Mózgi kobiet i m**czyzn
advertisement
Mózgi kobiet i mężczyzn Renata Zieminska Na podstawie: Kimura 2006, Grabowska 2014 Doreen Kimura, Płeć i poznanie, 2006 Mężczy ni i kobiety mają za sobą długą ewolucyjną historię podziału obowiązków. Mężczy źni angażowali się w polowania i zbieranie padliny, co wymagało od nich oddalania się od siedlisk. Przodowali też w rzucaniu różnego rodzaju przedmiotami. Prehistoryczne kobiety poruszały się natomiast w pobliżu osad i przyczyniały się do zdobywania pożywienia, zajmując się zbieractwem. Ich podstawowym zadaniem była opieka nad niemowlętami i małymi dziećmi(Kimura 2006, s. 25). Różnice w zdolno ciach poznawczych związane są zatem z pełnieniem ról społecznych i biologicznych, które doprowadziły do wykształcenia odpowiednich zdolnoś ci poznawczych. Kimura podkre śla, że zdolnoś ci te nie zależą od samych czynników społecznych, lecz oparte są na mechanizmach biologicznych i działaniu odpowiednich hormonów. Doreen Kimura, Płeć i poznanie, 2006 Mężczy ni o wiele lepiej wypadają w zadaniach wymagających trafiania do celu (takich jak gra w rzutki) albo przechwytywania przedmiotów (na przykład piłki)a kobiety potrafią szybciej niż mężczy źni wykonywać sekwencje ruchów (szczególnie palcami), co okre śla się czasami mianem subtelnych zdolno ści motorycznych(Kimura 2006, s.49). Badania Kimury wskazują, że większo ść mężczyzn uzyskuje lepsze wyniki w testach zdolno ści rozumowania matematycznego lub rozwiązywania problemów, ale kobiety są lepsze w samym obliczaniu działań matematycznych (Kimura 2006, s. 87). Z całą pewnoś cią kobiety mają lepszą pamięć werbalną i są bardziej wrażliwe na bod źce zewnętrzne, z wyjątkiem bodź ców wzrokowych. Mają słabszą ostrość widzenia, ale przewagę w szybko ści postrzegania, która umożliwia dokonywanie szybkich porównań . Ponadto, kobiety przewyższają mężczyzn pod względem umiejętnoś ci odczytywania wyrazu twarzy i mowy ciała i mają większą zdolno ść empatii (Kimura 2006, s. 98) Różnice poznawcze Uzdolnienia • Mężczyźni wykazują np. wyższość w wykonywaniu różnych zadań wymagających wyobraźni przestrzennej lub złożonych operacji matematycznych, kobiety zaś w niektórych zadaniach językowych oraz wymagających precyzji manualnej. • Badania wskazują ponadto na wyższą wrażliwość kobiet na subtelne sygnały emocjonalne, zwłaszcza wyrażane w mimice twarzy. Z kolei mężczyźni łatwiej dopuszczają się aktów agresji. Waga mózgu • Najbardziej oczywista i widoczna gołym okiem różnica polega na tym, że przeciętnie mózgi męskie są o ok. 10% większe. • kobiety mają proporcjonalnie więcej substancji szarej (ciała komórek nerwowych), zaś mężczyźni więcej substancji białej i płynu mózgowo-rdzeniowego. Substancja szara i biała • Ponieważ substancja szara to ciała komórek nerwowych i krótkie połączenia między nimi (dendryty), a substancja biała to długie połączenia między odległymi częściami mózgu, wyższa proporcja substancji szarej u kobiet oznacza, że więcej tkanki nerwowej jest u nich zaangażowanej w procesy przetwarzania informacji w stosunku do tkanki zaangażowanej w przekazywanie informacji. Kora mózgowa • Tezę tę potwierdzają obserwacje wskazujące, że kora mózgowa (składająca się z substancji szarej) jest u kobiet grubsza i wykazuje większą liczbę i poziom komplikacji zakrętów. Co więcej, neurony