Epidemiologia Wstęp Definicja Etiologia
advertisement
Epidemiologia Wstęp Pomimo postępu cywilizacji i poprawy warunków sanitarnych choroby pasożytnicze skóry wciąż stanowią problem epidemiologiczny. Do jednej znajczęstszych chorób pasożytniczych wieku dziecięcego należy zaliczyć wszawicę głowową. Definicja Wszawicą nazywa się występowanie na ciele człowieka lub na jego ubraniu wszy ludzkich, ich larw lub jajeczek zwanych potocznie gnidami. Wesz jest małym pasożytem o długości 2-3 mm, żywiącym się wyłącznie krwią człowieka. Pasożyt ten ma zdolność do mimikry, co oznacza, że jego korpus może stać się jaśniejszy lub ciemniejszy w zależności od koloru włosów żywiciela. Cykl rozwojowy pasożyta wynosi średnio 32 dni. Po Wszawica jest zaliczana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) do chorób zakaźnych. W Polsce wszawica wymieniona jest w ustawie o chorobach zakaźnych i zakażeniach z dnia 6 września 2001 r. Ustawa ta określa zasady i tryb po s- tępowania w zakresie zapobiegania wszawicy oraz nakazuje jej zwalczanie. Wszawica głowowa występuje u ludzi różnych ras i grup etnicznych. Nie zależy od wieku, płci czy koloru włosów. Nie ma też znaczenia to, czy włosy są kręcone, czy proste. Wszawica głowowa (Pediculosis humanus capitis) nie ma bezpośredniego powiązania ze złym stanem sanitarno-higienicznym. Częstość zakażeń jest większa dla dużych miast i aglomeracji miejskich. Najczęściej zakażenie wszawicą głowową występuje u dzieci w wieku od 2 do 12 lat. Jest to związane z typowymi zachowaniami dla tego wieku, tj. częstymi kontaktami fizycznymi w trakcie wspólnych gier, zabaw i zajęć. Zdaniem ekspertów, nasilenie wszawicy występuje w okresie letnim oraz zimą. W przeciwieństwie do wszawicy głowowej wzrost zachorowań na wszawicę odzieżową jest powiązany ze złymi warunkami sanitarnymi i brakiem higieny. Nasilenie zakażeń występuje w czasie klęsk żywiołowych, migracji ludzi oraz w okresie konfliktów zbrojnych. Badania epidemiologiczne wskazują wiele czynników mogących wpływać na zwiększoną liczbę zakażeń wszą ludzką. Należy do nich zaliczyć czynniki biologiczne, medyczne, społeczne, zwiększoną migrację ludzi, zmianę stylu życia, a nawet zmiany klimatyczne. Infestacja wszawicą ludzką może być również powiązana z wytworzeniem się mechanizmów obronnych pasożyta na stosowane insektycydy. Uważa się, że stosowanie tych samych insektycydów w przemyśle chemicznym, rolnictwie oraz innych gałęziach przemysłu powoduje uodpornianie się pasożytów na te środki. Inną przyczyną braku skuteczności leczenia są błędy w ich stosowaniu. Etiologia Wesz w powiększeniu 6-7 dniach z gnidy wykluwa się larwa, która przez kolejne 10 dni nie ma zdolności do namnażania się. Aby pasożyt mógł właściwe egzystować, musi żywić się krwią człowieka od 3 do 5 razy dziennie. Brak dostępu do żywiciela przez okres ok. 24-36 godzin powoduje śmierć wszy. Samica składa średnio od 4 do 8 jajeczek dziennie. W ciągu jednego cyklu może złożyć nawet 150 jaj. Wszy przytwierdzają jajeczka do trzonów włosów żywiciela, wykorzystując specjalną substancję klejącą. W efekcie jaja (gnidy) nie dają się usunąć za pomocą ciepłej wody, wyczesywania ani przy użyciu szamponów do włosów. Wszawica głowy spowodowana jest obecnością wszy głowowej (Pediculus humanus capitis), a skóry gładkiej przez wesz odzieżową (Pediculus humanus corporis), natomiast wszawica okolic narządów płciowych to efekt działania wszy łonowej (Phthirius pubis). Wesz głowowa i łonowa żyją bezpośrednio na gospodarzu. Ich występowanie nie ma bezpośredniego związku ze stanem higieny czy zachowaniem określonej grupy społecznej. Wesz odzieżowa przytwierdza się do bielizny. Kontakt pasożyta ze skórą ma miejsce jedynie w