami zorganizowanej emisji na terenie miasta Ostróda pozostają procesy energetycznego spalania paliw, przy nadal niewielkim udziale paliw ze źródeł odnawialnych. Prowadzone są jednak sukcesywnie działania zmierzające do zwiększenia udziału biopaliw np. drewna i materiałów drewnopochodnych, czy biomasy, w spalaniu w celach grzewczych, co wpłynęłoby na zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, zwłaszcza CO2. W czasie spalania biopaliw bilans emisji CO2 powinien być zerowy. Zakłada się, iż w czasie spalania biomasy do atmosfery dostają się związki CO2 w takiej ilości w jakiej dana roślina pobrała je za życia. Należy zaznaczyć, iż taka sytuacja będzie miała miejsce w przypadku wykorzystywania przystosowanej do tego rodzaju paliwa instalacji. Spalanie w kotłach, które nie są przystosowane do spalania biomasy może powodować wzrost zanieczyszczeń emitowanych w procesie spalania. Efekt zatem byłby odwrotny od zamierzonego. Do podmiotów, które przodują w zużyciu paliw energetycznych należą: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., OSTRÓDA YACHT Sp. z o.o., INDYK-MAZURY Sp. z o.o., GATX RAIL POLAND Sp. z o.o. - Zakład Naprawczy Taboru Kolejowego w Ostródzie W znacznym stopniu na stan powietrza oddziałują również procesy technologiczne, związane tutaj głównie z produkcją wyrobów z laminatu poliestrowo-szklanego. Prowadzone stopniowo w zakładzie „MAZUR – TECH” Sp. z o.o. prace modernizacyjne pozwalają jednak na stałe zmniejszanie ich uciążliwości pod względem emisji zanieczyszczeń. Na wykresie poniżej znajduje się procentowe zużycie paliw energetycznych na terenie miasta Ostróda. Rys. 13 Procentowe udział paliw energetycznych wykorzystywanych na terenie miasta Ostróda (2008r.) 3,4% 4,9% 82,6% gaz ziemny wysokometanowy [Mg] gaz płynny propan-butan [Mg] węgiel [Mg] 8,9% olej lekki i opałowy [Mg] drewno (biomasa) [Mg] 0,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Marszałkowskiego w Olsztynie Na pierwszym miejscu w ilości zużywanego paliwa w mieście Ostróda znajduje się węgiel. W 2008 r. zużycie węgla wynosiło 18 064,2 Mg, z czego aż 97,5% zostało wykorzystane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w kotłowni rejonowej na ul. Demokracji. Na drugim miejscu znajduje się gaz ziemny wysokometanowy. Jego zużycie w 2008 roku wynosiło 2,627201 mln m3, co odpowiada 1944,1 Mg. Najwyższym zużyciem gazu ziemnego wysokometanowego wykazały się dwa podmioty gospodarcze OSTRÓDA YACHT Sp. z o.o. i INDYK-MAZURY Sp. z o.o. Ich zużycie stanowiło ok. 30 % całkowitego zużycia gazu ziemnego w Ostródzie. Kolejne miejsce zajmuje drewno (biomasa) z prawie 5% udziałem. Największą ich ilość, bo aż 97,6% wykorzystał MPEC Sp. z o.o. w kotłowni rejonowej na ul. Demokracji. Olej opałowy i lekki stanowi 3,4% w całkowitym udziale wykorzystywanych paliw. Największy udział w tej kategorii posiada olej lekki EKOTERM bo aż 60%. Podmiotem gospodarczym przodującym w zużyciu oleju jest Zakład Naprawczy Taboru Kolejowego w Ostródzie (50%). Najniższym wskaźnikiem wykorzystania (0,2%) charakteryzuje się gaz płynny propan-butan. Poza wymienionymi wyżej zakładami emitującymi zanieczyszczenia istnieje jeszcze szereg innych emitorów na terenie miasta Ostróda (emisji niskiej, komunikacyjnej i z małych zakładów), posiadających wpływ na stan Ostróda, wrzesień 2009 58 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 powietrza atmosferycznego. Źródła te nie poddają się analitycznej ocenie, ponieważ nie ma dla nich najczęściej materiałów sprawozdawczych. Spośród źródeł zorganizowanej emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, pochodzącej z procesów energetycznego spalania paliw, czołowe miejsce zajmuje ciepłownictwo. Na terenie miasta ciepło jest pozyskiwane w wyniku spalania głównie węgla (kotłownia główna przy ulicy Demokracji) oraz gazu ziemnego (lokalne kotłownie na terenie miasta). W budownictwie jednorodzinnym źródłem ciepła są instalacje z lokalnymi paleniskami, w których spalany jest różnorodny opał, również ten wysokoemisyjny. Z ciepła sieciowego (MPEC Sp. z o.o.) korzysta na terenie miasta około 60% mieszkańców, 39% mieszkańców korzysta z ciepła pochodzącego z własnych, lokalnych palenisk są to przede wszystkim mieszkańcy domków jednorodzinnych, pozostały 1% korzysta z ciepła wytwarzanego przez kotłownie będące w zarządzie Miejskiej Administracji Budynków Komunalnych i Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność”. W tabeli 16, zamieszczonej poniżej, przedstawiono charakterystykę kotłowni funkcjonujących na terenie miasta. Tabela 16 Charakterystyka ogólna kotłowni na terenie miasta Ostróda Lp. Lokalizacja kotłowni 1. 2. 3. 4. ul. Demokracji ul. 11-go Listopada 21 ul. Grunwaldzka 68 ul. Grunwaldzka 66 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ul. Olsztyńska ul. I Dywizji 3 ul. Jaracza 4a ul. Gizewiusza 31 ul. Kolejowa 10 ul. Sienkiewicza 7 ul. 11-Listopada 43 1. ul. Wyszyńskiego 28 Moc kotłów Paliwo Ilość spalonego paliwa w roku 2008 w zarządzie MPEC Sp. z o.o. 45,5 MW węgiel/biomasa 18 670 Mg 0,144 MW gaz ziemny 0,066 MW gaz ziemny 0,038328 mln. m3 0,035 MW gaz ziemny w zarządzie Miejskiej Administracji Budynków Komunalnych 110 kW gaz ziemny 90 kW gaz ziemny 50 kW gaz ziemny 50 kW gaz ziemny 0,068781 mln. m3 60 kW gaz ziemny 30 kW gaz ziemny 90 kW gaz ziemny w zarządzie Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność” 209 kW gaz ziemny 0,021443 mln m3 Stan techniczny dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry dobry Źródło: na podstawie danych przekazanych przez MPEC Sp. z o.o., Miejską Administrację Budynków Komunalnych i Spółdzielni Mieszkaniowej „Jedność” Zanieczyszczenie powietrza, a szerzej atmosfery uznawane jest powszechnie za główną przyczynę globalnych zmian środowiska. Zanieczyszczeniem jest każda substancja i każde działanie, które powoduje zaburzenia stanu naturalnego atmosfery. Poprzez atmosferę zanieczyszczenia przedostają się do innych elementów środowiska oraz do organizmów ludzi i zwierząt. Napływ zanieczyszczeń z powietrza do receptorów (np. do układu oddechowego człowieka) nosi nazwę imisji, a wielkość stężeń zanieczyszczeń przenoszonych do receptora określana jest jako wielkość lub poziom imisji. Ostróda, wrzesień 2009 59 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 W ramach monitoringu stanu powietrza, WIOŚ w Olsztynie prowadzi regularne badania stanu powietrza w 9 wydzielonych strefach na terenie województwa. Strefy te powstały w związku z dostosowania monitoringu powietrza do standardów unijnych. W ten sposób powstała Strefa iławsko – ostródzka obejmująca swoim zasięgiem powiat iławski i ostródzki. Ocenę jakości powietrza, WIOŚ w Olsztynie przeprowadza w parciu o dane zgromadzone przez stacje automatyczne, a także na podstawie badań prowadzonych przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną prowadzącą badania w sieci nadzoru ogólnego w ramach systemu Monitoringu Oczekiwanych Efektów i Korzyści Zdrowotnych, wynikających z realizacji Narodowego Programu Zdrowia, Instytutu Ochrony Środowiska i Instytutu Badawczego Leśnictwa. W przypadku Strefy iławsko-ostródzkiej ocena jakości powietrza została przeprowadzona na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych przez Inspekcję Sanitarną na stanowisku pomiarowym zlokalizowanych przy ul. Czarnieckiego w Ostródzie oraz na podstawie wyników stacji automatycznej zlokalizowanej przy ul. Chrobrego w Ostródzie. Wyniki pomiarów z ww. przedstawione w tabeli 17. Fot. 10 Stacja monitoringu stanu powietrza – ul. Chrobrego w Ostródzie stanowisk zostały Tabela 17 Wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na stanowiskach w Ostródzie w latach 2003-2007 Stanowisko Chrobrego Stanowisko Czarnieckiego Pył zawieszony [µg/m3] Dwutlenek siarki [µg/m3] Dwutlenek azotu [µg/m3] Wskaźniki zanieczyszczeń powietrza Stężenie roczne średnie Stężenia 1-godzinne Stężenie średnie roczne Najwyższe oznaczone stężenie 24-godzinne Stężenia 1-godzinne Stężenie średnie roczne Najwyższe oznaczone stężenie 24-godzinne (stacja automatyczna) Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2006 rok 2007 rok 32 33 36 32,5 38,6 12,8 14,6 40** b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 153,4 93,9 200** 3 2 2 1 2,4 5,2 4 20 31 22 11 b.d. 41,7 35,7 23,5 125 b.d. b.d. b.d. b.d. b.d. 74,5 50,9 350 11 9 10 b.d. b.d. 27,2 22 40 57 46 39 b.d. b.d. 196,6 75,2 50 [µg/m3]* - według rozporządzenia Ministra Środowiska z 3 marca 2008 r w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 47, poz. 281) ** - poziomy do osiągnięcia od 2010 roku Źródło: Raporty WIOŚ z 2005, 2006, 2007r. * Ostróda, wrzesień 2009 60 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Na podstawie wyników badań monitoringowych uwidacznia się znacząca różnica pomiędzy pomiarami na stanowisku przy ulicy Czarnieckiego, a stanowiskiem stacji automatycznej przy ul. Chrobrego. Różnice te wynikają z otoczenia terenu, na którym znajdują się stacje pomiarowe, a także z wielu innych czynników. Określenie ich wpływu jest trudne do interpretacji. Ocena stanu jakości powietrza znajduje się w tabeli nr 18. Z analizy rozkładu średniorocznych stężeń dwutlenku azotu w ostatnich latach (2006-2007) na obu stanowiskach obserwuje się wzrost wartości tego zanieczyszczenia. Przy czym należy zaznaczyć, że wyniki pomiarów ze stanowiska na ul. Czernieckiego zbliżają się do wartości dopuszczalnych. Lata 2003-2007 charakteryzowały się systematycznym wzrostem wartości stężeń dwutlenku azotu na stanowisku Czernieckiego, co powoduje realne przypuszczenia, że w najbliższych latach może dojść do przekroczenia poziomu dopuszczalnego. Wzrost wartości tego zanieczyszczenia może być związany ze znacznym udziałem emisji ze źródeł mobilnych wynikającym z ciągłego rozwoju motoryzacji i zwiększaniem się ilości pojazdów. Na stanowisku Czarnieckiego w latach 2003-2006 średnioroczne stężenia dwutlenku siarki systematycznie spadały. Jednakże wyniki ostatnich badań (2007) wykazały znaczny wzrost tego zanieczyszczenia. Natomiast stacja automatyczna na ul. Chrobrego odnotowała spadek wartości tego zanieczyszczenia. Należy zaznaczyć, iż stężenia te nadal pozostają poniżej poziomu dopuszczalnego. Średnioroczne stężenia pyłu zawieszonego w latach 