Oryginał poniższego tekstu znajduje się pod tym adresem. Nasze tłumaczenie jest miejscami dość swobodne, staraliśmy się jednak wiernie trzymać ducha oryginału. Liczymy zatem na wyrozumiałość z Waszej strony. Dorota i Jacek Kuprasowie. www.djkupras.blogspot.com Księżyce Jowisza– Wtedy i Teraz Widok z Galileuszowego Teleskopu Siódmego stycznia 1610 Galileusz po raz pierwszy obserwował Jowisza przez swój teleskop. Tym, co przykuło jego wzrok była jednak nie sama planeta, lecz trzy jasne gwiazdy ułożone w idealnej linii po jednej stronie planety. Galileusz naszkicował Jowisza i te trzy gwiazdy myśląc początkowo, że ich położenie jest przypadkowe. Niektóre z jego szkiców znajdują się poniżej. Powyżej: Galileuszowe szkice przedstawiajace księżyce Jowisza, wykonane w nocy 3 i 4 lutego 1610. (Ori oznacza Orient, czyli wschód, Occ Occident, czyli Zachód). Źródło: Octavo Corp./Warnock Library) Następnej nocy Galileusz zdecydował się na ponowne obserwacje. Po raz kolejny ujrzał trzy gwiazdy, lecz tym razem ułożone odmiennie względem planety. Kolejna noc była chmurna, lecz dziesiątego stycznia dostrzegł cztery gwiazdy ułożone w jednej linii. W miarę obserwacji Jowisza w trakcie kolejnych nocy, Galileusz zaczął uświadamiać sobie, że te trzy punkty światła nie są gwiazdami, lecz miniplanetami orbitującymi wokół niego. Istnienie czterech nowych światów już samo w sobie było niezwykłe, to jednak odkrycie to pomogło dokonać rewolucji w astronomii i w naszym pojmowaniu kosmosu. Czy to Ziemia, czy Słońce jest centrum Wszechświata? Debata na ten temat rozgorzała w pierwszej dekadzie XVII wieku. Czy Słońce porusza się wokół nieruchomej Ziemi, czy też Ziemia, jak każda inna planeta, porusza się wokół nieruchomego Słońca? Żadna ze stron tej debaty nie posiadała twardych dowodów na poparcie swoich tez. Niemniej zwolennicy geocentryzmu mieli jeden mocny argument. Jeżeli Ziemia się porusza, to dlaczego nie pozostawia Księżyca za sobą w tyle? (Pamiętaj, że dyskusja ta miała miejsce zanim zaczęto rozumieć pojęcie grawitacji). Galileusz, zwolennik heliocentryzmu, miał teraz kontrargument. Skoro Jowisz mógł poruszać się trzymając swoje księżyce ze sobą, to Ziemia ze swoim Księżycem mogła robić to samo. Nie był to wprawdzie dowód w sensie naukowym, była to jednak solidna przesłanka, która mogła pomóc w utorowaniu drogi do akceptacji teorii heliocentrycznej. Powyżej: Wykonane przez Mikroobserwatorium zdjęcie księżyców Jowisza. Zauważ, że obraz planety jest prześwietlony, aby mogły wyjść lepiej księżyce o słabszej widoczności. Co dostrzegłeś przy pomocy Mikroobserwatorium? Jak wyglądają księżyce Jowisza na twoim zdjęciu? Aby uzyskać lepszy obraz, możesz posłużyć się programem MicroObservatory image. Na archiwalnym zdjęciu powyżej sama planeta wygląda nieostro, ponieważ jej obraz jest prześwietlony, aby mogły wyjść słabiej widoczne księżyce. Czy dostrzegasz, że pozycja księżyców zmienia się względem Jowisza? Księżyce wewnętrzne poruszają się po swoich orbitach szybciej, dlatego zmiana ich położenia będzie bardziej widoczna. Jeżeli wykonałeś więcej zdjęć, możesz połączyć je w animację, aby uchwycić ruch księżyców.. Księżyce Jowisza - 400 lat później Jak wiemy obecnie, księżyce Jowisza to wyjątkowe światy rządzące się swoimi własnymi prawami. Jowiszowy system składający się z czterech księżyców galileuszowych oraz (zgodnie z ostatnimi szacunkami) 