I MIĘDZYNARODOWA STUDENCKO

I MIĘDZYNARODOWA STUDENCKO-DOKTORANCKA
KONFERENCJA WSCHODOZNAWCZA
„EUROPA WSCHODNIA W BADANIACH
INTERDYSCYPLINARNYCH”
Oficjalny abstrakt
Studenckie Koło Naukowe Wschodoznawców zajmuje się w sposób interdyscyplinarny
wszystkimi krajami byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Działamy przy
Instytucie Wschodnim UAM, który prowadzi studia wschoznawcze. Studia te łączą paradygmaty i
metodologie nauk humanistycznych, społecznych i ekonomicznych, które pozwalają na głębsze
poznanie przemian zachodzących na terenie postradzieckim (Polasik-Wrzosek K.; W poszukiwaniu
wschodoznawstwa, Sensus Historiae. Studia interdyscyplinarne, vol. XVII nr 4 (2014)).
Podczas naszej konferencji chcielibyśmy się skupić na Ukrainie, Białorusi i Rosji, to jest na
krajach, które są historycznymi spadkobiercami Rusi Kijowskiej, a w czasach nam bliższych były
rdzeniem Związku Radzieckiego. Ważnym jest, by wnikliwie przyjrzeć się
procesom, które
możemy obserwować już od IX wieku, czyli od powstania Rusi Kijowskiej (Serhii Plokhy, The
Origins of the Slavic Nations. Premodern Identities in Russia, Ukraine and Belarus, Cambridge
2006, str. 17-18). W XX wieku historyków rosyjskich i ukraińskich podzielił spór o dziedzictwo
Rusi, nota bene przez badaczy współczesnych odżegnujących się od narodowego paradygmatu
uważany za bezpodstawny, gdyż Ruś była „multietnicznym imperium, którego elity miały inną
kulturę niż reszta ludności; wczesnośredniowiecznym konglomeratem wschodniosłowiańskim ale z
elementem
skandynawskim
i
ugrofińskim,
unifikowanym
kulturowo
przez
język
cerkiewnosłowiański”. (Plokhy, 2006, str. 44-45). Od końca XVIII w. obszar Ukrainy, Białorusi i
Rosji był rdzeniową częścią Imperium Rosyjskiego (Szporluk R., Imperium, komunizm i narody,
Wydawnictwo Arcana, Kraków 2003). Dziedzictwo Rusi Kijowskiej łączy te państwa historycznie i
kulturowo, natomiast wiek XX wieku związał te kraje ideologią komunistyczną i stworzył z nich
fundament Związku Radzieckiego. W ZSRR funkcjonowały jako oddzielne republiki o nazwach:
Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka,
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka. Były to trzy z czterech republik
założycielskich (ostatnią była Zakaukaska FSRR), a jednocześnie ich szczególny status sprawił, że
to właśnie przywódcy tych trzech republik czuli się uprawnieni do podjęcia decyzji o rozwiązaniu
ZSRR w 1991 roku.
Współcześnie są to państwa niepodległe od roku 1991, które od samego początku pozostają
w silnych wzajemnych więziach na płaszczyźnie politycznej kulturowej, ekonomicznej i społecznej.
Więzi te w znacznym stopniu mają wymiar zależności i relacji centrum-peryferie (Eberhardt A.,
Gra pozorów. Stosunki rosyjsko-białoruskie 1991-2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,
Warszawa 2008; Szeptycki A., Ukraina wobec Rosji. Studium zależności, Wydawnictwa
Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015). Na przestrzeni lat ich wspólne stosunki się jednak
zmieniały: Ukraina dystansowała się wobec projektów integracyjnych promowanych przez Rosję,
natomiast Białoruś w nich uczestniczyła. Szczególną rolę w stosunkach tych trzech państw odgrywa
język rosyjski: ma on status drugiego języka oficjalnego w Republice Białoruś, zaś na Ukrainie ma
– dyskusyjny i kontrowersyjny – status języka regionalnego na niektórych obszarach, pozostając
jednocześnie
powszechnym
językiem
komunikacji
społecznej
(Studenna-Skrukwa
M.,
Rosyjskojęzyczny patriotyzm ukraiński, Kultura i społeczeństwo, tom LIX, nr 2, 2015). Wydarzenia
ostatnich lat na Ukrainie (od 2014) skłaniają do podjęcia na nowo dyskusji o przeszłości i
przyszłości wzajemnych relacji tych krajów.