2003-2005 na stanowisku Czarnieckiego utrzymywały się generalnie na stałym poziomie, z lekką tendencją spadkową. Brak jest danych z tej stacji obrazujący stan jakości powietrza w zakresie stężenia pyłu w latach 2006-2007. Dane z tego okresu pochodzą ze stacji na ul. Chrobrego. Stacja ta zanotowała spadek średniorocznego stężenia pyłu zawieszonego. Najwyższe oznaczone stężenia 24-godzinne przekraczają poziomy dopuszczalne podane w rozporządzeniu. Jednakże liczba przekroczeń w 2007 roku (13) mieści się w liczbie dopuszczalnych przekroczeń podanych w rozporządzeniu (35). Wyniki badań stanu powietrza atmosferycznego na obu stanowiskach w Ostródzie wykazały, że w ostatnich latach stężenia dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu zawieszonego nie przekraczały dopuszczalnych wartości określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska 3 marca 2008 r w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. Nr 47, poz. 281). Ocenia stanu czystości powietrza atmosferycznego dla strefy iławsko-ostródzkiej (na podstawie wyżej omówionych wyników), uwzględnia dwa kryteria: – ze względu na ochronę zdrowia ludzi, – ze względu na ochronę roślin. Klasyfikacja wynikowa strefy dla każdego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej spośród klasyfikacji uzyskanych wg. parametrów dla danego zanieczyszczenia. Na podstawie klas wynikowych, każdej strefie przypisuje się jedną klasę łączną ze względu na ww. kryteria. Łączna klasa strefy odpowiada najmniej korzystnej klasie uzyskanej z klasyfikacji wg zanieczyszczeń. Tabela 18 Ocena jakości powietrza w strefie iławsko – ostródzkiej w 2007 r. Klasa, wskaźnik zanieczyszczeń, Kryterium ochrony zdrowia Kryterium ochrony roślin dane dotyczące strefy iławsko-ostródzkiej SO2 A A NO2 (NOx) A A PM 10 A Pb A C6H6 A Symbol klasy wynikowej dla CO A poszczególnych zanieczyszczeń dla O3 A A obszaru całej strefy As A Cd A Ni A Pb A benzo(a)piren A Klasa łączna strefy A A Kod strefy PL . 28. 07. z.0 2 Liczba mieszkańców 194 976 Powierzchnia strefy 3151 km2 Źródło: Ocena roczna jakości powietrza w woj. warmińsko-mazurskim za rok 2007, WIOŚ w Olsztynie – marzec 2008r. Ostróda, wrzesień 2009 61 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Strefa iławsko-ostródzka w klasyfikacji łącznej otrzymała klasę A, co oznacza, że stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych oraz poziomów celów długoterminowych. Pomimo nie przekraczania do 2007 roku poziomów dopuszczalnych obserwuje się systematyczny wzrost średniorocznych stężeń NO2, a ostatnio także SO2. Szczególnie niepokojące są wartości stężeń NO2, które znajdują się bardzo blisko progów dopuszczalnych. Wzrost wartości tego zanieczyszczenia może być wynikiem ciągłego rozwoju motoryzacyjnego i systematycznie zwiększającej się liczby samochodów. Działania zmierzające do obniżenia wartości NO2 powinny być skoncentrowane wokół ograniczenia liczby pojazdów poruszających się w obrębie centrum miasta, a także na wspieraniu komunikacji miejskiej oraz transportu przyjaznego środowisku. Ze względu, iż przez miasto Ostróda przebiegają dwie intensywnie obciążone arterie komunikacyjne o znaczeniu ponadlokalnym właściwe byłoby podjęcie działań zmierzających do wybudowania obwodnicy miasta, która wyprowadziłaby ruch komunikacyjny poza obręb miasta. Źródłem dwutlenku siarki w powietrzu są głównie procesy spalania paliw zawierających siarkę lub jej związki. Dlatego też należy domniemywać, iż ostatnio odnotowany wzrost stężeń średniorocznych SO2 może być efektem spalania paliw o wysokiej zawartości siarki lub jej związków lub też przyczyną może być zwiększająca się ogólna ilość spalanych paliw. Miejski system ciepłownictwa opiera się na spalaniu przede wszystkim węgla. Jednakże analizując dane dotyczące wielkości ładunku SO2 z ciepłowni przy ulicy Demokracji w ostatnich latach zauważa się znaczy spadek ilości tego zanieczyszczenia. W takim przypadku należałoby przypuszczać, iż wzrost stężeń SO2 jest prawdopodobnie wywołany, tak jak w przypadku NO2 ciągłym rozwojem motoryzacji związanym ze zwiększającą się liczbą samochodów. Nie można jednak pominąć wpływu na wielkość tego zanieczyszczenia wywołaną przez emisję z lokalnych źródeł o niskich emitorach. Działania, które należałoby podjąć w celu niedopuszczenia do dalszego wzrosty tego zanieczyszczenia powinny się skupić na eliminowaniu indywidualnych systemów ogrzewania. Dodatkowym działaniem powodującym zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną, co skutkuje zmniejszeniem emisji niskiej, będzie termomodernizacja zasobów budownictwa wielorodzinnego i budynków administracji i infrastruktury społecznej takich jak szkoły, ośrodki zdrowia itp. Dotychczasowe doświadczenia w realizacji programów oszczędności energii wskazują na duży potencjał możliwości obniżenia zużycia energii w budynkach mieszkalnych usługowych i użyteczności publicznej. Cel: Poprawa jakości i ochrona powietrza. Kierunki działań: 1. Modernizacja systemów ogrzewania, 2. Termomodernizacja budynków, 3. Ograniczenie emisji ze środków transportu poprzez budowę obwodnicy, modernizację dróg i propagowanie paliw o dobrej jakości, 4. Stosowanie technologii energooszczędnych, 5. Uwzględnienie w planach zaopatrzenia w ciepło energii z odnawialnych źródeł energii, 6. Rozbudowa sieci ciepłowniczej, 7. Wspieranie transportu przyjaznego dla środowiska, 8. Zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych. W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 19 Przedsięwzięcia planowane do realizacji w latach 2009-2016 Lp. Zadanie Rodzaj przedsięwzięcia Termin realizacji 1. Budowa ul. Turystyczne Infrastruktura drogowa 2009-2010 2. Przebudowa Szosy Elbląskiej infrastruktura drogowa 2010 3. Budowa ul. Parkowej infrastruktura drogowa 2009-2010 Ostróda, wrzesień 2009 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki Gmina Miejska Ostróda 62 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Lp. Zadanie Rodzaj przedsięwzięcia 4. Przebudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i drogowej przy nadbrzeżu jeziora Drwęckiego 5. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym (lewa strona) 6. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym (prawa strona) 7. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Drwęckim Przebudowa ul. Słowackiego, Przebudowa ul. Mickiewicza i ul. Olsztyńskiej, wraz z przebudową skrzyżowań. ul. Gen. Andersa, Zembrzyckiego, Reja, Asnyka, Lazurowa, Tęczowa, Brzegowa, Letnia ul. Osiedlowa, Gen. Kutrzeby, Nałkowskiej, Konopnickiej, Pana Tadeusza, Zientary-Malewskiej, Gen. Sosnowskiego infrastruktura drogowa 8. Przebudowa skrzyżowania ul Pieniężnego z ul. Jagiełły 9. Rewitalizacja infrastruktury technicznej na terenie Białych Koszar 10. Bezkolizyjna przeprawa drogowa przez tory kolejowe (wiadukt) Przebudowa skrzyżowania infrastruktura drogowa, sygnalizacja świetlna. Infrastruktura drogowa ul. Pieniężnego, ul. Małka, ul. Liszewskiego, Nawierzchnia ulicy Jana III Sobieskiego oraz drogi dojazdowe i wewnętrzne modernizacja układu komunikacyjnego w obrębie przejazdu kolejowego Ostróda, wrzesień 2009 Termin realizacji 2009-2011 2014-2015 2012-2013 2014-2015 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda 2015 2009-2010 2015 Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki 63 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3.4. Hałas Stan wyjściowy Stan środowiska, ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem, określa się za pomocą tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zespół zjawisk akustycznych kształtowanych przede wszystkim przez źródła hałasu takie, jak : komunikacja samochodowa, zakłady : przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, emitujące hałas na zewnątrz, obiekty użyteczności publicznej związane z hałaśliwą działalnością, np. stadiony, lokale rozrywkowe, transport dostawczy i komunalny, maszyny budowlane. Hałasem przyjęto określać dźwięki o częstotliwościach i natężeniach stwarzających uciążliwość dla ludzi i środowiska. Podstawowym wskaźnikiem poziomu hałasu, jest tzw. równoważny poziom hałasu wyrażany w decybelach (dB). Politykę Unii Europejskiej w dziedzinie walki z hałasem określa dyrektywa 2002/49/WE w sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. Przepisy te zostały uwzględnione w POŚ (art. 112). Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez : utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie, zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Hałas pochodzenia antropogenicznego, występujący w środowisku, można podzielić na dwie podstawowe kategorie: hałas komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy) i hałas przemysłowy. Obie te kategorie hałasu występują na terenie miasta Ostróda. Hałas komunikacyjny Na terenie miasta Ostróda komunikacja, a zwłaszcza komunikacja drogowa, stanowi podstawowe źródło hałasu. Uciążliwość hałasu, pochodzącego z komunikacji drogowej, związana jest z powszechnością jego występowania oraz długim czasem oddziaływania. Jedną z głównych przyczyn zwiększającego się w ostatnich latach zagrożenia hałasem jest intensyfikacja ruchu drogowego. Uciążliwość tras komunikacyjnych zależy głównie od natężenia ruchu, struktury strumienia pojazdów, prędkości pojazdów, rodzaju i stanu technicznego nawierzchni, stanu technicznego pojazdów oraz odległości zabudowy od drogi. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie wykonał w 2006 roku pomiary hałasu drogowego w Ostródzie, wyniki tych pomiarów przedstawia tabela 20. Do badań natężenia hałasu wybrano punkty najbardziej narażone na hałas, biorąc pod uwagę: ­ obserwowane natężenie i charakter ruchu, ­ średnią prędkość pojazdów, ­ rodzaj nawierzchni, ­ rodzaj szlaków komunikacyjnych (drogi tranzytowe/ulice lokalne), ­ wyniki pomiarów wstępnych. Lokalizację punktów pomiarowych zobrazowano na rys. 14. Pomiary wykonano na wysokości 4 m npt. Czas elementarnej próbki wynosił 10 min. Przez miasto Ostróda przebiegają dwa ważne, mocno obciążone ciągi komunikacyjne – drogi krajowe E 77 i Nr 16. Z analizy lokalizacji punktów pomiarowych wynika, iż emisja hałasu z drogi krajowej E 77 nie została poddana ocenie. Stało się tak dlatego, iż zgodnie z kryteriami lokalizacji punktów pomiarowych emisja hałasu z tego źródła nie stanowiła znacznego wpływu na klimat akustyczny miasta. Punkty pomiarowe 17, 18,19, 20 zlokalizowane są w bezpośrednim sąsiedztwie drogi krajowej Nr 16. Pozostałe punkty znajdują się w sąsiedztwie dróg lokalnych obejmujących centrum miasta. Należy nadmienić, że wyniki pomiarów hałasu w punktach pomiarowych nie stanowią podstawy do oceny klimatu akustycznego w mieście. Informują nas jedynie o sytuacji występującej w rejonach najbardziej zagrożonych na hałas komunikacyjny. Ostróda, wrzesień 2009 64 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Tabela 20 Wyniki pomiarów hałasu drogowego w Ostródzie w 2006 roku Liczba poj. Lokalizacja punktu osobowych na LAeq LAeq Lp. pomiarowego godzinę [dB] [szt.] 1 ul. Paderewskiego 2 920 60,8 1,0 Liczba poj. ciężkich na godzinę [szt.] 128 Przekroczenie poziomów dopuszczalnych [dB] 0,8 2 ul. Grunwaldzka 44 67,8 1,9 550 54 7,8 3 ul. Grunwaldzka 22 67,2 0,9 642 42 7,2 4 ul. Grunwaldzka 16 68,2 1,6 666 44 8,2 5 ul. Drwęcka 5 68,1 0,9 734 66 13,1 6 ul. Jana Pawła II 7 66,0 0,8 562 14 6,0 7 ul. Jana Pawła II 18 64,8 1,0 424 14 9,8 8 ul. 11 Listopada 41 72,4 1,6 416 48 12,4 9 ul. Czarnieckiego 4 69,3 0,9 832 46 9,3 10 ul. Czarnieckiego 13 65,5 1,1 776 58 5,5 11 ul. Olsztyńska 30 71,9 1,1 608 48 11,9 12 ul. Olsztyńska 13 69,4 1,5 572 50 9,4 13 ul. Mickiewicza 13 69,3 1,9 794 54 9,3 14 ul. Czarnieckiego 23 65,9 1,1 640 38 5,9 15 ul. Czarnieckiego 39 66,5 0,9 652 56 6,5 16 ul. Czarnieckiego 34 68,9 2,6 586 44 8,9 17 ul. Jagiełły 19 68,6 1,7 504 82 9,6 18 ul. Jagiełły 9 68,1 3,0 514 92 8,1 19 ul. Jagiełły 2a 66,6 0,9 614 108 11,6 20 ul. Grunwaldzka 62 67,6 1,3 882 124 7,6 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 roku (WIOŚ). We wszystkich punktach pomiarowych zanotowano przekroczenia poziomów dopuszczalnych w zakresie od 0,8 do 13,1 dB. Najwyższe przekroczenie odnotowano w punkcie pomiarowym przy ul. Drweckiej 5 w pobliżu szkoły. Najniższym przekroczeniem charakteryzował się punkt pomiarowy zlokalizowany przy ul. Paderewskiego 2. Najbardziej narażone punkty znajdują się przy ulicy Jagiełły, 11-go Listopada (droga krajowa Nr 16) oraz Czarnieckiego, Olsztyńskiej i Mickiewicza. Hałas na terenie miasta jest silnie skorelowany z prędkością poruszających się pojazdów. Korelacja kwadratu ciśnienia akustycznego do ilości pojazdów okazała się ujemna. Co świadczy o występowaniu mniejszego poziomu hałasu na ulicach bardziej obciążonych ruchem, może to być wynikiem mniejszej prędkości pojazdów w gęstszym ruchu. W takim wypadku może okazać się, iż ewentualne zmiany organizacji ruchu prowadzące do zmniejszenia jego natężenia mogą doprowadzić do zwiększenia emisji hałasu. Ostróda, wrzesień 2009 65 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Rys. 14 Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu komunikacyjnego miasta Ostróda Źródło: „Monitoring hałasu komunikacyjnego miasta Ostróda w roku 2006”, WIOŚ w Olsztynie Hałas przemysłowy Hałas emitowany przez zakłady przemysłowe i usługowe, a także przez ośrodki rozrywkowe stanowi głównie uciążliwość dla osób zamieszkujących w pobliżu tych źródeł. Zagrożenie hałasem przemysłowym związane jest przede wszystkim z niewłaściwą lokalizacją zabudowy mieszkaniowej względem zakładów przemysłowych i usługowych (lub z niewłaściwą lokalizacją zakładów przemysłowych i usługowych względem zabudowy mieszkaniowej). Kształtowanie się klimatu akustycznego wokół zakładów przemysłowych i usługowych zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od rodzaju, liczby i sposobu rozmieszczania źródeł hałasu, skuteczności zabezpieczeń akustycznych oraz ukształtowania i zagospodarowania pobliskiego terenu. Dopuszczalne poziomu hałasu wynoszą, w zależności od rodzaju terenu i znajdującej się tam zabudowy od 50 – 55 dB w dzień i 40 – 45 dB w nocy. Niektóre źródła, nawet wtedy, gdy nie powodują przekroczeń dopuszczalnych norm, są odczuwane przez mieszkańców jako bardzo dokuczliwe, zwłaszcza w porze nocnej. Obowiązujące w Polsce procedury lokalizacyjne pozwalają na skuteczne egzekwowanie wymogów ochrony środowiska przed hałasem w odniesieniu do nowo powstających obiektów przemysłowych. Dotycz to również obiektów modernizowanych, przebudowywanych i rozbudowywanych, a także tych, w których następuje zmiana sposobu użytkowania. Ostróda, wrzesień 2009 66 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Reasumując należy stwierdzić, że najbardziej uciążliwy na terenie miasta Ostróda jest hałas komunikacyjny – drogowy. Najbardziej odczuwalny jest na ulicach zlokalizowanych w obrębie Starego miasta (ul. Olsztyńska, Mickiewicza), a także w ciągu drogi krajowej Nr 16 (ul. Jagiełły, Grunwaldzka). Istotnym problemem pozostaje także hałas w otoczeniu przejazdu kolejowego (ul. Czernieckiego), szczególnie uciążliwy w rejonach zabudowy mieszkaniowej. Cel: Dobry klimat akustyczny Kierunki działań: 1. Uwzględnienie w planowaniu przestrzennym ochrony przed hałasem (lokalizowanie zakładów uciążliwych ze względu na poziom hałasu poza terenami zabudowanymi), 2. Budowa obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i dróg, zapewnienie płynności tras – zielona fala, 3. Budowa ścieżek rowerowych, 4. Zachęcanie mieszkańców do korzystania z transportu publicznego. W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 21 Przedsięwzięcia planowane do realizacji w latach 2009-2016 Lp. 1. 2. 3. Zadanie Rodzaj przedsięwzięcia Zagospodarowanie turystyczne nabrzeża jeziora Drwęckiego – II etap Zagospodarowanie turystyczne nabrzeża jeziora Drwęckiego – III etap Przebudowa skrzyżowania ul Pieniężnego z ul. Jagiełły Termin realizacji ciągi piesze i rowerowe 2009-2011 ciągi piesze i rowerowe 2009-2012 ścieżka rowerowa 4. Budowa ul. Parkowej ciąg pieszo-rowerowy 5. Przebudowa Szosy Elbląskiej ścieżka rowerowa Ostróda, wrzesień 2009 2015 2009-2010 2010 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki 67 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3.5. Promieniowanie elektromagnetyczne Stan wyjściowy Najpowszechniej występującymi instalacjami będącymi źródłem pól elektromagnetycznych są linie elektroenergetyczne, instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne, takie jak stacje bazowe telefonii komórkowej, stacje radiowe i telewizyjne. Istotny wpływ na środowisko mają linie i stacje elektroenergetyczne o napięciach znamionowych równych co najmniej 110 kV i wyższych. Pole elektromagnetyczne przy antenach telefonii komórkowej, mocowanych na kratownicowych masztach, występuje na przestrzeni kilkunastu metrów na poziomie zawieszenia anteny. W ostatnich latach coraz częściej budowane są stacje bazowe telefonii komórkowej oraz przekaźniki radiowe. Instalacje te emitują niejonizujące promieniowanie elektromagnetyczne, generowane przez anteny w czasie ich pracy. Moc promieniowania izotropowo jest różna w zależności od wielkości stacji bazowej (często również powyżej 100 W). Częstotliwość emitowania pól elektromagnetycznych waha się w granicach od 30 kHz do 300 GHz. Źródłem pola elektromagnetycznego na terenie miasta Ostróda są: ­ linie średniego napięcia związane z zaopatrzeniem ludności w energię elektryczną lub przesyłem energii elektrycznej, ­ stacje transformatorowe 15kV/0,4 kV, 15 kV/230 V, ­ maszty telefonii komórkowej. Tabela 22 Lokalizacja stacji transformatorowych w mieście Ostróda Liczba Lp. Lokalizacja Lp. Lokalizacja stacji [szt.] 1. ul. 11-go Listopada 3 26. ul. Mazurska 2. ul. 21-go Stycznia 1 27. ul. Mickiewicza 3. ul. 3-go maja 4 28. ul. Mrongowiusza 4. ul. Armii Krajowej 3 29. ul. Nowowiejskiego 5. ul. Chrobrego 1 30. ul. Olsztyńska 6. ul. Czarnieckiego 3 31. ul. Paderewskiego 7. ul. Demokracji 7 32. ul. Parkowa 8. ul. Filtrowa 2 33. ul. Partyzantów 9 ul. Garnizonowa 1 34. ul. Plac 1000-lecia 10. ul. gen. Zajączka 2 35. ul. Poniatowskiego 11. ul. gen.Andersa 4 36. ul. Przedszkolna 12. ul. Gizewiusza 4 37. ul. Przemysłowa 13. ul. Graniczna 6 38. ul. Racławicka 14. ul. Grunwaldzka 1 39. ul. Rycerska 15. ul. Herdera 3 40. ul. Sembrzyckiego 16. ul. Hurtowa 2 41. ul. Sienkiewicza 17. ul. I Dywizji 1 42. ul. Słowackiego 18. ul. Jagiełły 1 43. ul. Spokojna 19. ul. Jana Pawła II 1 44. ul. Sportowa 20. ul. Jaracza 2 45. ul. Stępowskiego 21. ul. Kilińskiego 1 46. ul. Traugutta 22. ul. Klonowa 1 47. ul. Warmińska 23. ul. Kopernika 1 48. ul. Wyszyńskiego 24. ul. Leśna 1 49. ul. Zawiszy Czarnego 25. ul. Łódzka 2 50. ul. Żeromskiego Razem 87 Liczba stacji [szt.] 1 1 1 1 1 1 1 3 2 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 Źródło: Energa Operator Oddział w Olsztynie Rejon energetyczny w Ostródzie Ostróda, wrzesień 2009 68 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Na terenie miasta znajduje się 87 stacji transformatorowych służących do rozdzielenia energii elektrycznej oraz zmianę poziomu napięcia z 15kV do 0,4 kV lub 230 V. Większość ze stacji jest umieszczona w kontenerach lub budynkach wolnostojących. Narażenie mieszkańców na pola elektromagnetyczne dzięki temu jest ograniczone do minimum. Wokół urządzeń stanowiących wyposażenie stacji występują pola elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz. Natężenie pola elektrycznego jest proporcjonalne do napięcia elektrycznego występującego na elementach urządzenia i w danym miejscu stacji jest stałe w czasie (zależy od odległości od źródła pola i konfiguracji elementów ekranujących, np. siatek metalowych). Natężenie pola magnetycznego jest proporcjonalne do natężenia prądu elektrycznego i zmienia się wraz ze zmianami obciążenia stacji. Pola elektromagnetyczne w stacji transformatorowej wytwarzane są przez: transformator - stosunkowo słabe źródło pola elektromagnetycznego, szyny i kable niskiego napięcia 0,4 kV - główne źródło pola magnetycznego w rozdzielni, rozdzielnice niskiego napięcia 0,4 kV - stosunkowo słabe źródło pola elektromagnetycznego, szyny lub kable średniego napięcia 15 kV - główne źródło pola elektrycznego w rozdzielni.3 Na teren miasta Ostróda zostało wydanych 13 pozwoleń radiowych dla stacji GSM. W tabeli 23 zostały podane lokalizacje stacji bazowych wg. pozwoleń. Należy zaznaczyć, iż nie wszystkie wymienione w tabeli stacje istnieją lub funkcjonują. Są to lokalizacje, na które dany operator uzyskał