chwili zdobywania przez niego pożywienia (krwi). W przeciwieństwie do wszawicy głowowej zakażeniom wszą odzieżową sprzyjają złe warunki sanitarno-higieniczne. Wszy odzieżowe mogą przenosić Zakażenie się wszawicą głowową jest wyjątkowo łatwe i następuje poprzez bezpośredni kontakt zdrowych włosów z włosami zainfekowanymi. Zakażenie pośrednie występuje zdecydowanie rzadziej, gdyż przy braku żywiciela wszy giną w ciągu kilkunastu godzin. Zakażenie pośrednie może być efektem wspólnego korzystania ze szczotek, grzebieni, opasek, gumek, spinek do włosów, a także używania tych samych ręczników czy nakryć głowy. związki z tej grupy powinny być szczególnie ostrożnie stosowane u dzieci (poniżej 3. r.ż.), osób chorych na astmę lub cierpiących z powodu chorób alergicznych. Stosowanie insektycydów na uszkodzoną skórę głowy (przeczosy) może nasilać działania niepożądane. Pomimo usunięcia przyczyny zakażenia (pasożyta), świąd, stan zapalny i reakcje alergiczne mogą utrzymywać się do 7 dni. Nową metodą leczenia wszawicy jest stosowanie Objawy Wszawica głowowa - najczęściej spotykana u dzieci w wieku od 2 do 12 lat. Przenosi się przez bezpośredni kontakt głowy z głową. Zainfekowanie dotyczy owłosionej skóry głowy, choć może dotyczyć również rzęs, brwi i brody. Ukąszenia wszy z czasem powodują silny świąd skóry głowy, który następnie w wyniku drapania może powodować nad każenia bakteryjne, grzybicze oraz powiększenie węzłów chłonnych. Podczas przeglądania włosów można zaobserwować szypułkowane trudne do usunięcia gnidy przyczepione do ich nasady. Wielkość gnidy nie przekracza l mm (wielkości główki od szpilki). Zdecydowanie trudniej dostrzec same wszy, które są w stanie dość szybko przemieszczać się po trzonie włosa oraz maskują się, dostosowując swój kolor do barwy otoczenia. Miejsca, w których najczęściej występują, to okolice skóry karku, za uszami oraz skronie (bardziej wilgotne części głowy). 4% roztworu dimetikonu i cy- klometikonu 5. Badania laboratoryjne i doświadczalne wykazały unicestwienie pasożyta oraz wszystkich jego form rozwojowych w zaledwie kilka minut od zastosowania roztworu. Mechanizm działania 4% dimetikonu i cyklometikonu 5 polega na blokowaniu kanałów (przetchlinek) w ciele pasożyta, przez które zachodzi wymiana gazowa wszy. Blokowanie przetchlinek - kanalów, przez które zachodzi wymiana gazowa pasożyta. Zdjęcia wykonane przy użyciu mikroskopu elektronowego. Wesz łonowa - zakaża głównie włosy w okolicach narządów płciowych i odbytu. U zarażonych często dochodzi do niekontrolowanego drapania oraz do wtórnego zakażenia bakteryjnego. W miejscach, w których doszło do nakłucia przez pasożyta, widoczne są drobne plamy w kolorze błękitno-fioletowym. Wesz łonowa jest większa od wszy głowowej. Wesz odzieżowa - rzadko spotykana w dobrych warunkach sanitarno-higienicznych. Jaja pasożyta najczęściej można zaobserwować w szwach bielizny stykających się z ciałem. Zmiany chorobowe, którym towarzyszy świąd, można wykryć na brzuchu, pośladkach i w okolicy ramion oraz pachwin. Spalenie zainfekowanego ubrania oraz dokładna dezynfekcja osoby zakażonej powoduje eliminację pasożyta. Kanał zaczopowany przez roztwór 4% dimetikonu (spektrum 2) Blokowanie przetchlinek w organizmie możliwości prowadzi do zaburzenia gospodarki pasożyta. Wesz ulega unicestwieniu odparowania nadmiaru wodnej przez uduszenie wody z organizmu powoduje i gazowej się, a brak pęcznienie i pękanie pasożyta. Leczenie Dimetikon Najbardziej rozpowszechnioną metodą leczenia wszawicy głowowej jest stosowanie pochodnych insektycydów (organofosforanów). Najczęściej używanymi związkami są fenotryna, malation, lindan, permetryna. Pomimo różnej budowy tych substancji ich wspólną cechąjest