Dane ogólne
advertisement
Zamierzone uwolnienie GMO Tytuł Zamierzone uwolnienie GMO Opis Wniosek o wydanie decyzji w sprawie zamierzonego uwolnienia GMO Dane ogólne INFORMACJE OGÓLNE O WNIOSKU Numer wniosku 02-02/2004 Status zgłoszenia Wydano decyzję Data zgłoszenia 2004-05-10 Znak decyzji ..................................... Data wydania decyzji 2007-01-08 Data decyzji 2012-01-31 Numer decyzji ..................................... Numer uchwały ..................................... Tytuł zamierzonego uwolnienia Uwolnienie do środowiska roślin transgenicznych lnu w celach eksperymentalnych Title ................................................................................................................................................................................ Cel zamierzonego uwolnienia elem jest weryfikacja właściwości roślin transgenicznych, uzyskanych na drodze transformacji bakteryjnej eksplantów hypokotyli lnu konstruktami zawierającymi cDNA kodujące bakteryjne (Ralstonia eutropha) enzymy biosyntezy polihydroksymaślanu (PHB) oraz kodujące kluczowe enzymy syntezy flawonoidów w orientacji sensowej. Potencjalnie przydatne właściwości roślin transgenicznych takie jak modyfikacja właściwości włókna, zawartości polihydroksymaślanu i flawonoidów będą oceniane w roślinach pozyskanych z uprawy w środowisku naturalnym. Abstract ................................................................................................................................................................................ Strona 1 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Użytkownik 1.INFORMACJE O UŻYTKWONIKU GMO I OSOBACH ODPOWIEDZIALNYCH ZA PRZYGOTOWANIE I PRZEPROWADZENIE ZAMIERZONEGO UWOLNIENIA 1.1. Nazwa i siedziba lub nazwisko i adres użytkownika GMO Dane osoby prawnej Nazwa użytkownika Uniwersytet Wrocławski,Instytut Biochemii i Biologii Molekularnej Kod pocztowy 51-148 Miejscowość Wrocław Ulica Przybyszewskiego Numer budynku 63 Numer lokalu ..................................... Adres e-mail [email protected] Telefon (71)3756202 Faks (71)3252930 1.2. Imię i nazwisko oraz informacja o kwalifikacjach fachowych osoby (osób) odpowiedzialnej za przygotowanie i przeprowadzenie zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska Dane osoby odpowiedzialnej Tytuł naukowy Prof. dr hab. Imię pracownika Jan Nazwisko pracownika Szopa Telefon (71)3756202 Faks (71)3252930 Adres e-mail [email protected] Kwalifikacje zawodowe pracownika Profesor w zakresie biologii molekularnej z wieloletnim doświadczeniem w zakresie kreowania, analizy i uprawy ziemniaków transgenicznych, ścisła, wieloletnia współpraca z Instytutem Maxa-Plancka w Golm, ośrodkiem zajmującym się wyłącznie biologią molekularną roślin. Strona 2 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Uwolnienie 2. INFORMACJE O ZAMIERZONYM UWOLNIENIU GMO DO ŚRODOWISKA a) Tytuł zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska Uwolnienie do środowiska roślin transgenicznych lnu w celach eksperymentalnych Title ................................................................................................................................................................................ b) Cel zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska i krótkie streszczenie elem jest weryfikacja właściwości roślin transgenicznych, uzyskanych na drodze transformacji bakteryjnej eksplantów hypokotyli lnu konstruktami zawierającymi cDNA kodujące bakteryjne (Ralstonia eutropha) enzymy biosyntezy polihydroksymaślanu (PHB) oraz kodujące kluczowe enzymy syntezy flawonoidów w orientacji sensowej. Potencjalnie przydatne właściwości roślin transgenicznych takie jak modyfikacja właściwości włókna, zawartości polihydroksymaślanu i flawonoidów będą oceniane w roślinach pozyskanych z uprawy w środowisku naturalnym. Abstract ................................................................................................................................................................................ Strona 3 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Biorca 3. INFORMACJE O GMO a) Charakterystyka biorcy; organizmu rodzicielskiego (o ile występuje) 3.1. Nazwa taksonomiczna Linum usitatissimum L. Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole: ..................................... 3.2. Taksonomia Kwiatowe> dwuliścienne (Magnoliopsida)> różowe (Rosidae)> lnowce (Linales)>lnowate (Linaceae) > Len zwyczajny (Linum usitassimum var. Linola, Nike) 3.3. Inne nazwy (w szczególności: nazwa zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana) Len włóknisty (Linum usitassimum var. Nike) i oleisty (Linum usitassimum var. Linola) 3.4. Cechy fenotypowe i genetyczne Len jest smukłą, roczną rośliną o wysokości 30-80 cm, W nadziemnej części rośliny lnu wyróżnić można: szyjkę korzeniową, nierozgałęzioną łodygę oraz wiechę. System korzeniowy lnu to system palowy. Nasiono ma kształt jajowaty, a jeden jego koniec zakończony jest dzióbkiem. Liście lnu są lancetowate, długo zaostrzone, 3-nerwowe; kwiaty jasnoniebieskie, rzadziej białe(odmiany poddane transformacji posiadają kwiaty jasnoniebieskie); brzegi działek kielicha nieregularnie ząbkowane. Len jest rośliną głównie samopylną, kwiaty otwierają się tylko na kilka godzin i w tym czasie ulegają samozapyleniu, możliwe jest jednak częściowe obcozapylenie przez owady. Owocem lnu jest kulista torebka, zakończna ostrym czubkiem i zawierająca 10 nasion. Wewnatrz torebki wyróżnić można 5 przegród rzeczywistych, z których każda podzielona jest na 2 półprzegrody. 3.5. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi Brak pokrewieństwa między dawcą (Ralstonia eutropha) i biorcą (Linum usitassimum) w przypadku roślin otrzymanych po transformacji genamiPHB. W przypadku roślin otrzymanych po transformacji genami kodującymi flawonoidy dawca (Petunia hybrida) i biorca (Linum usitassimum) należą do tego samego podtypu. 