23 mniejszych księżyców został, poczynając od 1973 roku, odwiedzony przez siedem sond. Największe znaczenie miała trwająca osiem lat, pomiędzy 1995 a 2003 rokiem misja o pasującej do jej charakteru nazwie Galileo. Cóż zatem wiemy o jowiszowych księżycach obecnie? Io - najbardziej wewnętrzny z księżyców Galileuszowych, to prawdopodobnie najbardziej niezwykły księżyc w Układzie Słonecznym. Jego przypominająca zapaskudzoną pizzę pomarańczowo-żółta powierzchnia pokryta jest zionącymi siarką wulkanami oraz jeziorami lawy. Aktywność geologiczna Io jest tak silna, ponieważ ten biedny, mały księżyc jest rozciągany i zgniatany siłami grawitacji Jowisza oraz pozostałych galileuszowych księżyców, co powoduje podgrzewanie i topienie się jego powierzchni. (Źródło zdjęcia: NASA) Kallisto - to drugi pod względem wielkości księżyc galileuszowy o rozmiarach podobnych do Merkurego. Podczas gdy Io posiada najmłodszą powierzchnię w Układzie Słonecznym, Kallisto posiada najstarszą. Jej wiek jest szacowany na 4 miliardy lat, co oznacza, że powstała ona zaraz po tym, jak uformował się Układ Słoneczny. Wiek ten poświadczają również kratery, którymi Kallisto jest pokryta bardziej niż jakikolwiek księżyc w Układzie Słonecznym. (Źródło zdjęcia: NASA) Ganimedes - jest największym z jowiszowych księżyców. Gdyby poruszał się samodzielnie po orbicie wokół Słońca zamiast wokół Jowisza klasyfikowany byłby jako planeta. Podobnie jak Kallisto, Ganimedes składa się najprawdopodobniej ze skalistego jądra otoczonego skorupą z lodu i skał. Ganimedes posiadał dość złożoną geologicznie historię. Jej świadectwem są góry, doliny, kratery oraz zastygłe wypływy lawy. Ciemna powierzchnia Ganimedesa jest pocętkowana jasnymi punktami w miejscach, gdzie niedawne uderzenia meteorytów odsłoniły jasny lód znajdujący się pod powierzchnią. (Źródło zdjęcia: NASA) Europa - znajduje się wśród najjaśniejszych księżyców w Układzie Słonecznym, co jest spowodowane przez odbijanie się promieni słonecznych od stosunkowo młodej, lodowej skorupy. Jej powierzchnia należy też do jednych z najgładszych, w niczym nie przypominając porytych kraterami powierzchni charakterystycznych dla Ganimedesa czy Kallisto. Linie i pęknięcia pokrywające jej powierzchnię pozwalają przypuszczać, że pod grubą warstwą lodu znajduje się ocean ciekłej wody. (Źródło zdjęcia: NASA) Dowiedz się więcej: Rok 2009 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Astronomii aby uczcić czterysetną rocznicę odkryć dokonanych przez Galileusza. Dowiedz się więcej na ten temat, odwiedzając następujące strony: Główna strona obchodów Międzynarodowego Roku Astronomii 2009 (ang). Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 w Polsce Strona NASA Międzynarodowego Roku Astronomii 2009 (ang.). Dowiesz się więcej o misji Galileo pod adresem: http://solarsystem.nasa.gov/galileo/ By uzyskać więcej informacji na temat planet w Układzie Słonecznym przejdź na stronę: http://solarsystem.nasa.gov/planets/index.cfm Sondami kosmicznymi, które odwiedziły Jowisza były: Pioneer 10 (1973), Pioneer 11 (1974), Voyager 1 oraz Voyager 2 (1979); Galileo (1995) i New Horizons (2007). Więcej na temat tych misji dowiesz się tutaj: http://www.nasa.gov/missions/index.html Tutaj znajdują się pozostałe teksty poświęcone odkryciom Galileusza. Zobacz, jak zmieniło się nasze postrzeganie Wszechświata na przestrzeni ostatnich 400 lat.