Księżyce Jowisza - Eu-Hou

Oryginał poniższego tekstu znajduje się pod tym adresem. Nasze tłumaczenie jest miejscami dość
swobodne, staraliśmy się jednak wiernie trzymać ducha oryginału. Liczymy zatem na wyrozumiałość
z Waszej strony. Dorota i Jacek Kuprasowie. www.djkupras.blogspot.com
Księżyce Jowisza– Wtedy i Teraz
Widok z Galileuszowego Teleskopu
Siódmego stycznia 1610 Galileusz po raz pierwszy obserwował Jowisza przez swój
teleskop. Tym, co przykuło jego wzrok była jednak nie sama planeta, lecz trzy jasne
gwiazdy ułożone w idealnej linii po jednej stronie planety. Galileusz naszkicował
Jowisza i te trzy gwiazdy myśląc początkowo, że ich położenie jest przypadkowe.
Niektóre z jego szkiców znajdują się poniżej.
Powyżej: Galileuszowe szkice przedstawiajace księżyce Jowisza, wykonane w nocy
3 i 4 lutego 1610. (Ori oznacza Orient, czyli wschód, Occ Occident, czyli Zachód).
Źródło: Octavo Corp./Warnock Library)
Następnej nocy Galileusz zdecydował się na ponowne obserwacje. Po raz kolejny
ujrzał trzy gwiazdy, lecz tym razem ułożone odmiennie względem planety. Kolejna
noc była chmurna, lecz dziesiątego stycznia dostrzegł cztery gwiazdy ułożone
w jednej linii. W miarę obserwacji Jowisza w trakcie kolejnych nocy, Galileusz zaczął
uświadamiać sobie, że te trzy punkty światła nie są gwiazdami, lecz miniplanetami
orbitującymi wokół niego. Istnienie czterech nowych światów już samo w sobie było
niezwykłe, to jednak odkrycie to pomogło dokonać rewolucji w astronomii i w naszym
pojmowaniu kosmosu.
Czy to Ziemia, czy Słońce jest centrum Wszechświata? Debata na ten temat
rozgorzała w pierwszej dekadzie XVII wieku. Czy Słońce porusza się wokół
nieruchomej Ziemi, czy też Ziemia, jak każda inna planeta, porusza się wokół
nieruchomego Słońca? Żadna ze stron tej debaty nie posiadała twardych dowodów
na poparcie swoich tez. Niemniej zwolennicy geocentryzmu mieli jeden mocny
argument. Jeżeli Ziemia się porusza, to dlaczego nie pozostawia Księżyca za sobą
w tyle? (Pamiętaj, że dyskusja ta miała miejsce zanim zaczęto rozumieć pojęcie
grawitacji). Galileusz, zwolennik heliocentryzmu, miał teraz kontrargument. Skoro
Jowisz mógł poruszać się trzymając swoje księżyce ze sobą, to Ziemia ze swoim
Księżycem mogła robić to samo. Nie był to wprawdzie dowód w sensie naukowym,
była to jednak solidna przesłanka, która mogła pomóc w utorowaniu drogi do
akceptacji teorii heliocentrycznej.
Powyżej: Wykonane przez Mikroobserwatorium zdjęcie księżyców Jowisza. Zauważ,
że obraz planety jest prześwietlony, aby mogły wyjść lepiej księżyce o słabszej
widoczności.
Co dostrzegłeś przy pomocy Mikroobserwatorium?
Jak wyglądają księżyce Jowisza na twoim zdjęciu? Aby uzyskać lepszy obraz,
możesz posłużyć się programem MicroObservatory image.
Na archiwalnym zdjęciu powyżej sama planeta wygląda nieostro, ponieważ jej obraz
jest prześwietlony, aby mogły wyjść słabiej widoczne księżyce. Czy dostrzegasz, że
pozycja księżyców zmienia się względem Jowisza? Księżyce wewnętrzne poruszają
się po swoich orbitach szybciej, dlatego zmiana ich położenia będzie bardziej
widoczna. Jeżeli wykonałeś więcej zdjęć, możesz połączyć je w animację, aby
uchwycić ruch księżyców..