3.6. Opis technik identyfikacji i detekcji Obserwacje fenotypu oraz PCR, Northern blot, Western blot 3.7. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Techniki są stabilne i bardzo czułe. 3.8. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych wrogach, ofiarach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach Len występuje jedynie w ekosystemie rolnym, uprawiany jest na nizinach oraz na pogórzu. L.peyroni C. występuje jako chwasty w Afryce Pn. W siedliskach naturalnych len występuje na Bliskim Wschodzie. Do grzybów atakujących len należą: grzyby z rodzaju Fusarium, Colletotrichum lini (wywołujący antraknozę), Botrytis cinerea (powodujący szarą pleśń), oraz Polyspora lini, Melampsora lini, Rhizoctonia solani, Oidium lini, Septoria linicola. Najgroźniejszymi szkodnikami lnu w Polsce są: pchełki i wciornastki; ponadto len atakują błyszczka jarzynówka, zwójka lnianóweczka,komarnice, nicienie. 3.9. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów. Krzyżowanie z innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi Strona 4 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Len jest gatunkiem o niskim potencjale przepływu genów. Len jest w przewadze samopylny, możliwy jest jednak pewien procent obcych przepyleń. Płodne mieszańce międzygatunkowe Linum uzyskiwano z L.africanum, L.angustifolium oraz pięcioma innymi gatunkami, z których L. angustifolium jest chwastem. Wszystkie te gatunki nie występują w Polsce. Przykrycie nasion warstwą gleby większą niż 10 cm uniemożliwia ich kiełkowanie, nasiona wykazują również czułość na temperatury poniżej 0stop.C co minimalizuje przeniesienie lub wymianę materiału genetycznego z innymi organizmami. 3.10. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające Transformacji poddawane są odmiany uprawne lnu o ustabilizowanych cechach użytkowych i ustabilizowane genetycznie. Przy reprodukcji kwalifikowanych nasion są zachowane zasady izolacji przestrzennej rozmnażanych kwalifikatów oraz prowadzona jest kontrola wyrównania odmiany i jej homogenności. Stabilność genetyczna oceniana jest przy użyciu technik biologii molekularnej (Northern blot, Western blot, PCR). Czynnikami wpływającymi na stabilność genetyczną są: sekwencja kwasu nukleinowego wprowadzanego genu, miejsce wbudowania wprowadzonego transgenu, orientacja wprowadzonego genu, użyte promotory, poziom metylacji DNA. 3.11. Cechy patologiczne, ekologiczne i fizjologiczne a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony środowiska Len włóknisty i oleisty to rośliny przemysłowe. b) wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne W uprawie od kwietnia do października, reprodukcja przez nasiona. c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie Nasiona przykryte większą niż 10-cm warstwą gleby nie kiełkują, ponadto kiełki wymagają odpowiedniej wilgotności i są czułe na niskie temperatury. Nawet jeśli jakieś nasiona pozostałyby po uprzednim sezonie wegetacyjnym, to zostaną na wiosnę usunięte mechanicznie, co zapobiegnie ich wschodom. d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ na organizmy nieobjęte celowym działaniem GMO. Możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów Len nie posiada właściwości patogennych, jest rośliną uprawną. Len porażony patogenami może stanowić źródło infekcji dla innych zdrowych upraw lnu. e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w profilaktyce Markerami selekcyjnymi GMO są kanamycyna i hygromycyna nie stosowane w profilaktyce i leczeniu ludzi i zwierząt. f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne Rośliny są wyrywane po 105 dniach wegetacji, odziarniane i poddawane procesowi roszenia, pozostałości po roszeniu są inaktywowane przez spalenie lub poddawane mechanicznej fragmentacji i kompostowaniu. 3.12. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Ogólna chcrakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Rośliny lnu poddane modyfikacjom opisanym w niniejszym wniosku nie były uprzednio transformowane. Do roślin lnu w innych transformacjach wprowadzono wektor BinAR. Strona 5 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO a) sekwencja Ogólnie znany wektor BinAR b) częstotliwość użytkowania Najczęściej używany do transformacji roślin. c) specyficzność Nieswoisty. d) obecność genów nadających oporność Gen oporności na kanamycynę (nptII) i/lub hygromycynę (hyg). 3.13. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych Wróbel, M., J. Zebrowski, and J. Szopa, Polyhydroxybutyrate synthesis in transgenic flax. Journal of Biotechnology, 2004. 107: p. 41-54. Strona 6 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Dawca 3. INFORMACJE O GMO b) Charakterystyka dawcy 3.14. Nazwa taksonomiczna Żadna z powyższych Jeżeli w powyższym słowniku wybrana została wartość "Żadne z powyższych" należy wypełnić pole: Petunia hybrida, Ralstonia eutropha 3.15. Taksonomia Kwiatowe >dwuliścienne (Magnoliopsida)>astrowe (Asteridae)> psiankowce (Solanales)> psiankowate (Solanaceae) > Petunieae > Petunia hybrida Ralstoniaceae>R.eutropha 3.16. Inne nazwy (w szczególności: nazw zwyczajowa, nazwa szczepu, nazwa hodowlana) Petunia, Ralstonia eutropha H16 (Alcaligenes eutrophus, Ralstonia metallidurans) 3.17. Cechy fenotypowe i genetyczne Ralstonia eutropha to chemolitoautotroficzna, Gram-ujemna bakteria, która syntetyzuje PHB w trzyetapowym procesie katalizowanym przez enzymy: 3-ketotiolazę (β-ketotiolazę), reduktazę acetoacetylo-CoA i syntazę PHB. Szlak biosyntezy PHB u R. eutropha jest kodowany przez trzy geny zorganizowane w jeden operon: phbC-phbA-phbB. Petunia hybrida to jednoroczna roślina o kielichowatych kwiatach średnicy 5-7 cm. Kwitnie obficie i długo od czerwca do października. P.hybrida rozmnażana jest poprzez nasiona, wysiew nasion w szklarni obejmuje miesiące luty /marzec, przygotowane sadzonki wysadzać można do skrzynek balkonowych, gruntu, na rabaty. 3.18. Stopień pokrewieństwa pomiędzy dawcą i biorcą lub między organizmami rodzicielskimi Brak pokrewieństwa lnu z bakteriami, natomiast len i Petunia należą do tego samego podtypu.. 