PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Niniejszy wniosek

KOMISJA
EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 21.3.2013
COM(2013) 152 final
2013/0085 (NLE)
Wniosek
DECYZJA RADY
upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej,
Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej godnej pracy dla osób
pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r. (Konwencja nr 189)
PL
PL
UZASADNIENIE
1.
KONTEKST WNIOSKU
Niniejszy wniosek umożliwi państwom członkowskim ratyfikację Konwencji nr 189
Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w
gospodarstwie domowym z 2011 r., zwanej dalej „Konwencją nr 189 dotyczącą osób
pracujących w gospodarstwie domowym” lub „Konwencją”.
Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym została przyjęta
na 100. sesji Międzynarodowej Konferencji Pracy w dniu 16 czerwca 2011 r. i ma wejść w
życie we wrześniu 2013 r. Ustanowiono w niej minimalny poziom globalnej ochrony dla osób
pracujących w gospodarstwie domowym.
W grudniu 2012 r. Konwencję nr 189 dotyczącą osób pracujących w gospodarstwie
domowym ratyfikowały trzy państwa–strony MOP. Jest ona jedną z konwencji MOP, które
MOP klasyfikuje jako uaktualnione i w związku z tym aktywnie propaguje.
Unia Europejska (UE) zaangażowana jest w promowanie programu godnej pracy, zarówno w
Unii, jak i w swoich stosunkach zewnętrznych. Normy pracy są podstawowym elementem
konceptu godnej pracy. Ratyfikacja konwencji MOP przez państwa członkowskie jest więc
ważnym sygnałem świadczącym o spójności polityki Unii idącej w kierunku ulepszania norm
pracy na całym świecie.
Ponadto, w ramach Strategii UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi1 Komisja wezwała
państwa członkowskie do ratyfikowania wszystkich międzynarodowych instrumentów,
porozumień i zobowiązań prawnych, które przyczynią się do zwalczania handlu ludźmi w
skuteczniejszy, lepiej skoordynowany i spójny sposób. Obejmuje to Konwencję nr 189
dotyczącą osób pracujących w gospodarstwie domowym.
Należy w związku z tym usunąć wszelkie przeszkody prawne na szczeblu UE
uniemożliwiające państwom członkowskim ratyfikację Konwencji nr 189 dotyczącej osób
pracujących w gospodarstwie domowym, jako że jej treść nie budzi obaw w świetle
istniejącego dorobku prawnego Unii.
Celem przepisów Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym
jest pomoc w ograniczaniu niegodziwego traktowania i wykorzystywania osób pracujących w
gospodarstwie domowym. W art. 1 Konwencji osoba pracująca w gospodarstwie domowym
zdefiniowana jest jako każda osoba zaangażowana w pracę w gospodarstwie domowym
(praca wykonywana w gospodarstwie domowym lub gospodarstwach domowych albo na ich
rzecz) w ramach stosunku pracy. Konwencja stawia przed państwami członkowskimi MOP
wymóg stosowania środków zapobiegających przemocy i pracy dzieci w ramach pracy w
gospodarstwie domowym. Artykuł 3 chroni podstawowe, związane z pracą, prawa osób
pracujących w gospodarstwach domowych, stawiając przed każdym państwem wymóg
stosowania określonych w Konwencji środków mających na celu respektowanie,
upowszechnianie i realizację dotyczących pracy fundamentalnych zasad i praw. Kolejne
przepisy stawiają w szczególności przed państwami członkowskimi MOP wymóg:
1
PL
Strategia UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi na lata 2012-2016, COM(2012) 286 z 19.6.2012.
2
PL

ustalenia wieku minimalnego dla pracy w gospodarstwie domowym i zabezpieczeń
dla pracowników w wieku poniżej 18 lat;

zapobiegania wykorzystywaniu i przemocy;

zapewnienia uczciwych zasad i przyzwoitych warunków zatrudnienia;

upewnienia się, że pracownicy są informowani o zasadach i szczegółach dotyczących
ich zatrudnienia;

uregulowania rekrutacji za granicą i zapewnienia swobody poruszania się;

