Przedmiotowe ocenianie z chemii

PRZEDMIOTOWE OCENIANIE Z CHEMII
W PUBLICZNYM GIMNAZJUM IM. OBROŃCÓW ZIEMI RADZNOWSKIEJ
W ROGOLINIE
Nauczanie chemii w naszym gimnazjum odbywa się według programu wydawnictwa:
- WSiP „Ciekawa Chemia”,
- Nowa Era „Chemia Nowej Ery”.
Program realizowany jest w ciągu 3 lat w następującym wymiarze:
„Ciekawa Chemia”
Chemia Nowej Ery
klasa I
– 1 godziny tygodniowo
klasa I
– 2 godzin tygodniowo
klasa II
– 1 godziny tygodniowo
klasa II
– 1 godziny tygodniowo
klasa III
– 2 godzin tygodniowo
klasa III
– 1 godziny tygodniowo
I. Wymagania programowe na poszczególne oceny:
Dział: Substancje i ich przemiany
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 zalicza chemię do nauk przyrodniczych;
 stosuje zasady bezpieczeństwa
obowiązujące w pracowni chemicznej;
 nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu
laboratoryjnego oraz określa ich
przeznaczenie;
 opisuje właściwości substancji,
będących głównymi składnikami
produktów, stosowanych na co dzień
przeprowadza proste obliczenia z
wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość,
objętość
 odróżnia właściwości fizyczne
od chemicznych;
 dzieli substancje chemiczne na proste
i złożone, na pierwiastki i związki
chemiczne;
 definiuje pojęcie mieszanina substancji;
opisuje cechy mieszanin jednorodnych
i niejednorodnych;
 podaje przykłady mieszanin;
 opisuje proste metody rozdzielania
mieszanin na składniki;
 definiuje pojęcia zjawisko fizyczne
i reakcja chemiczna;
 podaje przykłady zjawisk fizycznych
i reakcji chemicznych zachodzących
w otoczeniu człowieka;
Uczeń:
 wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauka
przydatna ludziom;
 omawia, czym się zajmuje chemia;
 omawia sposób podziału chemii na
organiczną i nieorganiczną;
 wyjaśnia, czym różni się ciało fizyczne
od substancji;
 opisuje właściwości substancji;
 wymienia i wyjaśnia podstawowe
sposoby rozdzielania mieszanin;
 sporządza mieszaninę;
 planuje rozdzielanie mieszanin
(wymaganych);
 opisuje różnicę w przebiegu zjawiska
fizycznego i reakcji chemicznej;
 projektuje doświadczenia ilustrujące
zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną;
 definiuje stopy;
 podaje przykłady zjawisk fizycznych
i reakcji chemicznych zachodzących
w otoczeniu człowieka;
 formułuje obserwacje do doświadczenia;
 wyjaśnia potrzebę wprowadzenia
symboliki chemicznej;
 rozpoznaje pierwiastki i związki
chemiczne;
 bada skład powietrza;
 oblicza przybliżoną objętość tlenu
i azotu np. w sali lekcyjnej;
Uczeń:
 podaje zastosowania wybranych
elementów sprzętu lub szkła
laboratoryjnego;
 . identyfikuje substancje na podstawie
podanych właściwości;
 podaje sposób rozdzielenia wskazanej
mieszaniny;
 wskazuje różnice między
właściwościami fizycznymi składników
mieszaniny, które umożliwiają jej
rozdzielenie;
 projektuje doświadczenia ilustrujące
reakcję chemiczną i formułuje wnioski;
 wskazuje w podanych przykładach
reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne;
 wskazuje wśród różnych substancji
mieszaninę i związek chemiczny;
 wyjaśnia różnicę między mieszaniną
a związkiem chemicznym;
 proponuje sposoby zabezpieczenia
produktów zawierających żelazo przed
rdzewieniem;
 odszukuje w układzie okresowym
pierwiastków podane pierwiastki
chemiczne;
 opisuje doświadczenie wykonywane na
lekcji;
 określa, które składniki powietrza są
stałe, a które zmienne;
Uczeń:
 wyjaśnia, na czym polega destylacja;
 wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są
bardzo mało aktywne chemicznie;
 definiuje pojęcie patyna;
 opisuje pomiar gęstości;
 projektuje doświadczenie o podanym
tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje
i wnioski);
 wykonuje doświadczenia z działu
Substancje i ich przemiany;
 przewiduje wyniki niektórych
doświadczeń na podstawie posiadanej
wiedzy;
 otrzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji
węglanu wapnia z kwasem
chlorowodorowym;
 uzasadnia, na podstawie reakcji
magnezu z tlenkiem węgla (IV), że tlenek
węgla (IV) jest związkiem chemicznym
węgla i tlenu;
 uzasadnia na podstawie reakcji
magnezu z parą wodną, że woda jest
związkiem chemicznym tlenu i wodoru;
 planuje sposoby postępowania
umożliwiające ochronę powietrza przed
zanieczyszczeniami;
 identyfikuje substancje na podstawie
schematów reakcji chemicznych;
 wykazuje zależność między rozwojem
 definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny
i związek chemiczny;
 podaje przykłady związków
chemicznych;
 klasyfikuje pierwiastki chemiczne na
metale i niemetale;
 podaje przykłady pierwiastków
chemicznych (metali i niemetali);
 odróżnia metale i niemetale na
podstawie ich właściwości;
 opisuje, na czym polega rdzewienie
(korozja);
 posługuje się symbolami chemicznymi
pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na,
K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag,
Hg);
 opisuje skład i właściwości powietrza;
 określa, co to są stałe i zmienne
składniki powietrza;
opisuje właściwości fizyczne,
chemicnetlenu, tlenku węgla(IV), wodoru,
azotu;
 podaje, że woda jest związkiem
chemicznym wodoru i tlenu;
 tłumaczy, na czym polega zmiana
stanów skupienia na przykładzie wody;
 omawia obieg wody w przyrodzie;
 określa znaczenie powietrza, wody,
tlenu;
 określa, jak zachowują się substancje
higroskopijne;
 opisuje na czym polega reakcja syntezy,
analizy, wymiany.