W trakcie konferencji chcemy poruszyć zagadnienia, dotyczące Europy Wschodniej
rozumianej tu jako obszar trzech państw wschodniosłowiańskich, badane przez archeologię, historię,
kulturoznawstwo, językoznawstwo, antropologię, stosunki międzynarodowe, politologię, prawo,
ekonomię, socjologię itd. Uporządkowanie referatów w panele w oparciu o kryteria dyscyplin
naukowych pozwoli na lepszą wymianę stanowisk i dyskusję w paradygmacie naukowym.
PRZESZŁOŚĆ – ten panel ma dotyczyć różnych zagadnień związanych z badaniem
przeszłości Europy wschodniej przez historyków (Plokhy 2006) czy archeologów (Kośko A.,
Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw
kultury pucharow lejkowatych, Poznań 1981).
SPOŁECZEŃSTWO – Ta sesja tematyczna obejmować będzie problemy poruszane w
ramach szeroko rozumianych nauk społecznych, a dotyczących Europy Wschodniej pod kątem
problemów społecznych (Kłysiński K., Żochowski P., Koniec mitu bratniej Białorusi?
Uwarunkowania i przejawy rosyjskiego soft power na Białorusi po 2014 roku, Ośrodek Studiów
Wschodnich, Warszawa 2016).
GOSPODARKA – ten panel dotyczyć będzie szeroko pojętych relacji ukraińsko-białoruskorosyjskich w kontekście nauk ekonomicznych i relacjach gospodarczych tych państw (Eberhardt A.,
Gra pozorów. Stosunki rosyjsko-białoruskie 1991-2008, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych,
Warszawa 2008; Wiśniewska I., Integracja euroazjatycka. Rosyjska próba scalenia obszaru
postradzieckiego, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2013)
Bibliografia:
Eberhardt A., Gra pozorów. Stosunki rosyjsko-białoruskie 1991-2008, Polski Instytut Spraw
Międzynarodowych, Warszawa 2008
Haliżak E., Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura i dynamika, Wydawnictwa Uniwersytetu
Warszawskiego 2006
Ukraina, Rosja i problem peryferyjności, Kultura i społeczeństwo, tom LIX, nr 2, 2015
Kłysiński K., Żochowski P., Koniec mitu bratniej Białorusi? Uwarunkowania i przejawy
rosyjskiego soft power na Białorusi po 2014 roku, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2016
Plokhy S., The Origins of the Slavic Nations. Premodern Identities in Russia, Ukraine and Belarus,
Cambrigde 2006
Polasik-Wrzosek
K.;
W
poszukiwaniu
wschodoznawstwa,
Sensus
Historiae.
Studia
interdyscyplinarne, vol. XVII nr 4 (2014)
Studenna-Skrukwa M., Rosyjskojęzyczny patriotyzm ukraiński, Kultura i społeczeństwo Tom LIX nr
2 2015
Szeptycki A., Ukraina
wobec
Rosji.
Studium zależności,
Wydawnictwo Uniwersytetu
Warszawskiego, Warszawa 2015
Szporluk R., Imperium, komunizm i narody, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2003
Świder K., Ewolucja elity władzy w Związku Radzieckim i Rosji, Instytut Studiów Politycznych
PAN, Warszawa 2013
Wiśniewska I., Integracja euroazjatycka. Rosyjska próba scalenia obszaru postradzieckiego,
Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2013
Wolff L., Inventing Eastern Europe : the map of civilization on the mind of the Enlightenment,
Stanford 1994