są w niej gęściej upakowane. Wszystkie te fakty interpretuje się jako dowody na istnienie u kobiet mechanizmu kompensacyjnego, umożliwiającego zmieszczenie w tej samej objętości większej ilości tkanki mózgowej (szarej substancji). Asymetria mózgowa • Kolejna różnica, wielokrotnie stwierdzana w badaniach, dotyczy asymetrii mózgowej. Mózgi mężczyzn są bardziej asymetryczne niż kobiece tj. dwie półkule wykazują większą specjalizację funkcjonalną. • Np. funkcje językowe są u mężczyzn silniej powiązane z lewą półkulą, zaś funkcje wzrokowoprzestrzenne z prawą. U kobiet zaś, funkcje te są w większym stopniu reprezentowane w obu półkulach. Spoidło wielkie • części spoidła wielkiego, stanowiącego główną wiązkę włókien łączącą dwie strony mózgu, u kobiet są większe. Ponadto, czas transmisji informacji pomiędzy półkulami jest u mężczyzn dłuższy i kierunkowo asymetryczny. • konsekwencją długiego czasu transmisji międzypółkulowej był stosunkowo większy rozrost połączeń wewnątrzpółkulowych w stosunku do międzypółkulowych oraz wzmocnienie półkulowej specjalizacji. Dominujące połączenia w mózgu mężczyzn (A) i kobiet (B). Po lewej stronie widoczny mózg z góry, po prawej z boku. Połączenia wewnątrzpółkulowe i międzypółkulowe • u kobiet dominująca okazała się sieć połączeń poprzecznych łączących dwie półkule, czyli takich, które przechodzą przez spoidło wielkie. U mężczyzn natomiast dominują połączenia wewnątrzpółkulowe, łączące tylne i przednie części mózgu. • Autorzy sugerują, że budowa mózgu u mężczyzn sprzyja zapewnieniu dobrych połączeń pomiędzy strukturami kontrolującymi percepcję i koordynację czynności, natomiast u kobiet mózg przystosowany jest do łączenia struktur zajmujących się analitycznym (lewa półkula) i intuicyjnym (prawa półkula) sposobem rozwiązywania zadań. Osoby w skanerze rezonansu magnetycznego wykonywały zadania matematyczne • Okazało się, że rozwiązywanie tych zadań wywołuje znacznie silniejszą aktywację w mózgu mężczyzn niż kobiet. Co ciekawe, dokładnie w tych miejscach, gdzie stwierdzono różnice w aktywności na korzyść mężczyzn, stwierdzono również różnice w objętości i gęstości substancji szarej na korzyść kobiet. • Dane te pokazują, po pierwsze, że mózgi kobiet zdają się pracować bardziej wydajnie z punktu widzenia zużycia energii, przeznaczonej na wykonanie tej samej pracy (bo zadanie wykonywały na podobnym poziomie). Po drugie, wyższa wydajność mózgu kobiecego może być osiągana dzięki zwiększeniu gęstości substancji szarej w tych samych rejonach, które wykazują większą aktywację w mózgu męskim Empatia • Badania funkcjonalnym rezonansem magnetycznym ujawniły, że kobiety odczuwają empatię w sytuacji zadawania bólu nawet takim osobom, które zachowały się wcześniej wobec nich nieuczciwie. • Natomiast w przypadku mężczyzn mózg działał w sposób bardziej „interesowny”. Aktywacja struktur związanych z empatią następowała tylko wówczas, gdy patrzyli na ból osób, które zachowywały się wobec nich fair. Co więcej, mężczyźni na widok bólu zdawanego osobom nieuczciwym najwyraźniej odczuwali satysfakcję, gdyż aktywowały się u nich struktury związane z układem nagrody. U kobiet takich aktywacji nie było. • Stwierdzono też u kobiet większą objętość substancji szarej w obszarach tzw. neuronów lustrzanych, które odgrywają istotną rolę w empatii.