 opisuje, jak otrzymać tlen;
 opisuje właściwości fizyczne
i chemiczne gazów szlachetnych;
 opisuje obieg tlenu, tlenku węgla(IV)
i azotu w przyrodzie;
 wyjaśnia, na czym polega proces
fotosyntezy;
 wymienia zastosowania tlenków
wapnia, żelaza, glinu, azotu, gazów
szlachetnych, tlenku węgla (IV), tlenu,
wodoru;
 podaje sposób otrzymywania tlenku
węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla
z tlenem);
 definiuje pojęcie reakcja
charakterystyczna;
 planuje doświadczenie umożliwiające
wykrycie obecności tlenku węgla (IV)
w powietrzu wydychanym z płuc;
 wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany;
 opisuje rolę wody i pary wodnej
w przyrodzie;
 wymienia właściwości wody;
 wyjaśnia pojęcie higroskopijność;
 zapisuje słownie przebieg reakcji
chemicznej;
 wskazuje w zapisie słownym przebiegu
reakcji chemicznej substraty i produkty,
pierwiastki i związki chemiczne;
 wykonuje obliczenia z wiązane z
zawartością procentową substancji
występujących w powietrzu;
 wykrywa obecność tlenku węgla (IV);
 opisuje właściwości tlenku węgla (II);
 wyjaśnia rolę procesu fotosyntezy
w naszym życiu;
 podaje przykłady substancji
szkodliwych dla środowiska;
 wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady;
 określa zagrożenia wynikające z efektu
cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych
opadów;
 proponuje sposoby zapobiegania
powiększania się dziury ozonowej
i ograniczenia powstawania kwaśnych
opadów;
 zapisuje słownie przebieg różnych
rodzajów reakcji chemicznych;
 podaje przykłady różnych typów reakcji
chemicznych;
 wykazuje obecność pary wodnej
w powietrzu;
 omawia sposoby otrzymywania
wodoru;
 podaje przykłady reakcji egzoi endoenergetycznych.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 opisuje zasadę rozdziału w metodach chromatograficznych;
 określa na czym polegają reakcje utleniani-redukcji;
 definiuje pojęcia utleniacz i reduktor;
 zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor;
 podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzącej w naszym otoczeniu, uzasadniając swój wybór;
cywilizacji a występowaniem zagrożeń,
np. podaje przykłady dziedzin życia,
których rozwój powoduje negatywne
skutki dla środowiska przyrodniczego.




opisuje sposób rozdzielenia na składniki bardziej złożonych mieszanin z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej;
omawia dokładnie metodę skraplania powietrza i rozdzielenia go na składniki;
oblicza skład procentowy powietrza – przelicza procenty objętościowe na masowe w różnych warunkach;
wykonuje obliczenia rachunkowe – zadania dotyczące mieszanin.
Dział: Wewnętrzna budowa materii
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 definiuje pojęcie materia;
 opisuje ziarnistą budowę materii;
 opisuje, czym różni się atom od
cząsteczki;
 definiuje pojęcia jednostka masy
atomowej, masa atomowa, masa
cząsteczkowa;
 oblicza masę cząsteczkową prostych
związków chemicznych;
 opisuje i charakteryzuje skład atomu
pierwiastka chemicznego (jądro: protony
i neutrony, elektrony);
 definiuje pojęcie elektrony walencyjne;
 wyjaśnia, co to jest liczba atomowa,
liczba masowa;
 ustala liczbę protonów, elektronów,
neutronów w atomie danego pierwiastka
chemicznego, gdy znane są liczby
atomowa i masowa;
 definiuje pojęcie izotop;
 dokonuje podziału izotopów;
 wymienia dziedziny życia, w których
stosuje się izotopy;
 opisuje układ okresowy pierwiastków
chemicznych;
 podaje prawo okresowości;
 podaje, kto jest twórcą układu
Uczeń:
 omawia poglądy na temat budowy
materii;
 wyjaśnia zjawisko dyfuzji;
 podaje założenia teorii atomistycznocząsteczkowej budowy materii;
 oblicza masy cząsteczkowe;
 definiuje pojęcie pierwiastek
chemiczny;
 wymienia rodzaje izotopów;
 wyjaśnia różnice w budowie atomów
izotopu wodoru;
 wymienia dziedziny życia, w których
stosuje się izotopy;
 korzysta z układu okresowego
pierwiastków chemicznych;
 wykorzystuje informacje odczytane
z układu okresowego pierwiastków
chemicznych;
 podaje maksymalną liczbę elektronów
na poszczególnych powłokach (K, L, M);
 zapisuje konfiguracje elektronowe;
 rysuje proste przykłady modeli atomów
pierwiastków chemicznych;
 zapisuje wzory sumaryczne
i strukturalne wymaganych cząsteczek;
 odczytuje ze wzoru chemicznego,
z jakich pierwiastków chemicznych i ilu
Uczeń:
 planuje doświadczenie potwierdzające
ziarnistość budowy materii;
 wyjaśnia różnice między pierwiastkiem
a związkiem chemicznym na podstawie
założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej
budowy materii;
 oblicza masy cząsteczkowe związków
chemicznych;
 wymienia zastosowania izotopów;
 korzysta swobodnie z informacji
zawartych w układzie okresowym
pierwiastków chemicznych;
 oblicza maksymalną liczbę elektronów
na powłokach;
 zapisuje konfiguracje elektronowe;
 rysuje modele atomów;
 określa typ wiązania chemicznego
w podanym związku chemicznym;
 wyjaśnia, dlaczego gazy szlachetne są
bardzo mało aktywne chemicznie na
podstawie budowy ich atomów;
 wyjaśnia różnice między różnymi
typami wiązań chemicznych;
 opisuje powstawanie wiązań
atomowych (kowalencyjnych) dla
wymaganych przykładów;
 zapisuje elektronowo mechanizm
Uczeń:
 definiuje pojecie masa atomowa jako
średnia masa atomowa danego
pierwiastka chemicznego z
uwzględnieniem jego składu izotopowego;
 oblicza zawartość procentową izotopów
w pierwiastku chemicznym;
 wyjaśnia związek między
podobieństwami właściwości pierwiastków
chemicznych zapisanych w tej samej grupie
układu okresowego a budową ich atomów i
liczbą elektronów walencyjnych;
 uzasadnia i udowadnia doświadczalnie,
że msubstratów = mproduktów;
 rozwiązuje trudniejsze zadania
wykorzystując poznane prawa
(zachowania masy, stałości składu
związku chemicznego);
 wskazuje podstawowe różnice między
wiązaniami kowalencyjnym a jonowym
oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym
a kowalencyjnym spolaryzowanym;
 opisuje zależność właściwości związku
chemicznego od występującego w nim
wiązania chemicznego;
 porównuje właściwości związków
kowalencyjnych i jonowych (stan
skupienia, temperatury topnienia
okresowego pierwiastków chemicznych;
 odczytuje z układu okresowego
podstawowe informacje o pierwiastkach
chemicznych;
 wymienia typy wiązań chemicznych;
 podaje definicje wiązania
kowalencyjnego (atomowego), wiązania
kowalencyjnego spolaryzowanego,
wiązania jonowego;
 definiuje pojęcia jon, kation, anion;
 posługuje się symbolami pierwiastków
chemicznych;
 odróżnia wzór sumaryczny od wzoru
strukturalnego;
 zapisuje wzory sumaryczne
i strukturalne cząsteczek;
 definiuje pojęcie wartościowość;
 podaje wartościowość pierwiastków
chemicznych w stanie wolnym;
 odczytuje z układu okresowego
maksymalną wartościowość pierwiastków
chemicznych grup 1., 2. i 13. – 17.
