Rzeczywistość poszerzona
advertisement
PSYCHODRAMA J. L. Moreno W LECZENIU ZABURZEŃ ODŻYWIANIA Bernadetta Izydorczyk Teatr terapeutyczny • funkcje terapeutyczne teatru znane już w starożytności – funkcja katharsis • rozwijające funkcje identyfikacji z bohaterami • przejęcie elementów teatru greckiego przez psychodramę Psychodrama • jedna z metod psychoterapeutycznych, polegająca na odgrywaniu przez pacjenta roli, sceny, której treścią mogą być np. jego problemy, przeżycia, sny Jacob Levy Moreno 1889 - 1974 • lekarz, terapeuta socjolog działający najpierw w Wiedniu, a później w USA. • psychoterapia grupowa, socjometria i psychodrama • Źródła - obserwacja i udział w zabawach dziecięcych –spontaniczność, kreatywność, żywa i swobodną ekspresja emocji, katharsis • koncentrował się na człowieku jako istocie działającej, a celem tworzonej metody był rozwój jego kreatywności i spontaniczności Idee Moreno idea spotkania – spotkanie z drugim człowiekiem - wzajemność i autentyczność – Jest istotą naszego bycia w świecie społecznym - kluczowy element zmiany – idea spontaniczności i kreatywności – opozycją do spontaniczności i kreatywności jest „konserwa roli”, utarte schematy zachowań, ról społecznych ( „maski”) Uniwersalne zasady psychodramy J.L. Moreno • • • • czas przestrzeń rzeczywistość kosmos Czas – integracja trzech wymiarów czasu (przeszłego, teraźniejszego i przyszłego) w celach terapeutycznych – w psychodramie czas jest subiektywny i bardzo elastyczny, protagonista w trakcie jednej gry może się przenosić zarówno w przyszłość jak i przeszłość – czas nie ma granic wyznaczanych przez naturalne rytmy – w czasie psychodramy mamy dwie płaszczyzny czasu: realną i wynikającą z kontekstu gry – na scenie wszystko toczy się w czasie teraźniejszym Przestrzeń – Tworzona - zgodnie ze światem wewnętrznym protagonisty – każdą scenę rozpoczyna się od jej zbudowania, co pomaga protagoniście się w niej znaleźć, a grupie i liderowi zobaczyć wewnętrzny obraz z którym wychodzi na scenę – przestrzeń staje się elementem rozgrzewającym – przestrzeń podobnie jak czas nie ma w psychodramie granic, poza realną granicą z miejscem i czasem sesji Kosmos – kosmos powinien być włączony w proces terapeutyczny jako jedna z podstawowych wartości człowieka – w człowieku istnieje aspekt boski, oznaczający nieograniczone możliwości i kreatywność – włączenie do psychodramy elementów religijnych, rytuałów dających poczucie połączenia się z istotą wyższą Rodzaje rzeczywistości 1. Rzeczywistość aktualna – względnie obiektywna rzeczywistość, z którą mamy do czynienia w naszym codziennym życiu, w pracy, rodzinie, relacjach społecznych 2. Rzeczywistość zredukowana – sytuacje społeczne, w których pełnimy role w ograniczony sposób (= zostały one zbyt sztywno zdefiniowane, np. sytuacje nadmiernej zależności lub za bardzo sformalizowane poprzez zbyt sztywny system norm i przepisów, a z drugiej strony do sytuacji obciążonych nadmiernym lękiem czy agresją, które najczęściej redukują świat, w którym żyjemy 3.Rzeczywistość poszerzona - możliwości przeżycia na scenie wszystkich tych emocji, potrzeb, które miały się zdarzyć, ale z różnych względów się w życiu nie zdarzyły. Często w ten sposób znacząco skracamy drogę do reparacji emocjonalnych deficytów pacjenta Elementy psychodramy • scena – miejsce na którym odgrywa się akcja psychodramy • protagonista – główny bohater psychodramy, osoba odgrywająca na scenie swoją rolę • ego pomocnicze - role wprowadzone przez protagonistę na scenę, potrzebne do przedstawienia jego tematu • grupa – wyłaniany z niej jest protagonista, i ego pomocnicze • lider – terapeuta prowadzący psychodramę Techniki psychodramy • wywiad – zbierany od protagonisty przed grą i zbierany w czasie zamiany roli • zamiana ról – zamiana miejscami z ego