działanie neurotoksyczne na układ nerwowy pasożytów. Stosowane insektycydy wchłaniają się przez skórę głowy, dlatego powiednich powiednie i cyklometikon właściwości silikonów, fizyczne polimerów na włosach oraz dokładne całkowicie są polimerami które przy zachowaniu od- proporcji wykazują bardzo wysoką lepkość przy niskiej gęstości. Od- obojętne jest wyłącznie pokrywanie ułatwiają pasożytów silikonów i ich jaj. Polimery silikonu są dla człowieka i nie są wchłaniane miejscowe. rozprowadzenie przez skórę. Ich działanie W 2005 roku opublikowano wyniki randomizowanego badania klinicznego, w którym porównywano skuteczność i bezpieczeństwo zastosowania 0,5% fenotryny pochodnej pestycydów z grupy pyretroidów z 4% roztworem dimetikonu i cyklometikonu 5 (Hedrin@). ży i matek karmiących. Brak zapachu zapobiega drażnieniu dróg oddechowych, co jest szczególnie ważne u osób chorych na astmę, a bezbarwny roztwór nie brudzi ubrań. Pomimo krótkiego okresu od pierwszego wprowadzenia produktu Hedrin@ na rynek w Wielkiej Brytanii (2006) wyrób ten jest dostępny obecnie w ponad 80 krajach. Było to pierwsze badanie kliniczne, w którym zastosowano polimery silikonu do leczenia wszawicy głowowej. Fenotryna to najczęściej stosowany środek do zwalczania wszawicy głowowej w Wielkiej Brytanii. Badanie objęło 253 pacjentów. U 127 osób zastosowano 4% dimetikon, a u 1250,5% fenotrynę. Wykonano 2 aplikacje w odstępie 7 dni. Oba preparaty były nakładane na owłosioną skórę głowy i suche włosy w takiej ilości, by dokładnie je pokryć. Następnie roztwory pozostawiono do wyschnięcia. Badania kontrolne były prowadzone kolejno w 2., 6., 9. i 14. dniu. Skuteczność lecznicza obu związków wypadła bardzo podobnie. Wyleczono 70% osób leczonych dimetikonem i 75% leczonych fenotryną. Stwierdzono, że oba preparaty były skuteczne w zabijaniu wszy i ich jaj. Działania niepożądane w wyniku stosowanych terapii wystąpiły u 9% leczonych fenotryną i 2% leczonych dimetikonem. W 2007 roku opublikowano wyniki badania klinicznego, w którym porównywano skuteczność leczenia wszawicy przy użyciu 4% dimetikonu (Hedrin@) i 0,5% malationu. Malationjest pestycydem często stosowanym wWielkiej Brytanii oraz innych krajach Europy. Badanie objęło łącznie 73 pacjentów. Oba preparaty stosowano na owłosioną skórę głowy i na suche włosy. Następnie oba preparaty pozostawiono do wyschnięcia. Leczenie prowadzono przy użyciu 2 aplikacji wodstępie 7 dni. Wyniki badania klinicznego wykazały znacznie większą skuteczność roztworu 4% dimetikonu. Wyleczenie uzyskano na poziomie 76,9% wśród osób, u których zastosowano 4% dimetikon i tylko u 34,5% leczonych, u których użyto 0,5% melation. Objawy niepożądane wystąpiły u 2 osób leczonych melationem. U obu chorych wystąpił świąd skóry oraz podrażnienie okolic karku i skóry głowy. Badania kliniczne przeprowadzono zgodnie z Deklaracją Helsińską dot. prowadzenia badań klinicznych i dyrektywą UE 2001/20/ EC. Zastosowanie 4% dimetikonu i cyklometikonu 5 (Hedrin@) jest skuteczne w leczeniu wszawicy głowy. Zaletą tej metody jest działanie powierzchniowe polimerów silikonów, które nie przenikają przez skórę. Tym samym wywołują znacząco mniej działań niepożądanych. Działanie fizyczne, a nie neurotoksyczne, powoduje, że przy stosowaniu 4% dimetikonu i cyklometikonu 5 nie występuje oporność pasożytów na ten typ leczenia. Do innych ważnych walorów użytkowych silikonów należy zaliczyć brak ograniczeń wiekowych (można stosować u dzieci, które ukończyły 6 miesięcy), bezpieczeństwo stosowania u kobiet w cią- 1.BurgessI.F.,Brown CM., Lee N.P.(2005)",Treatment of head louse infestation with 4% dimeticone 10tion: randomised controlled equivalence trial'; Br Med J 330:1423-1425 (wydany 10 czerwca 2005 r.). 