 wyznacza wartościowość pierwiastków
chemicznych na podstawie wzorów
sumarycznych;
 zapisuje wzory sumaryczny
i strukturalny cząsteczki związku
dwupierwiastkowego na podstawie
wartościowości pierwiastków
chemicznych;
 określa na podstawie wzoru liczbę
pierwiastków w związku chemicznym;
 interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo
i jakościowo proste zapisy), np. H2, 2H,
2H2 itp.;
 ustala na podstawie wzoru
sumarycznego nazwę dla prostych
dwupierwiastkowych związków
chemicznych;
 ustala na podstawie nazwy wzór
sumaryczny dla prostych
dwupierwiastkowych związków
chemicznych;
atomów składa się cząsteczka lub kilka
cząsteczek.
 opisuje rolę elektronów walencyjnych
w łączeniu się atomów;
 opisuje sposób powstawania jonów;
 określa rodzaj wiązania w prostych
przykładach cząsteczek;
 podaje przykłady substancji o wiązaniu
kowalencyjnym (atomowym) i substancji
o wiązaniu jonowym;
 odczytuje wartościowość pierwiastków
chemicznych z układu okresowego
pierwiastków;
 zapisuje wzory związków chemicznych
na podstawie podanej wartościowości lub
nazwy pierwiastków chemicznych;
 podaje nazwę związku chemicznego na
podstawie wzoru;
 określa wartościowość pierwiastków
w związku chemicznym;
 zapisuje wzory cząsteczek korzystając
z modeli;
 rysuje model cząsteczki;
 wyjaśnia znaczenie współczynnika
stechiometrycznego i indeksu
stechiometrycznego;
 wyjaśnia pojęcie równania reakcji
chemicznej;
 odczytuje równania reakcji
chemicznych;
 zapisuje równania reakcji chemicznych;
 dobiera współczynniki w równaniach
reakcji chemicznych.
powstawania jonów (wymagane
przykłady);
 opisuje mechanizm powstawania
wiązania jonowego;
 wykorzystuje pojęcie wartościowości;
 określa możliwe wartościowości
pierwiastka chemicznego na podstawie
jego położenia w układzie okresowym
pierwiastków;
 nazywa związki chemiczne na
podstawie wzoru i zapisuje wzory na
podstawie ich nazw;
 zapisuje i odczytuje równania reakcji
chemicznych (o większym stopniu
trudności);
 przedstawia modelowy schemat
równania reakcji chemicznej;
 rozwiązuje zadania na podstawie prawa
zachowania masy i prawa stałości składu
związku chemicznego;
 dokonuje prostych obliczeń
stechiometrycznych.
i wrzenia);
 określa, co ma wpływ na aktywność
chemiczną pierwiastka;
 zapisuje i odczytuje równania reakcji
chemicznych o dużym stopniu trudności;
 wykonuje obliczenia stechiometryczne.
 rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji
chemicznych;
 podaje treść prawa zachowania masy;
 podaje treść prawa stałości składu
związku chemicznego;
 przeprowadza proste obliczenia
z wykorzystaniem prawa zachowania
masy i prawa stałości składu związku
chemicznego;
 definiuje pojęcia równanie reakcji
chemicznej, współczynnik
stechiometryczny;
 dobiera współczynniki w prostych
przykładach równań reakcji chemicznych;
 zapisuje proste przykłady równań reakcji
chemicznych;
 odczytuje proste równania reakcji
chemicznych.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 opisuje historię odkrycia budowy atomu;
 definiuje pojęcie promieniotwórczość;
 określa, na czym polega promieniotwórczość naturalna i sztuczna;
 definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa;
 wymienia ważniejsze zagrożenia związane promieniotwórczością;
 wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu);
 rozwiązuje zadania związane z pojęciami okres półtrwania i średnia masa atomowa;
 charakteryzuje rodzaje promieniowania;
 wyjaśnia, na czym polegają przemiany α, β;
 opisuje historię przyporządkowania pierwiastków chemicznych;
 opisuje wiązania koordynacyjne i metaliczne;
 identyfikuje pierwiastki chemiczne na podstawie niepełnych informacji o ich położeniu w układzie okresowym pierwiastków chemicznych oraz ich właściwości;
 dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wiedzy o jednostce masy atomowej i cząsteczkowej;
 dokonuje obliczeń na podstawie równania reakcji chemicznej.
Dział: Gazy i ich mieszaniny
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
 przedstawia dowody na istnienie
powietrza;
 wie, z jakich substancji składa
się powietrze;
 opisuje na schemacie obieg tlenu
w przyrodzie;
 definiuje tlenek;
 podaje, jakie są zastosowania tlenu;
 wyjaśnia znaczenie azotu
dla organizmów;
 podaje podstawowe zastosowania
azotu;
 odczytuje z układu okresowego nazwy
pierwiastków należących do 18. grupy;
 zna wzór sumaryczny i strukturalny
tlenku węgla(IV) [dwutlenku węgla];
 wymienia podstawowe zastosowania
tlenku węgla(IV);
 omawia podstawowe właściwości
wodoru;
 wymienia praktyczne zastosowania
wodoru;
 wymienia źródła zanieczyszczeń
powietrza;
 wyjaśnia skutki zanieczyszczeń
powietrza dla przyrody i człowieka.
dostateczną
Uczeń:
 bada skład oraz
podstawowe właściwości powietrza;
 tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie byłoby
życia na Ziemi;
 wskazuje źródła pochodzenia ozonu
oraz określa jego znaczenie
dla organizmów;
 podaje podstawowe zastosowania
praktyczne kilku wybranych tlenków;
 proponuje spalanie jako sposób
otrzymywania tlenków;
 ustala nazwy tlenków na podstawie
wzorów;
 ustala wzory sumaryczne tlenków
na podstawie nazwy;
 oblicza masy cząsteczkowe wybranych
tlenków;
 uzupełnia współczynniki
stechio­metryczne w równaniach reakcji
otrzymywania tlenków metodą utleniania
pierwiastków;
 omawia właściwości azotu:
 wyjaśnia znaczenie azotu
dla organizmów;
 wymienia źródła tlenku węgla(IV);
 wyjaśnia znaczenie tlenku węgla(IV)
dla organizmów;
 przeprowadza identyfikację tlenku
węgla(IV) przy użyciu wody wapiennej;
 wie, jaka właściwość tlenku węgla(IV)
zadecydowała o jego zastosowaniu;
 omawia właściwości wodoru;
 bezpiecznie obchodzi
dobrą
 otrzymuje wodór w reakcji octu
z wiórkami magnezowymi;
 opisuje doświadczenie, za pomocą
którego można zbadać właściwości
wybuchowe mieszaniny wodoru
i powietrza;
 podaje znaczenie warstwy ozonowej
dla życia na Ziemi;
 sprawdza eksperymentalnie, jaki jest
wpływ zanieczyszczeń gazowych
na rozwój roślin;
 bada stopień zapylenia powietrza
w swojej okolicy.