3.19. Opis technik identyfikacji i detekcji Petunia jest łatwo identyfikowana fenotypowo i rozpoznawalna po kształcie kwiatów i ogólnym wyglądzie rośliny. Bakterie R.eutropha identyfikuje się po obecności enzymów syntezy polialkanów. Nadto identyfikacja jest możliwa na poziomie DNA porównując sekwencje znanych genów. Do technik identyfikacji należą: PCR, Southern blot. 3.20. Dokładność, powtarzalność i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Techniki są stabilne i bardzo czułe, metoda PCR pozwala na wykrycie pojedynczej cząsteczki DNA. 3.21. Opis geograficznego zasięgu i naturalnego środowiska organizmu wraz z informacją o naturalnych wrogach, pasożytach, konkurentach, symbiontach i gospodarzach Opis geograficznego zasięgu Petunia-Ameryka Płn., Afryka Płn., Azja, Europa, jest to roślina ozdobna. Do szkodników atakujących rośliny z rodzaju Petunia należą mszyce i wciornastki. Najgroźniejsze w uprawie są natomiast choroby wirusowe. Dotychczas zidentyfikowano ok. 20 wirusów atakujących petunie ( w tym PVY, TYLCV, TICV, ArMV ) . Środowisko życia Ralstonia eutropha - gleba, ścieki, zanieczyszczenia i osady przemysłowe; występują również gatunki patogenne - np. Ralstonia solanacearum. 3.22. Możliwość przeniesienia informacji genetycznej do innych organizmów Krzyżowanie z innymi gatunkami użytkowymi lub dzikimi Petunia hybrida jest mieszańcem gatunków Petunia. W warunkach kontrolowanych możliwe jest uzyskiwanie mieszańców miedzygatunkowych. W Polsce nie są znane gatunki Petunia występujące w naturalnych ekosystemach, jest to roślina ozdobna sadzona zwykle w pojemnikach. Ralstonia eutropha występuje w glebie, ściekach, zanieczyszczeniach przemysłowych, znane są również gatunki pasożytnicze Ralstoni w Strona 7 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO stosunku do roślin uprawnych, przykładem Ralstonia solanacearum. W badaniach dotyczących niniejszego wniosku niemożliwe jest jednak przeniesienie informacji genetycznej od dawców do innych organizmów, gdyż wykorzystywane są przez nas jedynie plazmidy z genami wyizolowanymi od dawców, a nie całe organizmy dawców. 3.23. Stabilność genetyczna organizmów i czynniki na nią wpływające Petunia hybrida to gatunek rośliny ozdobnej o ustalonym fenotypie. Przy produkcji nasiennej sprawdzana jest jednolitość odmianowa materiału. Rośliny wyższe, w tym Petunia, podlegają sporadycznie mutacjom, które ujawniaja się głównie w budowie i barwie kwiatów. Stabilność genetyczna bakterii-porównywalna z innymi bakteriami gram-ujemnymi (częstość występowania mutantów 10e-4 do 10 e–11, tempo mutacji dla jednego genu 10e-5, w przeliczeniu na jedną parę nukleotydów 10e-8). 3.24. Cechy epidemiologiczne (patologiczne i fizjologiczne oraz ekologiczne) a) cechy patologiczne, stosownie do istniejących norm dotyczących ochrony zdrowia ludzi lub ochrony środowiska Nie ma ryzyka wpływu na zdrowie ludzkie lub ekosystem rolny w przypadku obu dawców. b) Wymiana pokoleń w naturalnym ekosystemie; płciowe i bezpłciowe cykle reprodukcyjne Cykl życiowy Petunii od kwietnia do października, reprodukcja przez nasiona. W przypadku bakterii -nie dotyczy. c) zdolność do samodzielnego utrzymania się w środowisku, w tym wytwarzanie diaspor między innymi przez nasiona, spory. Specyficzne czynniki wpływające na przeżywalność i rozsiewanie Nasiona są czułe na temperatury poniżej 0stop.C, przykryte większą niż 10-cm warstwą gleby nie kiełkują, kiełki wymagają odpowiedniej wilgotności. Pałeczki Ralstonia eutropha nie tworzą endospor, rosną tlenowo i energię uzyskują z oddychania tlenowego. d) patogenność: infekcyjność, toksyczność, alergenność, nośniki (wektory) patogenów, inne wektory, wpływ na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO; możliwość aktywacji wirusów utajonych (prowirusów); zdolność do kolonizacji innych organizmów Petunia nie posiada właściwości patogennych. Ralstonia jest niepatogenna w stosunku do człowieka i nie wywołuje alergii. e) oporność na antybiotyki i możliwość wykorzystywania tych antybiotyków w leczeniu ludzi i zwierząt i w profilaktyce Nie posiadają genów oporności na antybiotyki stosowane w leczeniu i profilaktyce ludzi i zwierząt. f) rola w procesach środowiskowych, produkcja, przemiany metaboliczne, rozkład materii organicznej, inne Petunia jak wszystkie rośliny zielone. Bakterie Ralstonia należą do bakterii wiążących H2 jako źródło energii oraz CO2 jako źródło węgla, w obecności azotanów wykazują wzrost anaerobowy; szczep CH34 posiada właściwości wiązania metali ciężkich ( nikiel, kadm, cynk, kobalt). Bakterie Ralstonia gromadzą biodegradowalne PHA (polihydroksyalkany) jako materiał zapasowy. 3.25. Charakterystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Charaktetystyka wcześniej wprowadzonych wektorów Do cDNA dawców nie wprowadzono żadnych wektorów. a) sekwencja ................................................................................................................................................................................ Strona 8 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO b) częstość mobilizacji ................................................................................................................................................................................ c) specyficzność ................................................................................................................................................................................ d) obecność genów nadających oporność ................................................................................................................................................................................ 3.26. Opis wcześniejszych modyfikacji genetycznych Nie podejmowano dotychczas. Strona 9 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Wektor 3. INFORMACJE O GMO c) Charakterystyka wektora 3.27. Właściwości i źródło wektora Tkankowonieswoisty BinAR [Hofgen, R. and L. Willmitzer, Biochemical and genetic analysis of different patatin isoforms expresed in various organs in potato (Solanum tuberosum L.). Plant Science, 1990. 