zapewnienia równego traktowania osób pracujących w gospodarstwie domowym z
innymi pracownikami pod względem wynagrodzenia i korzyści;

regulowania i monitorowania działalności prywatnych agencji zatrudnienia oraz

utworzenia specjalnego mechanizmu składania skarg.
Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym dotyczy obszaru
prawodawstwa unijnego, w którym stopień regulacji osiągnął juz zaawansowany poziom.
Konwencja dotyczy głównie aspektów związanych z domeną polityki społecznej, w której
przepisy unijne określają minimalne wymogi związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,
ochroną w pracy młodych osób, ochroną macierzyństwa, obowiązkiem pracodawcy
dotyczącym informowania pracowników na piśmie o warunkach stosowanych do umowy lub
stosunku pracy, czasem pracy, imigracją oraz pracą tymczasową2.
Konwencja dotyczy aspektów związanych z ochroną przed dyskryminacją, w której przepisy
unijne określają minimalne wymogi co do równego traktowania w zakresie zatrudnienia,
równości płci i ochrony macierzyństwa3.
Konwencja dotyczy również aspektów związanych ze współpracą sądową w sprawach
karnych oraz w dziedzinie związanej z azylem i imigracją, w których przepisy unijne
określają minimalne wymogi dotyczące walki z handlem ludźmi i sankcji stosowanych wobec
pracodawców zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich4.
Artykuł 8 Konwencji dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym dotyczy
ponadto pracujących w gospodarstwie domowym osób migrujących, co obejmuje aspekty
związane z przepisami unijnymi regulującymi swobodny przepływ pracowników5.
2.
WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ
OCENY SKUTKÓW
Nie dotyczy.
2
3
4
5
PL
Dyrektywa 89/391/EWG, dyrektywa 94/33/EWG, dyrektywa 91/533/EWG, dyrektywa 2003/88/WE,
dyrektywa 2011/98/UE, dyrektywa 2008/104/WE.
Dyrektywa 2000/78/EC, dyrektywa 2000/43/WE, dyrektywa 2006/54/WE, dyrektywa 92/85/EWG.
Dyrektywa 2011/36/WE, dyrektywa 2009/52/WE
Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.
3
PL
3.
ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU
Zgodnie z zasadami dotyczącymi zewnętrznych kompetencji, opracowanymi przez Trybunał
Sprawiedliwości Unii Europejskiej6, szczególnie odnośnie do przystąpienia do konwencji
Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz jej ratyfikacji7, państwa członkowskie nie mogą
samodzielnie decydować o ratyfikacji konwencji bez uprzedniego zezwolenia ze strony Rady,
jeśli zakres pewnych części konwencji podlega kompetencji Unii.
Jednocześnie Unia Europejska nie może ratyfikować żadnej konwencji MOP, ponieważ
jedynie państwa mogą być ich stronami.
W związku z powyższym, jeśli przedmiot porozumienia lub umowy wchodzi częściowo w
zakres kompetencji Unii, a częściowo w zakres kompetencji państw członkowskich,
instytucje Unii i państwa członkowskie muszą przedsięwziąć wszelkie niezbędne środki, aby
zapewnić jak najlepszą współpracę przy ratyfikacji Konwencji oraz wdrożeniu wynikających
z niej zobowiązań8.
Odnośnie do trzech konwencji MOP przyjętych w ciągu ostatnich dziesięciu lat, których
pewne części wchodzą w zakres kompetencji Unii, Rada upoważniła państwa członkowskie
do ratyfikacji, w interesie Unii, tych części, które wchodzą w zakres kompetencji Unii9.
Komisja przyjęła również wniosek w sprawie takiej decyzji Rady odnośnie do Konwencji nr
170 dotyczącej substancji chemicznych10.
Szczególnie odnośnie do Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie
domowym stopień regulacji w zakresie różnych aspektów polityki społecznej, walki z
dyskryminacją, współpracy sądowej w sprawach karnych, azylu i imigracji jest tak
zaawansowany, że państwa członkowskie nie są dalej w stanie działać pod tym względem na
poziomie stosunków zewnętrznych w sposób niezależny11. Artykuł 153 TFUE stanowi