bardzo dobrą
 przeprowadza doświadczenie
udowadniające, że dwutlenek węgla jest
gazem cieplarnianym;
 proponuje działania mające na celu
ochronę powietrza przed
zanieczyszczeniami.
się z substancjami i mieszaninami
wybuchowymi;
 podaje, jakie właściwości wodoru
zdecydowały o jego zastosowaniu;
 podaje przyczyny i skutki smogu;
 wyjaśnia powstawanie efektu
cieplarnianego i konsekwencje
jego wzrostu na życie mieszkańców
Ziemi;
 wymienia przyczyny i skutki dziury
ozonowej.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 wie, kto po raz pierwszy i w jaki sposób skroplił powietrze;
 rozumie proces skraplania powietrza i jego składników;
 zna szersze zastosowania tlenu cząsteczkowego i ozonu;
 zna i charakteryzuje właściwości większości znanych tlenków;
 charakteryzuje kilka nadtlenków;
 doświadczalnie sprawdza wpływ nawożenia azotowego na wzrost i rozwój roślin;
 rozumie naturę biochemiczną cyklu azotu w przyrodzie;
 wyjaśnia, czym jest spowodowana mała aktywność chemiczna helowców;
 rozumie i opisuje proces fotosyntezy;
 zna fakty dotyczące badań nad wodorem;
 podejmuje się zorganizowania akcji o charakterze ekologicznym.
Dział: Woda i roztwory wodne
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 wymienia rodzaje wód;
 wie, jaką funkcję pełni woda
w budowie organizmów;
 podaje przykłady roztworów i zawiesin
spotykanych w życiu codziennym;
 wymienia czynniki przyśpieszające
rozpuszczanie ciał stałych;
 wie, co to jest stężenie
procentowe roztworu;
 zna wzór na stężenie
procentowe roztworu;
 wskazuje znane z życia
codziennego przykłady roztworów
o określonych stężeniach procentowych;
 wie, co to jest rozcieńczanie roztworu;
 wie, co to jest zatężanie roztworu;
 podaje źródła zanieczyszczeń wody;
 zna podstawowe skutki zanieczyszczeń
wód.
Uczeń:
 tłumaczy obieg wody w przyrodzie;
 tłumaczy znaczenie wody
w funkcjonowaniu organizmów;
 wyjaśnia znaczenie wody w gospodarce
człowieka;
 podaje, na czym polega proces
rozpuszczania się substancji w wodzie;
 bada rozpuszczanie się substancji
stałych i ciekłych w wodzie;
 bada szybkość rozpuszczania
się substancji w wodzie;
 podaje różnicę między roztworem
nasyconym i nienasyconym;
 przygotowuje roztwór nasycony;
 podaje, na czym polega różnica między
roztworem rozcieńczonym a stężonym;
 potrafi stosować wzór na stężenie
procentowe roztworu do prostych
obliczeń;
 przygotowuje roztwory o określonym
stężeniu procentowym;
 wie, na czym polega rozcieńczanie
roztworu;
 podaje sposoby zatężania roztworów;
 tłumaczy, w jaki sposób można poznać,
że woda jest zanieczyszczona.
Uczeń:
 wyjaśnia, jakie znaczenie dla przyrody
ma nietypowa gęstość wody;
 wykrywa wodę w produktach
pochodzenia roślinnego i w niektórych
minerałach;
 tłumaczy, jaki wpływ na rozpuszczanie
substancji stałych ma polarna budowa
wody;
 wskazuje różnice we właściwościach
roztworów i zawiesin;
 wyjaśnia, na czym polega różnica
między roztworem właściwym
a roztworem koloidalnym;
 tłumaczy, co to jest rozpuszczalność
substancji;
 odczytuje wartość rozpuszczalności
substancji z wykresu rozpuszczalności;
 oblicza stężenie procentowe roztworu,
znając masę substancji rozpuszczonej
i rozpuszczalnika (lub roztworu);
 oblicza masę substancji rozpuszczonej
w określonej masie roztworu o znanym
stężeniu procentowym;
 oblicza masę rozpuszczalnika potrzebną
do przygotowania roztworu o określonym
stężeniu procentowym;
 oblicza, ile wody należy dodać
do danego roztworu w celu rozcieńczenia
go do określonego stężenia;
 oblicza masę substancji, którą należy
dodać do danego roztworu w celu
zatężenia go do określonego stężenia
procentowego;
 oblicza, ile wody należy odparować
Uczeń:
 uzasadnia potrzebę
oszczędnego gospodarowania wodą
i proponuje sposoby oszczędzania;
 oblicza procentową zawartość wody
w produktach spożywczych na podstawie
przeprowadzonych samodzielnie badań;
 wyjaśnia, co to jest emulsja;
 otrzymuje emulsję i podaje przykłady
emulsji spotykanych w życiu
codziennym;
 wyjaśnia, co to jest koloid;
 podaje przykłady roztworów
koloidalnych spotykanych w życiu
codziennym;
 korzystając z wykresu
rozpuszczalności, oblicza
rozpuszczalność substancji w określonej
masie wody;
 wyjaśnia, od czego zależy
rozpuszczalność gazów w wodzie;
 omawia znaczenie rozpuszczania
się gazów w wodzie dla organizmów;
 oblicza stężenie procentowe roztworu,
znając masę lub objętość i gęstość
substancji rozpuszczonej oraz masę
rozpuszczalnika (lub roztworu);
 oblicza masę lub objętość substancji
rozpuszczonej w określonej masie lub
objętości roztworu o znanym stężeniu
procentowym;
 oblicza objętość rozpuszczalnika
(o znanej gęstości) potrzebną
do przygotowania roztworu o określonym
stężeniu procentowym;
z danego roztworu w celu zatężenia
go do określonego stężenia
procentowego;
 omawia zagrożenia środowiska
przyrodniczego spowodowane skażeniem
wód;
 omawia sposoby zapobiegania
zanieczyszczeniom wód.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 wyjaśnia, co to jest mgła i piana;
 tłumaczy efekt Tyndalla;
 prezentuje swoje poglądy na temat ekologii wód w Polsce i na świecie;
 zna i rozumie definicję stężenia molowego;
 wykonuje proste obliczenia związane ze stężeniem molowym roztworów;
 stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
 przygotowuje roztwór o określonym
stężeniu procentowym przez zmieszanie
dwóch roztworów o danych stężeniach;
 oblicza masy lub objętości roztworów
o znanych stężeniach procentowych
potrzebne do przygotowania określonej
masy roztworu o danym stężeniu;
 wyjaśnia, jak działa oczyszczalnia
ścieków;
 tłumaczy, w jaki sposób uzdatnia
się wodę.