2. Hill N., Moor G., Cameron M.M., Butlin A., Preston M., Williamson M.S. (2005). "A single blind, randomised controlled trial comparing the Bug Buster kit with over-the-counter insecticide treatments for head lice in the UK'; Br Med J 331:384-387 (wydany 5 sierpnia 2005 r.). 3. Burgess I.F.,Brown CM. (1999)",Management of insecticide resistance in head lice Pediculus capitis (Anoplura: Pediculidae)'; [w:] W.H. Robinson, F.Rettich, GW. Rambo (red.) (1999). Proceedings of the 3rd International Confonference on Urban Pests, Prague, Czech Republic: Graficke' za'vody Hronov, 249-53. 4. Burgess I. (1991), "Malathion lotions for head lice: a less reliable treatment than commonly believed'; Pharm J 247:630-632. 5. Mumcuoglu K.Y.(2006), "Effective treatment of head louse with pediculicides'; J Drugs Dermatol 5:415-417. 6. Burges I.F.,Lee P.N.,Matloch G. (2007), "Randomised, controlled, assessor blind trial comparing 4% dimeticone lotion wit h 0,5 % malathion liquids for head louse infestation'; PLoS ONE 2007, 2 (11), e 1127. 7. Chodorowska G., Juszkiewicz-Borowiec M., Wojnowska D. (2006), "Leczenie wszawicy głowy - przyczyny niepowodzeń terapeutycznych'; [w:] A. Buczek, C Błaszak (red.) (2006). Stawonogi Znaczenie epidemiologiczne, Wyd. Koliber, Lublin, 325-331. 8. Mumcuoglu K.Y.(2006)",Effective treatment of head louse wit h pediculicides'; J Drugs Dermatol 5 (5),451-452. 9. Maj J., Plomer-Niezgoda E. (2002), "Choroby pasożytnicze'; [w:] 1. Szepietowski (red.) (2002), Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogq płciowq, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 110-119. 10. Huynh T.H., Norman RA (2004), "Scabies and pediculosis" Dermatl Ciin, 22:7-11. Skuteczna i bezpieczna metoda eliminacji wszy i gnid bez pestycydów i działania toksycznego skuteczność potwierdzona w badaniach klinicznych' bez konieczności wyczesywania właściwy dla podrażnionej skóry i dla alergików NIE TRAĆ GŁOWY UiVJGŁOWV UZYJ HEDRIN 8 Hedrin· Roztwór Skl,d: roztWór 4'!'bd'mellkonu i 96% r;yldomelikonu S. [)zjałanie: dllTM'!llkon i ąklometikon 5 otacnją szczelnie wszy i ich jaja. Uni(>możIiWl3Ją im oddychame i blokują funk<je życiowe. Przeciwwsbuni~: nadwrażl~ na składniki preparatu. Działanie "iepo' .ąd ••ne: podczas stosowanl<l roztWOrU u nielianych osób zaoMerwow<lno lekkie zhJszaenie ~Ófy głowy. swędzenie, podrażnienie woltóIoczu. Środki osuoinoki: w ~ku pojawlt'Oiasięwysypkiskórnejlub innychobjawów nadwrazliwosd nalezy pa_iK stosowanie roztworu Hednna. PTremy.:; skórę wodą l m~. Jeżeli preparat przypadkowo dostanie się do oczu, przem~ ohńcie wodą. Jeśli podraznierloe utrzyma się. zalec.l SIę loiJs.ęgnąc' porady lekaf7.oll. $tQSOWanie roztworu Hednnu u dzied ponizej 6. miesiąca zycia wyłącznie pod kontrolą Ieka~. Oawkow;lInie: nanieść płyn na skórę głowy j włosy. Hedrin· roq>rowadzal od cebulek aż po same końcówki włosów. PozostClwit do wyschnięocia. Dla zapewnienia maksymalnej o;kutecmoki zaleca su; pozostawił na wł~h przez 8 godzin lub na noc. Naslępnie umyć wlosy .l:wyklym SLlmponem, spłukać obficie wodą i wysuS.l:)'Ć. Zastosować ponownie po 7 dniach. Brak drugiej aplik<lcji może skutkować nawrotem ws~wicy. Dostępne opakowania: butelka 50 mi i 100 m1. Producent: Thornton & Ross lreland Lld. Belgard Rd. Tallaghl, Dublin 2:4. Dystrybutor: Solpharm Sp . .l: O.O~ ul. Zwycię.l:CÓW 42: lok. 93, 03·938 WarS.l:awa. 1. Ocena badań klinianych .l: utyciem Hedrinu, 4% ronWOfU dimetikonu w leaeniu wS.l:awicy głowy. lan f. 8urgess. Materialy klinic.l:oeThornton & Ross, 2008 ( E Wyrób medyczny. Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki. Producent: Thornton & Ross lreland Ltd. Belgard Rd, Tallaght, Dublin 24