główną podstawę prawną odpowiednich przepisów unijnych, która jest również w większości
przypadków bardziej szczegółowa niż ogólne zasady określone w Konwencji nr 189
dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie domowym. Nie ma sprzeczności pomiędzy
ogólnymi zasadami ustanowionymi w Konwencji a prawodawstwem unijnym, nie ma również
niespójności pomiędzy przepisami Konwencji a minimalnymi wymogami w przedmiotowych
dziedzinach zawartymi w dorobku prawnym UE.
6
7
8
9
10
11
PL
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie AETR 22/70 z dnia 31 marca 1971 r., Rec. 1971, 263;
zob. również art. 3 ust. 2 TFUE, który skodyfikował te zasady.
Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca 1993 r. w sprawie Konwencji nr 170
dotyczącej substancji chemicznych, Rec. 1993-I, s. 1061.
Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości (ibid.), pkt 36, 37 i 38.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat Rada przyjęła trzy decyzje upoważniające państwa członkowskie do
ratyfikacji konwencji MOP: decyzję Rady z dnia 14 kwietnia 2005 r. upoważniającą państwa
członkowskie do ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej
Organizacji Pracy dotyczącej dokumentów tożsamości marynarzy (Konwencja nr 185, Dz.U. L 136 z
30.5.2005, s. 1), decyzję Rady z dnia 7 czerwca 2007 r. upoważniającą państwa członkowskie do
ratyfikowania, w interesie Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy o
pracy na morzu z 2006 r. (Dz.U. L 161 z 22.6.2007, s. 63) oraz decyzję Rady z dnia 7 czerwca 2010 r.
upoważniającą państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej, Konwencji
Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. (Konwencja nr
188, Dz.U L 145 z 11.6.2010, s. 12).
COM(2012) 677 z dnia 20 listopada 2012 r.
Opinia 2/91 Trybuna³u Sprawiedliwości, pkt 25 i 26.
4
PL
Z art. 19 ust. 8 Konstytucji MOP wynika, że Konwencja zawiera minimalne normy, co
oznacza, że przepisy krajowe mogą przewidywać bardziej surowe normy niż te ustanowione
w Konwencji.
Podejście wybrane w ramach zawartych w Konwencji zasad dotyczących ochrony i równego
traktowania pracowników jest zgodne z minimalnymi wymogami w ramach dorobku
prawnego Unii w tej dziedzinie. Oznacza to, że środki unijne mogą być bardziej surowe niż
normy MOP i vice versa12.
Konwencja nr 189 dotycząca osób pracujących w gospodarstwie domowym zawiera artykuł
chroniący pracujące w gospodarstwie domowym osoby migrujące (art. 8), który potencjalnie
mógłby zagrażać swobodnemu przepływowi pracowników – dziedzinie, w której Unia
posiada wyłączną kompetencję13. Głównym celem Konwencji nie jest jednak regulowanie
kwestii podlegających wyłącznej kompetencji Unii. Artykuł 8 ust. 2 Konwencji stanowi
ponadto, że wymóg otrzymania pisemnej oferty przed przekroczeniem granicy państwowej
nie ma zastosowania do obszarów regionalnej integracji gospodarczej. Ta klauzula ochronna
stanowi zabezpieczenie przed ewentualną niezgodnością pomiędzy Konwencją a dorobkiem
prawnym Unii w dziedzinie swobodnego przepływu pracowników określonego w art. 45
TFUE i rozporządzeniu nr 492/2011. Dlatego też przepisy Konwencji w tej dziedzinie nie są
niezgodne z dorobkiem prawnym Unii.
Celem niniejszego wniosku jest zatem upoważnienie państw członkowskich do ratyfikacji, w
interesie Unii, tych części Konwencji nr 189 dotyczącej osób pracujących w gospodarstwie
domowym, które objęte są zakresem kompetencji Unii.
Podstawą wniosku jest art. 218 ust. 6 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),
stosowany przez analogię, w związku z art. 153 TFUE, który jest główną podstawą prawną
przepisów Unii dotyczących ochrony i poprawy warunków pracy.
12
13
PL
Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości, pkt 18.
Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.
5
PL
