Art. 103[1] kp

Nowości w prawie pracy
Dr Michał Raczkowski
Podnoszenie kwalifikacji
zawodowych – nowe zasady
Wyrok z dnia 31 marca 2009 r.,
sygn. K 28/08
Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 103 k.p.
regulujący zasady podnoszenia kwalifikacji
zawodowych jest niezgodny z art. 92 ust. 1
Konstytucji RP. W konsekwencji moc utracił nie
tylko sam ten przepis, ale także wydane na jego
podstawie Rozporządzenie Ministra Edukacji
Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 13 października 1993 r. w sprawie
zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji
zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych.
Nowe przepisy
Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o zmianie
ustawy – Kodeks pracy oraz ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych
wprowadzona została nowa regulacja zasad
podnoszenia kwalifikacji zawodowych
pracowników.
Ustawa ta weszła w życie w dniu 16 lipca
2010 r.
Regulacja przejściowa
Zgodnie z art. 3 ustawy zmieniającej do
pracowników,
którzy
rozpoczęli
podnoszenie kwalifikacji zawodowych
przed dniem wejścia w życie ustawy
(przypomnijmy – przed 16 lipca 2010 r.)
stosuje się przepisy obowiązujące do dnia
11 kwietnia 2010 r.
Rozpoczęcie podnoszenia
kwalifikacji
Dwa rozumienia terminu:
a) Faktyczne
rozpoczęcie
podnoszenia
kwalifikacji (podjęcie nauki)
b) Prawne
rozpoczęcie
podnoszenia
kwalifikacji
(skierowanie,
inicjatywa/zgoda wg nowych przepisów)
Zalety nowego rozwiązania
Znaczne
uproszenie
(ujednolicenie)
uprawnień przysługujących pracownikowi
Dostosowanie uprawnień pracowniczych i
obowiązków pracodawcy do różnorodności
form
podnoszenia
kwalifikacji
zawodowych, której poprzednie przepisy
nie uwzględniały
Pojęcie „kwalifikacji
zawodowych”
Art. 103[1] k.p.
§
1.
Przez
podnoszenie
kwalifikacji
zawodowych rozumie się zdobywanie lub
uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez
pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za
jego zgodą.
Ujęcie szerokie – wszelka wiedza i
umiejętności pracownika, nawet luźno
związane z wykonywaną pracą.
Art. 103[2] par. 1 pkt 3 k.p.
Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe
(uprawniający do 6 dni urlopu szkoleniowego)
Czy chodzi o:
1) jakikolwiek egzamin kończący jakikolwiek
kurs (2 godzinne szkolenie z machania łopatą
zakończone egzaminem praktycznym)
2)
egzamin
potwierdzający
kwalifikacje
zawodowe w rozumieniu przepisów o systemie
oświaty
Rozporządzenie MEiN z 03.02.2006 w sprawie uzyskiwania i
uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej,
umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach
pozaszkolnych
2. Kurs jest pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 30 godzin zajęć
edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy ogólnej,
umiejętności lub kwalifikacji zawodowych, realizowana zgodnie z programem nauczania
przyjętym przez organizatora kształcenia.
3. Kurs zawodowy jest kursem, którego program nauczania obejmuje usystematyzowane treści
nauczania wybrane z programu nauczania dla zawodu, dopuszczonego do użytku szkolnego
przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania. Wyniki kursu zawodowego są
zaliczane przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych prowadzącej kształcenie zawodowe.
4. Seminarium jest pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin
zajęć edukacyjnych, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie wiedzy na
określony temat, realizowana zgodnie z programem nauczania przyjętym przez organizatora
kształcenia.
5. Praktyka zawodowa jest pozaszkolna forma kształcenia o czasie trwania uzależnionym od
złożoności umiejętności niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych, nie krótszym
jednak niż 80 godzin zajęć, której ukończenie umożliwia uzyskanie lub uzupełnienie
praktycznych umiejętności zawodowych z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia
zawodowego uczestników.