66: p. 221-230. Becker, D., Binary vectors which allow the exchange of plant selectable markers and reporter genes. Nucleic. Acids Res., 1990. 18: p. 203-204.] zmodyfikowany w taki sposób aby pomieścił do pięciu różnych genów (zgłoszenie patentowe). 3.28. Sekwencja transpozonów, wektorów i innych niekodujących odcinków genetycznych, użytych do konstrukcji GMO i zrobienia wektorów wprowadzających oraz pozwalających na ich funkcjonowanie w GMO W otoczeniu 24-nukleotydowych fragmentów T-regionu Ti plazmidu znajduje się promotor CaMV 35S lub tkankowo specyficzne, ziemniaczane promotory 14-3-3 (16R), lub GT (z genu transferazy glukozowej) lub promotor napinowy/faseolinowy swoisty dla nasion; sekwencja polilinkera i OCS terminator. Wektor zawiera marker selekcyjny. W polilinker wbudowane są cDNA kodujące enzymy biosyntezy polihydroksymaślanu tj. cDNA kodujące β-ketotiolazę (phbA), reduktazę acetoacetylo-CoA (phbB) i syntazę PHB (phbC) pochodzące z Ralstonia eutropha (nr genów w bazie sekwencjii EMBL/GenBank dla phbA i phbB acc.no. J04987, dla phbA i phbC J05003) lub w polilinker wbudowane są cDNA kodujące enzymy ze szlaku syntezy flawonoidów w orientacji sensowej (acc.no. dla CHS-syntazy chalkonu X04080, dla CHI-izomerazy chalkonu X14589, dla DFR-reduktazy dihydroflawonu X15537). Przygotowano następujące konstrukty: 1.zawierający wszystkie trzy geny ze szlaku syntezy PHB konstrukt trójgenowy pBinARHygABC14-3-3 oraz konstrukt jednogenowy contr pBIMagTPSSA 14-3-3, zawierający tylko I gen ze szlaku syntezy PHB, gen kodujący 3-ketotiolazę. Ponadto do transformacji wykorzystano również konstrukt trójgenowy pochodzący z Instytutu Maxa Plancka w Golm. 2.Zawierający wszystkie trzy geny ze szlaku syntezy flawonoidów: CHS, CHI oraz DFR, każdy pod kontrolą promotora 35S CaMV. 3.29. Częstość mobilizacji wbudowanego wektora lub zdolność przenoszenia i metody określenia tych procesów Najczęściej używany wektor, wbudowanie do genomu determinuje fragment sekwencji T-regionu, detekcja przez Northern blot. 3.30. Informacje o tym, w jakim stopniu wektor jest ograniczony do DNA wymaganego do spełnienia planowanych funkcji Gwarantem jest przeżywalność Agrobacterium tumefaciens transformowanych wektorem na antybiotyku selekcyjnym. Otrzymane konstrukty sekwencjonowano w obrębie wklonowanych genów. Strona 10 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO GMO 3. INFORMACJE O GMO d) Charakterystyka GMO 3.31. Informacje związane z modyfikacjami genetycznymi a) metody modyfikacji Transformacja metodą agroinfekcji b) metody konstrukcji i wprowadzenia insertu bądź insertów do biorcy lub usunięcia sekwencji Inkubacja zranionych eksplantów hypokotyli lnu hodowlą komórek Agrobacterium tumefaciens uprzednio transformowanych wektorem zawierającym insert będący przedmiotem zainteresowania w orientacji sensowej. Transformacji Agrobacterium dokonuje się przez elektroporację.. c) opis insertu i/ lub konstrukcji wektora Insert stanowią trzy cDNA kodujące enzymy biosyntezy polihydroksymaślanu (tj. cDNA kodujące βketotiolazę, reduktazę acetoacetylo-CoA i syntazę PHB pochodzące z Ralstonia eutropha) oraz trzy cDNA kodujące enzymy syntezy flawonoidów (syntaza chalkonu, izomeraza chalkonu, reduktaza dihydroflawonu pochodzące z P.hybrida) w orientacji sensowej. Ponadto inserty zawierają: promotor 35S CaMV, promotor 14-3-3 (izoforma 16R), terminatory: Nos, Ocs, markery selekcyjne: gen oporności na kanamycynę - nptII, oraz gen oporności na hygromycynę – HPT. Otrzymano następujące linie transgeniczne zawierające geny kodujące enzymy ze szlaku syntezy PHB: 50 transgenicznych linii C, 65 linii M oraz 50 linii K oraz 120 linii transgenicznych W92(zawierających geny flawonoidowe). d) metody użyte do selekcji 1.Pożywki selekcyjne, zawierające antybiotyk: kanamycynę lub hygromycynę (w zależności od użytego konstruktu). Pożywki selekcyjne zastosowano na etapie indukcji kallusa i regeneracji roślin z kallusa (pożywki te zawierały MS wzbogacony w 2,5% sacharozę, zróżnicowane w przypadku obu pożywek stężenia fitohormonów (BAP NAA), 250mg/l claforan oraz odpowiedni antybiotyk 50mg/l kanamycyna lub 3mg/l hygromycyna 2.Analiza GMO w PCR (skierowana na gen oporności na hygromycynę lub kanamycynę) oraz analiza w Northern blot (skierowana na gen ß-ketotiolazy połączony z sekwencją TPSS oraz w przypadku transformacji genami biosyntezy flawonoidów- analiza Northern blot skierowana na wszystkie 3 geny kodujące enzymy ze szlaku biosyntezy flawonoidów). e) czystość insertu - obecność sekwencji o nieznanych funkcjach Czystość insertu określono przez jego zsekwencjonowanie, zawiera wyłącznie sekwencje wymagane dla spełnienia zadanej funkcji. f) sekwencja, lokalizacja i funkcja wprowadzonych/ usuniętych/ zmienionych fragmentów DNA, ze szczególnym odniesieniem do jakiejkolwiek znanej szkodliwej sekwencji Przewidywana lokalizacja wprowadzonego DNA to genomowy DNA, przy czym miejsce jego wbudowania jest nieznane (przypadkowe) i obecnie niemożliwe do identyfikacji. Żadna z wprowadzanych sekwencji nie posiada jakiegokolwiek odniesienia do sekwencji szkodliwych. g) umiejscowienie insertu w komórce (chromosomy, mitochondria, chloroplasty, cytoplazma) i metody identyfikacji umiejscowienia insertu W chromosomie cDNA flawonoidowe oraz cDNA dla syntezy PHB, identyfikacja przez izolację genomowego DNA i reakcję PCR. h) wielkość usuniętego fragmentu i jego funkcje Strona 11 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Nie jest usuwany żaden fragment DNA. 3.32. Informacje o uzyskanym GMO Informacje o uzyskanym GMO W uzyskanym GMO obserwowano: zwiększenie zawartości polihydroksymaślanu (do 4,62 μg/g FW) w roślinach zawierających geny syntezy PHB oraz poprawę jakości włókna (oceniono właściwości biomechaniczne). Ponadto