Wykład 5: Rewolucja kognitywna? Wstęp do kognitywistyki

Wstęp do kognitywistyki
Wykład 5:
Rewolucja kognitywna?
Schizma
●
●
●
●
●
dwie metodologie, dwa obszary zainteresowań:
– adaptacja i życie
– znaczenie i umysł
interpretacja celu, miejsce znaczenia
ciało i umysł: te same zasady, te same maszyny?
cybernetyka: sprzężenie zwrotne
komputacjonalizm: myślenie logicznomatematyczne, rozwiązywanie problemów, celowe
planowanie
Newtonianizm
atomistyczny (cf. pkt. masy)
● asocjacjonistyczny (kule bilardowe)
● uniwersalistyczny (jabłka i planety)
● eksternalistyczny (masa bez siły)
● eliminujący znaczenie
● unikający hipotez o ukrytych przyczynach (Newton:
hypotheses non fingo)
Ponadto:
● problem mózgu i przyczyn zachowań
● zasięg wyjaśnień niementalistycznych
●
Rewolucja?
●
●
●
●
●
●
oficjalnie w 1960 r.
behawioryzm w latach 50. tracił zwolenników
Mandler: behawioryzm nie był paradygmatem (w
Europie); CogSci też.
zmiana paradygmatu (Kuhn) dotyczyła pewnej grupy
podstawowych założeń i preferowanych metodologii
– akceptowanych, nie zaś kwestionowanych
przyrost nowych, obliczeniowych idei; porzucenie
założeń psychologii empirycznej Hume'a
uniwersalistyczny asocjacjonizm: flogiston psychologii
Freud
●
●
●
●
●
●
●
skupiał się na intencjonalnych zjawiskach
złożoność sieci semantycznych i
skojarzeniowych/inferencyjnych zasad w umysłach
powiązanie poznania z emocjami i motywacją
nie można zrozumieć poznania bez zrozumienia jego
rozwoju
próby określenia struktur mentalnych i procesów na
nich operujących
pamięć – wysoce złożona struktura zorganizowana w
kat. wymiarów: semantycznego i fonologicznego
id, ego, superego a architektura umysłu
Gestaltyzm
●
●
●
●
przedmiot zainteresowania: natura i rozwój wiedzy
uznanie istnienia wewnętrznej struktury i
wewnętrznych procesów; uznanie znaczenia
struktura, holizm i znaczenie: za neokantyzmem (M.
Merleau-Ponty)
Postrzeganie części bodźca wzrokowego zależy od
strukturalnej organizacji całości:
– wyłanianie, reifikacja, multistabilność, inwariancja
Gestaltyzm
wyłanianie się – obiekt postrzegany jako całość, na raz, nie zaś
wnioskowany z percypowanych części
Gestaltyzm
reifikacja – doświadczany percept zawiera więcej wyraźnych
informacji przestrzennych, niż bodziec sensoryczny na którym jest oparty
Gestaltyzm
multistabilność – własność wieloznacznych doświadczeń percepcyjnych
przeskakującymi pomiędzy dwoma lub więcej alternatywnymi
interpretacjami
Gestaltyzm
Strukturalizacja i restrukturalizowanie wpływa na
proces rozwiązywania problemów – Wartheimera
badania nad dziećmi
Duncker: analiza rozwiązywania problemów jako
całości, w szczególności:
●
●
●
●
●
jak podmiot radzi sobie z rozmaitością wstępnych rozwiązań,
jak rozpoznaje ślepe uliczki i rozwiązania niepraktyczne
co powoduje „przeskok” na rozwiązanie alternatywne
jak ostatecznie dochodzi się do rozwiązania
Gestaltyzm
●
●
Heurystyki umożliwiające rozwiązanie problemu – nie
własności rozwiązania, ale sposoby jego znalezienia
zmiana podejścia:
jak znaleźć rozwiązanie, nie:
– jak osiągnąć cel
–
●
inne cechy anty-behawiorystyczne:
podmiot rozwiązujący problemy jest aktywny
– nacisk na znaczenie
–
●
●
Bartlett: badania nad pamięcią
Wspomnienia przechowywane w postaci
hierarchicznie zorganizowanych, znaczących
schematów
Gestaltyzm
„Schemat” odnosi się do aktywnej organizacji minionych
reakcji
●
●
●
●
ww. cechy pamięci to dążenie do znaczenia
charakteryzuje każdą ludzką reakcję poznawczą
obejmuje procesy o ogromnej złożoności
niedostępne introspekcji
Piagetyści
J. Piaget (1896 – 1980)
„genetyczny epistemolog”
umysł dziecka to odmienny system, niż umysł dorosłego
● 4 etapy rozwoju mentalnego: sensomotoryczny, preoperacyjny, właściwy operacyjny, formalny operacyjny
● zmiany drogą holistycznej transformacji
● równoważenie (equilibration) zmiana zachodzi gdy
system znajduje się w stanie konfliktu, kończy się
bardziej stabilnym stanem (homeostaza)
● etapy te są nieciągłe na głębszym, psychologicznym
poziomie (ale: funkcjonalna ciągłość)
Piagetyści
●
●
●
●
●
konstruktywizm epistemologiczny: ustalony wymiar
funkcjonalny i zmieniający się wymiar strukturalny
praktyczne doświadczenie niezbędne do przejścia do
kolejnego etapu (również myślenie logicznomatematyczne) - epigeneza
istotny czynnik: nowość; natywizm (rozwijanie z
„zalążka”), podejście środowiskowe (uczenie się);
rozwój to zatem samoregulująca się dialektyka
pomiędzy organizmem i środowiskiem, mózgiem i
zachowaniem
nowość zmienia oblicze wiedzy zarówno u dziecka i w
nauce