Dział: Wodorotlenki a zasady
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
 definiuje wskaźnik;
 wyjaśnia pojęcie: wodorotlenek;
 wskazuje metale aktywne i mniej
aktywne;
 wymienia dwie metody otrzymywania
wodorotlenków;
 stosuje zasady
bezpiecznego obchodzenia
się ze stężonymi zasadami (ługami);
 wymienia przykłady zastosowania
wodorotlenków sodu i potasu;
 definiuje zasadę na podstawie
dysocjacji elektrolitycznej (jonowej).
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 wymienia rodzaje wskaźników;
 podaje przykłady tlenków metali
reagujących z wodą;
 pisze ogólny wzór wodorotlenku oraz
wzory wodorotlenków wybranych metali;
 nazywa wodorotlenki na podstawie
wzoru;
 pisze równania reakcji tlenków metali
z wodą;
 pisze równania reakcji metali z wodą;
 podaje zasady
bezpiecznego obchodzenia
się z aktywnymi metalami i zachowuje
ostrożność w pracy z nimi;
 opisuje właściwości wodorotlenków
sodu, potasu, wapnia i magnezu;
 tłumaczy dysocjację elektrolityczną
(jonową) zasad;
 tłumaczy, czym różni się wodorotlenek
od zasady.
Uczeń:
 sprawdza doświadczalnie działanie
wody na tlenki metali;
 zna zabarwienie wskaźników w wodzie
i zasadach;
 sprawdza doświadczalnie działanie
wody na metale;
 bada właściwości wybranych
wodorotlenków;
 interpretuje przewodzenie prądu
elektrycznego przez zasady;
 pisze równania dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) przykładowych
zasad;
 pisze ogólne równanie dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) zasad.
Uczeń:
 przedstawia za pomocą modeli przebieg
reakcji tlenków metali z wodą;
 potrafi zidentyfikować produkty reakcji
aktywnych metali z wodą;
 tłumaczy, w jakich postaciach
można spotkać wodorotlenek wapnia
i jakie on ma zastosowanie;
 przedstawia za pomocą modeli przebieg
dysocjacji elektrolitycznej (jonowej)
przykładowych zasad.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 zna kilka wskaźników służących do identyfikacji wodorotlenków;
 wie, jak zmienia się charakter chemiczny tlenków metali wraz ze wzrostem liczby atomowej metalu;
 zna pojęcie: alkalia;
 zna przykłady wodorotlenków metali ciężkich;
 rozwiązuje zadania problemowe związane z tematyką wodorotlenków i zasad.
Dział: Kwasy
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 podaje przykłady tlenków niemetali
reagujących z wodą;
 zna wzory sumaryczne trzech
poznanych kwasów;
 podaje definicje kwasów jako
związków chemicznych zbudowanych
z atomu (atomów) wodoru i reszty
kwasowej;
 podaje przykłady kwasów
beztlenowych:
chlorowodorowego i siarkowodorowego;
 zapisuje wzory sumaryczne poznanych
kwasów beztlenowych;
 zna nazwę zwyczajową kwasu
chlorowodorowego;
 zna zagrożenia wynikające
z właściwości niektórych kwasów;
 wymienia właściwości wybranych
kwasów;
 podaje przykłady zastosowań
wybranych kwasów;
 wie, co to jest skala pH;
 rozumie pojęcie: kwaśne opady;
 wymienia skutki kwaśnych opadów.
Uczeń:
 definiuje kwasy jako produkty reakcji
tlenków kwasowych z wodą;
 nazywa kwasy tlenowe na podstawie
ich wzoru;
 zapisuje równania reakcji
otrzymywania trzech dowolnych kwasów
tlenowych w reakcji odpowiednich
tlenków kwasowych z wodą;
 wskazuje we wzorze kwasu resztę
kwasową oraz ustala jej wartościowość;
 zapisuje wzory strukturalne poznanych
kwasów;
 zapisuje wzory sumaryczne,
strukturalne kwasów beztlenowych oraz
podaje nazwy tych kwasów;
 zapisuje równania otrzymywania
kwasów beztlenowych;
 wymienia właściwości wybranych
kwasów;
 wyjaśnia zasady bezpiecznej pracy
z kwasami, zwłaszcza stężonymi;
 zachowuje ostrożność w pracy
z kwasami;
 zapisuje równania dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) poznanych
kwasów;
 definiuje kwas na podstawie dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej);
 wskazuje kwasy obecne w produktach
spożywczych i środkach czystości
w swoim domu;
 rozumie potrzebę spożywania
naturalnych produktów zawierających
kwasy o właściwościach zdrowotnych
(kwasy: jabłkowy, mlekowy
Uczeń:
 zapisuje równania reakcji
otrzymywania pięciu kwasów
(siarkowego(IV), siarkowego(VI),
fosforowego(V), azotowego(V)
i węglowego) w reakcji odpowiednich
tlenków kwasowych z wodą;
 podaje, jakie barwy przyjmują
wskaźniki w roztworach kwasów;
 rysuje modele cząsteczek poznanych
kwasów (lub wykonuje ich modele
przestrzenne);
 ustala wzory kwasów (sumaryczne
i strukturalne) na podstawie ich modeli;
 zna trujące właściwości chlorowodoru,
siarkowodoru i otrzymanych (w wyniku
ich rozpuszczenia w wodzie) kwasów;
 sprawdza doświadczalnie zachowanie
się wskaźników w rozcieńczonym
roztworze kwasu solnego;
 zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy
z kwasami: solnym i siarkowodorowym;
 bada pod kontrolą nauczyciela niektóre
właściwości wybranego kwasu;
 bada działanie kwasu
solnego na żelazo, cynk i magnez;
 bada przewodzenie prądu
elektrycznego przez roztwory wybranych
kwasów;
 wymienia nazwy zwyczajowe kilku
kwasów organicznych, które
może znaleźć w kuchni i w domowej
apteczce;
 bada zachowanie się wskaźników
w roztworach kwasów ze
swojego otoczenia;
Uczeń:
 przeprowadza pod kontrolą nauczyciela
reakcje wody z tlenkami kwasowymi:
tlenkiem siarki(IV), tlenkiem fosforu(V),
tlenkiem węgla(IV);
 oblicza na podstawie wzoru
sumarycznego kwasu wartościowość
niemetalu, od którego kwas bierze nazwę;
 tworzy modele kwasów beztlenowych;
 wyjaśnia metody otrzymywania
kwasów beztlenowych;
 układa wzory kwasów z podanych
jonów;
 przedstawia za pomocą modeli przebieg
dysocjacji elektrolitycznej (jonowej)
wybranego kwasu;
 opisuje wspólne właściwości
poznanych kwasów;
 rozumie podział kwasów na kwasy
nieorganiczne (mineralne) i kwasy
organiczne;
 sporządza listę produktów
spożywczych będących naturalnym
źródłem witaminy C;
 wyjaśnia, co oznacza pojęcie: odczyn
roztworu;
 tłumaczy sens i zastosowanie skali pH;
 przygotowuje raport z badań odczynu
opadów w swojej okolicy;
 proponuje działania zmierzające
do ograniczenia kwaśnych opadów.