Rozporządzenie z 03.02.2006
§ 7. 1. Formy kształcenia, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 i 4, mogą zakończyć
się egzaminem umożliwiającym ocenę poziomu opanowania wybranych
kwalifikacji zawodowych w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego lub klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb
rynku pracy.
§ 21. Egzamin kwalifikacyjny przeprowadza się na
tytuł zawodowy
odpowiadający nazwie zawodu występującego w klasyfikacji zawodów
szkolnictwa zawodowego, zwany dalej „tytułem zawodowym”, oraz na tytuł
zawodowy mistrza w tym zawodzie, zwany dalej „tytułem mistrza”.
W konsekwencji to udział w kursie i kursie zawodowym mogą stanowić
podstawę urlopu szkoleniowego na przygotowanie do egzaminu
kończącego taki kurs, potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
Przyczyny podnoszenia
kwalifikacji zawodowych
1) Inicjatywa pracownika
2) Inicjatywa pracodawcy
W rozumieniu art. 1031 k.p. istotna jest
inicjatywa pracodawcy, a jeśli kwalifikacje
uzyskuje pracownik z własnej inicjatywy,
pracodawca może wyrazić na to zgodę, co
skutkuje
przyznaniem
pracownikowi
uprawnień z tym związanych.
Inicjatywa pracodawcy
Każde oświadczenie pracodawcy, z którego
wynika dla pracownika konieczność podjęcia
się podnoszenia w skonkretyzowanym
zakresie kwalifikacji zawodowych.
Dla celów dowodowych należałoby je
utrwalić na piśmie.
Nie jest wymagana świadomość pracodawcy,
że taka inicjatywa zrodzi po stronie
pracownika określone uprawnienia.
Uprawnienia pracownika
Obowiązkowe:
a) Zwolnienie z części dnia pracy na udział w
zajęciach,
b) Urlop szkoleniowy
Fakultatywne:
Świadczenia dodatkowe – koszty szkolenia,
dojazdu, podręczników, zakwaterowania i in.
Zwolnienie z części dnia pracy
Zwolnienie z całości lub części dnia pracy, na
czas niezbędny, by punktualnie przybyć na
obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania,
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Jako pracodawcy – przed wyrażeniem zgody
na podnoszenie kwalifikacji, poproście o
program zajęć  - zwolnienie nie jest
limitowane czasowo jak w starych przepisach
Urlop szkoleniowy
1) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminów
eksternistycznych, [art. 10 ustawy o systemie oświaty]
2) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu
maturalnego,
3) 6 dni – dla pracownika przystępującego do egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe,
4) 21 dni w ostatnim roku studiów – na przygotowanie
pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie
do egzaminu dyplomowego.
Natura urlopu szkoleniowego
Do wykorzystania przed egzaminem
W terminie uzgodnionym z pracodawcą jak
urlop wypoczynkowy?
A co, jeśli pracodawca nie udzieli urlopu
szkoleniowego?
Umowa z pracownikiem
Nie ma obowiązku zawarcia, jeśli
pracodawca nie ma zamiaru zobowiązać
pracownika
do
pozostawania
w
zatrudnieniu po zakończeniu umowy (art.
1034 par. 3 k.p.)
Nie ma obowiązku zawarcia, jeśli
pracodawca
nie
przyznaje
także
pracownikowi dodatkowych uprawnień
(poza urlopem i zwolnieniem od pracy)
Zobowiązanie do pozostania w
zatrudnieniu – obowiązek zwrotu
kosztów (art. 1035 k.p.)
Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
1) który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji
zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
2) z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w
trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu, w terminie
określonym w umowie, o której mowa w art. 103[4], nie dłuższym niż 3 lata,
3) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z
wyjątkiem wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn określonych w art. 94[3],
4) który w okresie wskazanym w pkt 2 rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na
podstawie art. 55 lub art. 94[3], mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach
– jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel z
tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia
po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w
czasie ich podnoszenia.