pomocniczymi (rolą którą mają) , ego pomocnicze nie wprowadza własnego tekstu, lecz powtarza tekst podany mu przez protagonistę • dublowanie – głos wewnętrzny protagonisty wypowiadany przez lidera, można wyróżnić dublowanie – wspierające – wzmacnia wypowiedzi protagonisty, ugłaśnia to czego nie potrafi lub nie ma odwagi powiedzieć – konfrontacyjne – ma na celu prowokacje protagonisty – ambiwalentne – uwydatnia widoczne u protagonisty wahanie • lustro – możliwość zobaczenia przez protagonistę siebie i odgrywanej sceny z pozycji widza Fazy psychodramy –gra protagonisty • Rozgrzewka – ma rozgrzać emocjonalnie i obudzić głód działania • wybór protagonisty – pokazanie gotowości do gry, formułowanie tematu, poczucie poparcia grupy • Gra protagonisty • shering – faza powrotu protagonisty do grupy – uczestnicy mogą powiedzieć o przeżyciach i doświadczeniach, które przypomniały się im w trakcie psychodramy, – nie dopuszczamy do analizy gry • feedback z ról , feedback identyfikacyjny Patomechanizm rozwoju zaburzeń odżywiania Perspektywa psychoanalityczno psychodynamiczna i rozwojowa • Teoria relacji z obiektem, podkreślająca znaczenie ludzkich związków i relacji niż popędów w rozwoju człowieka • Spotkanie z drugim człowiekiem w psychodramie • Pojęcie korekcyjnego doświadczenia interpersonalnego oraz wglądu w psychologiczne mechanizmy, tkwiące u źródeł relacji z innymi ludźmi, stanowią ważny punkt odniesienia w terapeutycznej pracy z tymi pacjentami • W koncepcji psychodramy według Moreno - nie mówi się o istnieniu psychopatologii jako odrębnego fenomenu - to jest spotkanie od samego początku, relacja tu i teraz. Praca na zasobach,nad całą siecią społeczną I etap „Kiedy destrukcja i orientacja ku śmierci dominują, jak Cię zachęcić do podjęcia walki o Twoje własne życie ?” • to podstawowe motto kształtowania prozdrowotnej motywacji do leczenia u osoby chorej • Empatia, zrozumienie i jednocześnie konfrontacja z rzeczywistym wymiarem stanu rzeczy tj. z realnymi, możliwymi w sytuacji braku interwencji leczniczej, wyniszczającymi organizm i śmiertelnymi skutkami choroby, stanowią podstawowy cel terapeutycznych działań • Symbol „progu” docierania do decyzji na terapię • Przeciwprzeniesienie i przniesienie - Terapeuta nie może w chodzić w rolę „karmiącej matki” • Kontrakt na leczenie II faza - wizualizacja psychodramatyczna rozgrzewka do pracy nad objawem i mechanizmami choroby Symbol – w pracy nad odczuwaniem narządów ciała (żołądek, przełyk, usta, brzuch itp.) III faza - zastosowanie monodramy w pracy nad chorobowym objawem (np. restrykcyjnego odchudzania i prowokowanych wymiotów) i stymulacją u osoby chorej orientacji „ ku życiu” 1.Działania w kierunku identyfikowania się osoby z jej chorobą, jak i wzmacnianie u niej uczuciowej ambiwalencji w zakresie doświadczania choroby i jej objawów 2.Polega to na wskazywaniu osobie w opozycji do uświadamianych sobie przez nią tylko „płynących z choroby atutów” (szczupłość, poczucie kontroli nad ciałem) przeciwstawnych, negatywnych (wyniszczających) emocji, myśli, jak i konkretnych ich skutków (wyniszczenie ciała i destruktywne zmiany zdrowotne), nasilających się podczas trwania choroby. Wykorzystanie monodramy w pracy z symbolem nad objawem i wglądem w psychologiczne mechanizmy zaburzeń ”Obszar pomiędzy - do zagospodarowania” Obszar graniczny praca z tzw.„ poszerzoną rzeczywistością” aby osoba mogła sama uzyskać wgląd w czynniki „zatrzymujące ją” w rozwoju, chorobie czego się obawia myśląc o swojej dorosłości. Patrzenie na siebie z perspektywy obszaru granicznego („ziemi do zagospodarowania”), daje osobie większe poczucie bezpieczeństwa, mniejszy poziom lęku przed wejściem w tzw. trudny obszar Faza kończenia terapii - praktykowanie nabytych umiejętności - wykorzystanie symbolu, rytuały