i askorbinowy);
 wie, jakie wartości pH oznaczają,
że rozwór ma odczyn kwasowy, obojętny
lub zasadowy;
 wyjaśnia pochodzenie kwaśnych
opadów;
 wie, w jaki sposób można zapobiegać
kwaśnym opadom;
 bada odczyn opadów w swojej okolicy.
 bada odczyn (lub określa pH) różnych
substancji stosowanych w życiu
codziennym;
 omawia, czym różnią się od siebie
formy kwaśnych opadów: sucha i mokra;
 bada oddziaływanie kwaśnych opadów
na rośliny.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 zna kilka wskaźników służących do identyfikacji kwasów;
 zna wzory i nazwy innych kwasów tlenowych i beztlenowych niż poznanych na lekcjach;
 wie, jakie są właściwości tych kwasów;
 zna zastosowanie większości kwasów mineralnych;
 przedstawia metody przemysłowe otrzymywania poznanych kwasów;
 proponuje doświadczenie mające na celu opracowanie własnej skali odczynu roztworu;
 stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Dział: Sole
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
 definiuje sól;
 podaje budowę soli;
 wie, jak tworzy się nazwy soli;
 wie, że sole występują w postaci
kryształów;
 wie, co to jest reakcja zobojętniania;
 wie, że produktem reakcji kwasu
z zasadą jest sól;
 podaje definicję dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej);
 wie, że istnieją sole dobrze, słabo
i trudno rozpuszczalne w wodzie;
 podaje przykłady soli obecnych
i przydatnych w codziennym życiu
(w kuchni i łazience);
 wie, w jakim celu stosuje się sole jako
nawozy mineralne;
 zna główny składnik skał wapiennych.
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 przeprowadza pod nadzorem
nauczyciela reakcję zobojętniania kwasu
z zasadą wobec wskaźnika;
 pisze równania reakcji otrzymywania
soli w reakcji kwasów z zasadami;
 podaje nazwę soli, znając jej wzór;
 pisze równania reakcji kwasu
z metalem;
 pisze równania reakcji metalu
z niemetalem;
 wie, jak przebiega dysocjacja
elektrolityczna (jonowa) soli;
 podaje nazwy jonów powstałych
w wyniku dysocjacji elektrolitycznej
(jonowej) soli;
 pisze w formie cząsteczkowej
równania reakcji otrzymywania soli
wybranymi metodami;
 sprawdza doświadczalnie, czy sole
są rozpuszczalne w wodzie;
 korzysta z tabeli rozpuszczalności soli
i wskazuje sole dobrze, słabo i trudno
rozpuszczalne w wodzie;
 pisze w formie cząsteczkowej
równania reakcji soli z kwasami oraz soli
z zasadami;
 podaje nazwy soli obecnych
w organizmie człowieka;
 podaje wzory i nazwy soli obecnych
i przydatnych w życiu codziennym;
 rozumie pojęcia: gips i gips palony.
Uczeń:
 pisze równania reakcji tlenków
zasadowych z kwasami;
 pisze równania reakcji tlenków
kwasowych z zasadami;
 pisze równania reakcji tlenków
kwasowych z tlenkami zasadowymi;
 ustala wzór soli na podstawie nazwy
i odwrotnie;
 przeprowadza w obecności nauczyciela
reakcje tlenków zasadowych z kwasami,
tlenków kwasowych z zasadami oraz
tlenków kwasowych z tlenkami
zasadowymi;
 przeprowadza w obecności nauczyciela
reakcje metali z kwasami;
 bada, czy wodne roztwory soli
przewodzą prąd elektryczny;
 pisze równania dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) soli;
 pisze w sposób jonowy i jonowy
skrócony oraz odczytuje równania reakcji
otrzymywania soli wybranymi metodami;
 ustala na podstawie tabeli
rozpuszczalności wzory i nazwy soli
dobrze, słabo i trudno rozpuszczalnych
w wodzie;
 przeprowadza reakcję strącania;
 pisze równania reakcji strącania
w formie cząstkowej i jonowej;
 podaje wzory i właściwości
wapna palonego i gaszonego;
 podaje wzór oraz właściwości gipsu
i gipsu palonego;
 doświadczalnie wykrywa węglany
w produktach pochodzenia
Uczeń:
 planuje doświadczalne otrzymywanie
soli z wybranych substratów;
 przewiduje wynik doświadczenia;
 zapisuje ogólny wzór soli;
 przewiduje wyniki doświadczeń
(reakcje tlenku zasadowego z kwasem,
tlenku kwasowego z zasadą, tlenku
kwasowego z tlenkiem zasadowym);
 weryfikuje założone hipotezy
otrzymania soli wybraną metodą;
 interpretuje równania dysocjacji
elektrolitycznej (jonowej) soli;
 interpretuje równania reakcji
otrzymywania soli wybranymi metodami
zapisane w formie cząsteczkowej,
jonowej i jonowej w sposób skrócony;
 omawia przebieg reakcji strącania;
 doświadczalnie strąca sól z roztworu
wodnego, dobierając odpowiednie
substraty;
 wyjaśnia, w jakich warunkach zachodzi
reakcja soli z zasadami i soli z kwasami;
 tłumaczy, na czym polega reakcja
kwasów z węglanami i identyfikuje
produkt tej reakcji;
 tłumaczy rolę mikroi makroelementów (pierwiastków
biogennych);
 wyjaśnia rolę nawozów mineralnych;
 wyjaśnia różnicę w procesie
twardnienia zaprawy wapiennej
i gipsowej;
 podaje skutki nadużywania nawozów
mineralnych.
