Usługi i działalność gospodarcza w Niemczech

Działalność gospodarcza: Usługi i
działalność gospodarcza w
Niemczech
2015-12-25 23:38:16
2
Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej niemiecki rynek w coraz większym stopniu staje się dla polskich
obywateli rynkiem poszukiwania legalnej pracy i to pomimo wprowadzonych okresów przejściowych. Jedną z
możliwości daje skorzystanie z prawa obywateli polskich do podejmowania i prowadzenia w Niemczech
samodzielnej działalności gospodarczej w ramach tzw. samozatrudnienia oraz do zakładania i prowadzenia
przedsiębiorstw.
( na co należy zwracać uwagę podejmując działalność gospodarczą)
Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej niemiecki rynek w coraz większym stopniu staje się dla polskich
obywateli rynkiem poszukiwania legalnej pracy i to pomimo wprowadzonych okresów przejściowych.
Jedną z możliwości daje skorzystanie z prawa obywateli polskich do podejmowania i prowadzenia w Niemczech
samodzielnej działalności gospodarczej w ramach tzw. samozatrudnienia oraz do zakładania i prowadzenia
przedsiębiorstw.
Przed podjęciem decyzji o wejściu na ten rynek – dostępny, jednakże obwarowany licznymi uregulowaniami
prawnymi rygorystycznie egzekwowanymi - należy bardzo uważnie zastanowić się:
- nad charakterem w jakim ma być prowadzona działalność gospodarcza,
- zapoznać się z wszelkimi uwarunkowaniami formalno-prawnymi, a w szczególności sprawdzić czy dla
prowadzenia danej działalności w RFN konieczne jest uzyskanie odpowiedniego pozwolenia (np. gastronomia)
czy też posiadanie poświadczenia odpowiednich kwalifikacji zawodowych (część usług rzemieślniczych).
Statystyki pokazują, że polskie podmioty gospodarcze preferują prowadzenie działalności gospodarczej w
Niemczech w trzech zasadniczych formach:
- Świadczenie usług w ramach tzw. kontyngentu;
- Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej ;
- Świadczenie usług transgranicznych (w ramach oddelegowania).
Świadczenie usług przez firmy polskie w ramach kontyngentu.
Na terenie Niemiec tego typu działalność prowadzona jest przez polskie przedsiębiorstwa już od wielu lat – w
momencie akcesji do UE sytuacja się nie zmieniła. Niestety ogólnie obowiązująca w Unii Europejskiej zasada
swobody przepływu usług została przez Niemców przedmiotowo ograniczona, wprowadzone okresy przejściowe
nadal w znacznym stopniu utrudniają prowadzenie działalności. Usługi, dla których wprowadzono okres
przejściowy mogą być w zasadzie – z wyjątkami – wykonywane tylko na podstawie Polsko-niemieckiej umowy
dwustronnej z 31.01.1990 r. o oddelegowaniu pracowników polskich przedsiębiorstw do realizacji umów o dzieło
w RFN, a więc w ramach ustalanego corocznie kontyngentu osobowego. Alfabetyczny wykaz usług, dla których
3
wprowadzono okresy przejściowe umieszczony jest na stronie Federalnej Agencji Pracy
http://www.arbeitsagentur.de.
Do usług objętych tzw. kontyngentem należą oprócz usług budowlanych i pokrewnych, usługi
sprzątania budynków, inwentarza i środków transportu oraz dekoratorstwo wnętrz.
Każda polska firma pragnąca świadczyć swoje usługi na rynku niemieckim musi uzyskać w Ministerstwie
Gospodarki w Warszawie tzw. kontyngent. Wzory odp. wniosków znajdują się na stronie internetowej MG:
www.mgip.gov.pl
Po uzyskaniu kontyngentu przedsiębiorstwo występuje do Agencji ds. Zatrudnienia (Agentur für Arbeit) w
Duisburgu (obsługuje wszystkie polskie firmy w Niemczech) z wnioskami o udzielenie zezwolenia na pracę dla
wszystkich pracowników firmy przewidzianych do realizacji usług w Niemczech.
Każdy pracownik firmy polskiej skierowany do realizacji umowy o dzieło zawartej z niemieckim kontrahentem
musi przed podjęciem pracy posiadać odpowiednie zezwolenie na pracę, być zameldowany w Niemczech oraz
być ubezpieczony. Załatwienie wszystkich tych formalności spoczywa na polskim pracodawcy (firmie
zatrudniającej pracownika). Należy zaznaczyć, że firma kierująca pracownika do pracy w Niemczech jest tożsama
z firmą zatrudniającą.
Usługi nie objęte kontyngentem mogą być realizowane przez polskie firmy na zasadzie tzw. oddelegowania
pracowników i są objęte innymi uwarunkowaniami.
Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej w Niemczech
Każdy obywatel polski ma możliwość zgłoszenia/zarejestrowania działalności gospodarczej w Niemczech. Osoba
prowadząca w Niemczech samodzielną działalność gospodarczą (selbstständige Erwerbstätigkeit) stanowi
jednoosobowe przedsiębiorstwo (Einzelunternehmen) podlegające regulacjom Kodeksu Cywilnego
(Bürgerliches Gesetzbuch BGB). Zasady rejestracji i prowadzenia działalności gospodarczej reguluje Ustawa o
prowadzeniu działalności gospodarczej – Gewerbeordnung (GewO).
Przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej należy się upewnić i sprawdzić czy dla prowadzenia danej
działalności w Niemczech konieczne jest uzyskanie odpowiedniego pozwolenia, koncesji czy też spełnienie
innych wymagań, i tak:
- posiadanie koncesji konieczne jest w: gastronomii, transporcie, handlu obwoźnym, ubezpieczeniach, ochronie,
usługach dla osób niepełnosprawnych, handlu bronią, produkcji leków;
- posiadanie dyplomu mistrzowskiego niezbędne jest w przypadku niektórych rodzajów rzemiosła (załącznik A –
listy zawodów rzemieślniczych tzw. Handwerksordnung);
- w przypadku osób wykonujących niektóre wolne zawody konieczne jest uznanie kwalifikacji zawodowych , i/lub
spełnienie określonych warunków finansowych.
Poza zgłoszeniem działalności gospodarczej w urzędzie ds. gospodarczych (Gewerbeamt/Wirtschaftsamt)
4
właściwym dla miejsca siedziby przedsiębiorstwa, trzeba dopełnić formalności związanych z uzyskaniem numeru
podatkowego (Steuernummer), rejestracji w branżowej kasie chorych, ubezpieczenia od nieszczęśliwych
wypadków itp. W przypadku usług rzemieślniczych trzeba dodatkowo zarejestrować się w izbie rzemieślniczej
(Handwerkskammer).
Niezmiernie istotnym przy prowadzeniu działalności gospodarczej tego typu jest rzeczywisty fakt prowadzenia jej
samodzielnie. W przeciwnym wypadku praca wykonywana na rzecz zleceniodawcy zostanie przez władze
niemieckie uznana za działalność pozornie samodzielną.
Najważniejszymi cechami samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej są:
- wykonywanie prac we własnym imieniu i na własny rachunek;
- brak zewnętrznego kierownictwa;
- dysponowanie własnym biurem, ewentualnie warsztatem w zależności od rodzaju prowadzonej działalności oraz
odpowiednim sprzętem i wyposażeniem (biurowym lub warsztatowym);
- korzystanie ze sprzętu lub narzędzi zleceniodawcy tylko na podstawie umowy użyczenia (w tym czasie z tego
sprzętu nie może korzystać zleceniodawca).
Dla oceny czy zgłoszona działalność gospodarcza nie jest w istocie tylko pozorną, zwłaszcza gdy wykonuje się
prace na miejscu u klienta-zleceniodawcy, brane są pod uwagę jeszcze inne kryteria. Podejrzenie, iż samodzielna
działalność prowadzona jest pozornie jest uzasadnione, jeśli:
- prowadząc działalność w zasadzie wykonuje się stale zlecenia tylko jednego zleceniodawcy;
- zleceniodawca regularnie zleca wykonanie tych samych czynności pracownikom na stałe u siebie
zatrudnionym;
- nie zauważa się w czynnościach osoby prowadzącej działalność oznak działania typowych dla samodzielnego
przedsiębiorcy, np. samodzielnego decydowania o warunkach zakupu i sprzedaży, wykorzystaniu kapitału i
maszyn;
- prace, które wykonuje się u zleceniodawcy są w zasadzie porównywalne z tymi, które przedsiębiorca
wykonywał, gdy był (jeśli taki przypadek miał miejsce) jeszcze zatrudniony u tego zleceniodawcy na podstawie
umowy o pracę;
- pracuje się u zleceniodawcy według jego „organizacji pracy” i jego „godzin pracy”;
- otrzymuje się wynagrodzenie za nadgodziny;
- ma się zakaz wykonywania usług u innych zleceniodawców;
- wystawia się faktury za przepracowane godziny według stawki godzinowej.
Często osoby pragnące legalnie pracować na rynku niemieckim wpadają w „pułapkę” nieuczciwych pośredników
i pod pozorem prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej werbowane są nieświadomie do pracy
niosącej za sobą surowe sankcje karno-skarbowe w RFN.
5
Świadczenie usług transgranicznych
Kolejną możliwością prowadzenia działalności gospodarczej dla polskich obywateli na terytorium Niemiec jest
transgraniczne świadczenie usług .
Usługa transgraniczna to usługa świadczona przez podmiot gospodarczy prowadzący działalność gospodarczą w
Polsce na terenie innego państwa. Usługa powinna być wykonywana przejściowo i być czasowo ograniczona.