pozwolenie. Tabela 23 Lokalizacja stacji bazowych GSM w Ostródzie Lp. Lokalizacja Operator Pasmo Współrzędne N E 1. ul. Jana Pawła II 9 Plus GSM 900 53°41'58'' 19°57'28'' 2. ul. T. Kościuszki 2 Era GSM 1800 53°41'49'' 19°57'46'' 3. ul. Sienkiewicza 22 Play GSM 900, UMTS 53°41'59'' 19°57'52'' 4. ul. Sienkiewicza 22 Orange GSM 900, GSM 1800, UMTS 53°42'2'' 19°57'54'' 5. ul. Mickiewicza 21 Era GSM 900 53°42'27'' 19°57'29'' 6. ul. Przemysłowa 8 Play GSM 900, UMTS 53°42'28'' 19°58'34'' 7. ul. Spokojna 1 Orange GSM 900, GSM 1800, UMST 53°42'34'' 19°59'17'' 8. ul. Demokracji (ciepłownia) Plus GSM 900, GSM 1800, UMST 53°41'59'' 19°59'2'' 9. ul. Demokracji 80/6 Era GSM 900 53°41'57'' 19°59'4'' 10. ul. Piastowska 6 Play GSM 900, UMTS 53°41'24'' 19°58'35'' 11. ul. Poniatowskiego (dz. 178/65) Plus GSM 900, GSM 1800, UMST 53°41'18'' 19°58'27'' 12. ul. Poniatowskiego (dz. 178/2) Era GSM 900 53°41'19'' 19°58'29'' 13. ul. Poniatowskiego 3 Orange GSM 900, GSM 1800, UMST 53°41'20'' 19°58'29'' Źródło: na podstawie wykazu pozwoleń radiowych dla stacji GSM 900, GSM 1800, UMTS (http://bts-gsm.eu/) „Przewodnik po źródłach pola i promieniowania elektromagnetycznego w środowisku pracy i życiu człowieka”, Zakład Zagrożeń Akustycznych i Elektromagnetycznych CIOP 3 Ostróda, wrzesień 2009 69 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie przeprowadził w 2007 roku pomiary niejonizujących pól elektromagnetycznych w 32 punktach w tym w 4 punktach na terenie miasta Ostróda. Wyniki pomiarów przedstawia tabela poniżej. Tabela 24. Wyniki pomiarów monitoringowych pól promieniowania niejonizującego wykonanych na terenie miasta Ostróda w 2007 roku Nr pkt. pom. Lokalizacja pionu pomiarowego Współrzędne pionu pomiarowego N E 1 Ul. Jagiełły 2B 53039,212’ 19059,821’ 2 Ul. Grunwaldzka 26 53039,309’ 19059,883’ 3 Ul. Armii Krajowej 1 53039,389’ 19059,801’ 4 Ul. Kościuszki 5 53039,397’ 19059,982’ Zakres częstotliwości dla których wykonano pomiary 5 Hz – 100 Hz 12 Hz – 1 kHz 120 Hz – 10 kHz 1,2 kHz – 100 kHz 0,1 MHz – 1 GHz 1 MHz – 40 GHz 5 Hz – 100 Hz 12 Hz – 1 kHz 120 Hz – 10 kHz 1,2 kHz – 100 kHz 0,1 MHz – 1 GHz 1 MHz – 40 GHz 5 Hz – 100 Hz 12 Hz – 1 kHz 120 Hz – 10 kHz 1,2 kHz – 100 kHz 0,1 MHz – 1 GHz 1 MHz – 40 GHz 5 Hz – 100 Hz 12 Hz – 1 kHz 120 Hz – 10 kHz 1,2 kHz – 100 kHz 0,1 MHz – 1 GHz 1 MHz – 40 GHz Wartość pomiaru wielkość fizycznej charakteryzujące promieniowanie elektromagnetyczne 0,84 V/m 0,06 µT 0,91 V/m 0,06 µT 0,30 V/m 0,04 µT 0,52 V/m 0,08 µT 0,11 V/m <0,8 v/m 2,06 V/m 0,93 µT 1,74 V/m 0,86 µT 0,46 V/m 0,03 µT 0,39 V/m 0,08 µT 0,45 V/m <0,8 v/m 2,07 V/m 0,41 µT 1,74 V/m 0,39 µT 0,33 V/m 0,05 µT 0,92 V/m 0,09 µT 0,31 V/m <0,8 v/m 0,064 V/m 0,40 µT 0,49 V/m 0,39 µT 0,30 V/m 0,13 µT 0,45 V/m 0,04 µT 0,7 V/m <0,8 v/m Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2007 roku (WIOŚ). Na podstawie pomiarów monitoringowych wykonanych przez WIOŚ w Olsztynie można stwierdzić, iż w roku 2007, w żadnym paśmie częstotliwości, nie stwierdzono występowania przekroczeń wartości dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, w miejscach dostępnych dla ludności. W najbliższych latach podstawowym działaniem będzie prowadzenie monitoringu, który pozwoli na ocenę skali zagrożenia polami elektromagnetycznymi. Zadania w zakresie badań pól elekromagnetycznych należą do WIOŚ i WSSE. Ponadto, jednym z ważnych zadań służących realizacji celu będzie wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami (Polityka Ekologiczna Państwa) z wyznaczeniem stref ograniczonego użytkowania, m. in. wokół urządzeń elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych, w przypadku rejestrowania przekroczeń dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych. Cel: Utrzymanie poziomu pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych. Kierunki działań: 1. Współpraca z jednostkami odpowiedzialnymi za przeprowadzanie okresowych badań kontrolnych pól elektromagnetycznych, 2. Współpraca z jednostkami odpowiedzialnymi za eliminację zagrożeń spowodowanych przekroczeniem dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, 3. Modernizacja istniejących sieci elektromagnetycznych, stacji transformatorowych. Ostróda, wrzesień 2009 70 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.3.6. Awarie Stan wyjściowy Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9.04.2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535 z późn. zm.), na terenie miasta Ostróda nie znajdują się tego typu zakłady. W ostatnich latach najpoważniejszymi zdarzeniami mogącymi negatywnie wpłynąć na życie i zdrowie ludzi były awarie związane z wyciekiem substancji olejowych w pobliżu zbiorników wodnych, a także z rozszczelnieniem instalacji wykorzystujących amoniak. Tego typu sytuacje są niezwykle groźne, ponieważ związane są z możliwości zanieczyszczenia użytkowej warstwy wodonośnej. Pomimo nie występowania na terenie miasta Ostróda zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku wystąpienia awarii znajdują się jednak instalacje wykorzystujące substancje niebezpieczne. Należą do nich: INDYK-MAZURY Sp. z o.o., Zakłady mięsne w Morlinach – Grupa ANIMEX S.A. Najważniejszym ogniwem działania w przypadku wystąpienia poważnej awarii jest Powiatowa Państwowa Straż Pożarna, która posiada specjalistyczny sprzęt do usuwania niebezpiecznych substancji. Przy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Ostródzie działa Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, usprawniające współdziałanie wszystkich służb w sytuacji zagrożenia. Ciągle występują potrzeby w zakresie modernizacji sprzętu Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej, urząd miasta w Ostródzie w miarę możliwości będzie wspierało modernizację i rozbudowę potencjału Straży Pożarnej do zwalczania skutków poważnych awarii zagrażających życiu ludzi i środowisku. Cel: Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii. Kierunki działań: 1. Stałe udoskonalanie współpracy służb i organów biorących udział w przeciwdziałaniu i usuwaniu skutków awarii, 2. Wspieranie modernizacji sprzętu Państwowej Straży Pożarnej. W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 25 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 Lp. 1. Zadanie Bezkolizyjna przeprawa drogowa przez tory kolejowe Rodzaj przedsięwzięcia wiadukt Zakup następującego sprzętu: - kabina do dekontaminacji, - namiot pneumatyczny, - sprzęt pneumatyczny uszczelniający, - ubrania kwaso- i ługoodporne, - środki sorpcyjne i neutralizacyjne. 2. Modernizacja sprzętu PSP - zapory sorpcyjne, - zbiorniki gromadzące, - pompa wirowa samozasysająca, - pompa śrubowa, pompa tłokowa, - zbieracz adhezyjny, - zbieracz sorpcyjny szczotkowy, - spalarka polowa, - zestaw sprzętu hydraulicznego Ostróda, wrzesień 2009 Termin realizacji 2015 2009-2012 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki Gmina Miejska Ostróda, powiat ostródzki 2013-2016 71 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IV.4. EDUKACJA EKOLOGICZNA Świadomość ekologiczna społeczeństwa jest czynnikiem, którego wpływu na ochronę środowiska nie sposób przecenić. Świadomość ta kształtuje proekologiczne zachowania konsumenckie oraz ograniczenia zużycia mediów w gospodarstwach domowych oraz zakładach pracy, a także stanowi o wrażliwości na piękno przyrody i zrozumieniu kluczowego dla przetrwania ludzi związku pomiędzy przyrodą a człowiekiem. Zgodnie z Narodową Strategią Edukacji Ekologicznej podstawowymi celami w edukacji ekologicznej są: upowszechnianie idei rozwoju zrównoważonego we wszystkich sferach życia oraz objęcie ciągłą edukacją ekologiczną wszystkich mieszkańców kraju, wdrożenie edukacji ekologicznej w formie interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach nauczania formalnego oraz w nauczaniu nieformalnym. Kształcenie ekologiczne prowadzone jest na wszystkich szczeblach nauczania od przedszkola do wyższych uczelni. Treści ekologiczne realizowane są na różnych przedmiotach i za realizacje ścieżki ekologicznej odpowiedzialni są wszyscy nauczyciele pracujący w szkole. W Polsce funkcjonują krajowe i międzynarodowe programy edukacji ekologicznej, uczestnictwo szkół z terenu miasta Ostróda w tych programach da uczniom możliwość poszerzenia wiadomości i umiejętności praktycznych, a także nawiązania kontaktów z rówieśnikami z innych regionów i krajów oraz włączenia się w międzynarodową sieć ludzi dbających o Ziemię. Na poziomie lokalnym zrealizowana może być idea tworzenie i utrzymywanie szkolnych ostoi przyrody, w formie opieki nad skwerami, parkami i lasami komunalnymi czy tworzenia przyszkolnych ogródków kwiatowych i zielnych. Dodatkowym efektem tych działań będzie włączenie młodzieży w wysiłki mające na celu poprawę jakości środowiska i warunków życia mieszkańców miasta, a także zaszczepienie odpowiedzialności za stan najbliższego otoczenia. Ze względu na wysokie walory środowiskowe miasta Ostróda planuje się także współpracę z administracjami obszarów chronionych, lasów państwowych, regionalnym konserwatorem przyrody i organizacji pozarządowych w zakresie szerszego włączania młodzieży w aktywne formy związane z ochroną przyrody. Mowa tu przede wszystkim o takich działaniach jak organizowanie ścieżek dydaktycznych, wprowadzenie programu Młodego Strażnika Przyrody, znakowanie i utrzymywanie w czystości szlaków turystycznych, a także udział w cyklicznych akcjach regionalnych, krajowych i międzynarodowych, takich jak Sprzątanie Świata, Dzień Ziemi, Dzień Ochrony Środowiska. Władze samorządowe zdają sobie sprawę, że edukacja ekologiczna wśród dzieci i młodzieży jakkolwiek niezwykle ważna nie jest wystarczającym narzędziem do powszechnego wprowadzania zachowań proekologicznych. Konieczne są równie działania ukierunkowane na zwiększenie świadomości wśród osób dorosłych. Najlepszym i najszybszym sposobem podniesienia świadomości ekologicznej dorosłych jest zaangażowanie możliwie dużej liczby mieszkańców w procesy podejmowania decyzji przez władze samorządowe. Wymaga to ustanowienia w urzędach administracji publicznej procedur szerokiego informowania społeczeństwa o działaniach urzędów w sferze rozwoju i ochrony środowiska oraz wprowadzenia metod aktywnego udziału społecznego w procesach podejmowania decyzji mających wpływ na stan