zwierzęcego (muszlach i kościach
zwierzęcych);
 omawia rolę soli w organizmach;
 podaje przykłady zastosowania soli
do wytwarzania produktów
codziennego użytku.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 korzysta z różnych źródeł informacji dotyczących soli, nie tylko tych wskazanych przez nauczyciela;
 stosuje wiadomości w sytuacjach problemowych;
 formułuje problemy i dokonuje analizy/syntezy nowych zjawisk dotyczących soli;
 zna i rozumie pojęcie miareczkowania;
 zna nazwy potoczne kilku soli;
 podaje właściwości poznanych soli;
 zna pojęcia: katoda i anoda; wie, na czym polegają elektroliza oraz reakcje elektrodowe;
 rozumie, na czym polega powlekanie galwaniczne;
 stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Dział: Węglowodory
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
dostateczną
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 rozumie pojęcia: chemia nieorganiczna,
chemia organiczna;
 wie, w jakich postaciach występuje węgiel
w przyrodzie;
 pisze wzory sumaryczne, zna nazwy
czterech początkowych węglowodorów
nasyconych;
 zna pojęcie: szereg homologiczny;
 zna ogólny wzór alkanów;
 wie, jakie niebezpieczeństwo stwarza brak
wystarczającej ilości powietrza podczas
spalania węglowodorów nasyconych;
 wskazuje źródło występowania etenu
w przyrodzie;
 pisze wzór sumaryczny etenu;
 zna zastosowanie etenu;
 pisze ogólny wzór alkenów i zna zasady
ich nazewnictwa;
 podaje przykłady przedmiotów
wykonanych z polietylenu;
 pisze ogólny wzór alkinów i zna zasady
ich nazewnictwa;
 pisze wzór sumaryczny etynu (acetylenu);
 zna zastosowanie acetylenu;
 wskazuje źródła występowania
węglowodorów w przyrodzie.
Uczeń:
 wymienia odmiany
pierwiastkowe węgla;
 wyjaśnia, które związki chemiczne
nazywa się związkami organicznymi;
 pisze wzory strukturalne
i półstrukturalne dziesięciu
początkowych węglowodorów
nasyconych;
 wyjaśnia pojęcie: szereg
homologiczny;
 tłumaczy, jakie niebezpieczeństwo
stwarza brak wystarczającej ilości
powietrza podczas spalania
węglowodorów nasyconych;
 opisuje właściwości fizyczne etenu;
 podaje przykłady przedmiotów
wykonanych z tworzyw sztucznych;
 bada właściwości chemiczne etenu;
 opisuje właściwości fizyczne
acetylenu;
 zna pochodzenie ropy naftowej i gazu
ziemnego;
 wyjaśnia zasady obchodzenia
się z cieczami łatwo palnymi.
Uczeń:
 wyjaśnia pochodzenie węgli
kopalnych;
 podaje przykład doświadczenia
wykazującego obecność węgla
w związkach organicznych;
 pisze równania reakcji spalania
węglowodorów nasyconych przy
pełnym i ograniczonym dostępie tlenu;
 buduje model cząsteczki i pisze wzór
sumaryczny i strukturalny etenu;
 pisze równania reakcji spalania
alkenów oraz reakcji przyłączania
wodoru i bromu;
 wyjaśnia, na czym polega reakcja
polimeryzacji;
 uzasadnia potrzebę zagospodarowania
odpadów tworzyw sztucznych;
 buduje model cząsteczki oraz pisze
wzór sumaryczny i strukturalny etynu;
 opisuje metodę otrzymywania
acetylenu z karbidu;
 pisze równania reakcji spalania
alkinów oraz reakcji przyłączania
wodoru i bromu;
 zna właściwości gazu ziemnego i ropy
naftowej.
Uczeń:
 tłumaczy, dlaczego węgiel tworzy dużo
związków chemicznych;
 wyjaśnia, w jaki sposób właściwości
fizyczne alkanów zależą od liczby
atomów węgla w ich cząsteczkach;
 bada właściwości chemiczne alkanów;
 uzasadnia nazwę: węglowodory
nasycone;
 podaje przykład doświadczenia,
w którym można w warunkach
laboratoryjnych otrzymać etylen;
 wykazuje różnice we właściwościach
węglowodorów nasyconych
i nienasyconych;
 zapisuje przebieg reakcji polimeryzacji
na przykładzie tworzenia się polietylenu;
 omawia znaczenie tworzyw sztucznych
dla gospodarki człowieka;
 bada właściwości chemiczne etynu;
 wskazuje podobieństwa
we właściwościach alkenów i alkinów;
 wyjaśnia rolę ropy naftowej i gazu
ziemnego we współczesnym świecie.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
•
•
•
 wie, co to oznacza, że atom węgla jest tetraedryczny;
 rozumie i wyjaśnia pojęcie izomerii;
 zna wzory sumaryczne i nazwy alkanów o liczbie atomów węgla 11–15;
wie, co to są cykloalkany i węglowodory aromatyczne;
zna inne polimery, np. poli(chlorek winylu) i polipropylen;
stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
Dział: Pochodne węglowodorów
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
 definiuje alkohol i podaje ogólny wzór
alkoholi jednowodorotlenowych;
 wymienia właściwości alkoholu
metylowego i alkoholu etylowego;
 zapisuje wzór grupy karboksylowej;
 wymienia właściwości kwasów
tłuszczowych;
 wie, że sole kwasów tłuszczowych to
mydła;
 definiuje ester jako produkt reakcji
kwasu z alkoholem;
 zna wzór grupy aminowej;
 wie, co to są aminy i aminokwasy.
dostateczną
Uczeń:
 pisze wzory sumaryczne i strukturalne
alkoholi o krótkich łańcuchach;
 wyjaśnia pojęcia: grupa karboksylowa
i kwas karboksylowy;
 pisze wzory, omawia właściwości
kwasu octowego i kwasu mrówkowego;
 podaje przykłady nasyconych
i nienasyconych kwasów tłuszczowych
oraz pisze ich wzory;
 prawidłowo nazywa sole kwasów
karboksylowych;
 wie, co to jest twardość wody;
 wie, jaką grupę funkcyjną mają estry;
 zna budowę cząsteczki aminy
(na przykładzie metyloaminy);
 opisuje budowę cząsteczki
aminokwasu.