2013/0085 (NLE)
Wniosek
DECYZJA RADY
upoważniająca państwa członkowskie do ratyfikowania, w interesie Unii Europejskiej,
Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej godnej pracy dla osób
pracujących w gospodarstwie domowym z 2011 r. (Konwencja nr 189)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art.
153 w związku z art. 218 ust. 6 lit. a) ppkt (v) oraz art. 218 ust. 8 akapit pierwszy,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego14,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1)
Parlament Europejski, Rada i Komisja popierają ratyfikację międzynarodowych
konwencji dotyczących pracy, które MOP klasyfikuje jako uaktualnione, traktując to
jako wkład w starania Unii Europejskiej na rzecz upowszechniania godnej pracy dla
wszystkich zarówno w Unii, jak i poza nią, i których istotnym aspektem jest ochrona
oraz poprawa warunków pracy.
(2)
Większość przepisów zawartych w Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy
(MOP) nr 189 dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie
domowym z 2011 r., zwanej dalej „Konwencją”, ujętych jest w dużym stopniu w
dorobku prawnym Unii w dziedzinach polityki społecznej15, zapobiegania
dyskryminacji16, współpracy sądowej w sprawach karnych17 oraz azylu i imigracji18.
14
Dz.U. C […] z […], s. […].
Włącznie z dyrektywą ramową Rady 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy
bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy, dyrektywą Rady 94/33/WE w sprawie
ochrony pracy osób młodych, dyrektywą 92/85/EWG w sprawie ochrony macierzyństwa, dyrektywą
91/533 EWG w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach
stosowanych do umowy lub stosunku pracy, dyrektywą 2003/88/WE dotyczącą niektórych aspektów
organizacji czasu pracy i dyrektywą 2008/104/WE w sprawie pracy tymczasowej.
Włącznie z dyrektywą 2000/78/WE dotyczącą równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy,
dyrektywą 2006/54/WE w sprawie równego traktowania kobiet i mężczyzn i dyrektywą 92/85/EWG w
sprawie ochrony macierzyństwa .
Włącznie z dyrektywą 2011/36/UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego
procederu oraz ochrony ofiar.
Włącznie z dyrektywą 2009/52/WE w sprawie kar i środków stosowanych wobec pracodawców
zatrudniających nielegalnie przebywających obywateli krajów trzecich i dyrektywy 2011/98/UE
w sprawie procedury jednego wniosku.
15
16
17
18
PL
6
PL
(3)
Przepisy Konwencji dotyczące ochrony pracujących w gospodarstwie domowym osób
migrujących mogą potencjalnie wpłynąć na swobodny przepływ pracowników –
dziedzinę, w której Unia posiada wyłączną kompetencję19..
(4)
W związku z tym części Konwencji wchodzą w zakres kompetencji Unii i państwa
członkowskie nie mogą, odnośnie do tych części, podejmować zobowiązań poza
ramami instytucji Unii20.
(5)
Unia Europejska nie może ratyfikować konwencji, ponieważ jedynie państwa mogą
być jej stronami.
(6)
W takiej sytuacji państwa członkowskie i instytucje Unii muszą współpracować, jeśli
chodzi o ratyfikację Konwencji.
(7)
Rada upoważnia zatem państwa członkowskie, związane przepisami unijnymi
dotyczącymi minimalnych wymogów w dziedzinie warunków pracy, do ratyfikowania
Konwencji w interesie Unii Europejskiej,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Niniejszym upoważnia się państwa członkowskie do ratyfikowania, w przypadku części
wchodzących w zakres kompetencji przyznanych Unii na podstawie Traktatów, Konwencji
Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w
gospodarstwie domowym z 2011 r. (Konwencji nr 189).
Artykuł 2
Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Brukseli dnia […] r.
W imieniu Rady
Przewodniczący
19
20
PL
Artykuł 45 TFUE, rozporządzenie nr 492/2011.
Opinia 2/91 Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 marca 1993 r., Rec. 1993-I, s. 1061, pkt 26.
7
PL