Proporcja
Kwestie podatkowe
Ustawa zmieniająca dokonała równoczesnej zmiany ustawy z dnia 26
lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przez
nadanie nowego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 90. Od dnia 16 lipca
2010 r. wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń
przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na
podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego
pracownika, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas
urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z całości lub części dnia
pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub
podnoszącym kwalifikacje zawodowe. Przez przepisy odrębne należy
tu rozumieć art. 1031 – 1035 k.p. Oznacza to, że wszystkie
fakultatywnie przyznane pracownikowi świadczenia są wolne od
podatku.
Podnoszenie kwalifikacji bez zgody/
inicjatywy pracodawcy (art. 1036 k.p.)
W odrębnym porozumieniu można przyznać
urlop bezpłatny lub zwolnienie z pracy bez
zachowania prawa do wynagrodzenia.
Istotne – zaznaczyć, że chodzi o
porozumienie na podstawie tego właśnie
przepisu a nie o podnoszenie kwalifikacji
zawodowych.
Ustawa
antykryzysowa
Pełna nazwa i publikacja
USTAWA z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu
skutków kryzysu ekonomicznego dla
pracowników i przedsiębiorców
Dz. U. Nr 125 poz. 1035
z dnia 7 sierpnia 2009 r.
Wejście w życie – 22 sierpnia 2009 r.
Zakres stosowania ustawy
Przedsiębiorca
w
przejściowych
trudnościach finansowych (stosowanie
szczególne)
Przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy z
dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (stosowanie
powszechne)
Przedsiębiorca
Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba
fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca
osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność
prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność
gospodarczą.
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej
w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Art. 2. Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność
wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie,
rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i
ciągły.
Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności
wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i
hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i
rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników
pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w
gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem
turystów.
Okres stosowania ustawy
Ustawa epizodyczna – przewidziano z góry, że
jej regulacje mają charakter tymczasowy:
Art. 33, 34, 35 ustawy – jej regulacje stosuje
się do 31 grudnia 2011 r.
Trudno jednak przewidzieć, jaki będzie los
norm ustawy, w szczególności, czy nie zostaną
transponowane w jakikolwiek sposób w części
lub całości do źródeł „trwałych”
Stosowanie powszechne ustawy
Umowy na czas określony
Art. 13. 1. Okres zatrudnienia na podstawie umowy o
pracę na czas określony, a także łączny okres
zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na
czas określony między tymi samymi stronami stosunku
pracy, nie może przekraczać 24 miesięcy.
2. Za kolejną umowę na czas określony, w rozumieniu
ust. 1, uważa się umowę zawartą przed upływem 3
miesięcy od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej
umowy zawartej na czas określony.
Umowa na czas określony
Zakaz stosowania umowy na czas powyżej
24 miesięcy – konsekwencje naruszenia:
Uznanie umowy za umowę na czas
nieokreślony (art. 58 par. 3 k.c. w zw. z art.
300 k.p. – do klauzuli terminu)
Wydłużenie (do 3 miesięcy) okresu
„przejściowego” między umowami
Przepisy przejściowe
Art. 35. 1. Do umów o pracę zawartych na czas określony
trwających w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy nie stosuje
się przepisów art. 251 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks
pracy.
2. Do umów, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy art. 13.
3. Jeżeli termin rozwiązania umowy o pracę na czas określony,
zawartej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, przypada
po dniu 31 grudnia 2011 r., umowa rozwiązuje się z upływem
czasu, na który została zawarta.
Art. 34 ust. 2
Do umów o pracę zawartych na czas określony trwających w dniu
1 stycznia 2012 r. stosuje się art. 251 ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. - Kodeks pracy.