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 wyjaśnia pojęcie: grupa funkcyjna;
 omawia właściwości alkoholu
metylowego i alkoholu etylowego;
 pisze równania reakcji spalania
alkoholi;
 omawia trujące działanie alkoholu
metylowego i szkodliwe działanie
alkoholu etylowego na organizm
człowieka;
 omawia właściwości kwasu
octowego i kwasu mrówkowego;
 pisze równania reakcji spalania
i równania dysocjacji elektrolitycznej
(jonowej) kwasów:
mrówkowego i octowego;
 pisze równania reakcji spalania kwasów
tłuszczowych;
 wyjaśnia, czym różnią
się tłuszczowe kwasy nasycone
od nienasyconych;
 pisze równania reakcji kwasu
oleinowego z wodorem i z bromem;
 pisze równanie reakcji otrzymywania
stearynianu sodu;
 omawia zastosowanie soli kwasów
karboksylowych;
 wskazuje występowanie estrów;
Uczeń:
 wyjaśnia proces fermentacji
alkoholowej;
 podaje przykłady alkoholi
wielowodorotlenowych – glicerolu
(gliceryny, propanotriolu) oraz glikolu
etylenowego (etanodiolu);
 pisze wzory sumaryczne i strukturalne
alkoholi wielowodorotlenowych;
 omawia właściwości fizyczne alkoholi
wielowodorotlenowych i podaje
przykłady ich zastosowania;
 bada właściwości
rozcieńczonego roztworu kwasu
octowego;
 pisze w formie cząsteczkowej równania
reakcji kwasów karboksylowych
(mrówkowego i octowego) z metalami,
tlenkami metali i z zasadami;
 wyprowadza ogólny wzór kwasów
karboksylowych;
 bada właściwości kwasów
tłuszczowych;
 omawia warunki reakcji kwasów
tłuszczowych z wodorotlenkami i pisze
równania tych reakcji;
 omawia przyczyny i skutki twardości
wody;
 pisze wzory, równania reakcji
otrzymywania i stosuje poprawne
nazewnictwo estrów;
 omawia właściwości fizyczne estrów;
 wymienia przykłady zastosowania
wybranych estrów;
 zna i opisuje właściwości
metylo­aminy;
 opisuje właściwości glicyny.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 zna wzory i nazwy wybranych fluorowcopochodnych;
 zna izomery alkoholi;
 zna wzory innych kwasów, np. wzór kwasu szczawiowego;
 pisze wzory i równania reakcji otrzymywania dowolnych estrów (w tym wosków i tłuszczów);
 podaje przykłady peptydów występujących w przyrodzie;
 stosuje zdobyte wiadomości w sytuacjach problemowych.
 opisuje doświadczenie otrzymywania
estrów w warunkach pracowni szkolnej;
 pisze równania reakcji hydrolizy
estrów;
 doświadczalnie bada właściwości
glicyny;
 wyjaśnia, w jaki sposób obecność grup
funkcyjnych wpływa na właściwości
związków;
 wyjaśnia, na czym polega wiązanie
peptydowe.
Dział: Substancje o znaczeniu biologicznym
Wymagania na ocenę
dopuszczającą
Uczeń:
 definiuje tłuszcze;
 podaje przykłady występowania
tłuszczów w przyrodzie;
 wie, że aminokwasy są podstawowymi
jednostkami budulcowymi białek;
 podaje skład pierwiastkowy białek;
 wie, że białko można wykryć za
pomocą reakcji charakterystycznych
(rozpoznawczych);
 zna wzór glukozy;
 wyjaśnia, z jakich surowców roślinnych
otrzymuje się sacharozę;
 zna wzór sumaryczny skrobi;
 zna wzór celulozy;
 wymienia właściwości celulozy;
 wymienia rośliny będące źródłem
pozyskiwania włókien celulozowych;
 wskazuje zastosowania włókien
celulozowych;
 omawia pochodzenie włókien
białkowych i ich zastosowanie.
dostateczną
Uczeń:
 omawia pochodzenie tłuszczów i ich
właściwości fizyczne;
 odróżnia tłuszcze roślinne
od zwierzęcych oraz stałe od ciekłych;
 wie, jak odróżnić tłuszcz od oleju
mineralnego;
 omawia rolę białek w budowaniu
organizmów;
 omawia właściwości fizyczne białek;
 omawia reakcję ksantoproteinową
i biuretową jako reakcje
charakterystyczne dla białek;
 pisze równanie reakcji otrzymywania
glukozy w procesie fotosyntezy;
 wyjaśnia pojęcia: cukier
i węglowodany;
 pisze wzór sumaryczny sacharozy;
 omawia występowanie i rolę skrobi
w organizmach roślinnych;
 pisze wzór sumaryczny skrobi
i celulozy;
 omawia rolę celulozy w organizmach
roślinnych;
 wyjaśnia budowę cząsteczki celulozy;
 omawia wady i zalety włókien
celulozowych;
 omawia wady i zalety włókien
białkowych.
dobrą
bardzo dobrą
Uczeń:
 pisze wzór cząsteczki tłuszczu
i omawia jego budowę;
 wyjaśnia, na czym polega próba
akroleinowa;
 tłumaczy pojęcie: reakcja
charakterystyczna (rozpoznawcza);
 wyjaśnia rolę tłuszczów w żywieniu;
 wyjaśnia rolę aminokwasów
w budowaniu białka;
 wyjaśnia pojęcia: koagulacja
i denaturacja białka;
 bada właściwości glukozy;
 pisze równanie reakcji spalania glukozy
i omawia znaczenie tego procesu w życiu
organizmów;
 bada właściwości sacharozy;
 pisze równanie hydrolizy sacharozy
i omawia znaczenie tej reakcji
dla organizmów;
 omawia rolę błonnika w odżywianiu;
 wymienia zastosowania celulozy;
 tłumaczy wady i zalety włókien
na podstawie ich składu chemicznego.
Uczeń:
 wykazuje doświadczalnie nienasy­cony
charakter oleju roślinnego;
 tłumaczy proces utwardzania
tłuszczów;
 doświadczalnie sprawdza skład
pierwiastkowy białek;
 wyjaśnia przemiany, jakim ulega
spożyte białko w organizmach;
 bada działanie temperatury i różnych
substancji na białka;
 wykrywa białko w produktach
spożywczych, stosując reakcje
charak­terystyczne (ksantoproteinową
i biuretową);
 wykrywa glukozę w owocach
i warzywach, stosując reakcję
charakterystyczną (rozpoznawczą) –
próbę Trommera;
 bada właściwości skrobi;
 przeprowadza reakcję
charakterystyczną (rozpoznawczą) skrobi
i wykrywa skrobię w produktach
spożywczych;
 proponuje doświadczenie pozwa­lające
zbadać właściwości celu­lozy;
 porównuje właściwości skrobi
i celulozy;
 identyfikuje włókna celulozowe;
 identyfikuje włókna białkowe;
 wyjaśnia potrzebę
oszczędnego gospodarowania papierem.
Wymagania na ocenę celującą
Uczeń:
 zna inne reakcje charakterystyczne dla glukozy, np. próbę Tollensa;
 potrafi wyjaśnić, co to jest struktura pierwszorzędowa, drugorzędowa (trzeciorzędowa) białek;
 zna przykłady włókien sztucznych, wie, jaką mają budowę;
 wie, jakie dodatki i w jakim celu są stosowane do żywności;
 wymienia sposoby konserwowania żywności i podaje przykłady środków konserwujących żywność;
 analizuje etykiety artykułów spożywczych i wskazuje zawarte w nich barwniki, przeciwutleniacze, środki zapachowe, zagęszczające, konserwujące;
 podaje podstawowe skutki użycia substancji uzależniających;
 podaje kilka przykładów substancji uzależniających, wskazując ich miejsce występowania.
Opracowała: Monika Bąk