środowiska. Przepisy dotyczące dostępu do informacji oraz udziału społecznego są nowością w polskim prawodawstwie, a społeczności lokalne nie zawsze mają świadomość o przysługujących im prawach i obowiązkach, konieczne jest zatem propagowanie tej wiedzy, we współpracy z organizacjami pozarządowymi, mediami, a także organizacjami wyznaniowymi. Celem tego działania jest osiągnięcie świadomego i aktywnego włączenia mieszkańców w życie społeczności lokalnej. Innymi metodami zwiększania świadomości ekologicznej osób dorosłych jest organizowanie zabaw, kiermaszów, festynów propagujących zachowania proekologiczne oraz dystrybucja materiałów informacyjnych w formie ulotek, broszur, informacji na stronach internetowych, a także przygotowywanie odpowiednich materiałów prasowych i innych informacji medialnych. Istotne znaczenie dla edukacji ekologicznej w mieście Ostróda ma funkcjonowanie Centrum Edukacji Ekologicznej „Natura”. Zadania, które realizuje ośrodek to: Ostróda, wrzesień 2009 72 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ ­ kształtowanie człowieka świadomego swej jedności ze środowiskiem przyrodniczym i społecznokulturowym, rozwijanie umiejętności obserwowania środowiska oraz gromadzenia o nim informacji, przekazywanie wiedzy na temat praw i współzależności rządzących przyrodą, a także zachodzących pomiędzy przyrodą a człowiekiem, pobudzanie wrażliwości na piękno przyrody i ład przestrzenny, kształtowanie postawy szacunku dla życia i zdrowia, zarówno własnego, jak i wszystkich innych istot, organizowanie zajęć z zakresu edukacji ekologicznej oraz prowadzenie aktywnych form edukacji w terenie, kształtowanie nawyków i zachowań proekologicznych w życiu codziennym, wyzwalanie kreatywności zarówno w twórczości (sztuce) jak i w rozwiązywaniu problemów, nauka umiejętności swobodnego i odpowiedzialnego wyrażania własnych poglądów, rozwijanie i kształtowanie nawyków czynnego wypoczynku, wyzwalanie aktywnej postawy wobec zagrożeń środowiska przyrodniczego, prowadzenie działalności w zakresie organizacji np. kursów, warsztatów, konferencji, szkoleń, seminariów a także wystaw i konkursów, współdziałanie z organizatorami wypoczynku, współpraca z organizacjami pozarządowymi, społecznością lokalną oraz jednostkami administracji samorządowej i rządowej w zakresie ochrony środowiska, promocja regionu. Działania w ramach edukacji ekologicznej prowadzonej przez Urząd Miasta w Ostródzie, to przede wszystkim objęcie patronatu i czynne zaangażowanie w różne akcje ekologiczne m.in.: Sprzątanie świata Ponadto Urząd Miejski w Ostródzie dofinansowywało z budżetu miasta: olimpiady, konkursy, imprezy, festyny, zakup nagród rzeczowych dla uczestników konkursu, Cel: Wysoka świadomość i skuteczna edukacja ekologiczna społeczeństwa. Kierunki działania: 1. Organizacja imprez i festynów ekologicznych, 2. Kontynuacja tworzenia i popularyzacji ścieżek dydaktycznych, 3. Popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w lokalnych środkach masowego przekazu, 4. Organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, turniejów ekologicznych, 5. Organizacja szkoleń specjalistycznych dla przedsiębiorców korzystających ze środowiska oraz urzędników administracyjnych, 6. Wspomaganie istniejących ośrodków edukacji ekologicznej, 7. Promocja eko- i agroturystyki. W ramach realizacji powyższego celu planuje się następujące działania inwestycyjne. Tabela 26 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2011-2013 Lp. 1. Zadanie Rodzaj przedsięwzięcia Biblioteka multimedialna Termin realizacji 2011-2013 Ostróda, wrzesień 2009 Jednostka realizująca Gmina Miejska Ostróda 73 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 V. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU Tabela 27 Cele i kierunki działań przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 CELE/DZIAŁANIA TERMIN REALIZACJI JEDNOSTKI REALIZUJĄCE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA UM UM, Lasy Państwowe, RDOŚ budżet miasta budżet miasta, budżet państwa UM budżet miasta budżet miasta, budżet państwa OCRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO Ochrona przyrody i krajobrazu Cel - Utrzymanie wysokich walorów krajobrazowych oraz różnorodności biologicznej i jej zrównoważone wykorzystanie 1. Przestrzeganie przepisów ochrony przyrody i środowiska w procesach inwestycyjnych, zadanie ciągłe 2. Tworzenie małoobszarowych form ochrony przyrody w oparciu o inwentaryzacje i waloryzacje przyrodnicze, zadanie ciągłe 3. 4. 5. 6. 7. Uwzględnienie w opracowywanych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wymogów ochrony środowiska i krajobrazu, Ochrona linii brzegowych zbiorników wodnych, w szczególności poprzez konsekwentne utrzymanie wokół jezior i rzek stref ochronnych zagospodarowanych trwałą zielenią, Planowanie przeznaczenia terenów pod rekreację oraz infrastrukturę turystyczną w sposób nie naruszający walorów środowiska i krajobrazu, Kontrola turystyki i wypoczynku na terenach o dużej wartości przyrodniczej, Odpowiednie oznakowanie szlaków turystycznych wraz z informacjami o regulaminie, obowiązujących przepisach i karach za ich naruszanie. zadanie ciągłe zadanie ciągłe zadanie ciągłe UM, Lasy Państwowe UM zadanie ciągłe UM, Starosta, RDOŚ, WIOŚ 2009 – 2012 UM, Lasy Państwowe budżet miasta budżety samorządów, budżet państwa budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, 2009 – 2012 UM budżet miasta 2009 – 2012 ARiMR, właściciele gruntów, budżet państwa, Fundusze celowe, środki prywatne budżet miasta, budżet państwa Fundusze celowe, budżet miasta, budżet państwa Fundusze celowe, budżet państwa, Fundusze celowe, Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Cel - Zwiększenie lesistości 1. Określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych w planach zagospodarowania przestrzennego. 2. Zalesianie gruntów marginalnych w szczególności w zlewniach jezior, obszarach wododziałowych, korytarzy ekologicznych. 3. Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych 4. Budowa i utrzymanie na obszarach leśnych infrastruktury służącej celom dydaktyczno-turystycznym. 5. Ochrona i zwiększanie biologicznej różnorodności lasów. Ostróda, wrzesień 2009 zadanie ciągłe UM, Lasy Państwowe, 2009 – 2012 UM, Lasy Państwowe, zadanie ciągłe Lasy Państwowe, 74 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 CELE/DZIAŁANIA TERMIN REALIZACJI JEDNOSTKI REALIZUJĄCE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA zadanie ciągłe ODR, 2009 – 2012 UM, ZMiUW, ARiMR, właściciele gruntów, ODR, zadanie ciągłe UM, ARiMR, ODR, właściciele gruntów 2009 – 2012 UM, ARiMR, ODR, 2009 – 2012 UM, ODR, ARiMR, budżet państwa, Fundusze celowe, budżety miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, środki własne użytkowników budżety miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, środki własne użytkowników budżety miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, budżety miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, UM budżet miasta UM, PWiK, właściciele gruntów, budżet miasta, środki własne użytkowników 2009 – 2012 PWiK, użytkownicy, Starosta budżety samorządów, środki własne użytkowników 2009 – 2016 UM, budżet miasta RZGW, UM, Starosta budżety samorządów, Fundusze celowe, UM, Starosta, budżety samorządów, Ochrona powierzchni ziemi Cel – Racjonalne użytkowanie ziemi i wysoka jakość gleb 1. Prawidłowe rolnicze użytkowanie gruntów. 2. Wykonywanie i utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych. 3. Ochrona zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych. 4. Szkolenia dla rolników w zakresie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Zakładanie i ochrona trwałych użytków zielonych. 5. Gospodarka zasobami geologicznymi Cel - Ochrona potencjalnych wartościowych złóż kopalin 1. Uwzględnianie w MPZP wartościowych obszarów złóż kopalin wraz z zakazem zagospodarowania w sposób trwały. zadanie ciągłe ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERAŁÓW, WODY I ENERGII Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią Cel - Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych 1. Odpowiednie zagospodarowanie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochrony ujęć 2. Likwidacja nieczynnych ujęć wody 3. Budowa i modernizacja sieci wodociągowych 4. Identyfikacja głównych obszarów zasilania wód podziemnych i odpowiednie ich zagospodarowanie 5. Wdrożenie systemu zarządzania zasobami wodnymi 2009 – 2012 2009 – 2012 2012 – 2016 Ostróda, wrzesień 2009 75 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 CELE/DZIAŁANIA TERMIN REALIZACJI JEDNOSTKI REALIZUJĄCE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych Cel - Dalsze zwiększanie udziału OZE w bilansie zużycia nośników energii 1. Wykorzystanie kolektorów słonecznych do ogrzewania wody i pomieszczeń. 2. 2009 – 2016 Wspieranie i aktywizacja samorządów lokalnych i przedsiębiorców w kierunku wykorzystania zasobów odnawialnych (biomasa, biogaz, energetyka słoneczna). 2009 – 2012 UM budżet miasta, Fundusze celowe, budżet państwa UM, CEE budżet miasta, budżet państwa Fundusze celowe, UM, inwestorzy prywatni, budżet miasta, środki własne użytkowników Fundusze celowe, UM, inwestorzy prywatni, budżet miasta, Fundusze celowe, środki prywatne UM, budżet miasta, Fundusze celowe, UM, indywidualne podmioty gospodarcze budżet miasta, Fundusze celowe, środki prywatne UM, WIOŚ budżet miasta, budżet państwa UM, PWiK budżet miasta JAKOŚĆ ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE Jakość wód Cel - Dobry stan wód 1. Budowa i modernizacja kanalizacji sanitarnej 2009 – 2016 2. Sukcesywna kanalizacja obszarów rozwoju turystycznego w szczególności nad jeziorami 3. Rozbudowa kanalizacji deszczowej 2009 – 2012 4. Wyposażenie sieci kanalizacji deszczowej w urządzenia podczyszczające 2009 – 2012 5. Kontrola przestrzegania wymagań stref ochronnych wód podziemnych 6. 