Księżyce Jowisza - 400 lat później
Jak wiemy obecnie, księżyce Jowisza to wyjątkowe światy rządzące się swoimi
własnymi prawami. Jowiszowy system składający się z czterech księżyców
galileuszowych oraz (zgodnie z ostatnimi szacunkami) 23 mniejszych księżyców
został, poczynając od 1973 roku, odwiedzony przez siedem sond. Największe
znaczenie miała trwająca osiem lat, pomiędzy 1995 a 2003 rokiem misja o pasującej
do jej charakteru nazwie Galileo. Cóż zatem wiemy o jowiszowych księżycach
obecnie?
Io - najbardziej wewnętrzny z księżyców Galileuszowych, to
prawdopodobnie najbardziej niezwykły księżyc w Układzie
Słonecznym. Jego przypominająca zapaskudzoną pizzę
pomarańczowo-żółta powierzchnia pokryta jest zionącymi
siarką wulkanami oraz jeziorami lawy. Aktywność
geologiczna Io jest tak silna, ponieważ ten biedny, mały
księżyc jest rozciągany i zgniatany siłami grawitacji Jowisza
oraz pozostałych galileuszowych księżyców, co powoduje
podgrzewanie i topienie się jego powierzchni.
(Źródło
zdjęcia: NASA)
Kallisto - to drugi pod względem wielkości księżyc
galileuszowy o rozmiarach podobnych do Merkurego.
Podczas gdy Io posiada najmłodszą powierzchnię
w Układzie Słonecznym, Kallisto posiada najstarszą. Jej
wiek jest szacowany na 4 miliardy lat, co oznacza, że
powstała ona zaraz po tym, jak uformował się Układ
Słoneczny. Wiek ten poświadczają również kratery, którymi
Kallisto jest pokryta bardziej niż jakikolwiek księżyc
w Układzie Słonecznym. (Źródło zdjęcia: NASA)
Ganimedes - jest największym z jowiszowych księżyców.
Gdyby poruszał się samodzielnie po orbicie wokół Słońca
zamiast wokół Jowisza klasyfikowany byłby jako planeta.
Podobnie
jak
Kallisto,
Ganimedes
składa
się
najprawdopodobniej ze skalistego jądra otoczonego
skorupą z lodu i skał. Ganimedes posiadał dość złożoną
geologicznie historię. Jej świadectwem są góry, doliny,
kratery oraz zastygłe wypływy lawy. Ciemna powierzchnia
Ganimedesa
jest
pocętkowana
jasnymi
punktami
w miejscach, gdzie niedawne uderzenia meteorytów
odsłoniły jasny lód znajdujący się pod powierzchnią. (Źródło
zdjęcia: NASA)
Europa - znajduje się wśród najjaśniejszych księżyców
w Układzie Słonecznym, co jest spowodowane przez
odbijanie się promieni słonecznych od stosunkowo młodej,
lodowej skorupy. Jej powierzchnia należy też do jednych
z najgładszych, w niczym nie przypominając porytych
kraterami powierzchni charakterystycznych dla Ganimedesa
czy Kallisto. Linie i pęknięcia pokrywające jej powierzchnię
pozwalają przypuszczać, że pod grubą warstwą lodu
znajduje się ocean ciekłej wody. (Źródło zdjęcia: NASA)
Dowiedz się więcej:
Rok 2009 został ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Astronomii aby uczcić
czterysetną rocznicę odkryć dokonanych przez Galileusza. Dowiedz się więcej na ten
temat, odwiedzając następujące strony:
Główna strona obchodów Międzynarodowego Roku Astronomii 2009 (ang).
Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 w Polsce
Strona NASA Międzynarodowego Roku Astronomii 2009 (ang.).
Dowiesz się więcej o misji Galileo pod adresem:
http://solarsystem.nasa.gov/galileo/
By uzyskać więcej informacji na temat planet w Układzie Słonecznym przejdź na
stronę: http://solarsystem.nasa.gov/planets/index.cfm
Sondami kosmicznymi, które odwiedziły Jowisza były: Pioneer 10 (1973), Pioneer 11
(1974), Voyager 1 oraz Voyager 2 (1979); Galileo (1995) i New Horizons (2007).
Więcej na temat tych misji dowiesz się tutaj:
http://www.nasa.gov/missions/index.html
Tutaj znajdują się pozostałe teksty poświęcone odkryciom Galileusza. Zobacz, jak
zmieniło się nasze postrzeganie Wszechświata na przestrzeni ostatnich 400 lat.