obserwowano zwiększenie trwałości oleju w roślinach W92(oznaczono liczbę nadtlenkową, anizydynową oraz TBRS), a także zwiększenie odporności uzyskanych roślin transgenicznych na patogeny grzybowe z rodzaju Fusarium. a) opis zmienionych cech genetycznych i fenotypowych GMO Uzyskane GMO posiadały geny kodujące bakteryjne enzymy ze szlaku biosyntezy PHB, oraz w przypadku transformacji genami biosyntezy flawonoidów – geny kodujące enzymy ze szlaku syntezy flawonoidów pochodzące z P. hybrida. Generatywnie rozmnażane indywidualne GMO były testowane trzykrotnie w uprawie szklarniowej, nie zaobserwowano zmian w zintegrowanym z genomem wprowadzonym DNA. Zaobserwowano następujące zmiany fenotypowe w roślinach syntetyzujących PHB: wzrost zawartości PHB (do 4,62 ug/g FW), poprawę właściwości biomechanicznych oraz poprawioną odporność na grzyby z rodzaju Fusarium (F. oxysporum sp.lini i F. culmorum); natomiast w roślinach W92- zawierających zwiększoną zawartość flawonoidów-podwyższoną trwałość oleju oraz poprawioną odporność na Fusarium. b) struktura i liczba kopii każdego wektora lub dodanego kwasu nukleinowego w GMO Ilość i strukturę oceniono na kilka kopii na genom przez analizę produktu we wszystkich liniach transgenicznych. c) stabilność genetyczna i fenotypowa Analizowane dwa pokolenia roślin wykazują stabilność genetyczną (którą sprawdzano w PCR) oraz fenotypową. d) charakterystyka i poziom ekspresji nowego materiału genetycznego; metody i czułość pomiaru; części organizmu, gdzie występuje ekspresja (np. korzeń) Poziom ekspresji oznaczany w northern blot, czułość metody jest zadowalająca i ogólnie akceptowana. Ekspresję transgenu stwierdzono i oceniano w pędach lnu. e) funkcja nowego białka Wszystkie ekspresjonujące się białka miały funkcję taką samą jak przed integracją do genomu organizmu biorcy. Nowe białka pełnią funkcje enzymatyczne: - β-ketotiolaza, reduktaza acetoacetylo-CoA i syntaza PHB to enzymy katalizujące biosyntezę PHB - syntaza chalkonu, izomeraza chalkonu, reduktaza dihydroflawonu to enzymy uczestniczące w biosyntezie flawonoidów. f) techniki identyfikacji i detekcji wprowadzonej sekwencji, wektorów i białka oraz metabolitów będących produktami wprowadzonego genu Ogólnie przyjęta technika PCR (polymerase chain reaction), Northern i Western blot oraz analiza metabolitów w GC-MS. g) czułość, wiarygodność (w rozumieniu ilościowym) i specyficzność technik identyfikacji i detekcji Najczulsze z możliwych i ogólnie przyjęte, np. technika PCR pozwala na wykrycie pojedynczej cząsteczki DNA . h) zmiany współczynnika rozmnożenia, zdolności do rozsiewania i przeżywalności GMO w porównaniu do organizmu biorcy Strona 12 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Zmiany współczynnika rozmnożenia, zdolności do rozsiewania i przeżywalności GMO w porównaniu do organizmu biorcy nie występują. W przypadku zarejestrowania jakichkolwiek zmian negatywnych eksperyment będzie przerwany poprzez traktowanie herbicydami. 3.33. Opis wcześniejszych uwolnień GMO Wcześniejsza uprawa roślin transgenicznych potwierdziła dane uzyskane z badań roślin uprawianych w szklarni. Zwiększenie ilości PHB w łodygach lnu było ich charakterystyczną cechą. GMO posiadały do 4,62 ug PHB/g FW, natomiast rośliny niemodyfikowane 0,06 ug PHB/g FW. Stwierdzono obniżenie zawartości glukozy i skrobi w badanych roślinach, syntetyzujących PHB w porównaniu do roślin niemodyfikowanych; Zaobserwowano również spadek ilości kwasów tłuszczowych oraz intermediatów cyklu Krebsa w GMO w porównaniu do lnu niemodyfikowanego genetycznie; Rośliny ze zwiększoną zawartością polimeru (M13) oraz z największym poziomem PHB (M42 i M50) charakteryzowały poprawione właściwości biomechaniczne [Wróbel, M., J. Zebrowski, and J. Szopa, Polyhydroxybutyrate synthesis in transgenic flax. Journal of Biotechnology, 2004. 107: p. 41-54]. 3.34. Ustalenia zdrowotne Ustalenia zdrowotne Nie mają wpływu na zdrowie człowieka, nie występują poza ekosystemem rolniczym, w przypadku zarejestrowania jakichkolwiek zmian negatywnych eksperyment będzie przerwany poprzez traktowanie herbicydami. a) efekty toksyczne lub alergiczne GMO lub produktów ich metabolizmu brak b) produkty stwarzające zagrożenie brak c) porównanie GMO z dawcą, biorcą lub organizmem rodzicielskim (o ile występuje), w odniesieniu do patogenności Nie dotyczy d) zdolność do kolonizacji Nie dotyczy e) patogenność organizmu dla ludzi, którzy są immunokompetentni (o sprawnym układzie odpornościowym) Nie dotyczy f) wywołane dolegliwości i mechanizm patogenności, włączając inwazyjność i złośliwość (zjadliwość) choroby Nie dotyczy g) zaraźliwość (zakaźność) brak h) dawka infekcyjna Nie dotyczy i) zakres gospodarzy i możliwość ich zmiany Nie dotyczy j) możliwość przeżycia poza organizmem gospodarza Strona 13 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Nie dotyczy k) obecność wektorów lub możliwość rozprzestrzeniania się Brak możliwości samodzielnego przenoszenia się l) stabilność biologiczna Stabilne genetycznie m) formy oporne na antybiotyki Oporne na kanamycynę lub hygromycynę, antybiotyki nie stosowane w leczeniu ludzi i zwierząt. Zastosowane celem selekcji stężenia 50 mg/l kanamycyny oraz 3 mg/l hygromycyny są toksyczne dla lnu niemodyfikowanego. n) możliwość leczenia Nie dotyczy Strona 14 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Warunki uwolenienia 4. Informacje dotyczące warunków zamierzonego uwolnienia GMO do środowiska a) Informacje o zamierzonym uwolnieniu do środowiska 4.1. Opis proponowanych zamierzonych uwolnień do środowiska, zawierający zamierzone i przewidywane skutki Len transgeniczny ze zwiększoną zawartością polihydroksymaślanu posiada zmienione właściwości termoplastyczne i poprawioną jakość włókna. Zwiększona zawartość flawonoidów zwiększa odporność na infekcje patogenne i chroni nienasycone kwasy tłuszczowe przed utlenieniem. Planowane doświadczenie dotyczy 3 bloków roślin transgenicznych po 25 roślin każdy. 