Niektóre konsekwencje przepisów
przejściowych
Czy art. 35 ust. 2 ustawy oznacza, że
wliczamy okres trwania sprzed wejścia w
życie ustawy?
Czy istnieją takie umowy, które będą
spełniały kryterium z art. 35 ust. 3 ustawy?
Czas pracy
Wydłużenie okresu rozliczeniowego
Art. 9 ust. 1 ustawy – do 12 miesięcy, jeśli jest
to uzasadnione przyczynami:
a) obiektywnymi,
b) technologicznymi,
c) dotyczącymi organizacji czasu pracy
przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa i
zdrowia pracowników
Czas pracy
Art. 9 ust. 2
W okresie stosowania przedłużonego okresu
rozliczeniowego czasu pracy indywidualny
rozkład czasu pracy pracownika może
przewidywać zróżnicowanie liczby godzin do
przepracowania w poszczególnych miesiącach.
Okresy dłuższej pracy równoważy się okresami
krótszej pracy lub okresami niewykonywania
pracy w ramach obowiązującego pracownika
wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
Art. 9 ust. 2
Znaczenie normatywne?
- w jakich systemach znajduje zastosowanie?
- dopuszcza takie działanie w systemie
podstawowym?
Znaczenie edukacyjne?
Tryb wprowadzenia
przedłużonego okresu rozl.
Art. 9
5. Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy wprowadza się w
układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi
organizacjami związkowymi; jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści
porozumienia
ze
wszystkimi
zakładowymi
organizacjami
związkowymi, przedsiębiorca uzgadnia treść porozumienia z
organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art.
24125a ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.
6. Jeżeli u danego przedsiębiorcy nie działają zakładowe organizacje
związkowe przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy
wprowadza się w porozumieniu z przedstawicielami pracowników
wyłonionymi w trybie przyjętym u tego przedsiębiorcy.
Indywidualny rozkład czasu
pracy
Art. 10. 1. Indywidualny rozkład czasu pracy pracownika
ustalany przez przedsiębiorcę może przewidywać różne
godziny rozpoczynania i kończenia pracy; w takim
przypadku ponowne wykonywanie pracy przez
pracownika w tej samej dobie nie stanowi pracy w
godzinach nadliczbowych.
2. Wykonywanie pracy w rozkładzie czasu pracy
ustalonym zgodnie z ust. 1 nie może naruszać prawa
pracownika do odpoczynku, o którym mowa w art. 132 i
133 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.
Znaczenie regulacji art. 10
Ruchomy czas pracy (o konkretnej godzinie
decyduje pracownik)
Możliwość (dla pracodawcy) uchylenia
obowiązku kompensowania nadgodzin
wynikających z pracy w końcówce doby
pracowniczej
Naruszenie prawa do
wypoczynku
Jakie są konsekwencje naruszenia prawa do
wypoczynku:
a) Konsekwencje wykroczeniowe z tytułu
nieprzestrzegania regulacji o wypoczynku?
b) Niemożność zastosowania całej regulacji
art. 10, a zatem ścisłe stosowanie przepisów
o dobie pracowniczej (A. Sobczyk, PiZS
12/09, str. 24)
Indywidualny rozkład (na
wniosek pracownika)
Art. 11. 1. Pracownik opiekujący się dzieckiem do
ukończenia przez nie 14. roku życia lub opiekujący się
członkiem rodziny wymagającym jego osobistej opieki
może złożyć przedsiębiorcy pisemny wniosek dotyczący
ustalenia indywidualnego rozkładu czasu pracy
przewidującego różne godziny rozpoczynania i kończenia
pracy. Przepisy art. 10 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
2. Przedsiębiorca uwzględnia wniosek pracownika, o
którym mowa w ust. 1, chyba że nie jest to możliwe ze
względu na organizację pracy lub rodzaj pracy
wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy
uwzględnienia wniosku przedsiębiorca informuje
pracownika na piśmie.
