Diagnostyka scyntygraficzna przytarczyc
advertisement
DIAGNOSTYKA SCYNTYGRAFICZNA PRZYTARCZYC ANATOMIA • 4 przytarczyce (84% przypadków) • GÓRNE prawie zawsze położone na tylnej powierzchni tarczycy • DOLNE różna lokalizacja - tylna powierzchnia tarczycy - poniżej tarczycy - śródpiersie Ektopia 10% przypadków FIZJOLOGIA zewnątrzkomórkowy Ca2+ Parathormon (PTH) mobilizacja Ca2+ z układu kostnego (aktywacja osteoklastów) wydalanie fosforanów i wzmożona resorpcja Ca2+ w nerkach NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC • Pierwotna nadczynność przytarczyc (PNP) PTH => Ca2+ • Wtórna nadczynność przytarczyc (WNP) Ca2+ => PTH – rozrost rozlany/guzkowy wszystkich 4 przytarczyc występujący jako mechanizm kompensujący hipokalcemię (przewlekła niewydolność nerek, niedożywienie, niektóre leki) NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC • Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc (TNP) Powstanie autonomicznego gruczolaka przytarczyc u pacjentów z przewlekle pobudzanymi przerośniętymi przytarczycami Ca2+ => PTH => Ca2+ WNP ustanie czynnika powodującego WNP np. przeszczep nerki autonomizacja przytarczycy PRZYCZYNY PIERWOTNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC • Gruczolak przytarczycy (87%) – Pojedynczy gruczolak (80%) – Multiple adenoma (7%) • Rozrost przytarczyc (10%) – Rozrost komórek głównych (5%) – Rozrost komórek jasnych (5%) • Rak (3%) DIAGNOSTYKA Prawidłowe przytarczyce – nie są widoczne Badania lokalizacyjne: • Badanie scyntygraficzne • Ultrasonografia • Tomografia komputerowa • Rezonans magnetyczny WSKAZANIA • Nadczynność przytarczyc – Zwykle pierwotna lub trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc – Lokalizacja gruczolaka przytarczycy • Może zredukować czas operacji i/lub zmniejszyć ryzyko reoperacji w przypadku ektopii gruczołu • Planowanie przedoperacyjne w przypadkach wcześniejszej operacji szyi i blizn (operacja przytarczyc jest wtedy techniczne znacznie trudniejsza) • Hyperkalcemia • Guzy szyi i śródpiersia ULTRASONOGRAFIA • Sonda liniowa 7 – 10 MHz • Hipoechogeniczne, o mieszanej echogeniczności, czasem ze zwyrodnieniami Trudności w uwidocznieniu powiększonych przytarczyc dolnych (częsta ektopia) TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA REZONANS MAGNETYCZNY Metody z wyboru – podejrzenie przytarczycy położonej w śródpiersiu METODY DIAGNOSTYCZNE Czułość Swoistość Scyntygrafia MIBI 94% 94% Ultrasonografia 55% 95% Tomografia Komputerowa 68% 92% Rezonans Magnetyczny 50% 87% Scyntygrafia przytarczyc • Preparat: związki izonitrylowe - MIBI znakowane 99mTc • Aktywność: 555 - 740 MBq (15-20 mCi) • Podanie: iv • Akwizycja: w 20 i 120 min po podaniu znacznika RADIOFARMACEUTYKI 99mTc MIBI • Badanie dwufazowe • Badanie subtrakcyjne • SPECT 201Tl – rzadziej stosowany MIBI • Wychwyt MIBI: • tarczyca, guzki tarczycy i gruczolaki przytarczyc (też przez wiele innych guzów) • ślinianki, serce, wątroba • Mechanizm gromadzenia – nie do końca poznany, mitochondria, komórki oksyfilne? GRUCZOLAK PRZYTARCZYC – przedłużona retencja znacznika w porównaniu z tkanką tarczycową PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO • Badanie dwufazowe 800 MBq 99m Tc MIBI 0 20 30 min 120 130 przedłużona retencja MIBI 20 min MIBI 2 godz Pacjent po totalnej thyroidectomii MIBI • Wady – Nie zawsze po 2 – 3 godzinach MIBI jest wypłukiwane z tarczycy (wole guzowate) – Czasem przedłużona retencja w guzkach tarczycy ROZROST PRZYTARCZYC (czasem też małe gruczolaki) – brak przedłużonej retencji MIBI • Rozwiązanie – badanie subtrakcyjne BADANIE SUBTRAKCYJNE • Zasada – MIBI jest wychwytywane zarówno przez tkankę tarczycową jak i gruczolaka przytarczycy – Technet (99mTc) jest wychwytywany jedynie przez tkankę tarczycową Odjęcie „tła tarczycy” (obraz po podaniu technetu) od obrazu uzyskanego po podaniu MIBI – uwidocznienie przytarczycy PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO • Badanie subtrakcyjne 800 MBq 99m Tc MIBI 80 MBq 99m Tc 0 15 25 min 45 55 ektopowa przytarczyca PROTOKÓŁ BADANIA SCYNTYGRAFICZNEGO • SPECT – trójwymiarowa rekonstrukcja