4.2. Dane dotyczące zamierzonego uwolnienia do środowiska a) termin zamierzonego uwolnienia początek ..................................... koniec ..................................... czas uwolnienia II połowa kwietnia do połowy września b) charakter zamierzonego uwolnienia (jednorazowe, wielokrotne, czasowe) Wprowadzenie do środowiska jeden raz w roku przez trzy kolejne lata. 4.3. Przygotowanie miejsca i jego charakterystyka W sposób standardowy, szczegółowy opis w zał.2. Teren ogrodzony, przygotowany standardowo do zasiewu. 4.4. Metody używane do uwolnienia do środowiska Wysianie nasion i wysadzenie sadzonek (rośliny z kultur in vitro zostaną wysadzone do doniczek, a następnie po aklimatyzacji wysadzone w pole). 4.5. Planowana ilość uwolnionego do środowiska GMO Około 2 kg nasion. W planowanym doświadczeniu badanych będzie 15 linii transgenicznego lnu. Lista GMO: 1.Linie transgeniczne z wprowadzonymi genami biosyntezy PHB:M13, M42, M48, M50, C10, C43, C45, C47, K2, K15, K18 2. Linie transgeniczne z wprowadzonymi genami biosyntezy flawonoidów: W92-40, W92-72). 4.6. Zmiany siedliska (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie) Standardowa uprawa jak dla lnu. 4.7. Sposoby ochrony pracowników w czasie zamierzonego uwalniania GMO do środowiska Nie występuje żadne zagrożenie. 4.8. Traktowanie terenu po zakończeniu uwolnienia do środowiska GMO (typ i metoda uprawy, nawadnianie lub inne działania i ich znaczenie) Typowe zabiegi agrotechniczne, przygotowanie pola do obsiania przedplonem i obserwacja, usunięcie mechaniczne chwastów. 4.9. Przewidywane techniki eliminacji lub inaktywacji GMO po zakończeniu eksperymentu Strona 15 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Podczas eksperymentu i po jego zakończeniu teren będzie kontrolowany co najmniej raz w tygodniu. Inaktywacja GMO przez mechaniczne usuwanie wspomagane gdy zajdzie potrzeba herbicydami (np. Roundup). 4.10. Informacje i wyniki dotyczące wcześniejszego wprowadzenia do środowiska GMO, zwłaszcza w różnych skalach i różnych ekosystemach Wykonane wcześniejsze uwolnienia miały miejsce na obecnym poletku doświadczalnym i nie zaobserwowano niekontrolowanego rozprzestrzeniania się GMO lub innych niekorzystnych zmian w otoczeniu. Strona 16 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Środowisko 5. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA, DO KTÓREGO MA NASTĄPIĆ ZAMIERZONE UWOLNIENIE GMO 5.1. Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna Jednostka podziału administracyjnego, lokalizacja geograficzna Wrocław obr. Karłowice dz. Nr 26, AM-13, teren należy do Uniwersytetu Wrocławskiego. Województwo 5.2. Wielkość terenu mazowieckie 400 m2 5.3. Fizyczne lub biologiczne pokrewieństwo uwalnianego organizmu z ludźmi lub innymi ważnymi organizmami (gatunki pokrewne dzikie i użytkowe) Nie ma żadnego pokrewieństwa. 5.4. Sąsiedztwo ważnych biotopów lub obszarów chronionych Pole doświadczalne jest w otoczeniu trawników. 5.5. Odległość od najbliższego obszaru chronionego wody pitnej i obiektów wyróżniających się cennymi walorami przyrodniczymi Brak w promieniu 1 km ujęć wody pitnej lub innych ważnych i chronionych obiektów przyrodniczych. 5.6. Charakterystyka klimatyczna regionu Standardowy, nie występują specyficzne, regionalne warunki klimatyczne. 5.7. Charakterystyka geograficzna, geologiczna i gleboznawcza Gleba piaszczysta słabo gliniasta podścielona piaskiem luźnym, klasa IVa 5.8. Flora i fauna, włączając rośliny uprawne, żywy inwentarz i gatunki wędrowne Nie wyróżnia się spośród innych obszarów okolic Wrocławia, nie występują gatunki charakterystyczne dla środowisk nieprzekształconych. 5.9. Opis ekosystemów będących i niebędących celem wprowadzenia, na których może wystąpić efekt Standardowy, w pobliżu nie występują naturalne ekosystemy. 5.10. Porównanie naturalnego środowiska organizmu biorcy z proponowanym terenem uwolnienia do środowiska Środowisko identyczne. 5.11. Informacja o planowanych zmianach zagospodarowania terenu i planach rozwoju regionu, które mogą mieć wpływ na środowiskowe oddziaływanie zamierzonego uwolnienia Nie są przewidywane żadne zmiany. 5.12. Liczebność społeczności lokalnej w zależności od obszaru zamierzonego uwolnienia Około 200 mieszkańców 5.13. Główne kierunki działalności gospodarczej społeczności lokalnej, korzystającej z naturalnych zasobów obszaru Strona 17 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Działalność pozarolnicza Strona 18 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Oddziaływanie 6. Informacje o oddziaływaniach między GMO a środowiskiem a) Charakterystyka oddziaływań środowiska na przeżycie, rozmnażanie i rozpowszechnianie GMO 6.1. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie Nasiona temperaturo wrażliwe, nasiona przykryte większą niż 10 cm warstwą gleby nie kiełkują 6.2. Cechy biologiczne mające wpływ na przetrwanie, rozmnażanie i rozprzestrzenianie Przeżywalność lnu poza ekosystemem rolnym nigdy nie była obserwowana. 6.3. Wrażliwość na specyficzne warunki Temperatura (wrażliwość GMO jest identyczna z organizmami rodzicielskimi), herbicydy (wrażliwość GMO na preparat roundup jest identyczna z forma rodzicielską). Wzrost i rozwój GMO odbywa się w temperaturach średnich wieloletnich typowych dla lnu uprawnego. b) Oddziaływanie ze środowiskiem 6.4. Przewidziane środowisko GMO Ekosystem rolny. 6.5. Wyniki badań nad zachowaniem i charakterystyką GMO w kontrolowanych warunkach wzrostu, takich jak laboratoryjnie odtworzone ekosystemy, komory wzrostu, cieplarnie i inne Kilkuletnie badania lnu transgenicznego w warunkach szklarniowych dają gwarancję braku jakiegokolwiek negatywnego ich wpływu na otoczenie. 