Konsekwencje art. 11
Indywidualny rozkład = chyba ruchome godziny
pracy a nie indywidualnie uzgodnione godziny
pracy, to bowiem i tak wynika z art. 142 k.p.
Chyba, że rozumieć art. 11 jako przepis
roszczeniowy
–
przymus
stosowania
indywidualnego (pożądanego przez pracownika)
harmonogramu, to chyba zbyt szerokie
rozumienie,
Roszczeniowy charakter, chyba, że pracodawca
odmówi
Regulacje szczególne ustawy
Tylko do przedsiębiorcy w przejściowych
trudnościach, tj.:
- spadek obrotów o 25% lub więcej w ciągu 3
miesięcy po 1.07.08 w porównaniu do
analogicznego okresu w 2009,
- brak zaległości podatkowych,
ubezpieczeniowych, FP i FGŚP
Przedsiębiorca w trudnościach
cd.
- nie zachodzą przesłanki upadłości (art. 11-13 pr.up.),
- opracował program naprawczy,
- nie korzystał z pomocy na podstawie art. 46 ustawy o promocji
zatrudnienia (doposażenie stanowiska dla bezrobotnego)
-
nie znajdował się w trudnej sytuacji ekonomicznej w rozumieniu Komunikatu
Komisji - Wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu
ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw (Dz. Urz. UE C 244,
z 01.10.2004, str. 2) oraz w rozumieniu art. 1 ust. 7 rozporządzenia Komisji
WE nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za
zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne
rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. UE L 214 z
09.08.2008),
Przedsiębiorca w trudnościach
może:
Zastosować przestój ekonomiczny (z
częściowym dofinansowaniem obniżonych
wynagrodzeń i składek
ubezpieczeniowych),
Obniżyć wymiar czasu pracy,
Dofinansować koszty szkolenia i studiów
podyplomowych, pod warunkiem
utworzenia przez pracodawcę funduszu
szkoleniowego
Przestój ekonomiczny
Art. 2 pkt 8
Niewykonywanie pracy u przedsiębiorcy w
przejściowych trudnościach finansowych
przez
pracownika
pozostającego
w
gotowości
do
pracy
z
przyczyn
ekonomicznych
niedotyczących
pracownika.
Obniżenie wymiaru czasu pracy
Art. 12. 1. Wymiar czasu pracy określony w umowie o
pracę może być obniżony przez okres nie dłuższy niż 6
miesięcy i nie więcej niż do połowy pełnego wymiaru
czasu pracy; w takim przypadku proporcjonalnemu
obniżeniu ulega także wynagrodzenie za pracę.
5. Przy obniżaniu wymiaru czasu pracy zgodnie z ust. 1-4
nie stosuje się art. 42 § 1-3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974
r. - Kodeks pracy.
Tryb analogiczny jak w innych przypadkach (uzgodnienie
ze związkami w porozumieniu)
Nowe uprawnienia związane z
rodzicielstwem
Ustawa z 6 grudnia 2008 r. o zmianie
ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych
innych ustaw
Urlop macierzyński
Podział urlopu na część obowiązkową i
fakultatywną
Fakultatywny – na wniosek pracownicy,
może być łączony z pracą
Wydłużenie wymiaru urlopu – etapowo w
kolejnych latach zgodnie z ustawą
zmieniającą
Urlop ojcowski
Instytucja samodzielna (nie stanowi
częściowego wykorzystania urlopu
macierzyńskiego przez ojca)
Może być wykorzystywana równolegle z
urlopem macierzyńskim
Ochrona w przypadku pracy
niepełnowymiarowej
Praca w niepełnym wymiarze obowiązkowa
na wniosek pracownicy jako substytut
urlopu wychowawczego
Wprowadzenie ochrony (art. 186-7 k.p.) na
okres 12 miesięcy zatrudnienia w tej postaci
Ochrona szczególna bezwzględna
(wyłączenie – 52 k.p., upadłość/likwidacja)