Ocena, jak długo można świadczyć usługę, zależy od warunków funkcjonowania usługodawcy i nie można
zdefiniować ogólnych granic jej trwania. Z tym problemem wiąże się nierozerwalnie kwestia tzw. punktu
ciężkości. Usługa świadczona w innym państwie nie może bowiem przeważać nad działalnością prowadzoną w
państwie rejestracji.
Aby można było mówić o świadczeniu usługi transgranicznej, należy łącznie spełniać następujące warunki:
- prowadzić zarejestrowaną w Polsce działalność gospodarczą ;
- posiadać numer ident. podatkowej NIP PL;
- uzyskać zlecenie;
- legitymować się podpisaną umową z kontrahentem;
- w przypadku oddelegowania do świadczenia usługi pracowników dopełnić formalności zw. z ubezpieczeniem
delegowanych (druk E 101);
- usługa musi być wykonywana na terytorium innego państwa;
- po zakończeniu zlecenia należy wystawić rachunek;
- po wykonaniu usługi - powrót do kraju;
- prowadzenie dalszej działalności w kraju.
W przypadku zamiaru świadczenia usług transgranicznych duże znaczenie ma prawidłowe przygotowanie
umowy, która powinna określać zakres usługi oraz sposób jej wykonania. Prawidłowo sporządzona umowa
powinna odpowiadać umowie o dzieło lub umowie zlecenia w polskim prawie. Od staranności jej sporządzenia
zależeć będzie czy świadczona usługa zostanie uznana i zaliczona jako usługa transgraniczna. Często, na co
należy zwrócić uwagę pojawia się problem czy przedmiot umowy nie jest ukrytą formą zatrudnienia lub
wynajęcia pracowników. W umowie bezwzględnie powinna znajdować się wysokość zapłaty dla wykonawcy
usługi za całość prac. W żadnym razie nie powinno w niej być uzgodnienia dotyczącego wynagrodzenia
pracowników delegowanych, wynagrodzenie to powinno być wypłacane przez firmę w kraju na podstawie umowy
o pracę.
Wszyscy oddelegowani do wykonania usługi za granicą pracownicy firmy polskiej muszą być ubezpieczeni.
Dokumentem poświadczającym ubezpieczenie jest druk E 101, wydawany przez właściwy dla siedziby
pracodawcy oddział ZUS.
6
Podsumowanie:
- Ważnym dla wszystkich osób pragnących prowadzić działalność gospodarczą w Niemczech jest właściwie i
fachowo przygotowana strona formalna, a następnie rygorystyczne przestrzeganie ram prawnych
obowiązujących w RFN a w szczególności zakresu prawa pracy, podatkowego, o działalności gospodarczej, prawa
o rzemiośle. Liczne i szczegółowe kontrole w ww. zakresie dla wielu firm czasami nawet nieświadomie łamiących
prawo zakończyły się poważnymi konsekwencjami (łącznie z aresztowaniami kierownictwa przedsiębiorstwa).
- Należy pamiętać, że prowadzenie działalności gospodarczej zarejestrowanej w Niemczech wiąże się z
koniecznością regularnego odprowadzania podatków, opłat i składek na zasadach obowiązujących obywateli
niemieckich. Obowiązek uiszczania tychże należności ciąży na przedsiębiorcy również w okresie, kiedy ta
działalność nie jest prowadzona. W przypadku zakończenia działalności gospodarczej i powrotu do kraju
bezwzględnie należy wyrejestrować działalność.
- Podstawą realizacji usługi musi być właściwie sformułowana umowa zlecenie/kontrakt, z określonym terminem
wykonania usługi, miejscem jej wykonania, zleceniodawcą i zleceniobiorcą oraz co niemniej istotne z jej ceną.
Dobrze sporządzona umowa jest dla przedsiębiorcy dokumentem którym legitymuje się przy ewent. kontroli oraz
dokumentem na podstawie którego może dochodzić swoich należności finansowych.
- Jak z powyższych informacji wynika przed przystąpieniem do realizacji/wykonywania usług poza
granicami kraju przez przedsiębiorstwa polskie czy też zarejestrowaniem jednoosobowej firmy
wskazany jest rozsądek i ostrożność.
Przed zarejestrowaniem działalności gospodarczej zawsze warto zwrócić się o bezpłatną poradę do pracowników
WPHI. Na stronie internetowej Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji znajdują się praktyczne i użyteczne
informacje przydatne dla prowadzących czy też planujących prowadzenie działalności gospodarczej na terenie
Niemiec. Cykliczne spotkania w ramach tzw. Forum Polskich Przedsiębiorców stanowią natomiast platformę
wymiany doświadczeń i informacji jak również okazję do spotkania z ekspertami z różnych dziedzin.
Autor niniejszego opracowania odsyła do szczegółowych informacji zawartych na stronie internetowej WPHI
autorstwa: p.p.J.Idzikowskiego i B.Janowskiego na których się również opierał.
Opracował: Tomasz Urbański – I Sekretarz Ambasady w WPHI Berlin
7