6.6. Zdolność przenoszenia materiału genetycznego a) z GMO do organizmów występujących w ekosystemie Dyspersji pyłku zapobiega się przez zachowanie odległości co najmniej 20 m. od najbliższej uprawy, nie można wykluczyć transferu genów do bakterii glebowych. b) z organizmów występujących w ekosystemie do GMO Jest możliwy jedynie atak Agrobacterium, występującego naturalnie w środowisku gleby. Istnieje teoretyczna możliwość, iż część genomu, pochodząca z fragmentów roślin lnu może rekombinować z genomem bakteryjnym, jeśli zaistniałyby ekstremalne warunki w rodzaju wysokie stężenie chlorku wapnia [50mM] lub pole elektryczne 2000V/cm. 6.7. Prawdopodobieństwo selekcji, po uwolnieniu do środowiska, prowadzące do nieoczekiwanej ekspresji niepożądanych cech w GMO Mało prawdopodobne, rośliny były weryfikowane przez ich wielokrotną (trzyletnią) uprawę w warunkach szklarniowych, gdyby jednak zaobserwowano niepożądane cechy to inaktywacja GMO herbicydami jest możliwa w każdym czasie. 6.8. Stosowane środki dla zabezpieczenia i sprawdzenia stabilności genetycznej; opis mechanizmów genetycznych, które mogą zapobiegać lub minimalizować rozprzestrzenianie się materiału genetycznego; metody sprawdzania stabilności genetycznej Metody weryfikujące stabilność genetyczną. Northern blot używa się rutynowo do analizy ekspresji genomowego DNA, pyłki rozprzestrzeniają się na odległość nie większą niż 20 m., nasiona przykryte 10 –centymetrową warstwą gleby nie kiełkują. Przewidywane środki podjęte w celu zminimalizowania Strona 19 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO niebezpieczeństwa rozprzestrzeniania się lnu transgenicznego to: wydzielone i ogrodzone pole, w promieniu 1000m nie występuje żadna inna uprawa lnu, planownym jest również użycie herbicydów. 6.9. Szlaki biologicznego rozprzestrzeniania, znane lub potencjalne sposoby rozsiewania, włączając wdychanie, przyjmowanie pokarmu, przenikanie przez glebę lub skórę, inne Nie przewiduje się oddziaływania z czynnikami rozsiewającymi. Badany len nie posiada cech wpływających na jego samoistne rozprzestrzenianie się w środowisku. 6.10. Opis ekosystemów, do których GMO mógłby |być przeniesiony Ekosystem rolny poza którym nie stwierdzono przeżywania lnu. c) Potencjalny wpływ na środowisko 6.11. Możliwość nadmiernego rozmnażania w środowisku Nie ma takiej możliwości. 6.12. Konkurencyjność GMO w stosunku do niezmodyfikowanych biorców lub organizmów rodzicielskich Nie jest konkurencyjny 6.13. Identyfikacja i opis organizmów objętych celowym oddziaływaniem GMO Nie ma takiego oddziaływania i nie istnieją organizmy objęte celowym oddziaływaniem opisywanego GMO. 6.14. Przewidywany mechanizm i rezultaty oddziaływania między GMO a organizmem objętym celowym oddziaływaniem GMO Nie ma takiego oddziaływania. 6.15. Identyfikacja i opis innych organizmów, na które mogą wpływać niezamierzone oddziaływania Nie ma podstaw do pojawienia się niezamierzonych organizmów. 6.16. Prawdopodobieństwo zmian biologicznych oddziaływań lub zmiany gospodarza Nie przewiduje się takich oddziaływań, przeprowadzona transformacja nie ma wpływu na zmianę oddziaływań lnu z innymi organizmami. 6.17. Znane lub przewidywane wpływy na organizmy nieobjęte celowym oddziaływaniem GMO w środowisku, zmiany konkurencyjności w stosunku do ofiar, gospodarzy, symbiontów, wrogów, pasożytów i patogenów Nie są oczekiwane wymienione efekty. Wprowadzona modyfikacja nie wpływa na relacje między lnem a innymi organizmami niecelowymi (np. owady, ptaki, organizmy glebowe). 6.18. Możliwy wpływ na środowisko, wynikający z wzajemnego oddziaływania GMO i organizmów nieobjętych celowym oddziaływaniem GMO Nie przewiduje się. 6.19. Możliwe pozytywne i negatywne cechy u innych krzyżujących się gatunków, które mogą ujawniać się na skutek przeniesienia genów z GMO Nie są przewidywane w warunkach planowanego doświadczenia, len wykazuje niski potencjał do przepływu genów-gatunki z którymi mógłby się krzyżować i dawać płodne mieszańce nie występują w Polsce. 6.20. Znany lub przewidywany udział w procesach biogeochemicznych Nie przewiduje się. 6.21. Inne potencjalnie możliwe interakcje i zależności ze środowiskiem biotycznym i abiotycznym Nie wydaje się aby istniało. Strona 20 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Pracownicy 7. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO PRACOWNIKÓW 7.1. Imię i nazwisko oraz informacje o kwalifikacjach fachowych osoby odpowiedzialnej za działanie polegające na zamierzonym uwolnieniu GMO Dane pracownika Tytuł Dr Imię Anna Nazwisko Kulma Telefon ..................................... Faks ..................................... Adres e-mail ..................................... Kwalifikacje zawodowe Adiunkci Instytutu Biochemii i Biol.Mol. z wieloletnim doświadczeniem w tworzeniu i analizie roślin transgenicznych i po stażach w zagranicznych ośrodkach (Anglia, Niemcy) zajmujących się GMO Tytuł Dr Imię Magdalena Nazwisko Żuk Telefon ..................................... Faks ..................................... Adres e-mail ..................................... Kwalifikacje zawodowe Adiunkci Instytutu Biochemii i Biol.Mol. z wieloletnim doświadczeniem w tworzeniu i analizie roślin transgenicznych i po stażach w zagranicznych ośrodkach (Anglia, Niemcy) zajmujących się GMO 7.2. Liczba osób zatrudnionych przy realizacji projektu (lista imienna) 7 osób i w tym - Doktoranci: Katarzyna Lorenc-Kukuła, Kamil Kostyń, Tadeusz Czuj, Anna AksamitStachurska, Alina Korobczak. Specjaliści: mgr Barbara Dudek, mgr Ryszard Szmidziński. 7.3. Wykształcenie i doświadczenie pracowników (w tym odbyte szkolenia) Dr Anna Kulma, Dr Magdalena Żuk, adiunkci Instytutu Biochemii i Biol.Mol. z wieloletnim doświadczeniem w tworzeniu i analizie roślin transgenicznych i po stażach w zagranicznych ośrodkach (Anglia, Niemcy) zajmujących się GMO Doktoranci: Katarzyna Lorenc-Kukuła, Kamil Kostyń, Tadeusz Czuj, Anna AksamitStachurska, Alina Korobczak. Specjaliści: mgr Barbara Dudek, mgr Ryszard Szmidziński. Strona 21 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Tryb kontroli 8. INFORMACJE DOTYCZĄCE TRYBU KONTRLOLI I MONITOROWANIA PROCESU UWALNIANIA GMO DO ŚRODOWISKA a) Informacje o technice monitorowania 8.1. Metody monitorowania GMO i efektów uwolnienia do środowiska Metody biologii molekularnej. W trakcie trwania doświadczenia planuje się również monitorować efekty uwolnienia GMO do środowiska przez obserwacje wczesności wschodów, obserwacje cech morfologicznych tj. czasu kwitnienia, barwy kwiatów, typu wzrostu. 