2009 – 2016 2009 – 2012 Sukcesywna wymiana przewodów wodociągowych azbestowo-cementowych 2009-2012 Gospodarka odpadami Cel – Minimalizacja zagrożeń środowiska powodowanych przez odpady 1. Realizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste Środowisko” aktualizacji na lata 2008-2011 z perspektywą do roku 2015. Ostróda, wrzesień 2009 76 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 CELE/DZIAŁANIA TERMIN REALIZACJI JEDNOSTKI REALIZUJĄCE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA 2009 – 2012 UM, inwestorzy prywatni, MPEC Sp. z o.o. budżet miasta, Fundusze celowe, UM, inwestorzy prywatni, budżet miasta, Fundusze celowe, środki własne użytkowników UM, Zarządy Dróg, budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, UM, inwestorzy prywatni, budżet miasta, Fundusze celowe, środki prywatne UM, budżet miasta, Fundusze celowe, Jakość powietrza atmosferycznego Cel - Poprawa jakości i ochrona powietrza. 1. Modernizacja systemów ogrzewania. 2. Termomodernizacja budynków. 2009 – 2012 3. Ograniczenie emisji ze środków transportu poprzez budowę obwodnicy, modernizację dróg i propagowanie paliw o dobrej jakości, 4. Stosowanie technologii energooszczędnych. 5. zadanie ciągłe Uwzględnienie w planach zaopatrzenia w ciepło energii z odnawialnych źródeł energii. 6. Rozbudowa sieci ciepłowniczej 7. Wspieranie transportu przyjaznego dla środowiska 2009 – 2016 2009 – 2011 2009 – 2012 zadanie ciągłe zadanie ciągłe 8. Zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych. UM, MPEC Sp. z o.o. UM, CEE UM, MPEC Sp. z o.o. budżet miasta, Fundusze celowe, budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, budżet miasta, środki własne MPEC Sp. z o.o. Hałas Cel – Dobry klimat akustyczny 1. Uwzględnienie w planowaniu przestrzennym ochrony przed hałasem (lokalizowanie zakładów uciążliwych ze względu na poziom hałasu poza terenami zabudowanymi) zadanie ciągłe 2. Budowa obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i dróg, zapewnienie płynności tras – zielona fala 3. Budowa ścieżek rowerowych 4. Zachęcanie mieszkańców do korzystania z transportu publicznego. Ostróda, wrzesień 2009 UM budżet miasta 2009 – 2016 UM, Starosta, Zarząd Dróg, 2009 – 2012 UM, Lasy Państwowe, zadanie ciągłe UM budżety samorządów, budżet państwa budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, budżet masta 77 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 CELE/DZIAŁANIA TERMIN REALIZACJI JEDNOSTKI REALIZUJĄCE ŹRÓDŁA FINANSOWANIA zadanie ciągłe WIOŚ, WSSE budżet miasta zadanie ciągłe WIOŚ, WSSE budżet miasta 2009 – 2012 Zakład Energetyczny środki własne, Fundusze celowe, zadanie ciągłe UM, Starosta, Policja, Państwowa Straż Pożarna 2009 – 2016 UM, Starosta, Promieniowanie elektromagnetyczne Cel - Utrzymanie poziomu pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych. 1. 2. 3. Współpraca z jednostkami odpowiedzialnymi za przeprowadzanie okresowych badań kontrolnych pól elektromagnetycznych. Współpraca z jednostkami odpowiedzialnymi za eliminację zagrożeń spowodowanych przekroczeniem dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych Modernizacja istniejących sieci elektromagnetycznych, stacji transformatorowych. Awarie Cel - Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii. 1. Stałe udoskonalanie współpracy służb i organów biorących udział w przeciwdziałaniu i usuwaniu skutków awarii. 2. Wspieranie modernizacji usprzętowienia Państwowej Straży Pożarnej budżety samorządów, budżet państwa, Fundusze celowe, budżety samorządów, budżet państwa, Fundusze celowe, EDUKACJA EKOLOGICZNA Cele Wysoka świadomość i skuteczna edukacja ekologiczna. 1. Organizacja imprez i festynów ekologicznych. 2009 – 2012 UM, CEE, 2. Kontynuacja tworzenia i popularyzacji ścieżek dydaktycznych 2009 – 2012 UM, Lasy CEE 3. Popularyzacja ochrony środowiska i przyrody w lokalnych środkach masowego przekazu 2009 – 2012 UM, CEE, 4. Organizacja i wspieranie konkursów, olimpiad, turniejów ekologicznych 2009 – 2012 5. Organizacja szkoleń specjalistycznych dla przedsiębiorców korzystających ze środowiska oraz urzędników administracyjnych 2009 – 2012 UM, CEE 6. Wspomaganie istniejących ośrodków edukacji ekologicznej 2009 – 2012 UM, Lasy Państwowe 7. Promocja eko- i agroturystyki 2009 – 2012 UM, Starosta, CEE Ostróda, wrzesień 2009 Państwowe, UM, CEE budżet miasta, Fundusze celowe, środki własne budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, środki własne budżet miasta, Fundusze celowe, środki własne budżet miasta, budżet państwa, Fundusze celowe, środki własne budżet państwa, budżet miasta, Fundusze celowe, budżet miasta, Fundusze celowe, budżety samorządów, Fundusze celowe 78 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Tabela 28 Harmonogram rzeczowo – finansowy działań inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w latach 2009-2016 Lp. Zadanie 1. Infrastruktura techniczna ul. 11-go Listopada (kierunek Tyrowo) 2. Uzbrojenie terenu przy Szosie Elbląskiej ul. Mrongowiusza – Aleja Lipowa 3. Odwodnienie skarp na ul. Sienkiewicza oraz ul. 11-go Listopada 4. Zagospodarowanie turystyczne nadbrzeża jeziora Drwęckiego – III etap 5. Rewitalizacja infrastruktury technicznej na terenie Białych Koszar 6. Budowa ul. Turystyczne 7. Zagospodarowanie turystyczne nadbrzeża jeziora Drwęckiego – II etap 8. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Drwęckim 9. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym 10. Infrastruktura drogowa na Osiedlu Plebiscytowym 11. 12. Rodzaj przedsięwzięcia Kanalizacja sanitarna i wodociągowa Termin realizacji Koszt całkowity inwestycji PLN środki własne dofinansowanie 2010-2011 285 000 1 615 000 2016 1 800 000 0 2011-2012 2 200 000 0 2009-2012 1 203 125 7 384 375 2009-2010 1 000 000 2 333 333 2009-2010 360 000 1 640 000 2009-2011 3 317 500 22 635 500 2014-2015 5 968 000 0 2014-2015 6 000 000 0 Ul. Osiedlowa, Gen. Kutrzeby, Nałkowskiej, Konopnickiej, Pana Tadeusza, ZientaryMalewskiej, Gen. Sosnowskiego 2012-2013 3 500 000 0 Przebudowa Szosy Elbląskiej Infrastruktura drogowa, ścieżka rowerowa 2010 500 000 0 Budowa ul. Parkowej Kanalizacja deszczowa wraz z separatorem, infrastruktura drogowa, ciąg pieszo-rowerowy. 2009-2010 1 800 000 0 Kanalizacja deszczowa z separatorem, sanitarna, sieć wodociągowa, przepompownie Kanalizacja deszczowa z włączeniem do miejskiej sieci kanalizacyjnej Budowa zaplecza sanitarnego dla turystów (pole namiotowe), ciągi piesze i rowerowe Modernizacja sieci wodociągowej, kanalizacja deszczowa i sanitarna, nawierzchnia ulicy Jana III Sobieskiego, drogi dojazdowe i wewnętrzne. Kanalizacja deszczowa wraz z separatorem, infrastruktura drogowa Ciągi piesze i rowerowe Infrastruktura drogowa, kanalizacja deszczowa wraz z separatorem, kanalizacja sanitarna Ul. Gen. Andersa, Zembrzyckiego, Reja, Asnyka, Lazurowa, Tęczowa, Brzegowa, Letnia; Kanalizacja deszczowa Ostróda, wrzesień 2009 79 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Lp. Zadanie 13. Przebudowa i modernizacja infrastruktury technicznej i drogowej przy nadbrzeżu jeziora Drwęckiego 14. Przebudowa skrzyżowania ul Pieniężnego z ul. Jagiełły 15. Bezkolizyjna przeprawa drogowa przez tory kolejowe 16. 17. Rodzaj przedsięwzięcia Przebudowa ul. Słowackiego, Przebudowa ul. Mickiewicza i ul. Olsztyńskiej, wraz z przebudową skrzyżowań. Przebudowa kanalizacji wodociągowej kanalizacji deszczowej wraz z montażem separatora, kanalizacja sanitarna – ul. Słowackiego Przebudowa skrzyżowania infrastruktura drogowa, sygnalizacja świetlna. Infrastruktura drogowa ul. Pieniężnego, ul. Małka, ul. Liszewskiego, ścieżka rowerowa Modernizacja układu komunikacyjnego w obrębie przejazdu kolejowego, wiadukt Zakup następującego sprzętu: - kabina do dekontaminacji, - namiot pneumatyczny, - sprzęt pneumatyczny uszczelniający, - ubrania kwaso- i ługoodporne, - środki sorpcyjne i neutralizacyjne. - zapory sorpcyjne, - zbiorniki gromadzące, - pompa wirowa samozasysająca, - pompa śrubowa, pompa tłokowa, - zbieracz adhezyjny, - zbieracz sorpcyjny szczotkowy, - spalarka polowa, - zestaw sprzętu hydraulicznego Termin realizacji Koszt całkowity inwestycji PLN środki własne dofinansowanie 2009-2011 3 270 000 7 360 000 2015 1 190 000 0 2015 2 500 000* b.d. 2009-2011 b.d. b.d. 2012-2015 b.d. b.d. Biblioteka multimedialna 2011-2013 1 800 000 4 200 000 SUMA 2009-2016 36 693 625 41 353 208 Modernizacja sprzętu PSP * - podana kwota obejmuje koszt dokumentacji, pozostała wartość inwestycji finansowana ze źródeł zewnętrznych Ostróda, wrzesień 2009 80 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 VI. OCENA REALIZACJI PROGRAMU Ocena realizacji Programu polega przede wszystkim na monitorowaniu czyli obserwacji zmian w wielu wzajemnie ze sobą powiązanych sferach funkcjonowania danego obszaru (ekonomicznej, społecznej, ekologicznej itp.). Zasady funkcjonowania państwowego monitoringu środowiska oraz zadania Inspekcji Ochrony Środowiska określają przepisy ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Działalność państwowego monitoringu środowiska koordynują organy Inspekcji Ochrony Środowiska: Główny Inspektor Ochrony Środowiska oraz Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Prawo ochrony środowiska i Prawo wodne wzmocniły system monitoringu poprzez zdefiniowanie zasad rządzących monitoringiem oraz wskazanie organów administracji i jednostek zobowiązanych do przeprowadzenia badań wybranych elementów środowiska w ramach państwowego monitoringu środowiska. Państwowy monitoring środowiska, realizowany w sieciach krajowych i regionalnych (wojewódzkich i międzywojewódzkich), obejmuje uzyskiwanie na podstawie badań monitoringowych, informacje w zakresie: stanu czystości powietrza, jakości wód powierzchniowych i podziemnych, jakości gleby i ziemi, hałasu, promieniowania jonizującego i pól elektromagnetycznych, stanu zasobów środowiska, w tym lasów, rodzajów i ilości substancji wprowadzanych do środowiska: emitowanych do powietrza wprowadzanych do wód, gleby i ziemi wytworzonych odpadów oraz sposobów gospodarowania odpadami. Oprócz cyklicznie przeprowadzanych badań monitoringowych, państwowy monitoring zbiera dane o środowisku na podstawie, między innymi: pomiarów dokonywanych przez organy administracji, ustawowo zobowiązanych do wykonywania badań monitoringowych, danych zbieranych w ramach statystyki publicznej, pomiarów stanu środowiska, wielkości i rodzajów emisji i ich ewidencji, do przeprowadzenia których są zobowiązane podmioty korzystające ze środowiska (prowadzący instalację i użytkownicy urządzeń). Głównym koordynatorem realizacji „Programu Ochrony