8.2. Specyficzność, czułość i wiarygodność technik monitorowania Northern blot, PCR. Metody najczulsze z możliwych. 8.3. Techniki detekcji materiału genetycznego przenoszonego do innych organizmów Transfer genów może być monitorowany przez odporność na antybiotyki oraz technikami Northern blot i PCR. W trakcie trwania doświadzcenia stosowane będą metody PCR, Northern blot. 8.4. Czas trwania i częstotliwość monitorowania W okresie wegetacji od kwietnia do września, wtedy gdy zachodzi podejrzenie odmienności wzrostu, infekcji patogenów lub rozwoju pasożytów. Próbki do obserwacji pobierać się będzie jeden raz w miesiącu w czasie trwania okresu wegetacji. b) Kontrola zamierzonego uwalniania do środowiska 8.5. Metody i procedury zmierzające do uniknięcia lub zminimalizowania rozprzestrzeniania GMO poza miejscem uwolnienia do środowiska (izolacja przestrzenna lub mechaniczna) Zachowanie minimum 20 metrowej odległości od innych upraw. 8.6. Metody i procedury mające na celu ochronę miejsca uwolnienia GMO przed wtargnięciem osób nieupoważnionych Miejsce uprawy jest ogrodzone 4-m płotem i będzie oznakowane tablicami. 8.7. Metody i procedury ochrony miejsca uwolnienia przed innymi organizmami Po zakończeniu eksperymentu przez kolejne dwa lata będą uprawiane rośliny wyraźnie różniące się od lnu tak aby przypadkowe rośliny lnu można było łatwo rozpoznać i usunąć. c) Izolacja przestrzenna 8.8. Planowana odległość od gatunków pokrewnych, zdolnych do krzyżowania się, dzikich i uprawnych W odległości 50 m nie ma innej uprawy na którą miałaby wpływ uprawa GMO. 8.9. Metody zapobiegania niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się diaspor i pyłku Oddzielenie obszarów minimum 20 metrowym pasem wolnej przestrzeni(trawnikiem), kontrolowanej i w razie potrzeby traktowanej herbicydami lub manualnie. d) Plany reagowania na zagrożenie 8.10. Metody i procedury kontroli GMO, w| przypadku nieoczekiwanego rozprzestrzenienia Northern blot i PCR. 8.11. Plany ochrony zdrowia ludzi i środowiska, w przypadku wystąpienia niepożądanych efektów Nie zachodzi możliwość zagrożenia zdrowia oraz kontaminacji środowiska. Strona 22 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO 8.12. Metody postępowania z GMO, stwarzającym zagrożenie (unieczynnienie, usunięcie ze środowiska) Zielone części roślin będą spalone. 8.13. Metody eliminacji: roślin, zwierząt, gleby, inne, narażonych na kontakt z GMO po lub w trakcie rozprzestrzeniania Przy użyciu herbicydów i mechaniczne usuwanie. 8.14. Metody izolacji obszarów zagrożonych rozprzestrzenieniem się GMO Kontaminacja innych organizmów przez GMO nie jest oczekiwana. Strona 23 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Odpady 9. INFORMACJE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI 9.1. Rodzaj wytwarzanych odpadów Pozostałości po zbiorze nasion i roszeniu roślin (koszyczki nasienne, paździerze). 9.2. Oczekiwana ilość odpadów 10 kg 9.3. Możliwe zagrożenia Nie wydaje się aby istniało 9.4. Opis planowanego postępowania z odpadami, uwzględniający metody bezpiecznej dla zdrowia ludzi i środowiska dezaktywacji odpadów Pozostałości roślin po roszeniu będą spalone lub rozdrobnione i kompostowane Strona 24 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Poprzednie uwolnienia 10. INFORMACJE O WYNIKACH POPRZEDNICH ZAMIERZONYCH UWOLNIEŃ GMO DO ŚRODOWISKA Dane o poprzednich uwolnieniach Informacje o wynikach poprzednich zamierzonych uwolnień GMO do środowiska ................................................................................................................................................................................ a) Data wydanej zgody ..................................... Numer wydanej zgody ..................................... Początek ..................................... Koniec ..................................... Czas uwolnienia rok 2003 b) Miejsce wprowadzenia aktualne poletko doświadczalne (Karłowice) c) Cel wprowadzenia Weryfikacja właściwości lnu transgenicznego wzbogaconego w PHB uprawianych w warunkach szklarniowych d) Obserwacje po wprowadzeniu Plonowanie lnu, zawartość PHB, lipidów i innych metabolitów. e) Wnioski z poprzedniego wprowadzenia Uprawa lnu transgenicznego uzyskanego na drodze transformacji eksplantów liścieni lnu cDNA kodującym enzymy syntezy PHB za pośrednictwem Agrobacterium jest skutecznym i bezpiecznym sposobem manipulacji metabolizmem roślin. f) Rezultaty wprowadzenia związane z ryzykiem dla zdrowia ludzi i środowiska Nie obserwowano żadnych negatywnych skutków uprawy lnu transgenicznego na zdrowie człowieka lub środowisko g) Wnioski dotyczące kumulatywnego wpływu na zdrowie ludzi i środowisko Nie obserwowano żadnego wpływu Strona 25 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Komentarze 11. KOMENTARZE I UWAGI DODATKOWE, INNE INFORMACJE, UZNANE PRZEZ UZYTKOWNIKA ZA WAŻNE DLA ZACHOWANIA BEZPIECZEŃSTWA Komentarze i uwagi dodatkowe Nie mamy żadnych dodatkowych uwag Strona 26 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Załączniki 12. ZAŁĄCZNIKI 1) Ocena zagrożenia przygotowana dla uwalnianych organizmów genetycznie zmodyfikowanych brak 2) Dokumentacja związana z opracowaniem oceny zagrożenia wraz ze wskazaniem metod przeprowadzenia tej oceny brak 3) Techniczna dokumentacja zamierzonego uwolnienia brak 4) Program działania w przypadku zagrożenia dla zdrowia ludzi lub dla środowiska związanego z zamierzonym uwolnieniem brak 5) Mapa wektora brak 6) Plany pól doświadczalnych brak 7) Streszczenie wniosku brak DOKUMENTY DODAWANE PRZEZ PRACOWNIKA MINISTERSTWA ŚRODOWISKA Nazwa załącznika ..................................... Załącznik brak Strona 27 z 28 Zamierzone uwolnienie GMO Strona 28 z 28