Środowiska” będzie Burmistrz Miasta, który jest organem wykonawczy, zobligowany jest ustawowo do wykonywania zadań na terenie miasta w zakresie ochrony środowiska. Realizacja Programu będzie wymagała współdziałania z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, Wojewodą i podległymi mu służbami, jednostkami gospodarczymi i społecznymi, które posiadają odpowiednie kompetencje, określone w przepisach prawnych, a także pozarządowymi organizacjami ekologicznymi. Zgodnie z wymogiem art. 18 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, Rada Miejska powiniena co 2 lata dokonywać oceny realizacji programu i przygotowywać raporty z wykonania zadań, zawartych w Programie. Raporty te powinny być przedstawione Radzie Miejskiej. Pierwsza ocena realizacji niniejszego Programu powinna obejmować okres 2009-2010r, a druga 2011-2012r. Ocena realizacji Programu powinna zawierać: kontrolę wykonania zadań, określonych w harmonogramie realizacji Programu. ocenę realizacji celów i działań określonych w Programie, opartą na wskaźnikach charakteryzujących stan środowiska. Niniejszy Program i zawarte w nim cele i działania, będzie wymagał aktualizacji co 4 lata. Jest to zgodne z zapisem art. 17 ust. 1 i art. 14 ust. 2 ustawy Prawo Ochrony Środowiska, który mówi, że programy powinny być sporządzane na 4 lata, z uwzględnieniem działań w perspektywie na kolejne 4 lata. Tak więc, w roku 2012 Ostróda, wrzesień 2009 81 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 powinny być podjęte prace nad nowelizacją Programu Ochrony Środowiska na lata 2016-2019, z uwzględnieniem perspektywy do 2023r. Przy nowelizacji Programu powinny być wykorzystane wyniki przeprowadzonych ocen realizacji niniejszego Programu oraz uwzględnione uwarunkowania wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Ocena realizacji programu powinna być przeprowadzona w oparciu o podstawowe wskaźniki obrazujące stan środowiska i dokonujące się w nim zmiany. Wskaźniki te zamieszczono w poniższej tabeli. Tabela 29 Wskaźniki monitorowania programu Cele Zachowanie walorów krajobrazowych i przyrodniczych miasta Zwiększenie lesistości Jakość gleb na poziomie wymaganych standardów Wskaźniki % powierzchni obszarów powiatu objętych prawna ochroną przyrody Liczba rezerwatów przyrody Liczba pomników przyrody Liczba użytków ekologicznych Stosunek powierzchni zalesionych i zadrzewionych do całkowitej powierzchni miasta Udział poszczególnych klas bonitacyjnych w gruntach oranych i użytkach zielonych Jednostka Stan na miary koniec 2007 r. % 15 szt. szt. szt. 1 3 0 % 4,3 Starostwo, Nadleśnictwo, GUS Starostwo Powiatowe, Urząd Miasta w Ostródzie % użytków zielonych w poszczególnych klasach bonitacyjnych klasa I – 0% klasa II – 0% klasa IIIa – 0% klasa IIIb – 0,7% klasa IVa – 13,9% klasa IVb – 19,2% klasa V – 44,0% klasa VI – 22,2% klasa I – 0% klasa II – 0% klasa III – 0% klasa IV – 36,2% klasa V – 43,0% klasa VI – 20,8% 98,4 % gruntów ornych w poszczególnych klasach bonitacyjnych Zwiększenie stopnia zwodociągowania miasta Stosunek liczby mieszkańców podłączonych do wodociągów do całej liczby mieszkańców powiatu % Zwiększenie stopnia skanalizowania miasta Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ludności ogólnej % Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń życia Dobry stan wód Jakość wody przeznaczonej do spożycia Źródło informacji o wskaźnikach RDOŚ PWiK w Ostródzie, Urząd Statystyczny udział [%] przebadanych próbek wody uzdatnionej Klasa czystości rzeki Drwęcy Klasa % wód jezior w: I klasie czystości II klasie czystości III klasie czystości IV klasie czystości NON udział [%] w ogólnej ilości punktów pomiarowych Ostróda, wrzesień 2009 94,0 zdatna do spożycia – 100% warunkowo przydatna – 0% niezdatna do spożycia – 0% III (stan na 2006r.) I kl. – 0 II kl. – 20% III kl. – 40% IV kl. – 0% NON – 40% (obejmują lata 1987-2005) PWiK w Ostródzie WIOŚ WIOŚ 82 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Cele Poprawa jakości i ochrona powietrza Dobry klimat akustyczny Wskaźniki Średnioroczne stężenia NO2, SO2 i pyłu zawieszonego, na stanowiskach pomiarowych na ul. Czarnieckiego i Chrobrego (stacja automatyczna) Liczba i poziom stwierdzonych przekroczeń wyników pomiarów hałasu komunikacyjnego i przemysłowego Jednostka Stan na miary koniec 2007 r. g/m3 szt. Stanowisko Czarnieckiego Pył – b.d. SO2 – 2,4 NO2 – 38,6 Stanowisko Chrobrego Pył – 22,0 SO2 – 4,0 NO2 – 14,6 Źródło informacji o wskaźnikach WIOŚ, WSSE 20 WIOŚ dB 0,8 – 13,1 Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych Zmniejszenie powierzchni terenów o przekroczonych dopuszczalnych poziomach pól elektromagnetycznych Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych Emisja gazów cieplarnianych z MPEC Sp. z o.o. Mg/rok Wodochłonność produkcji m3 zużytej na cele przemysłowe wody/mln zł produkcji sprzedanej przemysłu 475,7 m3/mln zł Urząd Statystyczny, PWiK w Ostródzie Dalsze zwiększania udziału OZE w bilansie zużycia nośników energii Udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej Udział [%] energii pochodzącej z odnawialnych źródeł w ogólnym bilansie energii pierwotnej 3,6% Urząd Statystyczny, WIOŚ, Urząd Marszałkowski Skuteczna edukacja ekologiczna Szkolenia i akcje edukacyjne Zmniejszenie zużycia wody podziemnej do celów przemysłowych. Centrum Edukacji Przyrodniczej Liczba Centrum Edukacji Przyrodniczej Nie stwierdzono przekroczeń CO2 – 38.274 WIOŚ Urząd Marszałkowski, MPEC Sp. z o.o. 3 szt. Ostróda, wrzesień 2009 1 Urząd Miasta, Nadleśnictwa 83 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 VII. NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJĘ PROGRAMU Niezbędnym elementem ,,Programu ochrony środowiska …” jest wskazanie finansowania wdrożenia Programu poprzez szacunek wielkości środków, które mogą być zaangażowane w realizację przedsięwzięć zdefiniowanych w programie. Szacunkowe, sumaryczne zapotrzebowanie na środki finansowe, związane z realizacją ,,Programu…” przedstawia zostały przedstawione w tabeli 28. Specyfika systemu finansowania ochrony środków w Polsce jest to, że udział środków z budżetu Państwa jest niewielki. Przykładem są dane statystyczne zawarte w ,,Programie Ochrony Środowiska Województwa Warmińsko – Mazurskiego …”, które mówią, że udział środków z budżetu centralnego na ochronę środowiska i gospodarkę wodną w Województwie Warmińsko – Mazurskim stanowi zaledwie 2 % (w kraju 3,3 %). Należy stwierdzić, że coraz większą rolę zaczynają odgrywać środki z funduszy europejskich, co wiąże się ze znaczną poprawą ich pozyskiwania przez potencjalnych beneficjentów. Absorpcja środków unijnych powinna być priorytetem w działaniach na rzecz środowiska. Środki na finansowanie zadań związanych z ochroną środowiska mogą pochodzić z następujących źródeł: 1. fundusze europejskie, w tym : Fundusz Spójności (FS), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Europejski Fundusz Rybacki (EFR), 2. instrumenty finansowe, wspierające politykę ochrony środowiska Wspólnoty, w tym : Program Life+, 3. europejskie mechanizmy finansowe, w tym : Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego 4. krajowe fundusze ekologiczne, w tym : Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, powiatowy i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, Fundacja Eko Fundusz, 5. kredyty bankowe, 6. instrumenty rynkowe, w tym środki pochodzące z handlu uprawnieniami do emisji, 7. środki JST, 8. budżet państwa, 9. środki własne inwestorów. Do Programów realizowanych na poziomie krajowym należą: 1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ) - finansowany ze środków EFRR oraz Funduszu Spójności, 2. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) - finansowany ze środków EFRR, 3. Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) - finansowany ze środków EFS, 4. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) - finansowany ze środków EFRR. Do programów realizowanych na poziomie regionalnym są zaliczane Regionalne Programy Operacyjne (RPO) oraz Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (PO EWT), finansowane ze środków EFRR. W województwie warmińsko-mazurskim Zarząd Województwa opracował Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013. W sposób komplementarny z w/w Programami, zadania ekologiczne będą mogły być wpierane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Ostróda, wrzesień 2009 84 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 Poniżej przybliżono kilka najważniejszych Programów Operacyjnych. 1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Na realizację POIiŚ w latach 2007-2013 zostanie przeznaczonych ze środków Unii Europejskiej 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności - 21 511,06 mln euro (77 %) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - 6 337,2 mln euro (23 %). Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak : transport, środowisko, energetyka, kultura i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wyższe, a także ochrona zdrowia. W zakresie ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa ekologicznego, a także edukacji ekologicznej. Wsparcie z Programu przeznaczone jest zarówno dla JST, przedsiębiorców, jak również dla organizacji pozarządowych czy Lasów Państwowych. Środowiskowe priorytety w projekcie Programu : Oś priorytetowa 1 Oś priorytetowa 2 Oś priorytetowa 3 Oś priorytetowa 4 Oś priorytetowa 5 Oś priorytetowa 10 Gospodarka wodno-ściekowa (m. in. zredukowanie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami do wód i ziemi), Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi m. in. zmniejszenie udziału odpadów komunalnych składowanych i rekultywację terenów zdegradowanych), Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska (m.in. ograniczenie ryzyka zagrożeń ekologicznych poprzez inwestycje i system monitorowania), Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorców do wymogów ochrony środowiska (m.in. ograniczanie wpływu istniejącej działalności przemysłowej na środowisko), Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych (m.in. ograniczenie strat zasobów różnorodności biologicznej, w tym działania z zakresu edukacji ekologicznej), Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku (m.in. wsparcie będzie udzielane na podwyższenie sprawności wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i użytkowania energii, w tym wzrost wykorzystania energii odnawialnej i biopaliw). 2. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013 Na realizację RPO WiM przeznaczone jest w latach 2007-2013 blisko 1,04 mln euro ze środków EFRR. W ramach RPO WiM zadania z zakresu ochrony środowiska przewidywane są do dofinansowania w ramach następujących osi : Oś priorytetowa 1 Przedsiębiorczość (m.in. dostosowanie przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska), Oś priorytetowa 6 Środowisko przyrodnicze (m.in. gospodarka odpadami, gospodarka wodno-ściekowa, odnawialne źródła energii). 3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich W ramach PRO W zagadnienia środowiskowe realizowane będą w ramach następujących działań: wsparcie gospodarstw na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), płatności dla obszarów Natura 2000 oraz związanych z wdrożeniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, program rolnośrodowiskowy (płatności rolnośrodowiskowe), zalesienie gruntów rolnych oraz zalesienie gruntów innych niż rolne, odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentów zapobiegawczych, różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej: - gospodarka wodno-ściekowa w szczególności zaopatrzenie w wodę, - odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej, - tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych, - wytwarzanie lub dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy, Ostróda, wrzesień 2009 85 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa (scalanie gruntów, gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi). Obowiązujące przepisy, wyższe standardy środowiskowe oraz oczekiwania społeczne, będą związane z wyższymi nakładami na ochronę środowiska. Należy to uwzględnić przy planowaniu przyszłych potrzeb i możliwości finansowych. Ostróda, wrzesień 2009 86 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 VIII. Spis rysunków Rys. 1 Relacje gminnego programu ochrony środowiska do innych programów .......................................................... 4 Rys. 2 Struktura użytkowania gruntów w mieście Ostróda ...................................................................................... 7 Rys. 3 Położenie fizyczno – geograficzne miasta Ostróda ...................................................................................... 8 Rys. 4 Projektowany obszar Natury 2000 – Dolina Drwęcy................................................................................... 23 Rys. 5 OChK w granicach administracyjnych miasta Ostróda ............................................................................... 25 Rys. 6 Struktura własnościowa gruntów leśnych w mieście Ostróda w 2007 roku ...................................................... 27 Rys. 7 Struktura własności gruntów leśnych w mieście Ostróda w latach 2004 – 2008 r.............................................. 28 Rys. 8 Podział użytków rolnych w stosunku do zajmowanej powierzchni przez poszczególne rodzaje gruntów. ............... 30 Rys. 9 Udział poszczególnych klas bonitacyjnych występujących na terenie miasta Ostróda w całkowitej powierzchni gruntów ornych ...................................................................................................................................................... 31 Rys. 10 Udział poszczególnych klas bonitacyjnych występujących na terenie miasta Ostróda w całkowitej powierzchni użytków zielonych ....................................................................................................................................... 31 Rys. 11 Jednolite części wód podziemnych wydzielone w regionie wodnym dolnej Wisły ............................................ 46 Rys. 12 Udział procentowy poszczególnych rodzajów ścieków .............................................................................. 52 Rys. 13 Procentowe udział paliw energetycznych wykorzystywanych na terenie miasta Ostróda (2008r.) ....................... 58 Rys. 14 Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu komunikacyjnego miasta Ostróda ................................ 66 Ostróda, wrzesień 2009 87 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 IX. Spis tabel Tabela 1 Wybrane cele i działania określone w „Programie ochrony środowiska dla woj. warmińsko-mazurskiego”. ......... 11 Tabela 2 Pomniki przyrody na terenie m. Ostróda .............................................................................................. 21 Tabela 3 Powierzchnia i udział procentowy form ochrony przyrody na terenie miasta Ostróda ..................................... 24 Tabela 4 Złoża surowców mineralnych w gminie wiejskiej Ostróda ........................................................................ 33 Tabela 5 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 ................................................................ 36 Tabela 6 Zestawienia składników bilansu zużycia nośników energii w mieście Ostróda .............................................. 38 Tabela 7 Jakość wód rzek miasta Ostróda........................................................................................................ 40 Tabela 8 Klasyfikacja wód Drwęcy w latach 1996, 1999, 2003, 2006 na wybranych stanowiskach ................................ 41 Tabela 9 Stan jakości wód jezior w Ostródzie .................................................................................................... 41 Tabela 10 Parametry techniczne ujęcia wody „Kajkowo” ...................................................................................... 47 Tabela 11 Jakość wód użytkowanego poziomu wodonośnego na terenie miasta Ostróda ........................................... 48 Tabela 12 Jakość wody uzdatnionej – uśrednione wyniki z 2008r. ......................................................................... 49 Tabela 13 Miejscowości stanowiące aglomerację Ostróda ................................................................................... 51 Tabela 14 Efekt oczyszczania ścieków w oczyszczalni w Tyrowie ......................................................................... 53 Tabela 15 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 .............................................................. 54 Tabela 16 Charakterystyka ogólna kotłowni na terenie miasta Ostróda ................................................................... 59 Tabela 17 Wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na stanowiskach w Ostródzie w latach 2003-2007................................................................................................................................................. 60 Tabela 18 Ocena jakości powietrza w strefie iławsko – ostródzkiej w 2007 r............................................................. 61 Tabela 19 Przedsięwzięcia planowane do realizacji w latach 2009-2016 ................................................................. 62 Tabela 20 Wyniki pomiarów hałasu drogowego w Ostródzie w 2006 roku ................................................................ 65 Tabela 21 Przedsięwzięcia planowane do realizacji w latach 2009-2016 ................................................................. 67 Tabela 22 Lokalizacja stacji transformatorowych w mieście Ostróda ...................................................................... 68 Tabela 23 Lokalizacja stacji bazowych GSM w Ostródzie .................................................................................... 69 Tabela 24. Wyniki pomiarów monitoringowych pól promieniowania niejonizującego wykonanych na terenie miasta Ostróda w 2007 roku.................................................................................................................................................. 70 Tabela 25 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 .............................................................. 71 Tabela 26 Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji w latach 2011-2013 .............................................................. 73 Tabela 27 Cele i kierunki działań przewidziane do realizacji w latach 2009-2016 ...................................................... 74 Tabela 28 Harmonogram rzeczowo – finansowy działań inwestycyjnych przewidzianych do realizacji w latach 2009-2016 . 79 Tabela 29 Wskaźniki monitorowania programu .................................................................................................. 82 Ostróda, wrzesień 2009 88 Program Ochrony Środowiska miasta Ostróda na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem lat 2013 - 2016 X. Spis fotografii Fot. 1 Miasto Ostróda z lotu ptaka (http://www.ostroda.pl) ...................................................................................... 6 Fot. 2 Urząd Miasta w Ostródzie .................................................................................................................... 17 Fot. 3 Dąb szypułkowy - skrzyżowanie ul. Grunwaldzkiej i Czarnieckiego w Ostródzie...........................................................22 Fot. 4 Dąb szypułkowy - skrzyżowanie ul. Grunwaldzkiej i Czarnieckiego w Ostródzie...........................................................22 Fot. 5 Dąb szypułkowy (forma stożkowa) – skrzyżowanie ul. Pieniężnego i 21 Stycznia w Ostródzie. ........................... 22 Fot. 6 Grunty orne – Ostróda ......................................................................................................................... 29 Fot. 7 Rzeka Drwęca w Ostródzie ................................................................................................................... 39 Fot. 8 Molo nad jeziorem Drwęckim w Ostródzie ................................................................................................ 42 Fot. 9 Emitor kotłowni rejonowej przy ul. Demokracji – MPEC Sp. z o.o. ................................................................. 57 Fot. 10 Stacja monitoringu stanu powietrza – ul. Chrobrego w Ostródzie..............................................................................60 Ostróda, wrzesień 2009 89
